Ürün ve Hizmetler İçin Kapasite Planlaması

... konulu sunumlar: "Ürün ve Hizmetler İçin Kapasite Planlaması"— Sunum transkripti:

1 Ürün ve Hizmetler İçin Kapasite Planlaması
5 Ürün ve Hizmetler İçin Kapasite Planlaması

2 Öğrenme Hedefleri Kapasite planlamasının önemini açıklayınız.
Kapasitenin tanımı ve ölçümünün yollarını tartışınız. Etkin kapasitenin belirleyicilerini anlatınız. Kapasite alternatifleriyle ilişkili önemli konuları tartışınız. Kapasite alternatiflerinin değerlendirilmesinde yararlı olan yaklaşımları kısaca anlatınız.

3 Kapasite Planlaması Kapasite bir üretim sisteminin üretebileceği maksimum sınır ya da tavan üretim miktarıdır. Kapasite şunları da içerir Donanım Tesis alanı Çalışanların becerileri Kapasite planlamasında temel konular: Hangi tür kapasite gereklidir? Ne miktarda kapasite gereklidir? Ne zaman gereklidir?

4 Kapasite KararIarının Önemi
Gelecekteki talebi karşılama yeteneğini etkiler İşletme maliyetlerini etkiler Başlangıçtaki yatırım maliyetlerini büyük ölçüde belirler Uzun dönemde işletmeyi etkiler Rekabet gücünü etkiler Yönetime kolaylık sağlar Küreselleşme bu kararın karmaşıklığını arttırır Uzun dönemli planlamayı etkiler

5 Kapasite Tasarım kapasitesi Etkin kapasite Gerçekleşen çıktı
Bir üretim sistemi, süreç ya da işlemin tasarım aşamasında belirlenen maksimum üretim hızı ya da hizmet kapasitesi Etkin kapasite Tasarım kapasitesinden kişisel ihtiyaç, tamir ve ıskarta için ayrılan paylar düşüldükten sonraki kapasite Gerçekleşen çıktı Gerçekte ulaşılan üretim hızı—etkin kapasiteden fazla olamaz.

6 Etkinlik ve Kapasite Kullanımı
Gerçekleşen çıktı Etkinlik = Etkin kapasite Kap. Kullanımı = Tasarım kapasitesi Her iki ölçü de yüzde olarak ifade edilir

7 Etkinlik/ Kap. Kullanımı Örneği
Tasarım kapasitesi = 50 kamyon/gün Etkin kapasite = 40 kamyon/gün Gerçekleşen çıktı = 36 birim/gün Gerçekl. çıktı = birim/gün Etkinlik = = 90% Etkin kapasite birim/gün Kul. Oranı = Gerçekl. çıktı = birim/gün = 72% Tasarım kapasitesi birim/gün

8 Etkin Kapasitenin Belirleyicileri
Tesisler Ürün ve hizmet faktörleri Süreç faktörleri İnsan faktörleri İşletme politikası faktörleri Operasyonel faktörler Tedarik zinciri faktörleri Dış faktörler

9 Strateji Formülasyonu
Uzun dönemli talep için kapasite stratejisi Talepteki eğilimler Artış oranı ve değişkenlik Tesisler Tesis kurma ve işletme maliyetleri Teknolojik değişimler Teknolojik değişimlerin hızı ve yönü Rakiplerin davranışları Sermaye ve diğer girdilerin sağlanma durumu

10 Kapasite Planlamasında Temel Kararlar
Gerekli olan kapasite miktarı Yedek kapasite (100% - Kapasite kullanım oranı) Değişikliklerin zamanlaması Dengeyi sürdürme ihtiyacı Tesislerin esneklik derecesi Yedek kapasite – belirsizliği ortadan kaldırmayı amaçlayan ek talep

11 Kapasite Planlamasının Aşamaları
Gelecekteki kapasite ihtiyaçlarının tahmin edilmesi Mevcut kapasitenin değerlendirilmesi Alternatiflerin belirlenmesi Finansal analiz yapılması Temel niceliksel faktörlerin değerlendirilmesi Bir alternatifin seçilmesi Seçilen alternatifin uygulanması Sonuçların izlenmesi

12 Kapasite İhtiyaçlarının Tahmin Edilmesi
Uzun dönemli ve kısa dönemli kapasite ihtiyaçları Uzun dönem tesis büyüklüğü, eğilimler ve dönemsellik gibi genel kapasite düzeyleriyle ilişkilidir Kısa dönem talepteki mevsimsellik, rassal ve düzensiz dalgalanmalar gibi değişkenliklerle ilişkilidir

13 İşleme İhtiyaçlarının Hesaplanması
Yıllık kapasite 2000 saatse, gerekli miktarı üretebilmek için üç makineye ihtiyaç vardır: 5,800 saat/2,000 saat = 2.90 makine

14 Hizmet Kapasitesinin Planlanması
Müşterilere yakın olma ihtiyacı Kapasite ve tesis yeri yakından bağlantılıdır Hizmetlerin stoklanamaması Kapasite talebin zamanlaması ile uygun olmalıdır Talebin değişkenlik derecesi Talebin tepe noktasında olduğu dönemler

15 İşletme İçinde Üretim ve Dış aynak Kullanımı
Dış kaynak kullanımı: ürün ve hizmetin bir dış tedarikçiden sağlanması Mevcut kapasite Uzmanlık Kalite sorunları Talebin niteliği Maliyet Risk

16 Kapasite Alternatiflerinin Belirlenmesi
Üretim sistemine esnekliğin konulması Ürünün yaşam döngüsü aşamasının dikkate alınması Kapasite değişikliklerine “geniş resim” olarak bakla yaklaşımı Kapasite artışlarının “büyük parçalar” halinde ele alınması Kapasite ihtiyaçlarının düzgünleştirilmeye çalışılması Optimal faaliyet düzeyinin belirlenmesi

17 Darboğaz İşlemi Makine #1 Makine #2 Darboğaz İşlemi Makine #3
Şekil 5.2 Darboğaz işlemi: İşlemler dizisinde kapasitesi diğer işlemlerden daha düşük olan işlemdir Darboğaz İşlemi Makine #1 Makine #3 Makine #4 10/saat 30/saat Makine #2

18 Darboğaz İşlemi İşlem 1 20/s işlem 2 10/s. işlem 3 15/s. 10/s.
Maksimum çıktı hızı darboğaz işlemi tarafından sınırlandırılmıştır

19 Ölçek Ekonomileri Ölçek ekonomileri Negatif ölçek ekonomileri
Eğer çıktı hızı optimal düzeyin altında ise, çıktı hızının arttırılması ortalama birim maliyetleri düşürür Negatif ölçek ekonomileri Eğer çıktı hızı optimal düzeyin üzerinde ise, çıktı hızının arttırılması ortalama birim maliyetlerin artmasına yol açar

20 Optimal Çıktı Hızı Şekil 5.4
Üretim birimlerinin minimum maliyetle üretim yaptıkları bir optimal çıktı hızı vardır. Minimum maliyet Birim başına ort. mal. Çıktı hızı Birim başına minimum ortalama maliyet

21 Ölçek Ekonomileri Şekil 5.5 Küçük tesis Orta büy. tesis Büyük tesis
Minimum maliyet & optimal faaliyet hızı üretim biriminin büyüklüğünün bir fonksiyonudur. Küçük tesis Birim başına ort. Mal. Orta büy. tesis Büyük tesis Çıktı hızı

22 Alternatiflerin Değrelendirilmesi
Başabaş Noktası Analizi Başabaş noktası Finansal analiz Nakit akışı Bugünkü değer Karar kuramı Bekleme hattı analizi

23 Maliyet-Hacim İlişkileri
Şekil 5.6a Tutar (TL) Q (hacim, birim) Toplam maliyet = VC + FC Toplam değişken maliyet (VC) Sabit maliyet (FC)

24 Maliyet-Hacim İlişkileri
Şekil 5.6b Tutar (TL) Q (hacim, birim) Toplam gelir

25 Maliyet-Hacim İlişkileri
Şekil 5.6c Tutar (TL) Q (hacim, birim) BBN birim Profit Toplam gelir Toplam maliyet

26 Basamaklı Sabit Maliyetli Başabaş Noktası Problemi
Şekil 5.7a Miktar FC + VC = TC Basamaklı sabit ve değişken maliyetler. 1 makine 2 makine 3 makine

27 Basamaklı Sabit Maliyetli Başabaş Noktası Problemi
Figure 5.7b TL TC BBN 2 3 TR Miktar 1 Çoklu başabaş noktaları

28 Maliyet-Hacim Analizinin Varsayımları
Tek bir ürün söz konusudur Üretilen her şey satılabilmektedir Birim değişken maliyet, miktardan bağımsız olarak aynıdır Sabit maliyetler miktarla birlikte değişmemektedir Birim başına gelir miktarla birlikte sabittir Birim başına gelir birim başına değişken maliyetten fazladır

29 Finansal Analiz Nakit Akışı – satışlar ve diğer kaynaklardan elde edilen nakit ile, işgücü, malzeme, genel giderler ve vergiler için nakit çıkışı arasındaki farktır. Bugünkü değer – bir yatırım teklifinde gelecekteki tüm nakit akışlarının bugünkü değerlerinin toplamıdır.

30 Karar Kuramı Risk vebelirsizlik koşullarında alternatflerin finansal açıdan karşılaştırılmasında yararlı bir araçtır Kapasite kararları için uygundur SeeBölüm 5’in ekine bakınız

31 Bekleme Hattı Analizi Hizmet sistemlerinde yapılacak değişiklikler için uygundur Bekleme hatları çok çeşitli hizmet sistemlerinde ortaya çıkar Bekleme hatları süreçteki darboğazlardan kaynaklanır Yöneticilere, hatta bekleyen müşterilerin maliyeti ile kapasite eklemenin maliyetini dengeleyerek maliyet-etkin kapasite düzeyinin planlamalarına yardımcı olur