Çalışma Süreleri İşçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süre…

... konulu sunumlar: "Çalışma Süreleri İşçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süre…"— Sunum transkripti:

1 Çalışma Süreleri İşçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süre… İşçinin iş sözleşmesi süresi uyarınca yükümlü bulunduğu işi yerine getirmek için işverenin emrine girdiği andan çıktığı ana kadar devam eden süre, çalışma süresidir.

2 Çalışma Süresinden Sayılan Haller (İK md.66)
Madenlerde, taş ocaklarında veya yeraltı ve su altında çalışılan işlerde işçilerin, asıl çalışma alanlarına ulaşmak için ve buralardan çıkmak için geçirdikleri süreler, İşçilerin işveren tarafından başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler, İşverenin evinde veya bürosunda veyahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler, İşçinin işyerinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler, Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermek için ayrılan süreler, Demiryolları, karayolları ve köprü yapımı, onarım ve tadilatı gibi işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri esnasında geçen süreler…

3 Not: Sırf sosyal yardım amacıyla işyerine
götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz. Not: İşin niteliğine göre işin başlama ve bitiş saatleri işçiler için farklı şekilde düzenlenebilir.

4 NORMAL ÇALIŞMA SÜRELERİ
Haftalık Çalışma Süresi Günlük Çalışma Süresi Denkleştirme Esasına Göre Çalışma Özelliği Olan İşlerde Çalışma Süresi Telafi Çalışması Kısa Çalışma

5 1) Haftalık Çalışma Süresi
İK m.63: Haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. İşçinin ücretinde indirim yapılmaması koşuluyla bu süre indirilebilir. Not: Çalışma süresi sınırlamaları işyeri için değil, her bir işçi içindir.

6 2) Günlük Çalışma Süresi
Haftalık çalışma süresi, aksi kararlaştırılmadıkça haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Haftanın işgünlerinden birinde kısmen çalışılıyorsa bu süre haftalık çalışma süresinden düşüldükten sonra kalan sürenin çalışılan gün sayısına bölünmesi suretiyle günlük çalışma süresi bulunur. Not: Günlük çalışma süresinin üst limiti 11 saattir. Haftalık çalışma süresi, tarafların anlaşması ile haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati aşmamak kaydıyla farklı şekilde dağıtılabilir.

7 3) Denkleştirme Esasına Göre Çalışma
(Denkleştirme süresi 2 aydır. Ancak toplu iş sözleşmeleri ile 4 aya kadar arttırılabilir.) - Yoğunlaştırılmış iş haftası uygulanabilecektir. (Bu düzenlemeyle işletmeye siparişlere bağlı üretim esnekliği kazandırılırken maliyetin artmaması hedeflenmektedir. Not: Bu şekilde çalışmada, taraflar arasında yazılı anlaşma yapılması gereklidir. Denkleştirme, işyerinin tamamında veya bazı bölümlerinde ya da bir grup işçiye uygulanabileceği gibi tek bir işçi için de uygulanabilir.

8 4) Özelliği Olan İşlerde Çalışma Süresi
Karayollarında, demiryollarında, deniz, göl ve akarsularda yapılan taşımacılık işlerinde olduğu gibi, kimi zaman haftalık 45 saatlik çalışma süresini, işgünlerine eşit olarak bölebilmek mümkün değildir. (En çok 6 aya kadar denkleştirme süresi uygulanabilir) Not: Kurşun, arsenik, cam, civa, çimento, çinko, bakır işleri gibi işlerde, günlük çalışma süresi en fazla 7,5 saattir. Postalar Halinde Çalışma:

9 5) Telafi Çalışması Zorunlu nedenlerle işin durması, Ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi, veya benzer sebeplerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, İşveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için “telafi çalışması” yaptırabilir. Not: Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. (Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.) (Olay tarihinden 2 ay içinde…) (Telafi çalışması sonra da önce de yapılabilir.) (İşçinin rızası aranmaz.)

10 6) Kısa Çalışma Genel ekonomik kriz Sektörel veya bölgesel kriz
Zorlayıcı sebeplerle…vb Haftalık çalışma sürelerini geçici olarak azaltan veya faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durduran işveren, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumu’na, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir.

11 FAZLA ÇALIŞMA SÜRELERİ
“Fazla Çalışma” “Fazla Sürelerle Çalışma”

12 Fazla Çalışma Haftalık çalışma süresi olan 45 saatin üzerinde yapılan çalışmalar fazla çalışmadır. (Ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 yükseltilmesi suretiyle ödenir.) Not: Hafta tatili gününde çalışılması da fazla çalışma sayılmaktadır. (2,5 gündelik)

13 Fazla Sürelerle Çalışma
Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalardır. (Ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 yükseltilmesi suretiyle ödenir.) (Ödenecek ücret veya verilecek dinlenme süresi açısından önemli…) Fazla çalışılan her saat karşılığında bir saat 30 dakika, Fazla sürelerle çalışılan her saat karşılığında bir saat 15 dakika…serbest zaman…

14 Örnek Olay İşyerinde haftalık çalışma süresi 41 saat olarak belirlenmiştir. İşçi bir haftada 50 saat çalışmıştır. İşçinin normal çalışma süresini aşan 9 saat nasıl ücretlendirilecektir?

15 Çözüm 9 saatlik çalışmanın 4 saati fazla süreli çalışma olup %25 zamlı, 5 saati fazla çalışma olup %50 zamlı ödenecektir. İşçi bu 9 saat için toplamda; [(5x1,5)+(4x1,25)]= 12,5 saatlik ücret alacaktır.

16 a) Olağan (Normal) Sebeplerle Fazla Çalışma:
Fazla Çalışma Türleri a) Olağan (Normal) Sebeplerle Fazla Çalışma: Ülkenin genel yararları, İşin niteliği, Üretimin arttırılması *İş Kanununa göre olağan sebeplerle yapılan fazla çalışmaların toplamı, yılda 270 saatten fazla olamaz. (Fazla çalışma süresinin hesaplanmasında, yarım saatten az süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır) *İşveren karar verir, izin alınmasına gerek yoktur. *İşçinin onayı gereklidir.

17 b) Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışma:
Bir arıza sırasında, Bir arızanın mümkün görülmesi halinde, Makine, araç ve gereçlerle hemen yapılması gerekli acele işlerde, Zorlayıcı nedenlerin çıkması durumlarında… Normal fazla çalışmada olduğu gibi azami süre belirlenmemiştir. İşçinin onayı aranmaz. Zorunlu nedenlerle çalışma, işyerinin normal çalışmasını sağlayıncaya kadar yapılacaktır. İşyeri normal çalışmasına döndükten sonra fazla çalışma yaptırılamaz. İK 41. maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır. (Denkleştirme-zamlı ücret-serbest zaman)

18 c) Olağanüstü Nedenlerle Fazla Çalışma:
Seferberlik sırasında ve bu süreyi aşmamak şartıyla yurt savunmasının gereklerini karşılayan işyerlerinde fazla çalışmaya gerek görülürse, Bakanlar Kurulu günlük çalışma süresini işçinin en çok çalışma gücüne çıkarabilir. (Ayrıca, doğal afet ve tehlikeli salgın hastalıklar, ağır ekonomik bunalımlar…vb.) İşçinin onayı aranmaz. İK 41. maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır. (Denkleştirme-zamlı ücret-serbest zaman) *Günlük çalışma süresi en fazla 13 saate kadar uzatılabilecektir.

19 Hazırlık ve Temizlik İşleri Sebebiyle Fazla Çalışma
Bir işyerinde asıl işin düzenli bir şekilde yürütülebilmesi için çalışma sürelerinden önce ve çalışma sürelerinden sonra bazı işlerin yapılması, iş sağlığı ve güvenliği açısından bazı bakım ve temizliğin yapılması gerekmektedir. Hazırlama, tamamlama ve temizleme işçileri için ayrı bir işçi grubu istihdam edilmeyip işyerindeki günlük çalışma sürelerine ek olarak bu işlerde çalışan işçiler, en fazla 2 saat daha çalıştırılabilirler. Asıl işin bitmesinden sonra bu işlerde çalışacak işçilere yarım saatten az olmamak üzere dinlenme süresinin verilmesi zorunludur. Bu dinlenme süresi, çalışma süresinden sayılmaz. Bu işlerde çalışacak işçilerin günlük çalışma süreleri hazırlama, tamamlama ve temizleme işleri de dahil olmak üzere 11 saati aşamaz. Bu şekilde çalışan işçilere, bu çalışmalarının her saati için normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarı %50 zamlı ödenir.

20 Fazla Çalışma Yaptırılamayacak İşler (Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği. 7.md)
Sağlık kuralları bakımından günde ancak 7,5 saat ve daha az çalışılması gereken işlerde, Gece çalışmalarında olağan fazla çalışma yapılamaz. Maden ocakları, Kablo döşemesi, Kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altı ve su altında yapılan işlerde…

21 Fazla Çalışma Yaptırılamayacak Kişiler (Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği. 8.md)
18 yaşını doldurmamış işçilere, Kadın işçilere hiçbir durumda gece döneminde fazla çalışma yaptırılamaz. Sözleşme ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği işyeri hekiminin veya SSK Başkanlığı hekiminin, bunların bulunmadığı yerlerde herhangi bir hekimin raporu ile belgelenen işçilere, Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçilere, Kısmi süreli iş sözleşmeleri ile çalıştırılan işçilere… Not: Kısmi süreli iş sözleşmeleri ile çalıştırılan işçilere fazla sürelerle çalışma da yaptırılamaz.

22 Gece Çalışması İK m.69. “Çalışma hayatında ‘gece’ en geç saat 20.00’de
başlayarak en erken 06.00’ya kadar geçen ve herhalde en fazla 11 saat süren dönemdir.” (Maddede yer alan “en geç”, “en erken” ve “en fazla” ifadeleri gece sayılan dönemin başlangıç ve bitiş saatlerinin değiştirilebileceği anlamına gelmektedir.) Not: İş Kanununda gece sayılan dönem en fazla 11 saat olarak belirlenmesine karşın işçilerin gece sayılan dönemdeki çalışmaları 7,5 saati geçemez. Not: Çalışma süresinin yarısından çoğunun gece dönemine rastlaması halinde yapılan çalışma gece çalışması sayılacaktır. Not: Gece sayılan dönemde 18 yaşından küçük işçilerin çalıştırılması yasaktır.

23 Ara Dinlenmesi İş Kanunu’nda, günlük çalışma süresi içerisinde işçiye, dinlenme ve yemek gibi ihtiyaçlarını giderebilmesi için ara dinlenmesi verilmesi öngörülmüştür. 4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika, 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dahil) süreli işlerde 30 dakika, 7,5 saatten fazla süreli işlerde 60 dakika ara dinlenmesi verilir. Bu süreler asgari sürelerdir ve aralıksız olarak verilmelidir. (Ancak iklim ve mevsim şartları, işin niteliğine bağlı olarak aralıklı olarak da kullandırılabilir. Ayrıca ara dinlenmesi işyerinde işçilere aynı veya değişik zamanlarda kullandırılabilir) Ara dinlenmeler günlük çalışma süresinden sayılmaz. Bu nedenle bu süreler için işveren işçiye ücret ödemek zorunda değildir.

24 Hafta Tatili ve Hafta Tatili Ücreti
Hafta tatili günü Pazar günüdür. İşçinin Pazar günü çalışması gerekiyorsa, haftanın bir başka günü işçiye kesintisiz 24 saat hafta tatili verilmelidir. Haftanın altı günü çalışan işçi, hafta tatili günü için de bir iş karşılığı olmaksızın ücret alacaktır. Hafta tatili ücretinden yararlanabilmek için tatilden önceki işgünlerinde çalışılarak haftalık normal çalışma süresinin tamamlanması gereklidir.

25 Ulusal Bayramlar ve Genel Tatiller
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Genel Tatil Günleri: 1) Resmi Bayram Günleri: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı 2) Dini Bayram Günleri: 3,5 gün Ramazan Bayramı, 4,5 gün Kurban Bayramı 3) 1 Ocak yılbaşı tatili, 4) 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü

26 Yıllık Ücretli İzin Vazgeçilemeyen, hem işçi hem de işvereni bağlayıcı nitelikte bir haktır. İşçinin, izin süresi içinde ücret karşılığı herhangi bir işte çalışması yasaklanmıştır. İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi bu işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin haklarının ortadan kalkmasına sebep olmaz. Yıllık ücretli izin için en az 1 yıl çalışmak gerekmektedir. Çalışılan 1 yıldan kazanılan yıllık ücretli izin, ertesi yıl kullanılacaktır.

27 Örnek Bir işyerinde yedi ay çalıştıktan sonra
askere giden ve askerlikten sonra aynı işyerine giren işçi…?

28 Bir işyerinde yedi ay çalıştıktan sonra askere
giden ve askerlikten sonra aynı işyerine veya aynı işverenin başka bir işyerine giren işçi beş ay çalıştıktan sonra, yıllık ücretli izin için gerekli bir yılını doldurmuş sayılacaktır.

29 Not: Yıllık ücretli izin hakkının kazanılması için gerekli bir yıllık çalışma süresinin hesabında bazı süreler çalışılmış sayılır: İşçinin kaza veya hastalık yüzünden işe gidemediği günler, Kadın işçilerin çalıştırılmadıkları doğum öncesi ve sonrası sekizer haftalık süreler, Askerlik hizmeti dışında kanuni yükümlülük sebebiyle işe gidemediği sürenin doksan günü, Zorlayıcı sebepler yüzünden işin tatil edilmesi durumunda, işçinin çalışmadığı sürenin onbeş günü, İK md. 66 gereğince çalışma süresinden sayılan haller, Röntgen işlerinde çalışanlara Pazar günü dışında verilmesi gereken yarım günlük izinler, Evlenmelerde 3 güne kadar, ölümlerde üç güne kadar verilecek izin süreleri, Yıllık ücretli izin hakkının uygulanması sonucu işçinin kullandığı yıllık izin süresi…

30 Örnek 1 Nisan 2008 tarihinde çalışmaya başlayan
bir kadın işçi, 1 ağustos 2008’de doğum yapmış, doğum sonrası sekiz haftalık dinlenmeden sonra, altı ay da ücretsiz izin almışsa, yıllık ücretli izne hak kazanacağı tarih?

31 1 Nisan 2008 tarihinde çalışmaya başlayan
bir kadın işçi, 1 ağustos 2008’de doğum yapmış, doğum sonrası sekiz haftalık dinlenmeden sonra, altı ay da ücretsiz izin almışsa, yıllık ücretli izne hak kazanacağı tarih 1 Ekim 2009’dur. (Ücretsiz izin almasaydı yıllık izne hak kazanacağı tarih 1 Nisan 2009 olacaktı.)

32 Yıllık Ücretli İzin Süreleri
Bir yıldan beş yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden, Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara 20 günden, On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden az olmamak koşuluyla ücretli izin kullandırılır. 18 yaşından küçük ve 50 yaşında büyüklere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz.

33 Yıllık Ücretli İznin Kullanılması
İzin sürelerinin kullanımı en çok 3’e bölünebilir ve bu parçalardan biri en az 10 gün olmak zorundadır. İşçi ücretli izin hakkını, çalıştığı yerin dışında kullanacaksa isteğiyle 4 güne kadar “ücretsiz yol izni” verilecektir. Bu süre bir yıla ait tüm izin süresi içindir. İşçi sayısının 100’den fazla olduğu işyerlerinde ‘İzin Kurulu’ kurulur. İznin kullanılmak istendiği zaman en az 1 ay önce işverene yazılı olarak bildirilmelidir.