MÖVZU: SONU “ ” və “ ” İLƏ BİTƏN ÇOXHECALI SÖZLƏRİN TƏLƏFFÜZÜ

... konulu sunumlar: "MÖVZU: SONU “ ” və “ ” İLƏ BİTƏN ÇOXHECALI SÖZLƏRİN TƏLƏFFÜZÜ"— Sunum transkripti:

1 MÖVZU: SONU “ ” və “ ” İLƏ BİTƏN ÇOXHECALI SÖZLƏRİN TƏLƏFFÜZÜ
V S İ N İ F MÖVZU: SONU “ ” və “ ” İLƏ BİTƏN ÇOXHECALI SÖZLƏRİN TƏLƏFFÜZÜ və YAZILIŞI (BİRGƏ LAYİHƏ) LAYİHƏNİN MÜƏLLİFI: QURBANOVA VƏFA HEYDƏR qızı OĞUZ RAYON YAQUBLU KƏND T. BABAYEV ad. TAM ORTA MƏKTƏBİN AZƏRBAYCAN DİLİ və ƏDƏBİYYAT MÜƏLLİMI

2 STANDARTLAR : və MƏQSƏD : 1. mətni tələffüz qaydalarına uyğun oxuyur, 2. sait və samitlərin yazılış qaydalarına əməl edir İNTEQRASİYA : Ədəbiyyat : və : Xarici dil : İŞ FORMASI: : bütün siniflə (böyük qrup) iş, fərdi iş İŞ ÜSULLARI : interaktiv oyunlar və çalışmalar, testlər, boşluqdoldurma RESURS və TƏHCİZAT : Azərbaycan dili (V sinif üçün dərslik) ; internetə LAN qoşulmuş İKT avadanlıqları ; interaktiv lövhə; “Orfoqrafiya – orfoepiya lüğəti”, Abituryent, Bakı-2014 ; Y. Kərimov: “Kiçik- yaşlı məktəblinin orfoqrafiya-orfoepiya lüğəti”, Bakı-2012 ; “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti” , VI nəşr, Bakı – 2013

3 M O T İ V A S İ Y A Şəkildə gördüyünüz əşyaların adlarının son səslərinin tələffüzü və yazılışı barədə nə deyə bilərsiniz ? Şəkillər (kollaj) ekrana verilir, şagirdlərin mülahizələri dinlənilir. Mülahizələrə müəllim tərəfindən heç bir münasibət (düz və səhv olması barədə) bildirilmir.

4 T Ə D Q İ Q A T S U A L I : SİZCƏ, SONU və İLƏ BİTƏN ÇOXHECALI SÖZLƏR NECƏ TƏLƏFFÜZ EDİLMƏLİ VƏ NECƏ YAZILMALIDIR

5 I TAPŞIRIQ II TAPŞIRIQ III TAPŞIRIQ IV TAPŞIRIQ
TƏDQİQT SUALINA CAVAB TAPMAQ ÜÇÜN AŞAĞIDAKI TAPŞIRIQLAR ARDICIL QAYDADA ŞAGİRDLƏRİN NOTBUK və ya PLANŞETLƏRİNƏ GÖNDƏRİLİR I TAPŞIRIQ II TAPŞIRIQ III TAPŞIRIQ IV TAPŞIRIQ Üzərində tək-tək tıkla

6 DOĞRU CAVABI TAPARAQ, SÜRÜŞDÜRÜB ÜZƏRİNƏ YERLƏŞDİRİN
GERİ I TAPŞIRIQ DOĞRU CAVABI TAPARAQ, SÜRÜŞDÜRÜB ÜZƏRİNƏ YERLƏŞDİRİN (Tapşırıq serverdən şagirdlərinin notbuk və ya planşetlərinə göndərilir və nəticə izlənilir.)

7 TAPŞIRIĞI DÜZGÜN YERİNƏ YETİRSƏN, ÇOXLU BANAN TOPLA YACAQSAN.
GERİ II TAPŞIRIQ TAPŞIRIĞI DÜZGÜN YERİNƏ YETİRSƏN, ÇOXLU BANAN TOPLA YACAQSAN. (Tapşırıq serverdən şagirdlərinin notbuk və ya planşetlərinə göndərilir. Nəticə izlənilir.) Orfoqrafiya lüğətinin köməyi ilə sözlərin yazılış qaydasını bir daha yoxlaya bilərsiniz :

8 YA TƏSDİQ , YA DA İNKAR EDİN. DÜZGÜN CAVABLAR SİZƏ ALQIŞ QAZANDIRACAQ
GERİ III TAPŞIRIQ YA TƏSDİQ , YA DA İNKAR EDİN DÜZGÜN CAVABLAR SİZƏ ALQIŞ QAZANDIRACAQ 1. “Bulaq” sözünün sonudakı “q” səsi [ğ] kimi tələffüz olunur. 2. “Oylaq” və “ərik” sözlərinə saitlə başlayan şəkilçi artırılsa, q – ğ və k – y əvəzlənməsi baş verməz. 3. Son samiti [x] kimi tələffüz olunan çoxhecalı sözlərdə həmin səs “qe” hərfi ilə yazılır. 4. “Əxlaq” sözünə saitlə başlayan şəkilçi artırdıqda q – ğ əvəzlənməsi baş vermir. Şəkildəki əşyanın adının son samiti [x`] kimi tələffüz olunur.

9 GERİ IV TAPŞIRIQ TAPŞIRIQLARI YERİNƏ YETİRİN VERİLMİŞ SÖZLƏRƏ ƏVVƏL SAMİTLƏ, SONRA SAİTLƏ BAŞLANAN ŞƏKİLÇİLƏR ARTIRIN. BU ZAMAN ONLARIN YAZILIŞI VƏ TƏLƏFFÜZÜNDƏ NƏ KİMİ DƏYİŞİKLƏR YARANDIĞINI GÖSTƏRİN: SANCAQ, BUDAQ ; ÇİYƏLƏK, ÖRPƏK VERİLMİŞ SÖZLƏRƏ SAİTLƏ BAŞLANAN ŞƏKİLÇİLƏR ARTIRIN. BU ZAMAN NƏ ÜÇÜN Q ˃ Ğ VƏ K ˃ Y ƏVƏZLƏNMƏSİ- NİN BAŞ VERMƏDİYİNİ ƏSASLANDIRIN VƏ NƏTİCƏ ÇIXARIN. ( bu zaman sözlərin mənşəyinə və heca sayına diqqət edin) İRQ, AŞİQ ; ƏMLAK, TÜK VERİLMİŞ SÖZLƏRƏ ƏVVƏL SAMİTLƏ, SONRA İSƏ SAİTLƏ BAŞLANAN SÖZ QOŞUN. BU ZAMAN VERİLMİŞ SÖZLƏRİN SON SAMİTLƏRİNİN NECƏ TƏLƏFFÜZ OLUNDUĞUNU MÜƏYYƏN EDİN ÇİÇƏK, GÖMRÜK ; QORXAQ, TOYUQ (Tapşırıq serverdən şagirdlərinin notbuk və ya planşetlərinə göndərilir. Microsoft Word proqramında işlənir. Nəticə izlənilir. )

10 (DAHA SONRA MƏLUMATLARIN ÜMUMİ MÜZAKİRƏSİ BAŞLANIR)
TƏQDİMAT MÜƏYYƏN OLUNMUŞ VAXT ƏRZİNDƏ TAPŞIRIQLARIN İCRASI BAŞA ÇATDIRILIR. SONRA ŞAGİRDLƏR TƏQDİMATLARA BAŞLAYIR, TAPŞIRIQLARIN İCRASI PRÖSESİNDƏ ƏLDƏ ETDİKLƏRİ YENİ BİLİKLƏRİ ÖZ ARALARINDA BÖLÜŞÜRLƏR. (DAHA SONRA MƏLUMATLARIN ÜMUMİ MÜZAKİRƏSİ BAŞLANIR)

11 MƏLUMATIN MÜZAKİRƏSİ və TƏŞKİLİ
ƏLDƏ EDİMİŞ FAKTLARIN BÜTÜN SİNİFLƏ MƏQSƏDYÖNLÜ MÜZAKİRƏSİ TƏŞKİL OLUNUR, SƏHVLƏR DÜZƏLDİLİR və ya ARADAN ÇIXARILIR, TƏDQİQAT SUALINA CAVAB AYDINLAŞIR. BU ZAMAN AŞAĞIDA GÖSTƏRİLMİŞ KÖMƏKÇİ SUALLARDAN İSTİFADƏ EDİLİR: 1. Biz sonu q və k ilə bitən çoxhecalı sözləri necə tələffüz etdik ? 2. Bəs həmin sözləri necə yazmaq lazımdır ? 3. Sonu q və k ilə bitən çoxhecalı sözlərə saitlə başlayan şəkilçi əlavə etdikdə hansı dəyişiklik baş verdi ? 4. Bəs sonu q və k ilə bitən çoxhecalı sözlərdən sonra saitlə başlayan söz gələndə həmin samitlərin tələffüzündə hansı fərq yarandı ? 5. Hansı hallarda sonu q və k ilə bitən çoxhecalı sözlərdə q ˃ ğ və k ˃ y əvəzlənməsi baş vermədi ? 6. Sonu q və k ilə bitən çox az sayda bir sıra alınma sözlərdə q və k samitlərinin başqa nə cür tələffüz olunduğunu müşahidə etdiniz ? və s.

12 NƏTİCƏ və ÜMUMİLƏŞDİRMƏ
MÜƏLLİMİN KÖMƏYİ İLƏ QAZANILMIŞ BİLİKLƏR ÜMUMİ -LƏŞDİRİLİR, ƏLDƏ EDİLMİŞ İDEYALAR TƏQDİQAT SUALI VƏ ŞAGİRDLƏRİN İLKİN FƏRZİYYƏLƏRİ İLƏ MÜQAYİSƏ OLUNUR SAGİRDLƏR ÖYRƏNİRLƏR Kİ, NƏTİCƏ və ÜMUMİLƏŞDİRMƏ Şəklin üzərində tıkla

13 YARADICI TƏTBİQETMƏ YARADICI TƏTBİQETMƏ ÜÇÜN AŞAĞIDAKI TAPŞIRIQLAR ARDICIL SERVERDƏN NOTBUK və PLANŞETLƏRƏ GÖNDƏRİLİR. İŞ FƏRDİ ŞƏKİLDƏ YERİNƏ YETİRİLİR. BU ZAMAN UŞAQLARIN İŞİNƏ SERVERDƏN NƏZARƏT OLUNUR . (üzərində tıklayın) GƏLİN “AT YARIŞI” KEÇİRƏK. GÖRƏK KİMİN ATI BİRİNCİ OLACAQ ? QALİB OLMAQ ÜÇÜN SUALLARA DÜZGÜN CAVAB VERMƏK LAZIMDIR. BOŞLUQLARI ORFOQRAFİYA QAYDALARINA UYĞUN ŞƏKİLDƏ DOLDURUN TESTLƏRİ İŞLƏYİN VƏ BAL TOPLAYIN PROMETHEAN LÖVHƏDƏ ADLARININ SONU Q və K İLƏ BİTƏN, LAKİN [ X ] və [X`] İLƏ TƏLƏFFÜZ OLUNAN ƏŞYALARIN ŞƏKLİNİ QURLAŞDIRIN 1. 2. 3. 4. ( TAPŞIRIQLARIN HAMISINİN İCRASI TƏLƏB OLUNMUR. VAXTA GÖRƏ PLANLAŞDIRILIR. )

14 YARADICI TƏTBİQETMƏ I fərdi iş
GERİ YARADICI TƏTBİQETMƏ I fərdi iş GƏLİN “AT YARIŞI” KEÇİRƏK. GÖRƏK KİMİN ATI BİRİNCİ OLACAQ ? QALİB OLMAQ ÜÇÜN SUALLARA DÜZGÜN CAVAB VERMƏK LAZIMDIR. (BAŞLAMAQ ÜÇÜN ÜZƏRİNDƏ TIKLA) (Tapşırıq serverdən bütün şagirdlərin notbuk və ya planşetlərinə göndərilir. Nəticə izlənilir və finişə I, II və III çatan şagirdlər qalib müəyyən olunub elan edilirlər.)

15 BOŞLUQLARI ORFOQRAFİYA QAYDALARINA UYĞUN ŞƏKİLDƏ DOLDURUN
GERİ YARADICI TƏTBİQETMƏ II fərdi iş BOŞLUQLARI ORFOQRAFİYA QAYDALARINA UYĞUN ŞƏKİLDƏ DOLDURUN (BAŞLAMAQ ÜÇÜN ŞƏKLİN ÜZƏRİNDƏ TIKLA VƏ BÖYÜK HƏRFLƏ YAZ) (Tapşırıq serverdən bütün şagirdlərin notbuk və ya planşetlərinə göndərilir. Klaviaturadan istifadə edilməklə böyük hərflərlə Microsoft Word proqramında fərdi işlənir) )

16 TAPŞIRIQLARI YERİNƏ YETİRİN
GERİ YARADICI TƏTBİQETMƏ III fərdi iş TAPŞIRIQLARI YERİNƏ YETİRİN Üzərində tıkla (Tapşırıq şagirdlərin notbuk və ya planşetlərinə göndərilir, fərdi şəkildə yerinə yetirilir.)

17 (Şəkillərin üzərində tıkla)
GERİ YARADICI TƏTBİQETMƏ IV fərdi iş PROMETHEAN LÖVHƏDƏ ADLARININ SONU Q VƏ K İLƏ BİTƏN, LAKİN [ X ] və [X`] İLƏ TƏLƏFFÜZ OLUNAN ƏŞYALARIN ŞƏKLİNİ QURLAŞDIRIN (Şəkillərin üzərində tıkla) (Tapşırıq şagirdlərin notbuk və ya planşetlərinə göndərilir , fərdi şəkildə yerinə yetirilir.)

18 MEYARLAR Bəli Xeyr S№ Tapşırıqların yerinə yetirilməsində fəal oldum
QİYMƏTLƏNDİRMƏ BU İŞ “ÖZÜNÜQİYMƏTLƏNDİRMƏ” FORMASINDA APARILIR. Şagirdin adı və soyadı:___________________________________________ S№ MEYARLAR Bəli Xeyr 1. Tapşırıqların yerinə yetirilməsində fəal oldum 2. Təqdimatda və müzakirələrdə fəal iştirak etdim 3. Yoldaslarımla fəal əməkdaşlıq e tdim 4. Dərs vaxtından səmərəli istifadə etdim 5. Mövzunu tam başa düşdüm 6. Öyrəndiklərimi tətbiq edə bilirəm ... YEKUN:

19 İstifadəçi adı : imransevda ; kod: 123456s
EV TAPŞIRIĞI ŞƏKLİN ÜZƏRİNDƏ TIKLA İstifadəçi adı : imransevda ; kod: s ( Mu Kahoots → Testlər (+) → Preview → Launch → Game pin (+enter) - Nickname (+Join game) → Star now ) ŞAGİRDLƏR EVDƏ kahoot.it ÜNVANINA DAXİL OLUB “KAHOOT”DA HAZIRLANMIŞ QUİZİN KODUNU ( altı rəqəmli ) VƏ ÖZ ADLARINI DAXİL EDƏRƏK İNTERNETƏ BAĞLANA BİLDİKLƏRİ HƏR HANSI CİHAZ (masaüstü bilgisayar, notbuk, tablet, telefon və s.) VASİTƏSİ İLƏ TESTLƏRİN DOĞRU CAVABLARINI MÜƏYYƏN EDİR VƏ ÖZ CAVABLARININ QARŞILIĞINDA BAL TOPLAYIRLAR. NÖVBƏTİ DƏRSƏ KİMİ HƏMİN ÜNVANDAN ŞAGİRDLƏRİN EV TAPŞIRIQLARINI NECƏ İCRA ETDİKLƏRİNİ YOXLAYIB ÖYRƏNİRƏM .

20 S O N ƏZİZ UŞAQLAR, ÇOXHECALI SÖZLƏRİN SONUNDA BİZİM DÜZGÜN TƏLƏFFÜZ və YAZILIŞIMIZI ÖYRƏNDİYİNİZƏ GÖRƏ SİZƏ TƏŞƏKKÜR EDİRİK. BUNA ÇOX SEVİNDİK !