NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ

... konulu sunumlar: "NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

1 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
Modern Ortadoğu tarihi Giriş ve temel kavramlar NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

2 Giriş ve temel kavramlar
«Ortadoğu», literatüre yeni girmiş bir kavramdır. İlk defa1921 yılında Britanya hükümeti tarafından, sömürge ve manda bölgelerini tasnif etmede kullanılmıştır. Londra dünyanın merkezine koyulduğunda, doğu coğrafyasının orta kısımlarına denk gelen bölge anlamını taşır. Bu sebeple kavrama taşıdığı Oryantalist ve Avrupa merkezci anlamlar nedeniyle itiraz edenler, Batı Asya, Müslüman Doğu, Biladüşşam gibi alternatif kavramlar da kullanmaktadır. Bununla birlikte söz konusu kavramlar da ihtiyacı tam olarak karşılamamaktadır ve «Ortadoğu» terimi artık yerleşiklik kazanmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

3 Giriş ve temel kavramlar
«Ortadoğu» coğrafyasına hangi ülkelerin dahil edileceği de ayrı tartışma konusudur. Genel kabul gören tanımlama, Mısır, Irak, İran, Suriye, Lübnan, Ürdün, Filistin/İsrail ve Hicaz/Körfez ülkelerini içine alır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

4 Giriş ve temel kavramlar
«Modern Ortadoğu»dan kasıt ise, dünyayla birlikte Osmanlı ve Şark coğrafyasında modernitenin kurum, değer, paradigma ve sosyal yapılarının yerleşik kazanmaya başladığı 19. ve 20. yüzyıllar (ve esas olarak 20. yüzyıl) Ortadoğu’sudur. Geniş Ortadoğu tarihinin nereden başlatılacağı tartışma konusu olabilir. İslam öncesi dönemler bazı tarih anlatılarında yer bulsa da, bölge hakkındaki pek çok tarih anlatısı İslam’ın doğuşu ve yayılmasıyla başlatılır. Modern Ortadoğu tarihinin başlangıç noktası olarak alınan nokta ise genellikle I. Dünya Savaşı’dır. Ancak bu tarih anlatısının biraz geriye gidilerek, Mehmed Ali Paşa isyanıyla başlatılması da mümkündür. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

5 Giriş ve temel kavramlar
Ortadoğu bölgesinin önemli bir kısmını Arap nüfus çoğunluklu ülkeler oluşturur. Ancak İran da Ortadoğu’nun önemli ve yerleşik bir parçasıdır. Diğer yandan, İran (ve İsrail) dışındaki ülkeler Arap nüfus çoğunluklu olmakla birlikte, bölgede ulus-devleti olmayan pek çok farklı etnik topluluk da yaşamaktadır ve bu topluluklar bölgesel dinamiklerde önemli bir yer tutar. Başta mezhepler olmak üzere, etnisite dışındaki başka sosyal yapısal unsurlar da modern Ortadoğu tarihinin şekillenmesinde belli bir rol oynamıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

6 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
kaynaklar Hamit Bozarslan, Ortadoğu’nun Siyasal Sosyolojisi: Arap İsyanlarından Önce ve Sonra, çev. Melike Işık Durmaz (İstanbul: İletişim Yayınları, 2016) William Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, çev. Mehmet Harmancı (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©