BÖLÜM 4 (ATLAS-ALICE-LHCb)

... konulu sunumlar: "BÖLÜM 4 (ATLAS-ALICE-LHCb)"— Sunum transkripti:

1 BÖLÜM 4 (ATLAS-ALICE-LHCb)
ALGIÇ FİZİĞİ Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

2 Aşağıdaki eşleştirmeleri yapınız 
Fotoğrafçı Biyolog İnsan Parçacık fiziği Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

3 Nedir bunlar ? Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

4 Rakamlarla ATLAS Uzunluk 46m Çap 25m Ağırlık 7000 t
Fıçı toroid 26m,830t Kapak toroid 2x240t 38 ülke, 174 üni. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

5 Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

6 ATLAS Algıcı ATLAS kısaltması "A Toroidal LHC ApparatuS", yani "halka şeklindeki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı düzeneği"den gelmektedir.   Evrenimizi oluşturan temel kuvvetleri ve maddenin temel yapısını araştırmakta kullanılacaktır. Boyut olarak en büyük LHC dedektörüdür. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

7 ATLAS Algıcı Her biri 100 milyar proton içeren iki parçacık demeti,
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda zıt yönde ivmelendirilir, ATLAS dedektörünün ortasında çarpıştırılır. İki proton arasındaki bu kafa kafaya çarpışmadan yeni parçacıklar oluşur. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

8 Büyük Hadron Çarpıştırıcısı içerisinde, evrenin nasıl ve neden oluştuğu hakkında yeni bilgiler edinmek için kullanılmaktadır. ATLAS deney düzeneği yardımıyla, fizikçiler proton-proton çarpışmalarında oluşan parçacıkları bulmaya ve bunların özelliklerini belirlemeye çalışmaktadırlar. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

9 ATLAS’ın Kısımları Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

10 ATLAS’ın Kısımları ATLAS algıcı 3 ana kısımda incelenebilir:
İz sürme (iç algıç), enerji ölçümü (kalorimetreler) ve müon ölçümü. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

11 İzleyici Detektörler İzleyici detektörler, elektrik yüklü parçacıkları saptar ve değişik zamanlardaki pozisyonlarını belirlerler. Çarpışmalar sırasında oluşan parçacıklarla izleyici detektör arasındaki etkileşim çok küçüktür; bundan dolayı da parçacıklar burada çok az enerji bırakırlar. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

12 Elektromanyetik Kalorimetre
Elektromanyetik kalorimetrede (LAr elektromanyetik fıçısı) , elektromanyetik olarak etkileşen parçacıklar ve bunların karşıt-parçacıkları tespit edilmektedir. Bunlar genellikle elektronlar ve fotonlardır. Elektromanyetik dedektörün içinden geçip giden bir parçacığın tüm enerjisi soğurulur ve bir elektronik sinyale dönüştürülür. Sinyalin gücü, parçacığın enerjisinin büyüklüğünü verir. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

13 Hadronik Kalorimetre Hadronik kalorimetrede (döşenmiş fıçı), hadron adı verilen, kuarklardan ve/veya karşıt-kuarklardan meydana gelen ve güçlü kuvvetle etkileşen parçacıklar, örnek olarak protonlar ve nötronlar, tespit edilir. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

14 Müon Detektöreri Müonlar enerjilerinin çok az bir kısmını kalorimetrelerde bırakırlar ve ATLAS dedektörünün her katmanından geçen "görülebilen" yegane parçacıklardır. Bu yüzden, ATLAS'ın en dış kısmında müonları tespit edebilmek için konulmuş müon bölmeleri vardır. Müon dedektörleri, gazla dolu binlerce uzun tüpten oluşmaktadır. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

15 ATLAS oyunu  h_playwithatlas.htm Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

16 ALİCE Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

17 Rakamlara ALICE 36 ülke, 132 enstitü, 122 bilim insanı Uzunluk: 26m
Çap:16m Ağırlık: 10,000 t Dizayn: Merkezi fıçı ve tek taraflı ilerim uon spektrometresi Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

18 ALICE Çok küçük boyutlarda maddenin fiziğini araştırmakta kullanılır. Çekirdek-çekirdek çarpışmaları ile quark-gluon plazmasını inceler. Ağır iyon algıcıdır. ALICE bileşenleri kuark-plazmanın genişlemesi, soğuması üzerine veri toplayarak, günümüz evreni oluşturan parçacıkların oluşumunu açıklamaya çalışır. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

19 ALICE kısımları İç iz sistemi: 3 farklı iz algıcı
Silikon piksel algıcı (SPD) Silikon sürüklenme algıcı (SDT) Silikon şerit algıcı(SSD) Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

20 LHCb Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

21 Rakamlarla LHCb 15 ülke, 52 enstitü, 700 biliminsanı 20 m uzunluk,
4500 t ağırlık Sabit hedef geometrisi Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

22 LHCb  b-kuark ve b mezonların özelliklerini ve parite bozulmasını araştırmak amacıyla kurulmuştur. ATLAS ve CMS gibi çarpışma noktasının çevresini saran kapalı algıçların yerine, LHCb deneyinde tek yönde çarpışma sonucu ortaya çıkıp, ileri fırlayan temel parçacıkları algılayan alt algıçlar serisi kullanmaktadır. Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

23 BÜYÜK HADRON ÇARPIŞTIRICISI (LHC)
Bu algıçlar nerede ? BÜYÜK HADRON ÇARPIŞTIRICISI (LHC) Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji

24 Kaynaklar arastirmalar.html public/Welcome.html attachments/829/330/nbakirci.pdf playwithatlas.htm Nida Kayhan/ TED Mersin Koleji