EVRENSEL AHLAKİ İLKELER VAR MIDIR?

... konulu sunumlar: "EVRENSEL AHLAKİ İLKELER VAR MIDIR?"— Sunum transkripti:

1 EVRENSEL AHLAKİ İLKELER VAR MIDIR?
Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır? EVRENSEL AHLAKİ İLKELER VAR MIDIR?

2 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
EVRENSEL AHLAK YASASINI REDDEDENLER EVRENSEL AHLAK YASASINI KABUL EDENLER Hedonizm Subjektif Temelde Kabul Edenler Objektif Temelde Kabul Edenler Egoizm Anarşizm Sokrates Nietzsche Faydacı Ahlak (Utilitarizm) Platon Sartre Farabi Sezgici Ahlak (Entüisyonizm) Spinoza Kant Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

3 EVRENSEL AHLAK YASASINI REDDEDENLER
İnsanların davranışlarına yön veren ortak bir ilkenin olmadığını savunan düşünürlerdir. Bunlar: Hedonistler (Aristippos ve Epiküros), Egoistler (Thomas Hobbes), Anarşistler (Proudhon, Bakunin ve Stirrner), Nietzsche, Sartre’dır. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

4 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Hedonizm (Hazcılık) Ahlaki eylemin amacı mutluluktur. Mutluluk ancak haz ile elde edilebilir. İnsanı acıdan uzak tutup hazza yaklaştıran eylem ahlaki eylemdir. İnsanın eylemlerini yönlendiren haz bireyseldir. Eylemler evrensel bir temele dayanmadığından evrensel bir ilkeden de bahsedilemez. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

5 Egoizm (Bencilci Ahlak)
Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır? Egoizm (Bencilci Ahlak) İnsan doğası gereği kötüdür. İnsanın eylemlerinin amacı hayatın korunmasıdır. Her birey kendi hayatını sürdürebilmek için başkalarına zarar verebilir. Önemli olan insanın kendi çıkarıdır. Eylemler bireysel çıkar üzerine kurulu olduğundan evrensellik söz konusu değildir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

6 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Anarşizm İnsanın doğası iyidir. Ahlakça iyi olmanın sürekliliği için bireyin özgürlüğü zorunlu bir önkoşuldur. Özgürlüğün yasalarla engellenmesi insanın iyi olan doğasını bozar. İnsanın iyi olan özüne dönmesi her türlü yasanın reddini gerektirir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

7 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Nietzsche Ahlaki değerleri, toplumda egemen olan bireylerin karakteri belirler. Zayıf karakterli insanların egemenliğinde ortaya çıkacak ahlak sistemi köle ahlakıdır. Güçlü karakterli bireylerin yarattığı değerlere dayalı olan ahlak sistemi efendi ahlakıdır. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

8 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Nietzsche (Nietzsche'nin ‘Köle Ahlakı’ ile demek istediği şey bir eğretilemedir. ‘Üst-İnsan’ bir köle efendisi; sürü insanı da zincire vurulu bir köle değildir.) Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

9 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Nietzsche Sürü (Köle) Ahlakı Efendi Ahlakı Zayıfın güçlüğe karşı beslediği hınçtan kaynaklanır. Güç istenciyle ortaya çıkar. Çile ve acının yerine yaşama değer verir. Zayıflığı ön plana çıkarır. Geleneksel ahlak anlayışına karşı çıkar. Acımaya ve çile çekmeye değer yükler; yaşamı yadsır. Değerlerin yeniden yaratılmasına dayanır. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

10 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Nietzsche Modern batı toplumunun ahlakı sürü ahlakıdır. Modern batı toplumu ahlaki olarak yozlaşmış ve bütün değerleri çökmüştür. (Decadance) Bu durumun nedeni, modern batı değerlerinin Hristiyan ahlak anlayışına dayanmasıdır. Hristiyan ahlakının temelinde acıma duygusu ve çilecilik anlayışı vardır. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

11 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Nietzsche İnsanın yaşam’a katılması için içinde bulunduğu ahlaki nihilizmden kurtulması gerekir. Bunun için bu yozlaşmış değerleri reddedip yerine kendi değerlerini yaratması şarttır. Bunu başaran kişi, üstinsan olarak özgür ve yaşama hakim olabilir. Her insan kendi değerlerini kendisi yaratacağı için evrensellik söz konusu değildir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

12 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Sartre «Varoluş özden önce gelir.» Sartre, bu önermesini bilinçli bir varlık olan insan için kurmuştur. İnsan dışındaki varlıklar belli bir öze sahip olarak vardır. Fakat, insanın önceden belirlenmiş bir özü yoktur. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

13 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Sartre Tanrı olmadığına göre, insanın özünü önceden belirleyecek hiçbir güç yoktur. İnsan dünyaya yalnız bir varlık olarak atılmıştır. Bu durum, insanı çaresiz bir şekilde özgürlüğe mahkum kılmıştır. Bu durumda, insanın eylemlerinin tek sorumlusu kendisidir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

14 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Sartre İnsan, özgür ve sorumlu bir varlık olarak eylemde bulunup kendi özünü belirlemiş olur. Bu eylemleriyle insan «kendisini ne yaparsa o olur.» İnsan eylemleri bireysel olarak değerlendirileceği için evrensel bir nitelik taşımaz. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

15 EVRENSEL AHLAK YASASINI KABUL EDENLER
Kişiden kişiye, zamandan zamana, mekandan mekana ve durumdan duruma farklılık göstermeyecek şekilde, bütün insanların üzerinde uzlaşacağı ortak bir ahlak ilkesinin varlığını kabul ederler. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

16 EVRENSEL AHLAK YASASINI KABUL EDENLER
Ahlak yasasını kabul eden filozofların, yasayı farklı şekillerde temellendirmelerine bağlı olarak, iki farklı anlayış ortaya çıkar. Yasayı subjektif temelde açıklayanlar Yasayı objektif temelde açıklayanlar Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

17 EVRENSEL AHLAK YASASINI KABUL EDENLER
Yasayı subjektif temelde açıklayanlar Yasayı objektif temelde açıklayanlar Yasa, insana bağlı birtakım özelliklere göre ortaya çıkar. Yasa, insanın dışında, insandan bağımsız olarak vardır. İnsanın doğası ve yaşam tarzı yasayı belirler. Yasa insanın doğasını ve yaşam tarzını belirler. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

18 Yasayı Subjektif Temelde Açıklayanlar
Faydacı Ahlak (Utilitarizm) Fayda, insan davranışının temel ilkesidir. Bireysel çıkardan çok, toplumsal yarara dayalıdır. «Olabildiğince çok insanın, olabildiğince çok mutluluğu» söz konusudur. Temsilcileri, Jeremy Bentham ve John Stuart Mill’dir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

19 Faydacı Ahlak (Utilitarizm)
Jeremy Bentham İnsan eylemlerinin amacı mutluluktur. Mutluluğa, toplumsal fayda ön planda tutularak hazla ulaşılabilir. Kişi mutluluğa tek başına ulaşamaz. Mutluluk, toplum içerisinde ve toplumsal yarar çerçevesinde ele alındığında ortaya çıkar. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

20 Faydacı Ahlak (Utilitarizm)
John Stuart Mill İnsan eylemlerinin amacı mutluluktur. Mutluluğa toplumsal fayda temelinde ulaşılabilir. Bireysel çıkar ile toplumsal fayda çakışırsa mutluluk evrensel olarak sağlanmış olur. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

21 Sezgici Ahlak (Entüisyonizm)
Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır? Sezgici Ahlak (Entüisyonizm) Sezgici Ahlak (Entüisyonizm )(Henri Bergson) Hayat sürekli akış hali içerisindedir. (Süre) Sürenin algılanmasında akıl yetersiz kalır. Akla dayanan bilgi asla tam ve kesin olamaz. Gerçeklik sezgi ile bir kerede ve tam olarak kavranır. İyi ve kötünün bilgisi de ancak sezgiyle kavranabilir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

22 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Henri Bergson Kapalı Ahlak (Topluma Dayalı Ahlak) Açık Ahlak (Sezgiye Dayalı Ahlak) Toplumsal alışkanlıklar, töreler ve kanunlardan beslenir; bunları sürdürmeyi amaçlar. Toplumsal normlarla sınırlanmamış ahlaktır. Temellerini insanda bulur. İnsanın kendini geliştirmesini ve özgürleştirmesini sağlar. Toplumsal kalıpları aşamadığından evrensel değildir. Evrensel bir niteliği vardır. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

23 Yasayı Objektif Temelde Açıklayanlar
Sokrates İnsan davranışının amacı mutluluktur. Mutluluğa ulaşmanın tek yolu erdemdir. Erdem, mutluluğa götüren bilgidir. Bu bilgi herhangi bir alanla ilgili olan bilgi değil; kişinin kendisi hakkındaki bilgisidir. Kendini bilen kişi, yaşamının amacını, kendisi için neyin iyi olduğunu bilir ve buna göre davranır. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

24 Yasayı Objektif Temelde Açıklayanlar
Platon Ahlak anlayışını idealar dünyasına göre temellendirir. Ahlaki eylemin amacı, mutluluğa ulaşmaktır. Mutluluğa ulaşmanın yolu, en yüksek iyi olan iyi ideasını kavramaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için erdemli olmak gerekir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

25 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Platon Erdem ruhun uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlayarak mutluluğun yolunu açar. Ruhun Bölümleri Erdemi Devletteki Karşılığı Farabi’deki Karşılığı Üst bölüm (kafa) Bilgelik Yöneticiler Akıl Erdemi Orta bölüm (gövde) Cesaret Bekçiler İrade Erdemi Alt bölüm (ayaklar) Ölçülülük İşçiler-Zanaatkarlar Beden Erdemi Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

26 Yasayı Objektif Temelde Açıklayanlar
Farabi Düşüncesinin temelinde varlığın birliği (vahdet-i vücut) fikri vardır. Evrendeki her şey, taşma (südur) yolu ile Faal (Etkin) Akıl’dan, yani Tanrı’dan oluşmuştur. Gerçek varlık ve bütün evren Tanrı’dır. Ahlaki eylemin amacı mutluluktur. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

27 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Farabi Mutluluğun yolu, insanın kendisini, dolayısıyla evreni ve Tanrı’yı bilmesinden geçer. Bu bilgiye erdem yardımıyla ulaşılır. Akıl erdemi: Etkin Akıl’a götüren erdemdir. İrade erdemi: İyi ve kötüyü ayırt edip davranışlarımızı yönlendiren erdemdir. Beden erdemi: İnsanı bedene zararlı şeylerden koruyan erdemdir. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

28 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Spinoza Spinoza Var olan her şey Tanrı’nın kendisidir. (Panteizm) Evren zorunluluk ilkesine göre işler. Zorunluluk ilkesine rağmen özgürlük mümkündür. Bu da, insanın zorunluluk ilkesinin farkında olup ona ayak uydurması; ve Tanrı ile evrenin birliğini idrak etmesiyle olur. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

29 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Spinoza Bu bilgi bizi özgürlüğe ulaştıran tek bilgidir. En büyük erdem, bu bilgiye ulaşmış olmaktır. Erdemli insanın tek isteği Tanrı’nın bilgisine ulaşmak ve Tanrı’yı sevmektir. Bu sevgi ile insan geçici tutkulardan kurtulup sonsuz mutluluğu elde eder. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

30 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Immanuel Kant Etik, ancak genel geçer bir yasaya dayandığı takdirde evrensel olabilir. Böyle bir yasa doğa yasası gibi olanı değil; olması gerekeni içermelidir. Bu yasa, kaynağını, insanın dışındaki bir varlıktan değil; her insanın içinde olan iradeden almalıdır. Bu otonomidir. (Özerklik) Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

31 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Immanuel Kant Otonomi ile gönüllü katılım; dolayısıyla, özgürlük ortaya çıkar. Özgürlük, ahlaki eylemin temel şartıdır. Bu durumda, ahlak ilkesine uymak, bir zorunluluk olmaktan çıkıp, bir ödev halini alır. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?

32 Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?
Immanuel Kant Koşullu Buyruk (Hipotetik İmperatif) Koşulsuz Buyruk (Kategorik İmperatif) Belli bir koşula bağlı olan buyruktur. Herhangi bir koşula bağlı değildir. Tümel ve zorunlu değildir. Evrensel ve zorunludur. Eylemin muhtemel sonuçları dikkate alınmadan ortaya çıkar. Eylemin muhtemel sonuçları dikkate alınarak ortaya çıkar. Evrensel Ahlaki İlkeler Var Mıdır?