RUTİN İDRAR ANALİZİ.

... konulu sunumlar: "RUTİN İDRAR ANALİZİ."— Sunum transkripti:

1 RUTİN İDRAR ANALİZİ

2 RUTİN İDRAR ANALİZİ: İdrar analizleri, 1. Kalitatif 2. Yarı kantitatif 3. Kantitatif

3 NORMAL İDRARIN FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
Ph 5-7 Dansite- Prt albumin NEGATİF/ESER Eritrosit NEGATİF Nitrit ---- NEGATİF Lökosit esteraz---NEGATİF Glikoz NEGATİF Keton NEGATİF Bilirubin  NEGATİF Urobilinogen - < 1 ehrlich unit /dl

4 FİZİKSEL ÖZELLİK: RENK--SARI GÖRÜNÜM - BERRAK MİKROSKOBİK MUAYENE: Eritrosit -0-2 Lökosit -- 0-5 EPİTEL --1-2 SİLİNDİRLER 0-2 hyalin BAKTERİ ve ORGANIZMAYOK ANORMAL KRİSTALLER-YOK MUKUS YOK/ESER

5 İdrarın Miktarı İdrarın miktarı;
vücuda alınan ve vücuttan atılan su miktarı, diyet, çevre ısısı şahsın aktivitesi gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Normal yetişkin şahıslarda günlük ortalama miktar, ml arasındadır. Bu miktar, normal yetişkin erkeklerde ml, kadınlarda ise ml civarındadır

6 İDRAR MİKTARINDA DEĞİŞİKLİKLER
Oligüri: İdrarın günlük miktarının 500 ml den az olması halidir. Anüri: İdrarın tamamen kesilmesi halidir pollaküri: Sık sık idrara çıkma halidir. Poliüri: İdrarın normalden fazla olması halidir. Noktüri: Gece idrarının fazla olması halidir. Disüri:idrar çıkışının acılı olması durumu

7 İdrarın Rengi Normal idrarın rengi, açık sarı ile koyu sarı arasında değişir konsantrasyonunun renk üzerine tesiri vardır. Çok konsantre olan idrarlar koyu sarı, dilüe idrarlar ise açık sarı renkte olurlar. Patolojik hallerde idrara çıkan pigmentlerden dolayı idrarın rengi sarı, kahverengi-kırmızı veya yeşilimsi renkte görülebilir Melaninler idrarın rengini kahverengi­ siyaha dönüştürürler. Alkaptonürili kişilerin idrarı ise beklemekle siyah renge döner. Safra pigmentleri sarıdan sarı kahveye veya yeşilimsi renk, porfirinler koyu kahverengi-kırmızı renk, hemoglobin, kırmızımsı-kahverengi renk meydana getirirler.

8 İdrarın rengini veren 3 boya maddesi : -ürokrom (sarı renklı ve normal idrarın ana maddesıdir.) -üroeritrin (kırmızı boya) -urobilin (turuncu renk )

9 İdrar genelde berraktır fakat bekledikce bulanıklasır.Bunun nedeni:
BERRAKLIK: İdrar genelde berraktır fakat bekledikce bulanıklasır.Bunun nedeni: -amorf kristaller(asit idrarda uratlar,alkali idrarda fosfatlar) -mukus çokelmesi -bekletilen idrarda bakteri uremesidir. NORMAL PATOLOJİK Amorf fosfatlar Amorf uratlar Normal kristaller Anormal kristaller (erit.lokosit.silendir.lipidler) Epitel Hc Epitel Hc.(bobrek,malign) Bakteri(beklemis idrarda ) Bakteri(taze idrarda ) Mukus Diğer m.o(mantar,parazit ) Sperm, prostat sıvısı Siluri(lenf) Pudralar, antiseptik madde Feces

10 İdrardaki Tortu ve Bulanıklıklar şunlardan İleri Gelebilirler: 1
İdrardaki Tortu ve Bulanıklıklar şunlardan İleri Gelebilirler: 1. Mukoidlerden: Bu sadece, idrarın bekletilmesinden husule gelen bulutumsu bir bulanıklık olup, klinik bir değeri yoktur. 2.Amorf fosfatlardan veya amorf üratlardan: İdrar bekletilirse özellikle amorf fosfat veya üratlar çökerler. Bazen idrar kavanozunun yarısını dolduracak kadar üratlar çökebilir. * Amorf fosfatlar ısıtmakla değişmez, dilüe asetik asit ilavesiyle erir ve kaybolurlar. * Amorf üratlardan ileri gelen bulanıklıklar ısıtmakla erir ve kaybolurlar. 3. Karbonhidratlardan: Bunlar ısıtmakla değişmez fakat dilüe asetik asit ilavesiyle gaz vererek erir ve kaybolurlar. 4. Ürik asitten: Bunlar ısıtmakla kaybolmaz, potasyum hidroksit ilavesiyle berraklaşırlar. 5. Ürik asit tuzlarından: Bunlar ısıtmakla kaybolur fakat soğutulunca tekrar oluşurlar. 6. Kalsiyum okzalat'tan: Bunlar ısıtmakla kaybolmaz, fakat dilüe hidroklorik asit ilavesiyle kaybolurlar.

11 7. Yağlardan (şilüri veya lipüri): Bunlar ısıtmakla değişmez, alkol-eter ilave edip çalkalanırsa berraklaşırlar. 8. Bakterilerden: Bunlar ısıtmakla veya kimyasal maddelerin ilavesiyle kaybolmazlar. 9. Eritrosit, lökosit ve epitellerden: Bunlar da ısıtmakla kaybolmazlar. Lökositlerden yani iltihapdan ileri gelen bulanıklıklar, potasyum hidroksit (KOH) ilaveyle jelatinimsi bir manzara alırlar.

12 idrar pH’sı Diyetin asit veya alkali oluşu, pH'nın asit veya alkali tarafa kaymasına sebep olur Normal bir idrarın pH'sı 4,5 ile 8 arasında değişir. Ortalama 6 civarında olup asit reaksiyondadır. Beklemiş idrarda bakterilerin üre'yi amonyağa parçalamaları sonucu alkali reaksiyon verirler. Sabah erken saatlerde alınan idrar genellikle asit, sonraki saatlerde alınanlar ise alkalidir. Fazla miktarda protein alanlarda idrar asit yani pH düşüktür. Alkaloz, şiddetli kusmalar, kronik yetmezlik, bol sebzeli diyet ve idrar yolları enfeksiyonlarında ise idrar reaksiyonu alkalidir. İdrar pH sı taze idrarda bakılmalıdır.

13 Çok daha kesin pH ölçümü ise pH-metre ile yapılır.
İdrar pH sının tayini: İdrar pH'sına titrasyon, turnusol kağıdı, pH-metre, pH kâğıtları ve idrar stripleri ile bakılabilir. Çok daha kesin pH ölçümü ise pH-metre ile yapılır. İdrar pH'sı renal taşların oluşumunda da önemlidir Fosfat ve CaC03 kristalleri alkali şartlarda; ürik asit, sistin kalsiyum oksalat kristalleri asit ortamda çökerler. Bu taşların tedavisinde de üriner pH önemlidir.

14 DANSİTE- ÖZGÜL AĞIRLIK:
Dansite, bir çözeltide erimiş maddelerin ölçümüdür. Özgül ağırlık; bir çözeltinin kütlesiyle, eşit volümdeki suyun kütlesinin karşılaştırılmasıdır. Bu bir orandır ve birimi yoktur. Klinik olarak özgül ağırlık böbreğin durumunu ve hastanın hidrasyon durumunu gösterir. Normalde idrar hacmi ile konsantrasyonu arasında ters ilişki vardır. NORMAL ÖZGÜL AĞIRLIĞI DEĞERLERİ: YENİ DOĞAN SÜT ÇOCUĞU YETİŞKİN

15 ÖZGÜL AĞIRLIĞININ ÖLÇÜLMESİ:
1-ÜRİNOMETRE: İdrar dansitesi,dansitometre (ürinometre) adı verilen aletle ölçülür. Dansitometreler +15 veya +20 santigrat dereceye göre kalibre edilmişlerdir. Bu yüzden, idrar dansitesi ölçülürken idrarın oda ısısına (Ürinometrenin kalibrasyon ısısına) gelmesi sağlanmalıdır. Ya da sıcaklık düzeltmesi yapmak için bir faktör kullanmalıdır. Her 3 santigrad derecelik fark için eklenmelidir. Dansitometri distile su ile kalibre edilir. Distile suyu okuması gerekir. Ölçüm esnasında, ürinometre mezürün dibine ve kenarlarına değmeden serbestçe yüzmelidir. Okumalar yukarıdan başlayarak aşağıya doğru yapılır.

16 2-REFRAKTOMETRE İLE ÖLÇÜM:
Kırılganlık indeksi: Çözeltinin kırılganlık indeksi, ışığının havadaki hızının çözeltideki hızına oranıdır. Bu indeks direk olarak çözeltideki partiküllerin sayısıyla değişir. Refraktometre kullanılması kolay, çabuk sonuç verir ve sonuçlar güvenlidir. Yalnız sonuçlar e kadar geçerlidir. Isı ayarlı olmaları, çok az idrar gerektirmeleri (1 damla ) avantajlarıdır. 3-TEST STRİPLERİ İLE ÖLÇÜM: Bunlar aslında iyonik konsantrasyonu ölçer.

17 İDRARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞINI DEĞİŞTİREN DURUMLAR: YÜKSEK ÖZGÜL AĞIRLIK: -1
İDRARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞINI DEĞİŞTİREN DURUMLAR: YÜKSEK ÖZGÜL AĞIRLIK: veya daha yüksektir -idrarda protein veya glukoz bulunmuyorsa , böbrek fonksiyonları normaldir. -ateşli hastalıklarda, kalp hastalıklarında,böbrek dışı sıvı kaymalarında yükselir -Mgsülfat,iyotlu radyo-opak maddeler özgül ağırlığı yükseltir DÜŞÜK ÖZGÜL AĞIRLIK: -böbrek yetmezliğinde ve Diabetes Insipitusta görülür. -Diabetes Insipitusta idrarın özgül agirlığı ye düşer. Hiçbir zaman i aşmaz. SABİT ÖZGÜL AĞIRLIK: -Buna izostenüre denir. -Kronik glomerülonefritin son evresinde, böbrek idrarı konsantre etme ve seyreltme yeteneğini kaybettiği için özgül ağırlık civarında sabit kalır

18 İDRARIN KİMYASAL ANALİZİ:
Kimyasal analizler genellikle kuru idrar stripleri ile yapılır. Bu stripler tekli olabileceği gibi çoklu stripler de var. Çoklu bir bir stribin üzerinde bulunabileceği max. test sayısı 10 dur. Kuru ayraçların idrarla ya da uygun bir kontrol çözeltisi ile temasıyla reaktifler aktiflenir, kimyasal reaksiyon olur ve spesifik renk değişikliği meydana gelir.

19 İdrar striplerinin kullanımındaki avantajlar şunlardır
İdrar striplerinin kullanımındaki avantajlar şunlardır. 1-daha az personelle daha hızlı çalışabilme 2-fiatın uygunluğu 3-stabilite 4-kullanım kolaylığı 5-kullanılıp atılabilmeleri 6-daha az örnek hacmi gerektirebilmesi 7-az yer kaplaması

20 İDRAR STRİPLERİNİN KULLANIMINDA GENEL PROSEDÜRLER: 1-Taze, iyi karıştırılmış ve santrifüj edilmemiş idrar test edilmelidir. 2-Strip, tüm kimyasal bölgeleri ıslanacak şekilde kısa süreyle (1 sn.yi geçmemeli) idrara daldırılmalı. 3-Strip idrar kabından çıkarılırken, üzerindeki fazla idrar kabın kenarına aldırılmalıdır. 4-Komşu reaksiyon alanlarındaki kimyasalların birbirine bulaşması önlenmelidir. 5-Zamanlamanın semikantitatif sonuçlar için önemi nedeniyle reaksiyonlar belirtilen zamanlarda okunmalıdır.

21 6-Elverişli ışık kullanılmalıdır
6-Elverişli ışık kullanılmalıdır. İdrar stripi üretici tarafından sağlanan renk tablosunun yanında tutularak, her kimyasal test için eşleştirip karşılaştırılmalıdır. 7-Sonuçlar laboratuvarlarda da sürekli olarak kullanılan birime uygun olarak kaydedilmelidir. 8-Saklama koşulları da önemlidir. Çünkü stripler nem, direk güneş ışığı, ısı veya uçucu maddelere maruz kalınca bozulur.

22 Ph: Taze idrarın Ph‘ı genellikle 5-6 civarındadır. Oda ısısında bırakıldığında ürenin amonyağa çevirilmesiyle Ph yükselir. Bu nedenle çok alkali idrar uygun koşullarda saklanmadığını gösterir ve yeni örnek alınmalıdır. Ancak taze idrarda Ph’ın sürekli alkali olması idrar yolu enfeksiyonunu gösterir. Enfeksiyon durumunda diğer bulgular da (+) nitrit ve lökosit esteraz, idrar sedimentinde ise bakteri ve lökosit varlığıdır. İdrar Ph ın bilinmesi kristallerin tanınması için de önem taşıyor.

23 ASİDİK VE ALKALİ İDRARA NEDEN OLAN DURUMLAR:
* sebzeden zengin diyet * k.h tan fakir diyet * kusma * renal tubuler asidoz * metabolik ve solunumsal alkaloz * üreyi parçalayıp amonyak oluşturan bakteriler * asetolazamid tedavisi * Kronik Böbrek yetmezliği ASİDİK İDRAR * prt.den zengin diyet * açlık * dehidratasyon * diabetik asidoz * metabolik ve solunumsal asidoz * artmış yağların metabolizması * uyku * asid üreten bakteriler

24 TEST PRENSİBİ: İdrar stripi Ph 5-9 arasında ölçüm yapılabilen metil kırmızısı, fenolfitalein ve brom timol mavisi gibi indikatörleri ihtiva eder. Metil kırmızısı: kırmızıdan sarıya dönüşerek arasındaki Ph değişimlerini Brom timol mavisi: saridan maviye dönüşerek arasındaki Ph değişimlerini ölçer. İNTERFERANS: ---YOK YANLIŞ YÜKSEK SONUÇ. ---beklemekle idrar alkali hal alır. DOĞRULAMA TESTİ: ---daha doğru sonuç için Ph metre kullanılabilir. --- Bu RTA da yararlı olur.

25 ÖZGÜL AĞIRLIK:( DANSİTE ):
İdrarın özgül ağırlığı böbreğin durumuyla ve hastanın hidrasyonuyla ilgili bilgi verir. 1ml idrarın ‘mg ‘ olarak ağırlığıdır. Normal özgül ağırlık: idrarın üre (%20 ), NaCl (%25),sulfat, fosfat,K ve Cl içeriğini gösterir. Normal yetişkinde değeri: arasındadır. Eğer böbrek normal olarak fonksiyon gösteriyorsa: 12 h lık sıvı kısıtlaması sonrasında özgül ağırlık ve üzeri; 24h lık sıvı kısıtlaması sonrasında ve üzeri Sabah ilk idrarında ise ve üzerinde olmalıdır.

26 İDRAR MİKTARI VE ÖZGÜL AĞIRLIK İLİŞKİSİ:
İDRAR MİKTARI ÖZGÜL AĞIRLIK Fazla su alımı Artmış Düşük Diabetes insipitus Artmış Düşük ( ) Glomerülonefrit Düşük Düşük Piyelonefrit Düşük Düşük Çeşitli böbrek anomalileri Düşük Düşük

27 TEST PRENSIBI Özgül ağırlık ölcümü ıdrarın iyon konsantrasyonuna bağlı olarak stripte emdirilmiş olan elektrolıtlerin Pka degerlerının değerinin değişimi prensibine dayanır. İNTERFERANSLAR: İdrar stripleri, cözünmüs herhangi bir maddeyi ölcen refraktometre ve ürinometrelerden farklı olarak sadece iyonize olabilen maddeleri ölcmektedir. ARTMIŞ DEĞERLER: -protein anyon varlığında birim yüksek okunabilir. -keton cisimler de yuksek değerlere neden olur. DÜŞÜK DEĞER: -alkali idrar, düsük okumalara neden olur.Ph 6.5 veya yüksek olanlarda eklenmelidir. -üre iyonize olamadığından, 1 gr/dL nin üzerinde olanlarda daha düşük sonuclara neden olur.

28 Osmolalite, bir çözeltide bulunan partiküllerin
ölçümüdür. Dansite, hem partiküllerin sayısına hem de yapısına bağlı olduğu halde osmolalite--- sadece partiküllerin sayısına bağlıdır. Partiküllerin küçük veya büyük olmasından ya da başka bir şekilde bulunmasından etkilenmez. Bu yüzden, İdrarın dansitesini artıran ve yanlış okumalara sebep olan bazı maddeler (kontrast madde gibi) dansiteyi aşırı arttırdıkları halde osmolaliteyi pek etkilemezler. Çünkü, bu partiküller, dansiteyi aşırı yükseltecek kadar büyük bir kütleye sahip oldukları halde sayıları az olduğu için osmolaliteyi fazla etkilemezler. Dolayısı ile, böyle durumlarda idrar osmolalitesi dansiteden daha sağlıklı bilgi sağlar. Bunun dışında yoğunluk (dansite) ve osmolalite genellikle paralellik gösterir

29 Burada osmolarite ve osmolalite farkını da bilmek önemlidir.
Osmolalite:bir maddenin kilogramında bulunan çözülmüş partikül sayısı Osmolarite:bir maddenin litresinde bulunan maddelerin mol cinsinden çekimgücü Osmolaliteyi ölçen cihazlara osmometre adı verilir. Ancak, bu cihaz az gelişmiş laboratuvarlarda genelde bulunmaz. Bunun yerine idrarda varsayılan maddelerin konsantrasyonları bulunarak osmolalite hesaplanabilir. Yaklaşık idrar osmolalitesi: üre * 1.6 mg/dl + ( Na + K ) *2 Eğer idrara glukoz çıkıyorsa katılmalıdır (glukoz/18)

30 PROTEİN: Normal idrarda < 150 mg/gun veya 2-10 mg/dl konsantrasyon da protein bulunur. İdrarda saptanabilir miktarda protein bulunmasına proteinüri denir. Bunlarin 1/3 u albümin, diğerleri ise küçük globulinlerdir. Proteinüri genel olarak prerenal, glomerüler, tübüler, alt üriner yolllardan kaynaklanabilir. M.A yaklasik D olan albümin küçük bir moleküldür ve glomerüllerden bir miktar filtre olur, ancak normal kosullarda bu da tübüllerden geri emilir ve tekrar kana geçer. Dolayısıyla: PROTEİNÜRi: 1-glomerül geçirgenliğinin artması 2-tubullerden geri emilim bozulması sonucu meydana gelir.

31 KLiNiK TABLOLAR VE PROTEiNÜRİ DERECELERİ:
HAFIF-----< 1(gr/gun) * kr.pyelonefrit,kr.interstisyel nefrit,polikistik * böbrek hast.,renal tubuler hast ORTA arası * nefroskleroz, multipl myelom, toksik nefropati * alt üriner sistemde inflamasyon, malignite AGIR----- > 4(gr/gun) * nefrotik sendrom

32 GLOMERULER HASAR VE PROTEİNÜRİ:
Glomeruler hastalıklarda proteinüri (genellikle albuminüri) sürekli olarak mevcuttur. Artmış filtrasyonla sonuçlanan glomeruler hasar: -toksinler,enfeksiyonlar,vaskuler bozukluklar,immünolojik reaksiyonlardan kaynaklanır. Glomeruler hasarın erken evresinde sadece albumin, sonra da plazmada bulunan tüm proteinler plazmadan süzülür. Nefrotik sendromda; -masif proteinüri ( > 3 veya 4 gr/gun) -hipoalbuminemi -osmotik basınçta azalma ve ödem -idrar sedimentinde yağ,yağlı silindirler tipiktir.

33 TUBULER HASAR VE PROTEİNÜRİ:
Tübüllerde bir hasar oluştuğunda proteinler geri emilemez ve protein çıkışıyla sonuçlanır. Tübüllerden kaynaklanan proteinüri genellikle hafif ve orta derecelidir. Tubuler proteinüri nedenleri: -PYN -ATN -Polikistik böbrek hast -ağır metaller -D vit intoksikasyonu -fenasetin hasarı -Wilson hast -galaktozemi -hipokalemi -Fanconi ve post-transplantasyonel sendromlar.

34 PRERENAL BOZUKLUKLAR VE PROTEİNÜRİ:
Proteinüri böbrek dışında bazı nedenlerle de görülebilir Bu tipteki proteinüri Hb, miyoglobin veya Ig gibi düşük molekül ağırlıklı maddelerin aşırı üretimi ve idrara çıkmaları sonucu gerçekleşir. Diğer prerenal proteinüri mekanizması ise artan kan basıncıyla proteinler, glomerullerden geçmeye zorlanır ve idrara çıkar. Dolayısıyla böbrek hastalığı dışında hafif proteinüriye neden olan durumlar: -hipertansiyon -konjestif kalp yetmezliği -dehidratasyon

35 ALT iDRAR YOLU HASTALIKLARI VE PROTEİNÜRi:
Alt idrar yolu enfeksiyonlarında (mesane, üreter ) hafif proteinüri olabilir. Bu tip infeksiyonlarda diğer bulgular: -nitrit (+) -lökosit esteraz (+) -idrar sedimentinde nötrofil (+) Silindirler böbrek orjinli oldukları için alt idrar yolu enfeksiyonlarında bulunmazlar. ASEMPTOMATİK PROTEİNÜRİ: Normal kişilerin idrarında geçici olarak protein saptandığı durumlar. FONKSiYONEL PROTEiNÜRi: Atılımı 0.5g/gün’den azdır. Nedenleri: * aşırı egzersiz * soğuğa maruz kalma * ateş sayılabilir.

36 İdrara protein çıkması patolojiktir,
Fakat normal idrarda rutin metodlarla tespit edilemeyecek kadar az miktarda albumin çıkar. (Günde 100 mg'dan az. Fakat, egzersize bağlı olarak 250 mg'a kadar çıkabilir).

37 İdrarda Kalitatif Protein Tayini
Tanret Metodu Prensip: Isı ile koagülasyon ve kimyasal maddelerle presipitasyon (çökme) esasına dayanır. Protein tayininde idrarın dansitesi ve pH'sı önemlidir. pH alkali ise birkaç damla asetik asit ilâve edilerek idrar asitlendirilir (pH<6 olmalıdır). Dansite 1010'dan yüksek olmalıdır. Değilse, biraz NaCI ilâve edilerek dansite arttırılmalıdır. Ayrıca idrarda fazla miktarda lökosit bulunması halinde de protein pozitif çıkar. Bu yüzden bu tip idrarlarda önce santrifügasyonla lökositler uzaklaştırılmalı, ondan sonra protein tayini yapılmalıdır.

38 Teknik: Uzun bir deney tüpünün 2/3'üne kadar idrar doldurulur
Teknik: Uzun bir deney tüpünün 2/3'üne kadar idrar doldurulur. Tüp alttan tutularak ve hafif eğerek üst kısmı kaynayıncaya kadar alevde ısıtılır . Bulanıklık olursa; albumin, karbonat veya fosfattan kaynaklanır. Tüp dik tutularak üzerine bir kaç damla tanret reaktifi damlatılır. Bulanıklık kayboluyorsa karbonat ya da fosfatlardan kaynaklanmış demektir. Bulanıklık artıyorsa albuminden meydana gelmiştir. Netice, bulanıklığın derecesine göre; eser,+l,+2,+3,+4 olarak verilir. Okumalar ışık karşısında ve koyu zemin üzerinde yapılır. Not: 1.Tanret damlatıldığında meydana gelen bulanıklık aşağı iniyor ve üstte bulanıklık kayboluyorsa protein değildir. 2. Eğer idrar, tanret reaktifi ile soğukta presipitasyon veriyorsa, bu presipitasyon protein olmayan maddelerden kaynaklanmaktadır.

39 Tanret Reaktifinin Hazırlanışı
Potasyum iyodür (KI) : 3,6 gr. Civa -2. klorür (HgCI2) : 1,355 gr. Bu maddeler tartılır. Bir miktar distile suda eritilir. Son hacim distile su ile 100 ml'ye tamamlanır. Üzerine 20 ml glasiyel asetik asit ilâve etmek suretiyle tanret reaktifi elde edilir.

40 İDRAR STRiBi iLE TEST: Ph indikatörleri ile ölçülür. Albümin için özellikle hassastır. Proteinler fizyolojik Ph ta belli bir yük taşırlar ve Ph değişikliğine neden olurlar. Test alanı düşük Ph’ta tamponlanmıştır ve böylece renk değişimi sadece prt varlığında olur. 5-20 mg/dl albumin tespit edilir. İNTERFERANSLAR: İdrarın atipik renkte olması (bilirubin pigmenti, fenazopiridin gibi ilaçlar, azo içeren bileşikler idrarı turuncuya boyar ) YANLIŞ (+) SONUÇ NEDENLERİ: - stribin idrarda fazla kalması (tamponu yok eder ) -alkali idrar -idrar kabında alkali dezenfektan maddelerin bulunması -fenazopiridin

41 YANLIŞ (-) SONUÇLAR * albumin dışı proteinlerin varlığı idrar strip testleri bulanıklık, radyokontrast madde, koruyucu madde, ilaç ve metabolitlerden etkilenmez. Değerlendirmede şüpheye düşüldüğünde presipitasyon testlerine başvurulur. PROTEiN PRESiPiTASYON TESTi: Sıklıkla kullanılan,güvenilir bir kalitatif protein tarama testidir Protein presipitasyon ısı, asetik asit, nitrik asit, SSA,TCA ile yapılabilir. Bu metodların hepsinde de globulinler ve albumin presipite olur.

42 İdrar iceriği strip test asit presipitasyon Aşırı tamponlanmış Alkali idrar yalancı (+) yalancı (-) İlaç metab. Etkilenmez yalancı (+) X-ray etkilenmez yalancı (+) Bulanıklık etkilenmez yalancı (+) Kvaterner amonyum etkilenmez yalancı (+) Klorheksidin yalancı (+) etkilenmez

43 PROTEİN SULFOSALİSİLİK ASİT TESTİ ( SSA ): - 12 ml idrar santrifuj edilir. - süpernatanttan 11 ml tüpe aktarılır ve idrarın berraklığı not edilir. -3 ml %7 lik SSA eklenir. -Tüpün ağzı kapatılır ve iki kez alt üst edilerek karıştırılır -10 dk beklenir. -Tüp iki kez daha alt üst edilir. -Presipitasyon izlenir ve tabloya göre derecelendirilir. negatif-----bulanıklık yok mg/dl eser çok az farkedilen bulanıklık mg/dl belirgin bulanıklık var ama granülasyon yok mg/dl granülasyonlu bulanıklık var ama topaklanma yok – 100 mg/dl granulasyonlu bulanıklık ve topaklanma var mg/dl presipite protein yığınları >500mg/dl

44 SSA ve TCA sıklıkla kullanılan doğrulayıcı presipitasyon testleridir
SSA ve TCA sıklıkla kullanılan doğrulayıcı presipitasyon testleridir. Oluşan bulanıklık fotometre veya nefelometre ile ölçülebilir. SSA– albuminle TCA– globulinle daha fazla bulanıklık oluşturur. SSA İLE YANLIŞ (+) SONUÇ NEDENLERİ: 1-İdrar örneği kendisi bulanık ise önce santrifüj edilerek berraklaştırılmalı. 2-Tanı amacıyla kullanılan radyografik kontrast maddelerin içindeki organik iyonlar (+) reaksiyonlara neden olur. 3-İlaçlar da bu sonucu sağlarlar: -yüksek doz penisilin,sülfonamid,tolbutamid,antiinflamatuar olan tolmetin sayılabilir.

45 YANLIŞ (-) SONUÇ NEDENLERİ: 1-Güçlü alkali tamponlu idrar, nadiren de olsa SSA yı nötralize edip düşük ya da yanlış (-) sonuçlara neden olur. *-Eğer örnekler SSA ile (+) ama idrar stribiyle (-) ise MM daki hafif zincir Ig lerinden (Bence Jones proteini gibi) albumin dışı proteinlerden şüphe edilmeli. Bu durum elektroforez veya immünelektroforez ile doğrulanmalı. *-Pankreas transplantasyonu yapılan hastalarda idrara strip ile (-), SSA ile (+) sonuç veren albumin dışında bazı pankreatik sıvı proteinleri salgılanabilir.

46 İdrarda Kantitatif Protein Tayini
İdrarda kantitatif protein (albumin) analizi için 24 saatlik idrar toplanmalıdır. Sonra, protein tayini yapılarak sonuç "mg/24 saat" cinsinden hesaplanır. Günümüzde idrar proteinini kantitatif olarak ölçebilen ticari kitler geliştirilmiştir. Bu kitler çok hassas olup tanret reaktifi ile idrarda protein tespit edilemediği durumlarda bile sonuç verirler. Albümin düzeyi ayrıca ölçülmektedir. İdrarda kantitatif protein tayini yapılmadan önce kalitatif tayin yapılmalı.

47 İDRARDA KANTİTATİF PROTEİN TAYİNİ: 1-PURDY METODU 2-TCA METODU 3-BİÜRET METODU

48 1- Purdy Metodu Prensip: Proteinlerin asitlerle çöktürülmesi esasına dayanmaktadır. Teknik: Dereceli bir santrifüj tüpüne (dibi konik) 10 ml. idrar konur. Üzerine 2 ml glasiyel asetik asit ve 3 mi % 10'luk potasyum ferrosiyanür ilâve edilerek karıştırılır. 4-5 dakika bekletildikten sonra devirde 5 dakika santrifüj edilir. Meydana gelen çökelek seviyesinden aşağıdaki formüle göre netice hesaplanır. Sonuçlar gr/24 saate çevrilerek verilir. Çökelek seviyesi x 0,21 = % gram protein. Bu metod, ancak idrarda fazla miktarda protein çıkması durumunda güvenilirdir. Daha az seviyedeki protein miktarı için güvenilir değildir. Ayrıca, aynı devirde farklı santrifüjlerde farklı sonuçlar elde edilebilir.

49 2-TCA (triklor asetik asit) Metodu İle İdrarda Protein Tayini
Reaktifler: %12,5 TCA çözeltisi. Bu çözelti oda ısısında birkaç ay, buzdolabında sonsuz süre stabildir. NaCI- NaN3 (sodyum azid) çözeltisi: 8,5 gr NaCI ve 0,5 gr NaN3 tartılır, bir miktar suda çözülür, son hacmi distile su ile litreye tamamlanır. Stabilitesi TCA çözeltisi gibidir. Standart: Ticari bir albumin standardından veya biüret metoduyla protein konsantrasyonu bulunmuş bir serum havuzundan hazırlanır.

50 1. İdrar numunesi: 24 saatlik idrar toplanır. 2
1. İdrar numunesi: 24 saatlik idrar toplanır. 2. Çalışma günü idrar numunesinin hacmi ölçüldükten sonra 100 ml'si alınır ve oda ısısına gelmesi sağlanır. 3. Bütün reaktiflerin oda ısısına gelmesi sağlanır. 4. Striple idrar proteinine bakılır. Şayet, 100 mg/dl'den fazla protein varsa, SF ile seyreltilerek, protein konsantrasyonunun mg arasına gelmesi sağlanır. Sonra çalışmaya devam edilir.Sonuç dilüsyon faktörü ile çarpılır. 5. Bu metod 110 mg/dl'ye kadar lineerdir. Bundan fazla çıkan numuneler mutlaka seyreltilerek tekrar çalışılmalıdır. 6. Numune ve standart (çalışma standardı) için kör (K) ve test (T) tüpü olmak üzere iki adet tüp alınır. Tüplere, karşılık gelen numuneden 4 ml ilave edilir. 7. K tüplerine 1 ml NaCI- NaN3 çözeltisi ilave edilir ve yavaşça alt-üst edilir. 8. T tüplerine sıra ile ve belli bir zaman aralığı ile 1 ml TCA ilave edilir. Yavaşça karıştırılır ve oda ısısında 10 dakika bekletilir.

51 An xCsx 24 saatlik idrar hacmi =mg protein/24h
10 dakika sonra, yukarıdaki sıraya ve zaman aralığına uyularak, T tüplerinin absorbansları K tüplerine karşı 620 nm'de okunur.Sonuçlar aşağıdaki şekilde hesaplanır. An xCsx 24 saatlik idrar hacmi =mg protein/24h As Notlar: Çalışmaya başlamadan önce reaktif ve idrar numunesinin oda ısısına gelmesi çok önemlidir. Reaktiflerin linearitesi birkaç ayda bir mg/dl arasındaki bir seri standart kullanılarak kontrol edilmelidir.

52 3- Biüret Metodu İle İdrar Proteini Tayini
Bunun için 24 saatlik idrar toplanır. Hacmi ölçüldükten sonra, bir deney tüpüne 0,5 ml konur (İdrar berrak değilse filtre kağıdında süzülmelidir. O zaman süzüntüden 0,5 ml alınır). Üzerine 0,5 ml %5 TCA ilave edilir. Karıştırılır ve oda ısısında 5 dakika bekletildikten sonra devirde 10 dakika santrifüj edilir. Sonra, süpernatant atılır ve tüp başaşağı süzgeç kağıdı üzerine çevrilerek süzülmesi sağlanır. Bu esnada çökeleğin zarar görmemesine dikkat edilmelidir.

53 Çalışmaya sonra şu şekilde devam edilir.
REAKTİF KÖR NUMUNE STANDART İDRAR çökelek STANDART ml BİÜRET REAK ml ml ml

54 İdrarda Bence- Jones Proteini Bence-jones proteini, ufak moleküllü ve ağırlığı düşük olan anormal bir proteindir. İdrarda, yalnız veya ekseriya albuminüri ile birlikte bulunur (%80 vakada). Multipl miyeloma vakalarının % 40’ı ile kemiğin metastatik karsinomaları, makroglobülinemi ve lösemi hastalarının bir kısmında idrara çıkar. Rutin idrar tahlilinde bakılmaz. Bence - Jones Proteini Tayini 1. Toluen Sülfonik Asit (TSA) Testi Prensip: TSA, Bence-Jones proteinini çöktürürken albumine etki etmez. Globulinler ise ancak çok yüksek oranda mevcutsa reaksiyon verirler.

55 2. Isı ile koagülasyon testi: Prensip: Bence-Jones proteininin kaynatılınca erimesi, soğutulunca presipite olması esasına dayanan kalitatif bir metottur. Teknik: İdrar numunesine striple veya tanretle bakıldığı zaman protein (+) ise, pH= 6'nın altına gelinceye kadar idrara %10'luk asetik asit ilâve edilir, kaynatılır. Kaynama sıcaklığında filtre kağıdından süzülür. Süzme işlemi yapılırken huni ve toplama kabının da sıcak olmasına dikkat edilmelidir. Bence Jones Proteini filtrattan geçecektir. Filtrata aşağıdaki işlemler uygulanır. İdrar tüpü, içerisinde su bulunan bir kaba batırılarak yavaş yavaş ısıtılır. Suyun ısısı termometre ile kontrol edilir. Eğer Bence -Jones proteini varsa; °C'de bulutumsu bir bulanıklık olduğu, " çökelek meydana geldiği, " çökeleğin eridiği görülür.

56 Soğumaya bırakıldığında ise tekrar sırası ile;
" çökelek husule geldiği, " çökeleğin bulutumsu bir bulanıklığa dönüştüğü, daha aşağı derecelerde ise bu bulanıklığın da kaybolduğu görülür. Öte yandan, Bence-Jones proteininin en sağlıklı tayini immünoelektroforez ile yapılır.

57 İDRARDA GLUKOZ TAYİNİ Normal bir idrarda, rutin metotlarla tespit edilemeyecek kadar az miktarda glukoz bulunur (% 1-15 mg kadar). Mevcut metodlarla idrarda glukoz müsbet çıkıyorsa, bu durum patolojiktir. Böyle bir idrarın dansitesi yüksek olur. Normal şartlarda kanın glomerullerden süzülmesinden sonra meydana gelen ilk filtratta glukoz vardır. Bu glukoz tubuluslardan geri emilir. Kan glukozunun yüksek olduğu hallerde glumerüler filtrata fazla miktarda glukoz geçer Bu takdirde geri emilim tam yapılamaz, yani % mg arasında olan böbrek eşiği aşılmış olur ve idrarla glukoz atılır. İdrara glukoz çıkmasına glukozüri denir.

58 Renal eşiğin en sık aşıldığı hastalık DM
Renal eşiğin en sık aşıldığı hastalık DM. Ayrıca -fazla miktarda şekerli gıda alımı sonrası -ağır egzersiz sonrası, -akut duygusal stres sonrası , -gebelik, -menenjitin bazı tiplerinde, - hipotiroidide -adrenal medulla tm de ve beyin hasarında -KC hast,glikojen depo hast. -şişmanlık -OKS kullanımı -yanma, MI, üremi, -galaktozemi,sistinozis,zehirlenmelerde de glukozüriler meydana gelir.

59 STRİPLE GLUKOZ TAYİNİ:
Prensibi: Striplerle ölçüm prensibi glukoz oksidaz yöntemine dayanır. 1. Basamak glukoz oksidaz Glukoz (id) + O2 (hava )  Glukronik asit + H2O2 2. Basamak peroksidaz H2O2 + indirgenmiş  yükseltgenmiş + H20 kromojen kromojen Tüm idrar stripleri sadece glukoza duyarlıdır. Striple galaktoz,laktoz,fruktoz,pentoz ve sukroz gibi diğer şekerler saptanamaz.Sukroz dışındakiler bakır indirgenme testi ile tespit edilebilirler.

60 İNTERFERANSLAR: YANLIŞ (+) SONUÇ NEDENLERİ: 1-Klorak ve diğer güçlü okside edici ajanlarla kontaminasyon 2-Seyreltik idrarla çalışmak 3-Hava ile temas edilmiş veya uygun koşullarda saklanmayan strip kullanmak. YANLIŞ (-) SONUÇ NEDENLERİ: 1-Askorbik asidin yüksek konsantrasyonları(100 mg/dl üzerinde ) H2O2 ile reaksiyona girerek renk oluşumunu geciktirir. 2-Orta derece keton yüksekliği (40mg/dl ve üstü) 3-NaF un koruyucu olarak kullanılması enzimi inhibe eder. 4-Buzdolabında saklanan örneklerde enzim aktivitesi azalır.

61 Benedict Metod Benedict reaktifinin hazırlanışı:
17.3 gr CuS04. 5H ml suda çözülür. Başka bir beherde 173 gr sodyum sitrat (Na3C6H5072H20) ve 100 gr Na2C03 yaklaşık 800 ml suda ısıtmak suretiyle çözülür. Soğuduktan sonra bakır sülfat çözeltisi ile karıştırılır. Son hacim 1 litreye tamamlanır. Bu reaktif oldukça stabildir. Prensip: Glukoz, sıcak alkali ortamda Cu+2 (kupri) iyonlarını Cu+¹ (kupro) haline indirger. Sonuçta sarı renkli Cu (OH) 2 veya kırmızı renkli bakır oksit (CuO) oluşur. alkali ve ısı 2CuSO4 + indir. madde Cu2O +in.mad.oks.form

62 Teknik: Bir deney tüpüne 5 ml kalitatif benedict reaktifi konur ve üzerine 0.5 ml veya 8 damla idrar ilâve edilir. Sonra çalkalanıp 5 dakika kaynatılır. İdrarda glukozun bulunup bulunmadığına göre neticeler şu şekilde değerlendirilir: Renk: Rapor Yaklaşık glukoz miktarı (g/dl) Mavi renk O 0-0,1 Yeşil renk, çökelek yok Eser 0,1 - 0,2 Yeşil renk, sarı çökelek +1 0,3 Zeytuni yeşil Kahverengi-Portakal sarısı renk Kiremit kırmızısı renk +4 2 veya daha fazla O ile +1 arasında karar verebilmek için yeşil renkle birlikte çökeleğin teşekkül edip etmediğine bakılır.

63 Bakırın indirgenmesi testi,indirgeyici ajanlar için non-spesifik bir testtir Tüm şekerlerle ve şeker olmayan indirgeyici ajanlarla reak. girer.

64 Glukoza özgü tablet testleri ( Clinitest ), bakırın indirgenmesi prensibine dayanır ve 5 damla veya 2 damla metoduna göre yapılabilir. 2-damla metodu 2 g/dl-5g/dl arasındaki değerler için semikantitatif bir yöntemdir Tabletler nem, ısı ve ışık etkisinden korunmalıdır. Tabletler normalde mavimsi beyaz renktedir. Glukoza özgü tablet testleri ile 250 mg/dl ye kadar şeker tespit edilebilir. Bu değer, tüm glukoz strip teslerindeki değerlerden daha düşüktür.Dolayısıyla idrarda az miktarda şeker varlığında bakır indirgenme testi (-) iken idrar strip testi (+) olabilir.

65 YANLIŞ (+) SONUÇ NEDENLERİ:
1-Yüksek düzeyde askorbik asidin varlığı (> 200 mg/dl ),yanlış(+) sonuçlara neden olabilir. 2-İdrarın özgül ağırlığının düşük olması 3-Nalidiksik asid,sefalosporin ve probenesidin yüksek dozda olması YANLIŞ (-) SONUÇ NEDENLERİ: 1-Kaynadıktan sonra 15 sn beklemeden test tüpün çalkalanması 2-Radyografik kontrast maddeler Glukoz dışındaki indirgeyici şekerlerin varlığında idrar strip testi (-), bakır indirgenme testi (+) Spesifik şeker, ince tabaka kromatografisi ile belirlenebilir.

66 2-Fehling Metodu Reaktifler: Fehling-I 35 gr kristalize bakır sülfat (susuz) 500 ml distile suda hafif hafif ısıtarak çözülür. Distile su ile 1000 ml'ye tamamlanır. 2. Fehling-II 173 gr Sodyum potasyum tartarat ve 100 gr potasyum hidroksit yaklaşık 500 ml suda çözülür ve distile su ile 1000 ml'ye tamamlanır. Çalışma reaktifi: Solüsyon I ve II eşit miktarda karıştırılarak hazırlanır.

67 Teknik: Bir deney tüpüne 2-3 ml reaktif konur, kaynatılır. Bulanıklık olursa reaktif bozulmuştur, kullanılmaz Bulanıklık olmazsa, üzerine damla damla idrar ilave edilerek kaynatmaya devam edilir. Sarı çökelek oluşursa glukoz var demektir. Sarı renk oluşmazsa idrar miktarı reaktif miktarına eşit oluncaya kadar deneye devam edilir. Sarı çökelek oluşursa glukoz pozitif (+) demektir. (Daha pratik olması bakımından, başlangıçta idrarla reaktif miktarları eşit miktarda karıştırılarak da deney yapılabilir)

68 İDRARDA KANTİTATİF GLUKOZ TAYİNİ
24 saatlik idrarda glukoz tayini yapılacaksa toplama kabına 5 ml glasiyel asetik asit veya 5 gr sodyum benzoat ilâve edilmelidir. Asetik asit ilâvesi ile idrar pH'sı 4-5 arasında tutulmuş olur. Bu pH'da ise bakteriler üremez. İdrarda kantitatif glukoz tayini için çeşitli metodlar vardır. Bunlardan en kolay ve güvenilir olanlarından birisi ortotoluidin metodu.

69 GALAKTOZ VE LAKTOZ : 2 yaşın altındaki çocuklarda yapılabilir
GALAKTOZ VE LAKTOZ : 2 yaşın altındaki çocuklarda yapılabilir. İdrarda galaktozun varlığı galaktoz –1-P üridil transferaz eksikliğinde görülür. Diğer indirgeyici şeker olan laktoz da : -hamileliğin geç dönemlerinde -erken laktasyon döneminde -yeni doğanlarda -laktoz intoleransı olanlarda idrara çıkarak laktozüriye neden olur.

70 İDRARDA LAKTOZ ve GALAKTOZ TAYİNİ (Musik asit testi)
50 ml idrara 12 ml konsantre nitrik asit ilave edilir ve hacim 10 ml'ye ininceye kadar kaynatılır. Sonra soğutulur ve üzerine 10 ml su ilave edilir. Bir gece bekletilir. Bir gece sonunda, ince beyaz musik asit kristallerinin çökmesi laktoz veya galaktoz varlığını gösterir. Daha sonra aşağıdaki şekilde laktoz aranır.

71 İDRARDA LAKTOZ TAYİNİ (RUBNER TESTİ)
1.10 ml idrara 3 gram kurşun asetat eklenerek karıştırılır. 2.Karışım süzülür ve filtrat birkaç dakika ısıtılır. Sarımsı kahverengi bir renk oluşur. Tam bu noktada bir miktar amonyum hidroksit ilave edilerek ısıtmaya devam edilir. Çözeltide kiremit kırmızısı bir renk veya bakır renginde bir çökelek laktozun varlığını gösterir. İdrara laktoz çıkmasına laktozüri adı verilir. İdrara laktoz çıkması patolojiktir. Ancak, süt veren kadınların ve uzun süre fazla miktarda süt içen kişilerin idrarında da görülür. Konjenital galaktozüri tanısında önemlidir

72 İDRARDA FRUKTOZ TAYİNİ (Seliwanof Testi)
İdrara fruktoz çıkması parenteral beslenme sırasında ve fruktozla ilgili enzim defektleri olan kalıtsal hastalıklarda görülür. Ciddi fruktoz intolerans vakalarında kusma, KC,böbrek hastalıkları görülebilir. Prensip: Sıcak hidroklorik asit fruktozu hidroksimetil furfural'e dönüştürür. Bu da resorsinolle birleşerek kırmızı renkli bir kompleks oluşturur. Reaktif: 50 mg resorsinol 33 ml konsantre HCI'de çözülür ve son hacim distile su ile 100 ml'ye tamamlanır. Teknik: Bir test tüpüne 5 ml. reaktif ve 0.5 ml. idrar konur, kaynayıncaya kadar ısıtılır. 30 saniye içinde kırmızı renk oluşması fruktozun varlığını gösterir .Bu test ortamda aşırı glukoz bulunmamak şartıyla, 100mg/dl ye kadar hassastır.2 gr/dl lik glukoz konst. 100 mg/dl lik fruktoz gibi renk reak. verir

73 İDRARDA PENTOZ TAYİNİ Aşırı miktarda meyve alınması takiben görülür
İDRARDA PENTOZ TAYİNİ Aşırı miktarda meyve alınması takiben görülür. L-Ksiloz ve L-arabinoz 0.1g/gün de salınabilir. L-Ksilüloz bening esansiyel pentozüride 1-4g/gün civarında salınır. Prensip: Pentozlar HCI asit ile ısıtıldıklarında furfural'e dönüşürler Bunlar da demir iyonları varlığında orsinolle yeşil renkli bir kompleks oluştururlar, Reaktif: 300 mg orsinol 100 ml konsantre HCI asit içinde çözülür ve 0.25 ml demir -3- klorür çözeltisi (10gr/dl.) ilave edilir

74 KETON Keton cisimleri - asetoasetik asit - beta-hidroksibutirik asit -aseton olmak üzere 3 tanedir. Bunların kandaki miktarları: DM,açlık,dehidratasyon,ateş,kusma,diare,ağır kaşeksi,tok karnına yapılan egzersizlerden sonra artar. Yağ metabolizması arttığında oluşan keton cisimlerinin tümü enerji kaynağı olarak kullanılmaz. Sonuçta kanda (ketonemi ) ve idrarda (ketonüri ) keton cisimlerinin miktarı artar. Keton cisimlerinin hem kanda hem idrarda birlikte artması durumuna Ketozis denir

75

76 Ketonüride keton cisimlerinin yaklaşık:
% 78-beta-hidroksibütirik asit % 20 AAA % 2 si aseton olarak bulunur. Ancak çoğu keton testleri sadece AAA e hassastır ve beta- hidroksibütirik asit öncelikle AAA e dönüştürülerek tespit edilir. Ketozis durumunda AAA ve beta-hidroksibütirik asit kana fazladan H atomu vermektedir. Vücut da bu H iyonunu atabilmek için uğraşır ve böbrek idrar Ph’ını 4.5 a kadar düşürebilir ve kontrolsüz diabette asidik idrar görülür.

77 İDRARDA ASETON TAYİNİ (LANGE TESTİ)
Prensip: Asetoasetik asit ve asetonun sodyumnitroprussid ile alkali ortamda mor renkli kompleks oluşturmaları esasına dayanır. Asetoasetik asit + sodyum nitroprussid alkali pH mor renk Teknik: Bir deney tüpüne 5 ml idrar 5 damla glasiyel asetik asit ve 5 damla sod­yum nitroprussid konup karıştırılır. Tüp eğilir ve tabaka teşkil edecek şekilde % 28'lik amonyum hidroksitten 2 ml konup dakika beklenir. Keton cismi varsa iki tabaka arasında mor renkli bir halka meydana gelir. Halkanın kalınlığına göre neticeler eser, +1, +2, +3, veya +4 (müsbet) olarak verilir. Veya, karışımın üzerine 0.5 ml %20'lik NaOH ilâve edilerek karıştırılır. Vişne rengi bir renk meydana gelmesi keton cisimlerinin varlığını gösterir. Kreatinin bu testle pozitif sonuç verir. Ancak, ortama ilâve edilen asetik asit bu reaksiyonu engeller.

78 Keton cisimleri için strip testi de bu yönteme dayanır
Keton cisimleri için strip testi de bu yönteme dayanır. Strip keton testi en çok AAA hassastır. INTERFERANSLAR: Farklı pigmentlerin, ilaçların ve anormal derecede renkli idrara neden olan maddelerin varlığı yanlış sonuçlara neden olur. YANLIŞ (+) SONUÇ NEDENLERİ: * Fitalein içeren bileşikler,bromsulfaftitalein, fenilketonlar,8-hidroksikinolinin varlığı * özgül ağırlğının yüksek olması *L-DOPA metabolitlerinin bulunması * MESNA gibi sülfidril grubu içeren bileşikler. YANLIŞ(-) SONUÇ NEDENLERİ: *Bekletilmiş idrar

79 İDRARDA ASETO ASETİK ASİT TAYİNİ
1-Gerhardt Ferri- Klorür Testi İdrarda fazla miktarda asetoasetik asit bulunduğunda pozitif sonuç veren bir testtir. Bunun için bir test tüpüne 5 ml idrar konur ve üzerine damla damla %10'luk ferri klorür (FeCI3) ilâve edilerek karıştırılır. Kırmızı bir renk oluşması asetoasetik asidin varlığını gösterir. Ancak, salisilik asit de aynı reaksiyonu verir. Şayet salisilik asitden şüpheleniyorsa (zehirlenme gibi) bu durumda 5-6 ml idrar dakika kaynatılır. Buharlaşma sonucu eksilen idrar yerine distile su ilâve edilir ve yukarıdaki test tekrarlanır. Şayet salisilat varsa test pozitif çıkar. Salisilat yoksa asetoasetik asit kaynatmakla asetona dönüştüğünden sonuç negatif çıkar. Böylece, bu test, kanda salisilik asit tayininin mümkün olmadığı durumlarda aspirin zehirlenmelerinin teşhisine de yarar.

80 2- Lindemann Testi Prensip: Asetoasetik asidin iyot ile reaksiyona girmesi ve iyodun renginin kaybolması esasına dayanır. Teknik: Bir deney tüpüne 10 ml idrar konur ve üzerine 5 damla % 30'luk glasiyel asetik asit, 5 damla lugol solüsyonu, 3 damlada kloroform ilave edilip, kuvvetlice çalkalanır. Eğer 3-4 dakika beklendikten sonra kloroform tabakasından renk yoksa, asetoasetik asit müsbettir.

81 İdrarda β-hidroksibütirik asit tayini (hart testi)
Teknik: Bir erlenmayere 20 ml idrar konur ve eşit miktarda distile su ile sulandırılır. Sonra birkaç damla glasiyel asetik asit ilâve edilir ve 10 ml kalıncaya kadar kaynatılır. Bundan sonra 10 ml distile su ilâve edilip, 2 tüpe taksim edilir. Tüplerden birine 1 ml hidrojen peroksit ilâve edilip kaynatılır ve hemen soğutulur. Bu suretle β -hidroksibütirik asit aseton'a dönüşür ve aseton lange testi ile aranır, diğer tüp kontrol olarak kullanılır. Hidrojen peroksit ilâve edilen tüpte aseton testi pozitif diğer tüpte negatif ise idrarda β -hidroksibütirik asit var demektir.

82 İDRARDA BİLİRUBİN TAYİNİ
Bilirubin, eritrositlerin parçalanmasından ortaya çıkan hemoglobinden retiküloendotelial sistemde yapılır ve karaciğere taşınır. Karaciğerde glukuronik asitle birleştirildikten sonra safraya atılarak kandan uzaklaştırılır Glukuronik asitle birleşmiş olan bilirubine direk bilirubin, konjüge bilirubin veya bilirubin diglukuronid adı verilir İdrarda bilirubin bulunması patolojiktir. İdrara sadece direk bilirubin çıkar. Hepatik ve posthepatik sarılıklarda (safra yolu tıkanmalarında) ve kronik karaciğer hastalıklarında idrara bilirubin çıkar İdrarda bilirubin ve ürobilinojen tayini bekletilmeden derhal yapılmalıdırlar. Çünkü, bu maddeler çok labil oldukları gibi ışıktan da etkilenirler.

83 STRİPLE DİRECT BİLİRUBİN ÖLÇÜMÜ:
Bilirubin strip testi diazo reaksiyonu prensibine dayanır. Bilirubin asit ortamda diazonyum tuzuyla birleşir ve renkli bir bileşik olan azobilirubin oluşur. İdrar taze olmalidir çünkü: -idrardaki bilirubin glukronid hızla hidroliz olur ve reaktivitesi düşer. -Isığa maruz kalirsa da bilirubin okside olur. Çesitli striplerde diazotize edilmis 2-4-dikloroanilid ve 2,6 Diklorobenzen,Diazonuyum tetrafloroborat kullanilmaktadır.

84 YANLIS (+) SONUC NEDENLERI: 1-İdrarı kırmızıya boyayan maddeler:fenotiyazin,klorpromazin,fenazopiridin 2-Etodolak metabolitleri 3-Indikan sarı-turuncu renk olusturarak bilirubin testinin yorumlanmasini zorlastırır. YANLIS (-) SONUC NEDENLERI: 1- Işığa maruz kalmasi 2-Bilirubinin diglukronidin serbest bilirubine hidrolize olmasi, çünkü test daha cok konjuge bilirubine hassastır mg/dl nin üzerindeki askorbik asid 4-İYE da nitrit yüksek olması

85 1.Rozin Testi Rozin reaktifi: Koyu renkli bir şişeye 0,7 gr iyot, 1 ml %50 KI ve 4 ml distile su konur, karıştırılarak çözülür. Sonra, üzerine 95 ml % 95-96'lık alkol ilave edilip iyice karıştırılır. Alkoldeki % 1'lik iyot çözeltisi de rozin vazifesi görür. Prensip: Herhangi bir oksidasyon olmadan bilirubinin iyot ile birleşerek yeşil renkli bir bileşik oluşturması esasına dayanır.

86 Teknik: Bir deney tüpüne 5 ml idrar konur. Üzerine ml rozin reaktifi tüpün kenarından sızdırılarak ve tabaka teşkil edecek şekilde ilâve edilir. İki tabaka arasında yeşil renkli bir halka meydana gelmesi bilirubinin müsbet olduğunu gösterir. Neticeler, yeşil halkanın kalınlığına göre, eser, +l,+2,+3,+4 (müsbet) olarak verilir. Rozin testi, düşük bilirubin konsantrasyonunda çok duyarlı değildir. Dolayısı ile, şüpheli sonuçlarda bilirubinin konsantre edilerek çalışıldığı Fouchet (fuşe) testinin uygulanması faydalı olur.

87 2. Fouchet (Fuşe) Testi Fouchet reaktifi: 100 ml % 25'lik TCA üzerine 10 ml %10'luk FeCI3 solüsyonu ilave edilerek hazırlanır. Teknik: Bir deney tüpüne 8-10 ml idrar konur. Üzerine 2-3 mi % 10'luk baryum klorür veya 1gr katı baryum klorür ilâve edilerek karıştırılır ve süzülür. Bilirubin varsa, idrarda oluşan baryum sülfat tarafından tutulur ve süzgeç kağıdı üzerinde kalır. Süzgeç kağıdı üzerine Fouchet (fuşe) reaktifi damlatıldığında mavi-yeşil bir renk oluşması bilirubinin varlığını gösterir. Oluşan renk bilurubinin reaktif içindeki demir tarafından oksitlenerek biliverdine dönüştürülmesi sonucudur. İdrarda fazla miktarda askorbik asit veya nitrit bulunması bu testin duyarlılığını azaltır. İdrar rengini kırmızıya çeviren ilaçlar ise yanlış pozitif okumaya sebep olurlar.

88 İDRARDA ÜROBİLİNOJEN TAYİNİ
Ürobilinojen, bilirubinin bağırsaklarda bağırsak florası tarafından meydana getirilen metabolizma ürünüdür Bağırsaklarda meydana geldikten sonra emilerek tekrar kan dolaşımına geçer ve bu arada bir kısmı idrara geçer. Dolayısı ile, idrarda Ürobilinojen bulunması normaldir. Ürobilinojenin idrarla atılımı öğleden sonra daha fazladır. Ortalama günlük atılım miktarı mg arasındadır. Ürobilinojen kolaylıkla ürobiline okside olacağından daima taze idrarda aranmalı ve idrar ışığa bırakılmamalıdır. İdrarda Ürobilinojenin çok artması veya hiç çıkmaması patolojiktir.

89 Ürobilinojen, barsakta bakterilerce olusturuldugunda antibiyotik tedavisi gibi barsak bakterilerini parçalayan bir durumda idrarda ürobilinojen çıkmaz. KC’in bilirubini konjuge etme yetenegi bozulduğunda,safra kesesi tası pankreas başı tümörlerde--- urobilinijen feçes ve idrarda bulunmaz İdrarda urobilinojenin bulunmamasi safra yollarının tıkandığını gösterir. Ürobilinojenler normalde renksiz ve labildir. Ehrlich aldehit reaksiyonuyla kırmızı –mor reaksiyon verir. Ürobilinler ürobilinojenin turuncu oksidasyon ürünleridir ve Ehrlich reaksiyon vermezler ama Schlesinger cinko reaksiyon verirler. Ürobulinler idrarın normal rengini verir.

90 Porfibilinojenler: Porfirinlerin renksiz ön maddeleridir. Porfirinler ise Hb sentezinde kullanilan bir grup bilesiktir. Porfirinler idrar ve fecesle birincil olarak koproporfirin I ve III olarak atilirlar.Kalıtsal enzim defektinde porfirinlerin idrarda atılımı gözlenir. Porfibilinojen de ürobilinojen gibi Ehrlich aldehit metoduyla tayin edilir

91 ÜROBİLİNOJEN ve PORFOBİLİNOJEN icin KALİTATİF TESTİ:
( Watson-Schwartz Testi) Urobilinojen ve porfibilinojen ile Ehrlich reaktifinin reaksiyona girerek kırmızı renk olusmasına dayanır. Oluşan renk Na asetat varlığında artar. Renkli çözelti kloroform ve butanol gibi organik çözücülerde cözünür. -Ürobilinojen ile oluşan renkli çözelti bunlarla çözünür. -Porfibilinojen ise her iki çözucüde çözünmez. -Ara bilesikler de butanolde çözünürken, kloroformda çözünmez.

92 PORFOBILINOJEN ICIN HOESCH TESTI:
Bu test,Watson Schwartz testini veya striple cikan porfibilinojen (+) ligini doğrulamak icin kullanilir. Hoesch reaktifi ile idrar reaksiyona girerek parlak kırmızı renk meydana gelir. YANLIS (+) SONUC NEDENLERI: 1-Yüksek doz metildopa,intestinal ileus olan hastalarda indoller,fenozopiridin varligi 2-Yüksek doz HCl asit varlığı 3-> 20 mg/dl üzerinde ürobilinojenin varlığı

93 KAN ( Hb ve Miyoglobin ) HEMATÜRI: Idrarda eritrositlerin varlığıdır.Üriner sistemin böbrek glomerülünden üretraya kadar herhangi bir yerindeki kanamalardan kaynaklanabilir. Kan icin yapilan testler eritrosit,Hb ve miyoglobinin varlığını belirlemeyi amaclar. HEMATÜRI NEDENLERİ: -Glomeruler hasar (GN ) -Sistit (alt IYE) -Interstisyel nefrit -Kanama bozukluğu -Antikoagulan tedavi Hematüri ne kadar da önemli ise de idrar sedimentinde 1-2 eritrosit görülmesi normaldir.

94 HEMOGLOBINÜRI: İdrarda Hb varlığıdır
HEMOGLOBINÜRI: İdrarda Hb varlığıdır. Farklı nedenlerden bulunabilir bunlar: -Hemolitik anemi -Hemolitik transfüzyon reaksiyonu -PNH -Paraoksismal soğuk hemoglobinürisi -Favizm, sari humma,malarya,bartonella enf -Ciddi yanık -Böbrek infaktı Hb kanda Hp ile tasınır.Hb-Hp kompleksi büyük oldugundan glomerülden gecmez ta ki Hb miktarı fazla olursa doygunluğa ulasir ve Hp Hb ‘I baglayamaz ve renal tübüllerden atılır.

95 MİYOGLOBINÜRİ: İdrarda miyoglobin varlıgıdır. Miyoglobin kas liflerinin ağır tahribatına bağlı olarak çıkar. Miyoglobinuri nedenleri: -Rabdomiyoliz -Travmatik kas yaralanmaları. -Ciddi kas ezilmesi -Enfeksiyonlar -Toksik ajan maruziyeti Böbrekte cok miktarda miyoglobin olduğunda böbrek hasara bağlı anuri olabilir. Miyoglobin Hb’den böbrek icin daha toksiktir.

96 İDRARDA HEMOGLOBİN TAYİNİ
İdrar kırmızı veya kahverengine boyandığı halde sedimentin incelenmesinde eritrosit hiç yoksa veya çok az bulunuyorsa mevcut rengin hemoglobin, miyoglobin veya porfirinemi'ye ait olduğu aşağıdaki şekilde ayırt edilir: Bir deney tüpüne bir ml idrar, 3 ml sülfosalisilik asit (% 3'lük) konur çalkalanır ve süzülür. Eğer süzüntü aynı renkte kalmış ise bu porfirin veya itrah edilen ilâçlarda ileri gelmiş demektir. Şayet renk kızıl kahverengi ise bu hemoglobinüri ve veya miyoglobüniri olabilir. Bunları ayırmak için de bir tüpe 5 ml idrar 2.8 gr kristalize amonyum sülfat konur ve erimesini müteakip süzülür. Süzüntü yine kızıl kahverengi ise bu miyoglobinüri, normal idrar renginde ise hemoglobinüridir. Burada deneyin esası, % 80 doymuş amonyum sülfat çözeltisinde hemoglobinin çökmesine dayanmaktadır.

97 STRIP TESTI : Idrarda strip ile kan(Hb,Mb) tespitinde Hb molekülünün ‘ hem’ parcasının perosidaz aktivitesinden yararlanılır. Stripte reak.yeri organik peroksit ve kromojen olan tetrametilbenzidin ve tampon karışımı emdirilerek hazırlanmıştır. Heme H2O2 + Kromojen  okside kromojen + H20 peroksidaz Pozitif sonucta renk yesilden mavi yesile kadar değisir. Cesitli stripler mg Hb’e (+) sonuc verebilir. Strip testi hematuri,Hb’uri,miyoglobinuriyle (+) sonuc verir. Bunlarin ayırıcı tanısı yapılmalıdır: - Strip testi sonucu (+) olup , mikroskopik incelemede eritrosit yok ise idrarda Hb veya Mb olabilir -Rabdomiyolizde serum CK değeri yükselir.Miyoglobinüri görülür. -Rabdomiyolizi hemolizden ayırmak icin LDH izoenzimlerine bakılır.

98 LDH 1 ve LDH2 yuksek ise hemoliz LDH4 ve LDH5 yuksek ise rabdomiyoliz IDRARDA ERITROSIT , Hb ve Mb AYIRIMI Bulgu eritrosit Hb Mb Strip kan testi Sedimentte eritrosit var yok veya var yok veya az Idrarin gorunumu bulanik kirmizi berrak kirmizi berrak kirmizi-kah. Plasma gorunumu normal pembe-hemoliz hemoliz Total serum CK normal hafif artis belirgin artis Total serum LDH normal artmis artmis LDH1 VE 2 normal artmis normal LDH 4-5 normal normal artmis

99 YANLIS (+)SONUC NEDENLERI: 1-Güçlü okside edici ajanlar 2-IYE da gorulen bakteriyel peroksidaz aktivitesi 3-Menstruasyon YANLIS (-) SONUC NEDENLERI: 1-Askorbik asidin 25 mg/dl’den fazla bulunması. 2-Eğer idrar cok iyi karismamis ise eritrositler dibe çöker. 3-Yüksek tuz konsantrasyonda özgül ağırlık artar veya idrar protein seviyesi yüksek ise 4-Koruyucu olarak formalin kullanımı 5-Kaptopril ile HT tedavisi 6-IYE bagli asiri nitrit varlıği ı( 10 mg/dl )

100 NİTRİT: Asemptomatik üriner sistem enfeksiyonun tanısında kullanılan hızlı ve basit yöntemdir. Bazı bakteri türleri (gram negatif ) idrarda normal olarak bulunan nitratı nitrite çevirirler. Sonuçlar mutlaka lokosit ve lökosit esteraz tayiniyle birlikte değerlendirilmelidir. Nitrit testi için ya sabah ilk idrarı alınmalı veya mesanede en az 4 h süre ile tutulmuş idrar kullanılmalıdır. Uzun süre beklemiş idrarda yalanci (+) sonuçlar çıkar.

101 STRiP TESTİ: Nitrit strip testi Diazo reaksiyonunu içeren Griess metoduna dayanır. asid ortam Nitrit + Aromatik amin  Diazonium tuzu Diazonium tuzu + Kinolin pembe- kırmızı azo boyası Sonuçlar (-) veya (+) olarak verilir. Pembe rengin oluşması mililitre idrarda > m.o. varlığını gösterir yani pozitif olduğunu gösterir. YANLIŞ (+) SONUÇ NEDENLERİ: 1-Fenazopiridin ve azo içeren bileşiklerin varlığı 2-Bakteriyel kontaminasyon ( idrar taze olmalı)

102 YANLIŞ (-) SONUÇ NEDENLERİ:
1-IYE olmasına rağmen idrar örneğinin mesanede yeterince beklememiş olması 2-Açlık, IV beslenme ile yetersiz nitrat alımı 3-Nitratın nitrojene indirgenmesi 4-Düşük Ph’ lı, konsantre idrarda sensitivitenin azalması 5-Askorbik asit kullanımı LÖKOSİT ESTERAZ: Üriner sistem enf.larının diğer bir göstergesidir. Bununla aslında indirekt olarak lökosit ölçümü yapılmış oluyor. Test PNL başta olmak üzere, monositler,eozinofiller ve bazofiller gibi primer granül içeren hc.lerle (+) reak.verir. Lenfositler ve epitel hc.de granülosit esteraz içermez. Normalde idrarda her sahada 0-2 lökosit görülebilir. Strip testinin lökosit esteraz için hassasiyeti her alanda 5-15 lökositle başlar.

103 En doğru yaklaşım lökosit esteraz testinin nitrit, Ph ve protein test sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmesidir. Lökosit esteraz (+) Alkali idrar Bakteriyel üriner sistem enf. Nitrit(+) Lökosit esteraz (+) İnflamatuar olaylar, antibiyotik tedav. Nitrit (-) Trikomonas,Klamidya enf. Lökosit esteraz (-) veya az İmmunsuprese kişilerde ağır bakteriyel enf.

104 STRİP TESTİ: Lökosit esteraz reaksiyonu bir Diazo tepkimesidir. Reaktifler içinde bir ester ve diazonium tuzu vardır.Ester, lökosit esteraz aktivitesiyle hidroliz olarak aromatik halka içeren bir alkol ve asid oluşturur. Oluşan aromatik halka daha sonra diazoniyum tuzuyla birleşerek mor renkli azo boyasının oluşmasını sağlar. İNTERFERANSLAR: Azo içeren bileşikler, nitrofurantoin,riboflavin,bilirubin gibi idrar boyayan bazı maddeler yapar.

105 YANLIŞ (+) SONUÇ NEDENLERİ: 1-Koruyucu olarak klorak, formalin gibi güçlü okside edici ajanların kullanımı YANLIŞ (-) SONUÇ NEDENLERİ: 1-Antibiyotikler: sefaleksin,sefalotin,tetrasiklin,gentamisin kullanımı 2-Glukoz yüksekliği ( >3g/dl) 3-Yuksek özgül ağırlık 4-Okzalik asid (askorbik asid metaboliti ) 5-Albumin yüksekligi (> 500 mg/dl) 6- Yüksek düzeyde askorbik asit

106 idrarda Kalitatif kalsiyum tayini :
SULKOWİTCH TESTİ SULKOWİTCH REAKTİFİ: 2,5 gr oksalik asit, 2,5 gr amonyum oxalat ve 5 gr glasiyel asetik asit bir miktar distile suda eritilir ve 150 ml'ye tamamlanır. Bir deney tüpüne 5 ml idrar konularak üzerine 5 ml sulkowitch reaktifi ilave edilir. Tüp birkaç defa alt üst edilerek karıştırılır. İki veya üç dakika sonra meydana gelen neticeler aşağıda olduğu gibi kaydedilir. İdrar berrak ise Negatif Hafif bulanık ise l Aşikar bulanık ise Granülasyonlu çökelek var ise Flokülasyonlu çökelek var ise Not: İdrar berrak değil ise üzerine konsantre HCI damlatılır.

107 İDRARDA Na ve K TAYİNİ: Kandaki gibi yapılır. İdrar Na’ u serumunkinden daha düşük, K’ u ise daha fazladır.

108 İDRARDA KLORÜR TAYİNİ İdrarda klorür itrahı diyete bağlı olup, çeşitli bileşikler halinde ekseriya sodyum klorür şeklindedir. İdrarla günde ortalama 6-10 gr kadar klor itrah edilir. Sodyum klorür olarak bu miktar günde gr civarındadır. Organizmada elektrolit dengesinde klorun rolü büyüktür. Vücutta fazla klor kaybı ile birlikte sodyum kaybı da olur. Ağır hastalık hallerinde ölüm daha çok sodyum kaybı ile ilgilidir. Fazla sodyum klorür kaybı adale kramplarına sebep olur.

109 Prensip: Belli bir miktar idrar üzerine indikatör olarak potasyum kromat ilave ettikten sonra, ortamda mevcut klorürün gümüş nitrat ile titrasyonu esasına dayanır. Teknik: Bir behere 2 ml idrar, 3-4 damla % 10'luk potasyum kromat (K2Cr04) ve az bir miktar distile su konur ve karıştırılır. Sonra, bir bürete konulmuş bulunan 0.1 N gümüş nitrat ile tuğla kırmızısı rengine kadar titrasyon yapılır. Harcanan 0.1 N gümüş nitrat miktarından buna tekabül eden klorit miktarı hesaplanır.

110 İDRARDA SAFRA ASİTLERİ
Safra asitleri endojen maddeler olup, karaciğerde kolesterolden sentezlenirler. En önemlileri kolik asit ve deoksikolik asittir. Safra asitleri tuzlarına KOLAT'lar adı verilir. Kolatlar yağları ve diğer lipidleri emülsiyon haline getirerek ince bağırsaklarda sindirilmelerini kolaylaştırırlar. Safra ile bağırsaklara geçen kolatların büyük bir kısmı geri emilir ve karaciğere gelir. Sonra, safra ile yeniden salgılanırlar. Normalde idrarda safra asitleri bulunmaz, ancak patolojik hallerde bulunur. İdrarda safra asitlerinin tayini rutin bir tahlil olmayıp ancak istenirse yapılır. SAFRA ASİTLERİ TAYİNİ (HAY TESTİ) Bir deney tüpüne 5-6 ml idrar konur. Üzerine bir miktar kükürt tozu tabaka yapacak şekilde ilave edilir. Tüp hafifçe sallanır, kükürt tozları dibe çöker ise safra asitleri vardır. Çökmeyip idrar yüzeyinde kalırsa yoktur.

111 İDRARDA İNDİKAN: Bağırsakta proteinlerin pütrifikasyonu sonucu meydana gelen triptofan yine bağırsaktaki bakterilerin tesiriyle İNDOL ve SKATOL'e parçalanır. Bunlar da bağırsaklardan emilerek karaciğere gelir ve burada indoksil ve skatoksil'e okside olurlar. Daha sonra sülfatla esterleştirilip, potasyum tuzları halinde yani potasyum indoksil sülfat (İNDİKAN) adı altında idrarla atılırlar . Normal idrarda ekseriya az miktarda indikan mevcut olup, günlük itrah mg. kadardır. İndikanın kan seviyesi % 5-15 mg.'a kadar yükseldiğinde idrardaki miktar da artar. İdrarda İndikanın arttığı haller şunlardır; 1.Bağırsak stenozu 2.Bağırsak atonisi 3.Bağırsak felçleri 4.Peritonit 5.Gastro-intestinal dispepsi 6.Akciğer gangreni 7.Mide bağırsak yolundaki kanserler 8.Devamlı konstipasyon

112 İDRARDA İNDİKAN TAYİNİ (Obermayer Testi)
Reaktif (Obermayer reaktifi) : Bir behere 0.5 gr ferrik klorid (FeCI3.6H20) konup üzerine 250 ml konsantre HCI ilave edilerek karıştırılır ve çözünmesi sağlanır. Bu solüsyon sık sık tazelenmeli ve taze olarak kullanılmalıdır. Teknik: Bir deney tüpüne 5 ml idrar konur. Üzerine 5 ml obermayer reaktifi ilave edilir. Tüp birkaç defa alt üst edilerek karıştırılır. Sonra üzerine 3 mi kloroform ilave edip, çalkalamaksızın yine alt üst edilip karıştırılır. Üstte kalan kloroform tabakasında mavi renk bulunması idrarda İNDİKAN bulunduğunu gösterir. Rengin şiddetine göre sonuç aşağıdaki şekilde değerlendirilir: Renksiz (-) Çok açık mavi Açık mavi Koyu mavi Siyaha yakın renk İdrarda +1 düzeyinde indikan bulunması normal, bunun dışındaki değerler ise patolojiktir. İNDİKAN tayini kalın barsağın bakteriyel aktivitesi hakkında bilgi sağlar.

113 DİNİTROFENİL HİDRAZİN TESTİ:
MSUD hst. için kullanılır. Bu test idrarda alfa ketoasidlerin varlığını tespit eder. Karbonil gruplarının dinitrofenil hidrazinle reaksiyonuyla çözünmeyen hidrazonlar oluşur. MSUD un yanı sıra PKU, histidinemide , metyonin malobsorbsiyonunda ve ketonüridede pozitif sonuç elde edilir.Başlangıçta ketonlar için ön tarama testi yapılmalıdır. Reaktifler: 100 ml 2N HCL içinde çözünmüş 100 mg 2-4 dinitrofenilhidrazin çözeltisi koyu renk bir şişede buzdolabında saklanmalıdır. Yapılışı: 1)1 ml idrara 10 damla reaktif eklenir. 2)10 dakika içinde yada sonrasında sarı beyaz bir presipat oluşumu (+) sonuç olarak değerlendirilir

114 idrarda fenilpiruvik asit (fenilketonüri)
Fenilalaninin metabolize edilemediği durumlarda idrara fenilpiruvik asit çıkar. Bu durum Fenilalanil hidroksilazın genetik olarak eksikliğinden kaynaklanır. Fenilketonürili çocuklarda erken tanı konup tedavi edilmezse zeka geriliği görülür. Kanda fenilalanin seviyesi normalin birkaç misli yükseldikten sonra idrara fenil piruvik asit çıkar. Sütte fenilalanin bulunduğundan yeni doğan bebek birkaç defa anne sütü içtikten hemen sonra (1-2 gün içinde) kan fenilalanin seviyesi yükselir. İdrarda fenilpiruvik asit ise ancak 1-6 hafta içinde tespit edilebilir.

115 Teknik: Bir deney tüpüne 5 ml idrar konur
Teknik: Bir deney tüpüne 5 ml idrar konur. Üzerine birkaç damla seyreltik sülfürik asit ve birkaç damla da %10'luk FeCI3 çözeltisi ilave edilir. Koyu yeşil bir renk oluşması ve rengin birkaç dakika içinde kaybolması testin pozitif olduğunu gösterir. Klorpromazin, aspirin ve asetoasetik asit ile aşırı miktardaki ürat ve fosfat, testi interfere ederler (bozarlar).

116 İDRARDA MELANİN Melanin, derinin rengini veren maddedir. Normalde idrarda bulunmaz. Ancak, malign melanomalı hastaların idrarında bulunur. Bu hastaların idrarı başlangıçta renksiz olup içinde melaninin bir prekürsörü olan melanojen bulunur. Fakat idrar belli bir süre bekledikten ve hava ile temasından sonra melanojen polimerize olarak koyu renkli melanine dönüşür. Böylece, idrar renginin hava ile temas sonucu koyulaşması melaninin varlığını gösterir. THORMÖHLEN TESTİ Prensip: Sodyum nitroprussid melanojen tarafından ferrosiyanide indirgenir. Teknik: 5 ml idrara 2 ml % 5lik sodyum nitroprussid ve 2 ml % 25'lik NaOH ilave edilir. Karıştırılır. Kreatininden dolayı önce kırmızı bir renk oluşur. Üzerine 2 ml glasiyel asetik asit ilave edilir, karıştırılır. Mavi-yeşil bir renk oluşması melanin varlığını gösterir.

117 Trozinüri Tayini (Millon Testi)
Yavaş yavaş ısıtmak suretiyle 1 ml Hg 2 ml konsantre nitrik asitte çözülür ve üzerine 2 misli distile su ilave edilir. Birkaç saat bekletildikten sonra süzülür. Bu reaktiften, bir miktar idrara eşit miktarda ilave edilir ve kaynayıncaya kadar ısıtılır. Kırmızı bir çökelek oluşması tirozin veya p- hidroksifenilpirüvik asit varlığını gösterir. SİSTİNÜRİ Sistinüri, böbreklerden sistin, lizin, ornitin ve arjinin reabsorpsiyonunda konjenital bir yetersizlik sonucu meydana gelir. Sistin ve diğer amino asitlerin idrarda tesbiti bu hastalığın sistinozisten ayırıcı teşhisine yarar. Sistinürinin en önemli klinik özelliği idrar yollarında sistin taşlarının tekrarlayan oluşumudur.

118 ALKAPTONÜRİ TAYİNİ Birkaç şekilde yapılabilir. Aşağıda pratik iki metod verilmiştir. Bir miktar idrara pH'sı alkali oluncaya kadar % 10'luk NaOH ilave edilir ve karıştırılır. Homogentisik asit varsa idrar rengi siyaha döner. Bir miktar idrara % 10'luk FeCI3'den damla damla ilave edilir. Mavimsi yeşil bir rengin oluşması ve sonradan kaybolması testin pozitif olduğunu gösterir. İçinde melanin veya homogentisik asit (alkaptonüri) bulunan idrar numunelerinin rengi açık havada bekletilmekle siyaha döner. Fakat %10'luk sodyum hidroksit ilave edildiğinde alkaptonürili idrarın rengi daha da koyulaşırken melaninürili idrarın rengi değişmez. Bu da her iki durum arasında ayırıcı teşhisi sağlar