Kurum Kültürü ve Kurum İçi İletişim

... konulu sunumlar: "Kurum Kültürü ve Kurum İçi İletişim"— Sunum transkripti:

1 Kurum Kültürü ve Kurum İçi İletişim
Doç. Dr. Feride Akım İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü

2 1. Kültür Kavramı 1.1. Kültür Kavramının Kavramsal Çerçevesi
Kültür Kavramının Tanımı Kültürün Özellikleri Kültürün Öğeleri Maddi Kültür Öğeleri Dil (Lisan) Estetik

3 1. Kültür Kavramı 3.1.3.5. Eğitim 3.1.3.6. Semboller 3.1.3.7. Mitler
Dinsel ve Kişisel İnançlar, Tutumlar, Değerler ve Normlar Eğitim Semboller Mitler Kahramanlıklar Törenler/Ritüeller İdeoloji Sosyal Organizasyon

4 1. Kültür Kavramı 1.1.1. Kültür Kavramının Tanımı
Kültür kelimesinin bakmak ya da yetiştirmek anlamına gelen Latince “Colere” ya da “cultura” sözcüklerinden geldiği kabul edilir (Erdoğan, 2007: 223). “Colere”, sözlük anlamıyla ekin, sipariş, bakım demektir (Kartarı, 2016: 31).

5 1. Kültür Kavramı 1.1.1. Kültür Kavramının Tanımı
Tarım ekonomisi, toplum biçimlerinin gelişim sürecinde belli bir dönemdir. Toplumsal gelişimin ana evreleri, avcılık ve toplayıcılık evresi, sürü ekonomisi evresi, tarım toplumu evresi ve sanayi toplumu evresi olarak kabul edilir (Doğan, 2007: 10) .

6 1. Kültür Kavramı Kültür, bilgi, hukuk, inanç, ahlak, gelenek gibi bireylerin bir toplumun üyesi olarak edindikleri her türlü alışkanlık ve beceriyi kapsayan karmaşık bir bütündür (Sabuncuoğlu ve Tüz, 2003: 30). İnsanlar arasındaki ortak inançlar, değerler, hareket ve davranış tarzlarıdır (Asna, 2006: 81).

7 1. Kültür Kavramı 1.1.1. Kültür Kavramının Tanımı
Kültür, insanların, yaşamın amacı, dünya görüşü, dil ve konuşma tarzı, “iyi” ve “kötü” anlayışı, tutumlar, davranışlar, inançlar, “doğru”lar ve “yanlış”lar, yaşamın değerli olan yönleri, insanlar arası ilişkiler, iş yapma, amaçlara ulaşma davranış ve usulleri, otorite ve sorumluluk anlayışı, “zaman” anlayışı, giyim, kuşam, görünüş, serbestlik ve bağımlılık vb. konularda paylaştıkları anlayış, değer, simge ve sembollerin toplamıdır. Bu paylaşma dereceleri ne kadar yüksek olursa o derece güçlü bir kültürden bahsedilebilir (Koçel, 2007: ).

8 1. Kültür Kavramı 1.1.2. Kültürün Özellikleri
Tanımları, oluşum süreçleri ve kapsamları farklı olmakla birlikte hemen hemen tüm kültürlerin sahip olduğu ortak özellikler mevcuttur. Kültürün temel özellikleri şu şekilde ifade edilebilir (Barutçugil, 2011: ):

9 1. Kültür Kavramı 1.1.2. Kültürün Özellikleri
Kültür toplumsaldır. Bir toplumsal öğretiler sistemi olan kültürü, bir grubun üyeleri tarafından paylaşılan alışkanlıklar, inançlar, değerler, tutumlar ve kabul edilen davranışlar oluşturur.

10 1. Kültür Kavramı 1.1.2. Kültürün Özellikleri
Kültür öğrenilir. Kültür, toplum üyelerinin yaşamları boyunca öğrendikleri ve nesilden nesile aktardıkları tutum, davranış ve alışkanlıklardır. Eğitim ve kuşaklar arası aktarım, bilinçli ve sürekli bir çalışmayla gerçekleşir. Kültür değişkendir. Kültür, zaman içinde ortaya çıkan ihtiyaçlara paralel bir şekilde çevresel, ideolojik ve teknolojik değişimler sebebiyle değişebilme özelliğine sahiptir.

11 1. Kültür Kavramı 1.1.2. Kültürün Özellikleri
Kültür, tarihsel bir boyuta sahiptir ve süreklidir. Toplumun tarihsel geçmişi, başarılar, yenilgiler, göçler, büyük doğal felaketler, kültürün oluşumunda önemli rol oynar. Bir toplumun tarihini bilmeden kültürünü anlamak zordur. Kültür, ihtiyaçları karşılayıcı ve tatmin sağlayıcıdır. Kültür, toplum üyelerinin bireysel ve toplumsal gereksinimlerini giderme ve tatmin duygusu sağlama işlevine sahiptir. İnsanlar, ihtiyaçlarını gidermeyen ve doyum sağlamayan bir kültür içinde yaşamak istemezler.

12 1. Kültür Kavramı 1.1.2. Kültürün Özellikleri
Kültür, ideal ya da idealleştirilmiş kurallar sistemidir. Kültür, toplum üyelerinin ortak çıkarlar için en uygun buldukları kuralların tümünü ifade eder. Kültür, bütünleştirici bir eğilime sahiptir. Belli bir kültürü meydana getiren öğeler, uyumlu ve dengeli bir bütünsel sistem oluşturma eğilimi güder.

13 1. Kültür Kavramı Kültürün Öğeleri Kültürün temel öğeleri şu şekilde sıralanabilir (Erdoğan, 2007: ; Doğan, 2007: 37-58): 1- Maddi kültür öğeleri 2- Dil (lisan) 3- Estetik 4- Eğitim

14 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri
5- Dinsel ve kişisel inançlar, tutumlar, değerler ve kurallar 6- Semboller 7- Mitler, 8- Kahramanlıklar 9- Törenler/Ritüeller 10- İdeoloji 11- Sosyal organizasyon, sosyal kurumlar

15 1. Kültür Kavramı 1.1.3.1. Maddi Kültür Öğeleri
Kültürün Öğeleri Maddi Kültür Öğeleri Bir toplumun eriştiği teknolojik düzey, gündelik hayatta kullanılan teknoloji, araç ve gereçler şeklinde ifade edilebilecek maddi kültür, insan eliyle yapılan alet ve eserleri ve el emeği becerisinin hammaddeyi işlemesiyle meydana getirdiği ürünleri kapsar (Erdoğan, 2007: 231). Maddi unsurları meydana getirmek için gereken bilgi ve teknik olarak ele alınacak maddi kültür öğeleri bireylerin tavır ve davranışlarını etkilemektedir (Soydaş, 2010: 39).

16 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.2. Dil (Lisan)
Toplumda madde ve kavram olarak var olan her şey dilde de mevcuttur. Dil, kültürel içeriğin, bir ansiklopedisi, hazinesi ya da sözlüğü gibidir (Güvenç, 2016: 140).  

17 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.3. Estetik
Heyecan yaratma yaklaşımına dayalı estetik değerler toplumun geçmişiyle, gelenekleriyle ilgilidir ve toplum hayatında önemli bir yere sahiptir. Herkes mehter müziği dinleyebilir ancak Türk toplumunun duyduğu heyecanı duyamaz. Milli marşlar da bu duruma örnek olarak gösterilebilir (Erdoğan, 2007: ).

18 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.3. Estetik
Belirli bir kültürün estetik değerleri, sembolik anlamlara sahip olabilir. Örneğin, Hindistan folklorunda baykuş kötü şansı ve ölümü ifade eder. Bu nedenle bu ülkeye yapılan reklam faaliyetlerinde baykuş sembolü kullanılmamalıdır. Mavi renk Çin kültüründe ölümü simgeler. Dolayısıyla mavi ambalajlı ürün piyasaya sürmek doğru bir karar olmayabilir (Aydıntan, 2005: ).

19 1. Kültür Kavramı Kültürün Öğeleri Dinsel ve Kişisel İnançlar, Tutumlar, Değerler ve Normlar Toplumsal yapıdaki hızlı değişme sürecinde öz değerleri muhafaza ederek birlik ve beraberliğin inşasında da dini kültürün önemli ölçüde etkisi olmuştur (Güven, 2012: 935, 940). Bu anlamda, kültür ve din arasında güçlü bir etkileşim mevcuttur

20 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri
Dinsel ve Kişisel İnançlar, Tutumlar, Değerler ve Normlar Tutumlar, belli değer yargılarının ve inançların arkasında gizlidir. Tutumlar, yaşamda karşılaşılan olaylar karşısında davranış ve hareket tarzları olarak şekillenir (Eren, 2007: 175; İnceoğlu, 2011: 22-23).

21 1. Kültür Kavramı Kültürün Öğeleri Dinsel ve Kişisel İnançlar, Tutumlar, Değerler ve Normlar Farklı kişisel değerlere sahip bireyler arasında ise yanlış anlama, iletişim güçlüğü, görüş ve değerlendirme farklılığının ortaya çıkması çok daha yüksektir (Yeniçeri, 2009: 117).

22 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri
Dinsel ve Kişisel İnançlar, Tutumlar, Değerler ve Normlar Zenginliğin değer olarak kabul edildiği bir toplumda daha fazla para kazanmak amacıyla dürüstlükten ödün vermek normal bir davranış olarak kabul edilir ve dürüstlüğü zenginliğe tercih eden biri saygınlık elde edemez (Kartarı, 2016: ).

23 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri
Dinsel ve Kişisel İnançlar, Tutumlar, Değerler ve Normlar Normların başlıca özellikleri şu şekilde ifade edilebilir (Doğan, 2007:54): Normlar, grup üyelerinin davranışlarıyla ilgilidir. Normların odaklandığı davranışlar gözlenebilir davranışlardır. Bu iki özellik grup üyelerinin davranışlarını etkileme imkȃnı sağlar. Normlarda davranışları ödülle güçlendirme; ceza ile engelleme olanağı vardır.

24 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri
Dinsel ve Kişisel İnançlar, Tutumlar, Değerler ve Normlar Normlar, hangi davranışların kabul edilebilir; hangilerinin kabul edilemez olduğuna ilişkin düşünceleri içerir. Normlar, grup üyelerinin tamamı ya da bir kısmı tarafından paylaşılan inanç ve düşüncelerden meydana gelir. Normlar, ödül mekanizmasına ve cezai yaptırım gücüne sahip oldukları için bir baskı unsuru niteliğindedir. Normların ödül mekanizması kanadında takdir edilmek, beğenilmek, övülmek, terfi ettirilmek, itibar görmek vb. unsurlar yer alırken; ceza kanadında alay edilmek, dışlanmak, tenkit edilmek, görevden alınmak gibi bireyleri yalnızlığa ve mutsuzluğa iten baskı unsurları bulunur.

25 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.5. Eğitim
Teknik ya da sosyal alanlardaki eğitime öncelik verilmesi, toplumların gelişme yönleri, yaşam kalitesi ve stilini etkilemiştir. Eğitim insanların ve toplumların kültürel özelliklerinin ortaya konmasında son derece önemlidir (Barutçugil, 2011: 29-30).

26 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.6. Semboller
Semboller, aynı kültüre mensup kişiler tarafından tanınabilen ve belirli anlamları olan sözcükler, jestler, resimler veya nesnelerdir (Kartarı, 2016: 95). Bir kültür grubuna ait semboller zamanla başka kültürün üyelerince taklit edilir (Hofstede, 2001:10).

27 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.7. Mitler
Mitler, sembolik kavramlarla ifade edilen, kutsallık niteliği taşıyan kurgusal hikayelerdir veya bir toplumun yaşadığı olayların ya da toplumun düzen ve ilişkilerini temellendiren yapıların düşselleştirilerek anlatımıdır. Anlaşılmayan olaylara açıklık getirme, zıtlıkları uzlaştırma ve ikilemleri çözme mitlerin işlevleri arasında yer alır (Doğan, 2007: 55).

28 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.8. Kahramanlıklar
Kahramanlar, toplum üyelerinin saygı gösterdiği, değer verdiği, örnek aldığı yaşayan ya da hayatını kaybetmiş kişilerdir. Kahramanlar hayali ya da gerçek kişiler olabilir. Bu kişilerle ilgili bilgiler tarihsel süreç boyunca kuşaktan kuşağa aktarılarak belleklerde yer edinir.

29 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.9. Törenler/Ritüeller
Törenler ve ayinler, toplum, grup ya da kurumlar tarafından değerli görülen davranışların neler olduğunun toplum, grup ve kurum üyelerine aktarılmasını sağlarken aynı zamanda bunların pekiştirilerek paylaşımının güçlü kılınmasını da yardımcı olur (Doğan, 2007: 56).

30 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.9. Törenler/Ritüeller
Ticari ya da siyasal toplantılar, rasyonel nedenlerle düzenlense bile genellikle ritüel amaçlara, örneğin liderlerin kendilerini ispatlamalarına imkan vermek amacına hizmet eder (Hofstede, 2001: 10).

31 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1.1.3.10. İdeoloji
İdeoloji kavramını kültürel bir temele dayandırarak inceleyen Trice ve Beyer’e göre, ideolojinin özünü inançlar oluşturur. İnançlar, nesneler, özellikler ve fikirler arasında anlamlı ilişkileri gösteren algılanmış bilgiler bütünüdür. İdeolojik bağlamda inançlar, sebep-sonuç ilişkilerini, değerler neyin yapılmaya değer olduğunu, normlar ise, nasıl davranılması gerektiğini gösterir (Doğan, 2007: 56-58).

32 1.1.3. Kültürün Öğeleri 1. Kültür Kavramı
Sosyal Organizasyon, Sosyal Kurumlar Her sosyal/kültürel sistemde, kadın–erkek ilişkilerini düzenleyen, çocukların bakımından, beslenmesinden, sağlık ve eğitiminden sorumlu olan bir aile kurumu mevcuttur. Kültürel değerlerin yeni nesillere aşılanmasında ve iletilmesinde, aile önemli bir sorumluluk üstlenir. Aile, aynı zamanda, ekonomik, psikolojik ve sosyal bir birliktir (Güvenç, 2016: 136).

33 1. Kültür Kavramı 1.1.3. Kültürün Öğeleri
Sosyal Organizasyon, Sosyal Kurumlar Bir toplumda geniş aile sistemi hakimken diğer toplumda çekirdek aile sistemi mevcuttur. Bir toplumda aile içinde kadın ya da erkek üstünlüğü söz konusuyken diğerinde eşitlik vardır. Bir toplumda gelirin paylaşımı esasken diğerinde yarışma ya da başarılı çalışmalar sonucu elde ediliş biçimi vardır (Erdoğan, 2007: 240).

34 KAYNAKÇA Asna, Alaeddin: Kuramda ve Uygulamada Halkla İlişkiler, İstanbul: Pozitif Yayınları, 2006. Aydıntan, Belgin: Çok Uluslu İşletmelerde Kültürel Çeşitlilik ve Etkileri, Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmecilik, Editör: Oya Aytemiz Seymen, Tamer Bolat, Ankara: Nobel Yayınları, 2005, ss Barutçugil, İsmet: Kültürlerarası Farklılıkların Yönetimi, İstanbul: Kariyer Yayıncılık, 2011. Doğan, Binali: Örgüt Kültürü, İstanbul: Beta Basım Yayım, 2007. Erdoğan, İlhan: İşletmelerde Davranış, 7. Bs., İstanbul: MİAD Yönetim Yayınları Dizisi 1, 2007. Eren, Erol: Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, 10. Bs., İstanbul: Beta Yayınları, 2007. Güven, Mustafa: Kültürün Bir Unsuru Olarak Din, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2012, ss Güvenç, Bozkurt: İnsan ve Kültür, İstanbul: Boyut Yayıncılık, 2016.

35 KAYNAKÇA Hofstede, Geert: Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, Instituations, an Organizations Across Nations, 2nd Edition, USA: Sage Publications, 2001. İnceoğlu, Metin: Tutum, Algı, İletişim, 6. Bs., Ankara: Siyasal Kitabevi, 2011. Kartarı, Asker: Kültür, Farklılık ve İletişim, 2. Bs., İstanbul: İletişim Yayınları, 2016. Koçel, Tamer: İşletme Yöneticiliği, 11. Bs., İstanbul: Arıkan Yayınları, 2007. Sabuncuoğlu, Zeyyat; Melek Tüz: Örgütsel Psikoloji, 4. Bs., Bursa: Furkan Ofset, Soydaş, Ayda Uzunçarşılı: Kültürlerarası İletişim, İstanbul: Parşömen Yayınları, Yeniçeri, Özcan: Örgütlerde Çatışma ve Yabancılaşma Yönetimi, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2009.