VESAYET DENETİMİ NEDİR???

... konulu sunumlar: "VESAYET DENETİMİ NEDİR???"— Sunum transkripti:

1 VESAYET DENETİMİ NEDİR???
Seçilmiş yerel yönetim organlarının,atanmış merkez organlarınca denetlenmesi durumudur. Osmanlıca da tabir etmek gerekirse,Küçüklerin ve hacir altındakilerin korunması amacıyla kabul edilmiş,bulunan kamu hizmeti kurumudur.

2

3 İdari vesayet Merkezi idare(devlet)ile yerinden yönetim idareleri arasındaki bütünlüğü sağlayan hukuki araçtır. Bu yöntemle merkezi idare,yerinden yönetim idarelerini denetmektedir. İşte merkezi yönetimin,yerinden yönetim idareleri üzerinde sahip olduğu ve sınırları kanunla belirlenen denetim yetkisine idari vesayet denetimi denilmektedir.

4

5 Anayasal ilke:Merkezi idare,mahalli idareler üzerinde,mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun biçimde yürütülmesi,kamu görevlerinde birliğin sağlanması,toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idare vesayet yetkisine sahiptir.

6

7 İdare Vesayetin amacı Anayasanın 127.maddesinde de belirttiği gibi,yerel hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine göre yürütülmesini,mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması ve görevlerin kanuna uygun şekilde yerine getirilmesini sağlamaktadır…

8 İdari vesayetin özellikleri
1-) İdari Vesayet idari bir denetimdir.Dolayısıyla sadece idari makamlar tarafından kullanılabilir.Türkiye Fransa’dan almak suretiyle uyguladığı idari rejimle kabul edilen idari makamların idari makamların-adli makamlardan ayrıldığı prensibi sonucu,adli makamların idari işlere karışma yetkisi olmadığı gibi yerel yönetimler üzerinde de bir idari vesayet denetimi söz konusu değildir.

9 2-) 2-)İki yerinden yönetim idaresi arasındaki ilişki,anayasanın 127.maddesindeki idari vesayet tanımına uymaz.İki yerinden yönetim arasında denetim ilişkisinin olduğu örneklerde bulunmaktadır.Örneğin Üniversiteler ile Yök arasındaki,alt belediyelerle Büyükşehir belediyesi odalar ile odalar birliği,barolar ile barolar birliği,belli oranda denetim ilişkisi bulunmaktadır.Bu ilişki idari vesayet ilişkisi değildir.Bu ilişkiye Dış idari denetim diyenler bulunmaktadır. Çünkü idari vesayet merkez esaslıdır……

10 İdari Vesayet yetkisi yasaya dayanan,bir kamu görevlisine organ ya da kurula tanınan bir yetkidir.yetkinin nasıl yada kim tarafından kullanılacağı,önceden anayasada ve yasalarda belirtilmiştir.Yasalarda vesayet makamı olarak bazen İçişleri bakanlığı gibi bir kuruluş yada İçişleri Bakanı,Mülki idare amiri gibi belli bir kamu görevlisi gösterilmektedir.Bu durumda Vesayet yetkisinin bakan tarafından kullanılması gerekmektedir.Bakan yetkisinin kullanımı için,başka birisini görevlendiremez.Başka bir ifadeyle vesayet yetkisinin kullanılmasında YETKİ DEVRİ söz konusu değildir.

11 İdari vesayet dar yoruma tabidir.
Yerinden yönetim idarelerinin özerkliği asıl,denetim ise istinai olduğundan,idari vesayet yetkileri dar yoruma tabi tutulur.Yorum yoluyla idari vesayet yetkileri genişletilemez

12 İdari Vesayet denetimi devletin genel çıkarlarını korumak kamu hizmetlerinin birlik ve bütünlük içinde yürütülmesini sağlamak amacıyla yapılmaktadır.Bunun yanında idari vesayetin mahalli halkı,mahalli otoritenin keyfi uygulamalırına karşı koruma gibi bir amaçta vardır.

13 İdari vesayet iki ayrı Tüzel kişi arasında cereyan eder:Denetleyen taraf devlet tüzel kişisi(merkezi idare),denetime tabi olan ise yerinden yönetim tüzel kişileridir. İdari vesayet emir talimat vermeyi içermez.Kural olarak işlemler üzerinde onanma ve onanma şeklinde kullanır.Emir talimatı içermez.Geciktirici veto ve iptal davası açma gibi yetkileride içerebilmektedir.

14 Hukuka uygunluk denetimi içerir
Hukuka uygunluk denetimi içerir.Vesayet denetimi daha çok hukuka uygunluk denetimi şeklinde olur. Dava yetkisi:İdari vesayet makamları ve yerinden yönetim birimlerini birbirinin karalarına karşı dava açma yetkileri bulunmaktadır.Mesela yerinden yönetim idaresi idare vesayet makamının onama işlemine karşı iptal davası açabilir.

15

16 İdari vesayet Yetkisinin kapsamı
Kişiler üzerinde İşlemler üzerinde

17 Kişiler üzerinde: Mahalli idari organlarının geçici olarak görevden uzaklaştırılması Meslek kuruluşları organlarının geçici olarak görevden uzaklaştırılması.

18

19 İşlemler üzerinde İptal Onama yetkisi Geciktirici veto Yargıya başvurma Erteleme İzin Düzeltme(değiştirerek onama)

20 Onama yetkisi:bazı kararların yürürlüğe girebilmesi için,merkezi yönetim tarafından yapılması şart koşunan bir iştir.Yerel Yönetimin kararı ancak bir onama işleminden sonra uygulama kabiliyeti kazanır.Bu yetki genel olarak merkezi yönetim adına mahalli mülki idare amiri,istisnai olarak da diğer makam ve kurullar tarafından kullanılır Erteleme Yetkisi:Yerel yönetim organlarından çıkan bir kararın mevzuata aykırı bulunması yada genel ve yerel menfaatlara aykırı bulunması halinde,uygulamanın bir süre durdurulmasıdır

21 İptal Yetkisi:yerel yönetim organlarından çıkan bir kararın mevzuat hükümlerine aykırılığı veya genel ve yerel menfaatlerle bağdaşmaması halinde,ortadan kaldırılarak hukuki bir sonuç doğurmasının önlenmesidir. Yargıya başvurma yetkisi:Kanunlar bazen,vesayet makamına,yerinden yönetim idaresinin kararına karşı idare yargıda dava açma yetkisi de vermektedir

22 İzin yetkisi:Bazı hallerde,yerinden yönetim idaresinin bir konuda karar alabilmesi için,vesayet makamının izin vermesi öngörülmektedir. Geciktirici veto yetkisi:Bazı hallerde vesayet yetkisi,yerinden yönetim idaresinin kararını,tekrar görüşülmek üzere geri gönderme yetkisine sahip kılınabilmektedir.

23 Düzeltme(değiştirerek onama)yetkisi
Vesayet makamının,yerinden yönetim idaresinin kararını düzelterek onaması şeklinde ki yetkisi önceki 1580 tarihli belediye kanunda bulunmaktaydı.Mevcut kanunda bulunmamaktadır.

24 Vesayet Yönetimleri üzerine eleştiriler
Abdül Aziz Tantik e göre Kaba bir vesayet yönetimi, halkla sistem arasındaki gerilimin temel adıdır. Vesayet rejimleri, halkın gücüne dayalı bir iktidar yerine vesayet rejimini sürdüreceği dış güç desteğini arama zorunluluğuna sahiptir. Bu durumun kendisi ise vesayet rejiminin en zayıf halkasını oluşturmaktadır. Yani vesayet rejimlerinin güçleri zaaflarında, zaaflarıda güçlerinde saklıdır.

25 Türkiye siyaseti, kurulduğu ilk günden beri askeri vesayeti kabule uyumlu halde dizayn edilmişti. Askeri darbelerin suç kabul edilmesi bir tarafa; sanki hukuki bir süreçle karşı karşıya kalınıyor gibi darbeye maruz kalanların itirazlarının olmaması bir başka garabeti ve siyasi boyun eğişi ortaya çıkarmaktadır. Başbakan, bakan, milletvekili, idam edilebilmekte, hakları alınabilmekte, hapishaneye gönderilebilmekte, askeri mahkemede yargılanabilmekte veya özel mahkemeler kurulabilmektedir… Demokratik bir sistemde bütün bunların olabilmesi mümkün değildir…

26 Bir ülkenin dış müdahaleye açık olmayışının teminatı vesayet rejiminden kurtulmasına bağlıdır. Siyasi olgunluk ise, halkın gerçek katılımı ile sağlanabilir. Meseleyi itikadi bağlam içinde yorumlayarak yaşamı kitlemek doğru olmaz! Adalet, ahlak ve özgürlük ortak paydasına dayalı bir siyasi vizyonun yönetme erkini oluşturması bütün insanlarımızın hayrına olacaktır…

27

28 Ali Yaşar’a göre… ORDU VESAYETİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ
27 Mayıs 1960 Darbesi'ni gerçekleştiren subayların önemli bir bölümünün ABD'de eğitim görmüş olması tesadüflerle açıklanamaz. Daha sonra devlet başkanı olacak Cemal Gürsel'in şu sözleri bu bağımlığın itirafı gibidir: “Donumuza kadar adamlar veriyor.” Evet gerçek durumda budur, adamlar -esasta ABD emperyalizmi ve diğer büyük Batılı emperyalistler- donlarına kadar vermekte, ama karşılığında ülkenin zenginliklerini almakta, onu soymakta, ordusunu kullanmaktadırlar. Burada, artık emperyalizme bağımlılık, bu bağımlılıkta da ordunun kilit bir rol ve işlev üstlenmesi söz konudur. Bir “vesayet”ten söz edilecekse, bu vesayet, emperyalizmin ve onunla birleşmiş işbirlikçi büyük burjuvazinin ve onun hizmetindeki ordunun “vesayeti”, bu gerici sınıf ve kurumların ayakta tuttuğu gerici, demokrasiye olanak tanımayan devlet “vesayeti”dir.

29

30 Türkiye de Yeni Kamu Yönetimi anlayışı ve Vesayet Yönetimi
Son yıllarda, Uluslararası Para Fonu(IMF) ile uygulanan programlar ve Avrupa Birliği ile ilişkilerin gelişimi, kamu yönetiminde bazı reformlarının hızla gerçekleştirilmesine zemin hazırlamıştır. 2001’de uygulanmaya başlanan “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” ile birlikte, Türkiye’de kamu sektörü reformunun ciddi anlamda gündeme geldiği görülmüştür. Bu anlamda 2002’de IMF’ye verilen “Niyet Mektubu”,incelendiğinde, modernleşme sürecinin ciddi biçimde kapımızda olduğu dikkati çekmektedir. Çünkü Niyet mektubunda kamu sektörü reformunun kısa sürede tamamlanacağı, kamu mali yönetimi ve etkinliğinin artırılmasının amaçlandığı belirtilmiştir. Yeni anlayış kamu yönetiminin kamu gücünü kullanmadan iş yaptırma kapasitesine vurgu yapar. Devlet doğrudan kontrol yerine, süreçleri etkileme kapasitesine sahip olmaktadır.

31 Sonuç olarak YENİ Kamu Yönetimi anlayışında vesayet yetkileri güncellenmiş ve zamanın koşullarını daha iyi kavrayacak bir noktaya getirilmeye çalışılmıştır. Yeni anlayışta asıl vurgu :performans denetimi-güçlü mali yapıcı denetimleri ve daha adem-i merkeziyet esaslı yapılanma

32 Hazırlayanlar Sadrettin ŞAFAKTEPE Melike ÇETİN Özge YILDIRIM

33