NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ

... konulu sunumlar: "NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

1 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
TAŞIMACILIK HUKUKU EMIR TALİMAT VE TASARRUF HAKKI TAŞIMA VE TESLİM ENGELLERİ TAŞIMA ÜCRETLERİ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu ubyo.nisantasi.edu.tr

2 EMİR/TALİMAT VE TASARRUF HAKKININ SAHİBİ
GÖNDEREN 1.Taşıma sözleşmesinin kurulmasıyla birlikte emir/talimat ve tasarrufta bulunma hakkı gönderene aittir. 2.Eşyanın varma yerine ulaşmasıyla gönderenin bu hakları sona erer. 3.Emir/talimat ve tasarruf hakkının kullanılması taşıma senedinin ibrazı şartına bağlanabilir. Bu durumda gönderen elinde bulunan ve iki tarafça imzalanmış taşıma senedi nüshasını gönderilene teslim ettiği andan itibaren emir/talimat ve tasarruf hakkı sona erer. GÖNDERİLEN 1.Eşyanın varma yerine ulaşmasıyla birlikte veya emir/talimat ve tasarruf hakkının taşıma senedinin ibrazına bağlandığı durumlarda taşıma senedinin teslim alınmasıyla bu hakları gönderilen kazanır. 2.Bu hakların kullanımının taşıma senedine bağlı kılınabilmesi için bu yönde taşıma senedine kayıt konulması ve senedin iki tarafça imzalanması gerekir. 3.Gönderilen başka bir kişiyi gönderilen olarak tayin edebilir. Ancak ikinci gönderilenin bir üçüncü kişiyi gönderilen olarak seçemez. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

3 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Emir/Talimat ve Tasarruf Hakkının Usulüne Uygun Olarak Kullanılması ve Taşıyıcının Talep Hakları Emir/talimat ve tasarrufların, taşıyıcının işletmesi veya diğer taşıma sözleşmelerinin yükle ilgilileri için zarar tehdidi oluşturmaması gerekir. Taşıyıcının bu tür emir/talimat ve tasarrufları yerine getirme borcu yoktur (m. 868/1, c. 2) Taşıyıcı yükle ilgilinin emir/talimat ve tasarrufunun yerine getirilmesi için uygun bir ücret talep edebileceği gibi yapılan masrafların ödenmesini de talep edebilir (m. 868/1, c. 3). Ancak özellikle emir ve talimatlar bakımından taşıyıcının ücret talep etme hakkı somut olayın özelliklerine göre ve dürüstlük kuralı (TMK m. 2) çerçevesinde tayin edilmelidir. Emir/talimat ve tasarruf hakkının kullanımı taşıma senedine bağlanmış ise, yükle ilgilinin bu hakları kullanabilmesi için taşıma senedi nüshasını ibraz etmesi gerekir. Taşıyıcı senet nüshası ibraz edilmeden yükle ilgilinin emir/talimat veya tasarrufuna uyarsa, gerçek hak sahibine karşı sorumluluğu doğar. Ayrıca taşıyıcı bu halde, sorumluluğunu sınırlayan hükümlerden yararlanmaz (m. 868/6, c. 2). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

4 Taşıma ve Teslim Engelleri
Taşıma veya teslim engellerinin ortaya çıkması durumunda taşıyıcı sırasıyla aşağıdaki şekilde hareket etmek zorundadır: 1.TAŞIYICI TASARRUF HAKKINA SAHİP YÜKLE İLGİLİYİ BİLGİLENDİRMELİDİR. Eşyanın varma yerine ulaşmasından önce taşımanın sözleşmeye uygun olarak tamamlanamayacağı anlaşılır veya eşyanın gönderilene teslim edilmesinde engeller ortaya çıkarsa, taşıyıcı m. 868’e göre hak sahibi olan yükle ilgiliyi durumdan haberdar etmelidir. 2.TAŞIYICI YÜKLE İLGİLİNİN TASARRUFUNA UYGUN HAREKET ETMELİDİR. Gönderilen tasarruf hakkına sahip olmakla birlikte kendisi bulunamıyor veya eşyayı teslim almaktan kaçınmış ise, bu halde taşıyıcı gönderenin tasarrufuna uygun hareket edecektir (m. 869/2). 3.TAŞIYICI UYGUN SÜRE İÇİNDE TASARRUF HAKKI KULLANILMADIĞI TAKDİRDE m. 868/3 UYARINCA HAK SAHİBİNİN MENFAATLERİNİ EN İYİ ŞEKİLDE KORUYACAK TEDBİRLERİ ALMAK ZORUNDADIR. Taşıma veya teslim engellerinin ortaya çıkması durumunda taşıyıcı sırasıyla aşağıdaki şekilde hareket etmek zorundadır. Taşıyıcı yükle ilgilinin tasarrufuna uygun hareket edilmesi ve yük için aldığı koruma tedbirleri karşılığında uygun bir ücret ve yaptığı giderlerin kendisine ödenmesini talep edebilir (m. 869/1, c. 4; 868/I, c. C. 3-4; 869/4). Fakat taşıma/teslim engelleri taşıyıcının riziko alanında yer alan sebeplerden kaynaklanmışsa, bu konuda taşıyıcı talep hakkına sahip değildir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

5 Taşıma Ücretinin Hesaplanması ve Ödenmesi (m. 870)
Taşıma ücreti taşıyıcının taşıma sözleşmesinden doğan temel ifa menfaatini ifade eder. Taşıyıcı kural olarak para ile ifa edilen bu alacak hakkı karşısından taşıma edimini üstlenmektedir. Diğer yandan taşıyıcının taşıma sözleşmesinden doğan para alacakları taşıma ücretiyle sınırlı değildir. Bekleme ücreti ve taşıma işi kapsamında yapılan giderlerin ödenmesini talep hakkı da taşıyıcının alacakları arasında yer alır. Taraflar taşıma ücreti miktarını sözleşme özgürlüğü çerçevesinde serbestçe belirleme yetkisine sahiptir. Ayrıca taraflar ücretin ödenme zamanını da kararlaştırabilir. Diğer yandan m. 870’de ödeme zamanını tayin etmemeleri durumunda uygulanacak yedek hukuk kuralı yer almaktadır. Söz konusu hüküm taşıma ediminin ifasına etki eden sebeplerin taşıma ücreti üzerindeki etkilerini de düzenlemeye çalışmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

6 Taşıma Ücretinin Hesaplanması ve Ödenmesi (m. 870) [2]
I. ÖDEME ZAMANI (MUACCELİYET) Taşıma ücreti eşyanın tesliminde ödenir (m. 870/1). Bu hüküm giderlerin ödenmesini talep hakkı açısından da geçerlidir (m. 870/2). II. TAŞIMA ÜCRETİNİN EŞYANIN MİKTARINA GÖRE BELİRLENMESİ DURUMUNDA TAŞIMA/YÜK SENEDİNİN ESAS ALINMASI Bu halde taşıma ücreti hesaplanırken, eşyaya ilişkin taşıma veya yük senedindeki kayıtların doğru olduğu varsayılır. Bu varsayım, taşıyıcının taşıma senedindeki kayıtların doğru olduğunu kontrol etme imkanına sahip olmadığı durumlarda çekince koyması halinde de geçerlidir. III. MESAFE ÜCRETİ Taşıma veya teslim engelinden dolayı taşıma, süresinden önce sona erdirilirse, taşıyıcı taşımanın tamamlanan kısmı ile orantılı olarak taşıma ücretine (mesafe ücreti) hak kazanır. Engel taşıyıcının riziko alanından kaynaklanmış ise, bu halde ancak taşımanın tamamlanan kısmında gönderenin ifa menfaatinin bulunması durumunda, taşıyıcı yukarıdaki mesafe ücretine hak kazanır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

7 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Taşıyıcının, Gönderenin Riziko Alanında Yer Alan Sebeplerden Ötürü Taşımadaki Gecikmeye Dayalı Talep Hakkı (m. 870/III) Gönderenin riziko alanında yer alan bir sebepten ötürü taşıma ediminin ifası geçişmiş ise, taşıyıcı taşıma ücretine ilaveten uygun bir bedel ödenmesini talep edebilir. m. 870/III’de yer alan “bedel”in ücret alacağı mı yoksa tazminat alacağı mı olduğu tartışmaya açılabilir. Şayet bu talep hakkı tazminat alacağı olarak görülürse, gönderenin kusursuz olduğu durumlarda dahi risk alanı prensibine göre sorumluluk altına girecektir ve bu durum, gönderenin kusursuz sorumluluğunu genişleten bir hal olarak karşımıza çıkacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

8 Ödeme Karşılığında Eşyanın Teslimi (m. 872)
ÖDEME KARŞILIĞINDA TESLİM ANLAŞMASI Madde 872’de yer alan ödeme karşılığında teslim ticari hayatta kullanılan ödeme şekillerinden birini oluşturur. Bu hükme göre taşıma sözleşmesinde, eşyanın gönderilene teslimi, kararlaştırılan bedelin gönderilen tarafından ödenmesi şartına bağlanabilir. m. 857/1, b. (l) uyarınca bu konuda taşıma senedine kayıt konulabilir. Ancak teslimde ödeme anlaşmanın geçerli olması, taşıma senedinde bu kaydın yer almasına bağlı değildir. Bu anlaşmanın fiili taşıyıcıya karşı ileri sürülebilmesi, onun fiili taşıyıcı tarafından yazılı olarak kabulü şartına bağlıdır (m. 888/1, c. 1) Tahsil sonucu elde edilen bedel, taşıyıcının kendi alacaklıları bakımından gönderene geçmiş sayılır. Dolayısıyla bu miktar taşıyıcının alacaklıları tarafından haczedilemez; taşıyıcının iflas masasına dahil olmaz. TAŞIYICININ KUSURSUZ SORUMLULUĞU Eşya bedeli tahsil edilmeden gönderilene teslim edilirse, taşıyıcı bundan doğan zararlardan gönderene karşı kusursuz şekilde sorumludur. Ancak taşıyıcının buradaki sorumluluğu tahsil edilmesi gereken bedel ile sınırlıdır. Taşıyıcının nitelikli kusurunun bulunması durumunda buradaki sorumluluk sınırı ortadan kalkar (m. 886). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©