“Geçmişi hatırlamayan, onu tekrarlamakla cezalandırılır.”

... konulu sunumlar: "“Geçmişi hatırlamayan, onu tekrarlamakla cezalandırılır.”"— Sunum transkripti:

1 “Geçmişi hatırlamayan, onu tekrarlamakla cezalandırılır.”
Jim Jones Arda Deniz Aksular

2 Modern Tarihin En Büyük Kitle İntiharı
HALKIN TAPINAĞI TARİKATININ ÖLÜMÜ ARDA DENİZ AKSULAR

3 Arda Deniz Aksular

4 Jonestown: Neden? sınırsız gözetim, tarikat örgütlenmeleri,
dinsel aktivizm, karizmatik liderlik, itaat davranışı, yoksunluk ve dışlanmışlık, kişisel bunalımlar, bastırılmış duygular, sınırsız gözetim, uyuşturucu kullanımı, sürü psikolojisi, bilgisizlik ve izolasyon, düşman algısı, ceza korkusu, inanç sistemlerinin gücü ve sayısız komplo… Arda Deniz Aksular

5 Arda Deniz Aksular

6 Psikolojik ve Ailevi Etmenler
Küçüklüğünde dışlanmış biri, problemli bir çocuk. Babası işsiz, alkolik ve ırkçı. (Ku-Klux-Klan üyesi) Ölüm konusunda saplantılı: hayvanları öldürüyor ve onlara kendince cenaze törenleri düzenliyor. Jones her şeye etkileyici konuşmaları olan bir din adamı olarak, 1950’lerde başlıyor. Kilise de vaazlar veriyor. İnsanları gündelik temaslarında hafta sonu kiliseye davet ediyor. Arda Deniz Aksular

7 Arda Deniz Aksular

8 Sistemin Açıkları Amerika’da kiliseler son derece bağımsız. Kilise bugün de olduğu gibi, yalnız din alanını değil aynı zamanda belli hizmetlerin sağlanması gibi refah fonksiyonlarını da yerine getiriyor. Jones; ezilmişleri, yoksulları, zencileri, Afro-amerikanları, Asyalıları, çirkinleri çağırıyor. Yoksullar geliyor, sistemden bir şekilde dışlamışlar geliyor… Jones, nükleer savaş tehlikesinden uzak, Kaliforniya Ukiah’da ütopik bir kasaba kurmak için yalnızca 81 kişiden oluşan mevcut cemaati ile yola çıkıyor. Arda Deniz Aksular

9 Arda Deniz Aksular

10 İdealizm ve Ütopyacılık
Bir tarım çiftliği projesi… insanların evleri olan, çalıştıkları, belirli görevleri olan bir komünal yaşam. Ve yeni üyeler geliyor. Gelenlerin her şeylerini satıp kiliseye bağışlaması telkin ediliyor. Gerçekten de hiçbir şeye ihtiyaçları yok: Güzel bir altyapı var: Ev, yaşlı bakımı, sağlık, yiyecek her türlü servisleri var… Üstyapı da dinle destekleniyor. Jim Jones, Hristiyanlığa ait motifleri, İsa’ya ilişkin örnekleri sentezliyor. Bunlar şarkılarla, eğlencelerle etkileyici gecelerle sunuluyor. İnsanlar her şeylerini bu kiliseye bağışlamaktan çekinmiyorlar. Kilise sempatizanları işlerini bırakıp tam zamanlı tapınak üyesi olmaya başlıyorlar. Yaptıkları için de haftada 5 Dolar ödeme yapılıyor. Arda Deniz Aksular

11 Arda Deniz Aksular

12 İnanç Sistemlerinin Etkisi
İnsanlar Jones’a öyle güveniyorlar ki, kendi düşünceleri yerine onun karar vermesini istiyorlar, çünkü “Jones’un her zaman daha iyi bir planı olduğunu” algısına sahip hale geliyorlar. Sorgulama yetileri giderek azalıyor. Bir beyne sahip olduklarını unutmaya başlıyorlar. Tüm bunları, hastaları tedavi etme gösterileri izliyor. Sakat bir kızı yürütüyor, amaların gözünü açıyor. (Hileli aktiviteler) Arda Deniz Aksular

13 Arda Deniz Aksular

14 Karizmatik Liderlik ve İnsanüstü Yetenekler
İnsanlar ona tapınmaya değer, insanüstü -ilahi güçler (kanser tedavisi gibi) atfediyorlar. Uzun süre Jones cemaatin “Baba” isimli lideri. Daha sonra bu lakap daha da ileri bir seviyeye çıkıyor. Halkın Tapınağı, Hıristiyan yönlerden ayrılmaya başlıyor. Jones, bir gün İncil’i yere bırakıyor ve “her şey sizde” diyor. “İnanmanız gereken şey gördüğünüz şeydir!” Arda Deniz Aksular

15 Arda Deniz Aksular

16 Narsizm, Uyuşturucu ve Paranoya: “İlk intihar testi”
Jones, terapilerden birinde; insanlara verdiği içkilerden sonra aslında içtiklerinin zehir olduğunu söylüyor. Bağıranlar ve ağlayanlar oluyor. Ama sonradan anlaşılıyor ki bu sadece bir sadakat testi. Oysa insanlar zaten ona sadıklar… Jones, uyuşturucu (Anfetamin, LSD ve Marihuana) kullanmaya başlıyor. Arda Deniz Aksular

17 Arda Deniz Aksular

18 Alternatif Olma, Dinsel Aktivizm ve Politik Güç
Artık Kaliforniya’da cemaatin çeperlerine gelinmiş. Burada Jones’un kendini açıkça bir sosyalist olarak niteleme şansı da yok. Araçlarla San Fransisko’ya gidiyorlar. Amaç Jones’un düşüncelerini yaymak. Bu dönemde San Fransisko hareketli bir yer farklı gruplar sosyal aktivizm var. 68 hareketi, iyimserlik, dünyanın değişebileceğine inanç var. Ama yine aynı yıllarda bir dizi olay, Kenedi ve Martin Luther King suikasti gibi, bu hayalleri de kısa sürede umutsuzluğa bırakıyor. Jones bu noktada ortaya çıkıp bir şey söylüyor: Hayır rüya ölmedi, hala bir alternatif var. Nerde bir protesto, bir eylem, Halkın tapınağı saatler içinde oraya üşüşüp etkin rol alıyor. Sempati topluyor, artık Jim Jones da daha meşhur, TV programalarına katılıyor, hatta politik gücü de var. Kişilerin birkaç bin oyla belirlendiği yerlerde etkisi göz ardı edilmiyor. Politikacılarla iletişime geçiyor. Şehrin konut idaresi başkanı oluyor. Aynı zamanda ABD’de önde gelen 100 din adamı listesine giriyor. Arda Deniz Aksular

19 Arda Deniz Aksular

20 Bir Kontrol Aracı: Cinsel Takıntılar
Jones’un sekse düşkünlüğü ve takıntıları var. Kendisi hariç herkesi homoseksüellikle atfediyor ve seksi bencilce nitelendiriyor.(1984 Anti Seks Örgütü) Bu düşüncesiyle toplulukta herkesle ilişkiye girme gücü kazanıyor. Aile bireylerini önce espriyle ama sonra gerçek olarak aşağılayarak aile kurumunu yok ediyor. Arda Deniz Aksular

21 Arda Deniz Aksular

22 Gözetim Toplumu ve Cezalandırma
Toplulukta aslında insanların birbiriyle konuşması da yasak. Bu; onları, bir arada tutmanın bir yöntemi. Herkes “gerçek” hiçbir şeyi kimseye söylememeyi öğreniyor. Böylece toplum “ciddi” olan her şeyi konuşmaktan çekinen bir gözetim toplumuna dönüşmeye başlıyor. Jones sistemin açıklarından yararlanıyor, onu eleştiriyor. Hareketini içerde de düşman etkisi altında olarak lanse ettiriyor. “Beni öldürecekler” diyor. İnsanların cezalandırıldığı ortak toplantılar düzenliyor. Bazılarını soyup, aşağılıyor, teşhir ediyor. Bunun yanlış olduğunu düşünenler de var, ama ses çıkaran neredeyse yok. Hareketten ayrılanlar ve konuşanlar olmaya başlıyor. Jones için tehlike çanları çalma noktasına geliyor. Arda Deniz Aksular

23 Arda Deniz Aksular

24 Dış Düşman Algısı Yaratımı ve Ayrılış
Ve sonunda kilisede yangın çıkıyor. Jones, devleti suçluyor. Ve artık ABD’den ayrılma vakti. Uzak bir yerde büyük bir kasaba, hatta ABD’den bile çok uzakta. 300 mil karelik ormanlık bir alan. İnsanlar gitmek istiyor, zorla gitmiyorlar ve birçoğu ailesine bile haber vermeden ayrılıyor. Ani bir şekilde evlerini bırakıp gidiyorlar… ve mutlular. Arda Deniz Aksular

25 Arda Deniz Aksular

26 İzolasyon ve Dezenformasyon
Jonestown, kapalı bir yer. Ulaşım zor. Çevresinde yerleşim yeri yok. Dışarıdan yapılan yayım engelleniyor. Megafondan Sürekli Jones’un vaazları dinleniyor. Jones sürekli dezenformasyon yapıyor. ABD’de her şeyin yoldan çıktığını, geri dönemeyeceklerini haykırıyor. Uyuşturucu kullanımı artıyor. Sürekli ayrılmaya yönelik sadakat testleri yapılıyor. En yasak konu da ayrılmak. Arda Deniz Aksular

27 Arda Deniz Aksular

28 Umut: Bir İdealist Milletvekili
ABD’de kalanlar harekete geçiyor. İnsanların akrabaları, anneleri, çocukları gitmiş ve hiçbir haber alamıyorlar. Aileler bir araya geliyorlar ve medyanın ilgisini çekiyorlar. Sonunda siyasileri de etkilemeyi başarıyorlar. Ryan adında Cumhuriyetçi bir kongre üyesini harekete geçiriyorlar. Ryan, hapishane şartlarını görmek için hapiste yatan idealist birisi. Sonunda Ryan Jonestown’a gitmeye karar veriyor. Arda Deniz Aksular

29 Arda Deniz Aksular

30 Dış Dünya ile İlk Temas…
Kongre üyesi Ryan, yanında birkaç medya mensubu ve asistanı ile gidiyor. Etkileniyorlar… Eğlenceli bir topluluk. Röportajlar yapılıyor, ayrılmak isteyen yok gibi... Arda Deniz Aksular

31 Arda Deniz Aksular

32 Derken beklenmedik bir şey: ayrılmak isteyenler çıkıyor.
Oysa “Ayrılmak, ihanettir!” Arda Deniz Aksular

33 Arda Deniz Aksular

34 Ani Çözülme Tehlikesi Jones hemen gelip olaya el koyuyor.
Sonra bazılarına izin vermeye başlıyor. Ve derken arkası geliyor… Arda Deniz Aksular

35 Arda Deniz Aksular

36 Şiddet Tehdit ve Korkutma
Ryan, hayatı tehlikede olduğu gerekçesi ile uyarılıyor, ve sonra saldırıya uğrayıp hafif yaralanıyor. Artık tek çare gitmek. Ryan, yanına aldığı birkaç kişiyle birlikte uçağına dönüyor. Arda Deniz Aksular

37 Arda Deniz Aksular

38 “Barış içinde yaşayamıyorsak, barış içinde ölelim.”
Ve Süreç Başlıyor.. “Barış içinde yaşayamıyorsak, barış içinde ölelim.” Bu kararı insanlar alkışlıyor. Karşı çıkanlar var, bunun bir yenilgi olduğunu düşünenler var. SSCB’ye gitmeyi önerenler var. Ama bunlar kabul görmüyor, fikir öneri sürenlere de çizmeye aştıkları hatırlatılıyor. Arda Deniz Aksular

39 Arda Deniz Aksular

40 Uyma Davranışı: Sosyal Etki, İtaat, Benimseme ve Özdeşleşme
Sosyal Etki = sürü psikolojisi. Asch Deneyleri: İnsanların gördüklerine ilişkin sorular. Üç kişilik bir çoğunluğun etkisi %35. İtaat Eğiliminin Yüksekliği Miligram deneyleri: 40 kişiden hiçbiri 300Volt’tan önce durmuyor.Deneklerin %65’i 450Voltu “deney için” insanlara vermeyi göze alıyor. (Jonestown’daki çözülmeler.) Benimseme: Korku ve çaresizlik Özdeşleşme: Jim Jones’a ve davaya olan inanç. (insanların kendi çocuklarını öldürebilmesi) Arda Deniz Aksular

41 Arda Deniz Aksular

42 19 Kasım Sabahı Medya Jonestown’da
İntihar mı? (Ölenlerin %30’u çocuk.) Cinayet mi? CIA Komplosu mu? MK-Ultra Progamına ait zihin bulandırıcı ilaçlar, San Francisco Belediye Başkanı George Moscone ve Müfettiş Harvey Milk’in Jonestown’dan 1 hafta sonra öldürülmesi. Arda Deniz Aksular

43 30 yıl sonra, Jonestown günümüze ışık tutuyor.
Newton’dan Quantum’a 30 yıl sonra, Jonestown günümüze ışık tutuyor. Arda Deniz Aksular

44 Arda Deniz Aksular