RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇUNUN UNSURLARI

... konulu sunumlar: "RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇUNUN UNSURLARI"— Sunum transkripti:

1 RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇUNUN UNSURLARI

2 Korunan Menfaat Resmi belgede sahtecilik suçunun konusunu oluşturan belgeler, toplum içerisinde her an kurulmakta olan hukuki ilişkilerin yürümesini sağlayan, kanıtlayan ve delil niteliği olan evraklardır. Bir hukuki ilişkinin kuruluşu, sona erdirilişi ve hak ve borçlarının tanzim ve ispatında önemli bir araç olan belgenin gerçekliğine toplumda güven duyulması zorunludur. Bu güven “kamu güveni”olarak tanımlanmaktadır. Bu sebeple resmi belgede sahtecilik suçunda korunan menfaat “kamu güveni”dir.

3 Fail 204/1 bakımından herhangi bir kimse olabilir.
204/2 bakımından ise, ancak kamu görevlisi fail olabilir. Fakat kamu görevlisinin sahtecilik suçunu işlediği belge “görev gereği” düzenlenmemiş ise, bu halde 201/1 kapsamında sorumluluk söz konusu olur. Kamu görevlisi olmayan bir kimse, kamu görevlisi ile iştirak halinde 204/2 kapsamındaki suçu işler ise, bu halde azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur. (40/2)

4 Fiil 204/1 açısından suç oluşturan hareketler, “sahte olarak düzenlemek”, “başkalarını aldatacak biçimde değiştirmek”, “kullanmak” biçiminde seçimlik olarak öngörülmüştür. 204/2 bakımından ise, 204/1’de sayılan seçimlik hareketlerin yanında bir de “gerçeğe aykırı belge düzenlemek” (fikri sahtecilik- içerik sahteciliği-yazılı yalan) hareketi eklenmiştir. Şu halde, sivil kimseler bakımından gerçeğe aykırı resmi belge düzenlemek suç sayılmazken; kamu görevlisinin yazılı yalanı (içerik sahteciliği) suç sayılmaktadır.

5 1. Sahte Olarak Belge Düzenlemek (TAKLİT)
Bir resmi belgenin gerçekmiş gibi üretilip, taklit imza atılarak sahte oluşturulmasıdır. Resmi belgeye ilişkin, form, antet, şekil, unvan ve imza gibi unsurlar taklit edilmek suretiyle resmi belgenin sahte düzenlenmesi fiili işlenmiş olmaktadır. Bu fiil için, belgenin, düzenleyeni olarak görünün kişiden bir başka kişi tarafından yeni baştan düzenlenmiş olması gerekir. Belgenin düzenleyicisi olan kişinin gerçekte mevcut veya hayatta olup olmamasının önemi yoktur. Örneğin; nüfus müdürlüğünce verilen kimlik belgelerinin şeklen taklit edilip sahte kimlik düzenlenmesi veya bir devlet dairesini yazılmış gibi taklit bir yazı yazılıp, görevli imzasının taklit edilmesi durumunda da resmi belge sahte olarak düzenlenmektedir.

6 Düzenleme fiili, resmi belgenin kısmen veya tamamen sahte (taklit) düzenlenmesi ile oluştuğundan, belgede düzenleyen olarak görünen kişiden başka bir kimse tarafından düzenlenmiş olmayı gerektirmektedir. 204/1’de gerçeğe aykırı belge düzenleme fiiline yer verilmemiştir. Çünkü resmi belgeyi düzenleme yetkisi “kamu görevlisi”ne aittir. Bu anlamda, kolluğun gerçeğe aykırı suç tutanağı düzenlemesi 204/2 anlamında “gerçeğe aykırı belge düzenleme” ya da fikri sahtecilik olarak nitelendirilir.

7 2. Resmi Belgeyi Başkalarını Aldatacak Biçimde Değiştirme (Tağyir ve Tahrif)
Tağyir ve tahrif fiili için ortada gerçek bir resmi belge bulunmalıdır. Yetkili bir kamu görevlisince, görevinin gereğine uygun olarak düzenlenmiş bir resmi belgenin varlığı ön şarttır. Resmi belge niteliği bulunmayan bir belgedeki değişiklik veya tahrifat bu suçu oluşturmaz. Değişiklik, belgeye ekleme yapmak, belgedeki bir yazının, tarihin, imzanın silinmesi, kazınması şeklinde gerçekleştirilebilir. Suç değişikliğin yapılması ile tamamlanır ayrıca belgenin kullanılmış olması veya zarar doğmuş olması gerekmez.

8 Yar. 11 CD E. 2006/8610 Söz konusu tahsilat makbuzunda “Not ve 934 Nolu 2 Adet çek toplam elden nakit ödendi” şeklinde SIKIŞTIRILMIŞ olarak yazılan yazının sonradan eklenip eklenmediğinin tespiti için bu tahsilat makbuzunun asıl ve suretinin getirtilmesi, aynı el ürünü ve aynı kalemle, aynı zamanda yazılıp yazılmadığının araştırılması ve sonucuna göre sanığın hukuki durumunun takdir ve tayini gerekirken…”

9 3. Sahte Resmi Belgeyi Kullanmak
Fail, sahte olduğunu bildiği (doğrudan kast) bir resmi belgeyi kullanır ise, bu halde 204/1 ve 204/2 anlamında resmi belgede sahtecilik suçu oluşacaktır. Belgenin kullanılması demek, muhatabının fiili hakimiyet alanına sokulması demektedir. Örn. Sahte vekaletname kullanmak suretiyle tapuda satış yapılması, sahte trafik tescil ve kimlik belgesi biraz edilerek araç satışı yapılması, sahte belgenin kullanılması niteliğindedir. Sahte belgeyi düzenleyen, taklit eden fail aynı zamanda belgeyi kullanmış ise bu hareketler seçimlik olarak sayıldığı için tek suç oluşur. (Sonraki cezalandırılmayan önemsiz hareket). Ancak bu husus cezanın bireyselleştirilmesinde (TCK m. 61) dikkate alınır.

10 Yargıtay 11 CD. 5.11.2008 tarih ve E. 2008/8365 K. 2008/11169
Sanıkların düzenledikleri sahte nüfus cüzdanları ile kredi kartı almak amacıyla başvuruda bulunması ve sahte nüfus cüzdanlarını görevliye vermesi….

11 Yargıtay 6 CD E. 1991/4906 Suça konu bonodaki yazı, rakam ve imzaların müdahilin eli ürünü olmadığı tespit edilmişse de, senedin sahte olarak düzenlenip, sanık tarafından icra takibine geçildiğinin anlaşılmasına göre, senedin sanık tarafından bizzat yazılmasının şart olmayıp, lehine düzenlenmiş ve kullanılmış olması suçun sübutu için yeterlidir.

12 4. Kamu Görevlisinin Gerçeğe Aykırı Belge Düzenlemesi (Fikri Sahtecilik)
Kamu görevlisi, görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu bir konuda, gerçeğe aykırı içerikte (Yazılı Yalan) bir resmi belge düzenlemesi halinde içerik sahteciliği ya da fikri sahtecilikten söz edilir. Kamu görevlisi bu fiili ile, gerçeğe aykırı olarak, bir olayı kendi huzurunda gerçekleşmiş gibi bir beyanı kendi huzurunda yapılmış gibi göstererek belge düzenlemektedir. Fikri sahtecilikte belge gerçek olduğu halde, içerik gerçeğe uygun olmayan bir beyan veya olaydır.

13 Yargıtay CGK E /276 Görevlilerce düzenlenen ve resmi belge niteliğinde olan arama tutanağı herhangi bir suç unsuruna rastlanmadığı tarzıyla düzenlendiğinden içeriği itibariyle sahte bir belge niteliğindedir.

14 Kamu görevlisi, görev ve yetki alanı dışında belge düzenlemiş ise, yer itibariyle yetkisini aşmış ve fakat belgenin içeriği doğru ise, imza taklidi bulunmuyor ise, ortada sahtecilik de yoktur.

15 Yargıtay 6 CD , E. 1985/2588 Karaçukur Köyü muhtarı sanığın, Üçkonak Köyünde oturan şahsa av tezkeresi alabilmesi için, isteği üzerine Üçkonak Köyünde oturduğuna dair görev ve yetkisi dışında kendi imza ve mührü ile düzenlediği suça konu ikametgah belgesinin, sahte olmadığı ve hukuki sonuç doğurmaya elverişli bir belge niteliği taşımadığı…

16 MANEVİ UNSUR Resmi belgede sahtecilik suçu, genel kast ile (ve olası kast) işlenebilir. Kast, suçun seçimlik hareketlerinin yanında, suça konu şeyin resmi belge olduğuna da yönelik olması gerekir. Ayrıca Yargıtay’a göre, fail fiilini “zarar verme bilinci” ile yapmalıdır. Özellikle “kullanma” bakımından failin, belgenin sahte bir resmi belge olduğunu bilerek kullanmış olması gerekir ki, suçun bu seçimlik hareketi ancak doğrudan kast ile işlenebilir. Belgede sahtecilik suçlarında kast, zarar vermek bilinci ve iradesi olarak kabul edilmektedir. Mağdurun önceden verdiği rıza üzerine onun imzasını taklit ederek kullanan mağdura zarar verme bilinci bulunmayacağından kastın varlığı ileri sürülmez. (Yargıtay CGK , 6-80/98)

17 Yargıtay 11 CD E. 2007/8425 Belgelerde sahtekarlık suçlarında kast, zarar vermek bilinci ve iradesi olarak kabul edilmektedir. Mağdurun önceden verdiği rıza üzerine onun imzasını taklit ederek kullanan sanığın mağdura zarar vermek bilinci bulunmayacağından kastın varlığı ileri sürülemez.

18 Eş, Kardeş Adına Belgeye İmzalamak
Yargıtay, objektif olarak bazı olaylarda belgede sahtecilik suçunun unsurları gerçekleştiği halde, eşin diğer eş adına, kardeşin diğer kardeşi yerine bir belgeye imza atmalarının güvene dayandığı düşüncesiyle suçun manevi unsurunun oluşmadığına karar verdiği görülmektedir. (Yar. 6 CD E. 2006/2395)

19 Rızaya Dayalı Değişiklikler
Belgeyi düzenleyenin bilgi ve rızasıyla belgeye ilave yapılması halinde de Yargıtay, failde zarar verme bilincinin bulunmadığını ve suçun manevi unsurunun oluşmayacağını kabul etmektedir. “Sanığın suça konu senet üzerindeki ilaveleri şikayetçinin bilgi ve rızası dahilinde ilave ettiğini savunması, bu savunmayı doğrulayan şikayetçinin mahkeme huzurundaki beyanı karşısında; suçun yasal unsurları itibariyle oluşmadığı…” Yar. 11 CD E. 2006/1554

20 Yargıtay 6 CD E. 2005/13639 Sanığın suça konu çeki, sanık Bülent’in bilgisi ve talimatı üzerine, tanıklar A.N ve M. B yanında imzaladığı,aynı şekilde imzaladığı başka çeklerin şirket tarafından ödendiğini savunması karşısında, sanığın suç işleme kastıyla hareket etmediği….

21 Suret Belgede Sahtecilik
İlk kez oluşturulduğunda birden fazla nüsha yazılıp imzalanan belgelerin her biri resmi belgedir. Asıl belge kaybedildiğinde, düzenlemeye yetkili olan kamu görevlisinin aynı şekilde başka bir nüsha düzenleyip imzalaması halinde de asıl belge vardır. Suret belge ise, fotokopinin onaylanması veya karbon kağıdı ile çoğaltılan nüshanın onaylanmasıdır. Onaysız suret (fotokopi) hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. Suret belgedeki sahtecilik de asıl belgedeki sahtecilik gibidir. Ancak suretin asıl belge gibi nitelendirilebilmesi için yetkili tarafından onaylanması ve aslı gibi kullanılabilir olması gerekir.

22 Özel belgenin suretindeki sahtecilik, yetkili memur tarafından suretin onaylanması durumunda ONAY BÖLÜMÜ RESMİ BELGE SIFATINI KAZANIR. Onay kısmı ile yapılan sahtecilik, resmi evrakta sahtecilik kapsamındadır.

23 Özet Belgede Sahtecilik
Resmi bir belgenin özeti olarak düzenlenen ve onaylanan belgeler de resmi belge niteliğindedir. Özet belgeler,temel aldığı belge, kayıt ve sicillerdeki bütün bilgileri içermeyen, onların gerekli özetini yansıtan belgelerdir. Özet belge, özetini verdiği asıl belgenin varlığını kanıtlayan resmi bir belgedir. Özet belgede sahtecilik de 204/1 ve 204/2 kapsamındadır. Yargıtay uygulamasına göre, tapu dairesinde verilen ve kişinin üzerine kayıtlı taşınmazın miktarını bildiren yazı, diploma,çıkış belgesi, sınav sonuç belgesi özet belgeler örnektir.

24 Fotokopi Üzerinde Sahtecilik
Belge fotokopisi, aslının kopyası olup, resmi belge olarak kabul edilebilmesi için yetkilisi (veya noter) tarafından onaylanmış olmalıdır. Onaysız fotokopi resmi belge olmadığı gibi özel belge de sayılamaz. Çünkü onaysız fotokopi hukuki sonuç doğurmaz ve aldatma kabiliyeti de yoktur. Fotokopi belge, özel veya resmi belge olmasa da, fotokopi belge üzerinde de sahtecilik incelemesi yapılabilir. (Yar. 11 CD , E. 2007/7226)

25 Yargıtay 11 CD E. 2008/753 Vergi borcu olmadığına dair sahte belgeyi notere onaylatmak suretiyle SSK ihale komisyonuna sunmak şeklinde oluşan eylemde, suçun işlendiği tarihin, fotokopi niteliğindeki sahte belgenin onaylanması ile hukuken geçerli belge niteliğini kazanması…

26 Yargıtay 11 CD , E. 2007/7308 Sanığın, bilgi bölümlerini kapatarak fotokopi çektirip boş kalan bölümleri doldurmak suretiyle elde ettiği lise diplomasının bir örneğinin notere götürülerek tarihinde aslına uygundur şeklinde onaylanıp çalıştığı kuruma verdiği olayda, resmi evrakta sahtecilik suçu oluşmuştur.

27 Yabancı Resmi Belgede Sahtecilik
Yabancı bir ülke yetkilisince düzenlenen belgeler, iç hukuk tarafından hukuki değere sahip bulunmaları koşuluyla resmi belge olarak kabul edilmektedir. Nitekim HMK’nın 223. maddesine göre: “Yabancı dilde yazılmış belgeye dayanan taraf, tercümesini de mahkemeye sunmak zorundadır. Mahkeme kendiliğinden veya diğer tarafın talebi üzerine, belgenin resmi tercümesini de isteyebilir.” HMK 224’e göre de: “Yabancı devlet makamlarınca hazırlanan resmi belgelerin, Türkiye’de bu vasfı taşıması, belgenin verildiği devletin yetkili makamı veya ilgili Türk Konsolosluk makamı tarafından onaylanmasına bağlıdır.”

28 Özel Belgenin Resmi Belgeye Dönüşmesi
Resmi belgede sahtecilik suçu için, suçun maddi konusunun resmi belge olması gerekmektedir. Fakat, kimi durumlarda özel bir belgenin resmi belgede sahteciliğe vücut vermesi olanaklıdır. Özel belgenin resmi daireye sunulması üzerine kayda alınması, üzerine kayıt kaşesi veya havale imzası atılması, kayda almayla ilgili işlemler olup, özel belgeyi resmi belge haline getirmez. Ancak özel belge resmi bir makam tarafından onaylanmış ise, ONAY KISMI resmi belge hükmündedir. Bu türden bir belgenin içeriği “özel belge” onay kısmı “resmi belge” sayılır.

29 Yine, sahte bir özel belgenin resmi bir belgenin dayanağı olması nedeniyle resmi belgenin de gerçekliğine zarar verildiğinden failin resmi belgede sahtecilik suçunu işlediği kabul edilmektedir. Örneğin Yargıtay, hasta sevk kağıtlarına sahte ilaç kupürü ekleyip, sahte fatura düzenleyerek ilaç bedeli alınması eylemini resmi belgede sahtecilik olarak kabul etmiştir (Yar. 11 CD , E. 2006/4619)

30 Yargıtay 11 CD , E. 2006/4266 Sahte olarak düzenlenmiş zilyetliğin satış suretiyle devrine ilişkin belgenin,sanık tarafından …Kadastro Mahkemesine sunulması ve tespitin iptali davasında kanıt olarak kullanılması karşısında bu belgeye dayanılarak sahte ilam elde edilmesi… resmi evrakta sahtecilik suçunu oluşturur..

31 Gereksiz/Faydasız Sahtecilik Fiilleri
Gerçekte sahtecilik fiili işlense dahi, bu sahteciliğin pratikte hukuki bir sonuç doğurmayan konulara ilişkin olması halinde “gereksiz sahtecilik” vardır ve fail cezalandırılmaz. Sahtecilikle ulaşılmak istenen sonuç, zaten sahtecilik yapılmasa dahi gerçekleşebiliyor ise bu durumda gereksiz sahtecilik vardır. Bu takdirde ortada zarar doğurmaya elverişli bir hareket olmadığı için (tehlikenin yokluğu) eylem suç teşkil etmez.

32 Sağın vekaletnamede olduğu halde, yazılı olmadığını zannederek ilave yetki yazmış olması, noterden alınan temlikname ile taşınmazın satışı mümkün olduğu halde, gerekmediği halde encümen kararında tahrifat yapılmış olması, senette sahte ciro işlemi yapılmış olmasa da tahsil mümkün olması, tek imza ile de şikayet mümkün iken sahtecilik yapılarak başka kimselerin de isimlerinin yazılıp imzalarının atılması

33 Hukuken Sakat Belgelerde Sahtecilik
Sahte belge zaten hukuki sonuç doğurmaya elverişli olmadığından sahte belge üzerinde sahtecilik yapılamaz. Örneğin, gerçekte sahte olan bir bono üzerinde oynama yapmak. Sahte belge üzerinde sahtecilik işlenemez suçtur. (suçun konusunun imkansızlığı) Oysa fail sahte belge olduğunu bilmeden belge üzerinde oynama yapmış ise, mefruz suç vardır.

34 Batıl Belgede Sahtecilik
Belge sahte bir biçimde üretilmiş olsa dahi, şekil veya içerik yönünden hukuka aykırı ise, baştan itibaren geçersiz bir belge vardır ve belgenin fonksiyonları bu belgede bulunmaz. Mutlak butlan ile batıl bir belge üretilmiş ise belgede sahtecilik suçu oluşmaz. Örneğin, muhtarın senedi onaylaması halinde, onay senedin hukuki yapısını değiştirmemiştir ve ortada batıl bir onay vardır. Oysa fesih sebebi olan, iptal edilebilecek türden belgeler bakımından evrakta sahtecilik suçu işlenebilir. Örneğin, bir memur hakkında disiplin eylemi olmadığı halde disiplin cezası almış gibi gösteren bir idari işleme ilişkin belge.

35 Ahlaka Aykırı Belgelerde Sahtecilik
818 Sayılı Borçlar Kanunu’nun 20. maddesine göre: “Bir akdin mevzuu gayri mümkün veya gayri muhik yahut ahlaka (adaba) mugayir olursa o akit batıldır.” 6098 Sayılı Borçlar Kanunu m. 27/1 “Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür.”

36 Sahte üretilen belgenin içeriğinde, emredici kurallara aykırılık veya ahlaka aykırılık var ise bu belge batıldır ve bu belge üzerinde sahtecilik suçu işlenemez. Ancak, uyuşturucu temini, bir başkasının öldürülmesi veya fuhuş için verilmiş olsa dahi, kıymetli evrak illeten mücerret (temelindeki ilişkiden bağımsız) olacağı için bu türden kıymetli evrak iptal edilinceye kadar resmi belge hükmündedir.

37 SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
Teşebbüs 204. Maddede yer alan seçimlik fiiller bakımından teşebbüs mümkündür. Ancak belge düzenlenmiş olmakla birlikte aldatma yeteneği yok ise, bu halde teşebbüsten söz edilemez. Çünkü aldatma kabiliyeti yok ise elverişli hareketlerden de bahsedilemez. Suç oluşmamış sayılır.

38 İştirak 204/1 bakımından iştiraka ilişkin genel kurallar uygulanır. Ancak 204/2 özgü suçtur ve suçun faili ancak kamu görevlisi olabilir. 204/2 bakımından suça iştirak edip de kamu görevlisi sıfatı taşımayan kimseler azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur (40/2, iştirakta bağlılık kuralı) Kişi, sahte olduğunu bildiği ve fakat kendisi düzenlemediği bir belgeyi kullanmadıkça suç oluşmaz.

39 İçtima 204/1 ve 204/2. fıkralarda yer alan seçimlik hareketlerin tamamının yapılması halinde dahi tek suç oluşur. Yargıtay, sahte bir belgenin birden fazla kullanılması halinde tek suç oluşacağını kabul etmektedir. Fail, ilk kullanımda suçu işlemiş olur ve sonraki hareketler cezalandırılmayan önemsiz hareketlerdir. Farklı yer ve zamanlarda birden fazla kişiye karşı işlenen sahtecilik suçu bağımsız suçlardır ve gerçek içtima uygulanır. Birden fazla belge aynı anda düzenlenmiş ise veya bu belgeler aynı mağdura aynı anda verilmiş ise “tehlike tekliği” bulunduğundan ve eylemde zaman ve mekan birlikteliği bulunduğundan zincirleme suç hükümleri değil, tek bir suç vardır.

40 Sahtecilik birden fazla fiil ile tek bir mağdura karşı yapılmış ise veya aynı mağdura karşı farklı zamanlarda birden fazla sahte belge kullanılmış ise bu halde de zincirleme suç hükümleri uygulanır. Örneğin, nüfus idaresinden sahte nüfus cüzdanı çıkartıp bu belgeyi kullanarak noterde sahte imza sirküleri düzenleterek, sahte düzenlenmiş vergi levhası, ikametgah ilmühaberi ve ücret bordroları ile bankaya müracaat edip kredi alan sanığın eylemin zincirleme suç kapsamındadır. (TCK 43/1) Ayrıca özel kanunlarda sahteciliğe ilişkin özel hükümler bulunuyor ise bu halde TCK 204 hükmü değil özel kanun hükmü öncelikle uygulanır. Örneğin 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu m. 67 ve Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu m. 37

41 Evrakta Sahtecilik Suçuna İlişkin Gerçek İçtima Hükmü
TCK m. 212 “Sahte resmî veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması hâlinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.”

42 Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Hal
204/1 ve 204/2 kapsamında sahtecilik suçuna konu resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır. (TCK 204/3) Örneğin; mahkeme ilamları, noter düzenleme senetleri, seçim tutanakları, ilam niteliğindeki belgeler, hakem kararları. Bu belgeler sahteliği kanıtlanıncaya kadar kesin delil niteliğindedir. Aksi sabit oluncaya kadar geçerli kabul edilen belgeler bu kapsamda değildir. Örneğin, tapu kayıtları, görev gereği düzenlenen tutanaklar, nüfus sicil kayıtları vs.

43 Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Hal
TCK m. 211 Bir hukukî ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla belgede sahtecilik suçunun işlenmesi hâlinde, verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.

44 KOVUŞTURMA 204/1 ve 204/2 fıkralar Ağır Ceza Mahkemesi’nin görevine girmektedir. Suçlar re sen kovuşturulur.