2016 YILI DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

2016 YILI DÖNEM SONU İŞLEMLERİ
SMMM HASAN BOZKURT Mersin SMMM Odası Vergi Mevzuatı Komitesi Üyesi

MUHASEBE SÜRECİ ENVANTER , DEĞERLEME VE AMORTİSMAN İŞLEMLERİ
DÖNEM BAŞI BİLANÇOSU YEVMİYE KAYITLARI DEFTERİ-KEBİR HESAPLARINI SINIFLAMA GENEL GEÇİCİ MİZAN ENVANTER , DEĞERLEME VE AMORTİSMAN İŞLEMLERİ GENEL KESİN MİZAN GELİR TABLOSU DÖNEM SONU BİLANÇOSU Mersin SMMM Odası 2

ENVANTER İŞLEMLERİ SIRASI
1- Dönem sonunda genel geçici mizan, 2- Fiili envanter, 3- Fiili envanter ile genel geçici mizan karşılaştırması, 4- Bulunan farklar için düzenleyici muhasebe kayıtları, 5- Muhasebe kayıtları ile envanter sonuçlarının uyumu sağlandıktan sonra genel kesin mizan, 6- Son olarak ise mali tablolar (bilanço, gelir tablosu vb. ). Mersin SMMM Odası 3

ENVANTER İŞLEMLERİ ( VUK Madde: ) Envanter; bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir (VUK Mad.). Envanter, işe başlama tarihinde ve her hesap dönemi sonunda çıkarılır. Bu güne bilanço günü denir. - Fiili Envanter ? - Kaydi Envanter ? Mersin SMMM Odası 4

ENVANTER İŞLEMLERİ FİİLİ ENVANTER
Büyük mağazalar ve eczaneler emtia mevcutlarının envanterlerini üç yılda bir çıkarabilirler. Fiili envanter çıkarılmayan bu yıllarda kaydi envanterle yetinilir. Mersin SMMM Odası 5

ENVANTER İŞLEMLERİ Envanter esas itibariyle defter üzerine çıkarılır. Ancak, işlerinde geniş ölçüde ve çeşitli mal kullanan büyük müesseseler envanterlerini listeler halinde tanzim edebilir. Ticari teamüllere göre tartılması, sayılması ve ölçülmesi mutat olmayan malların değerleri tahmini olarak tespit edilir. Yapılan fiili envanter ile kaydi envanter arasındaki farklardan dolayı düzeltme kayıtları yapılarak kayıtlar fiili duruma uygun hale getirilir. Mersin SMMM Odası 6

DEĞERLEME Mersin SMMM Odası 7

DEĞERLEME İŞLEMLERİ Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlardaki değerlerinin takdir ve tespitidir (VUK Mad:258 ). Tespit, mükelleflerce VUK’ nunda yer alan değerleme ölçüleri kullanılarak yapılan değerleme işlemidir. Takdir ise, mutat değerleme ölçüleri kullanılarak değerleme yapılamadığı hallerde idare tarafından yapılan kıymet takdir işlemidir (VUK Mad: 267). Mersin SMMM Odası 8

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ 1- Maliyet bedeli 6- Vergi değeri
(VUK Madde: 262 – 267) 1- Maliyet bedeli Vergi değeri 2- Borsa rayici Rayiç bedel 3- Tasarruf değeri Emsal bedeli ve ücreti 4- Mukayyet değer Alış Bedeli 5- İtibari değer Mersin SMMM Odası 9

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ (VUK Madde: 262 – 267)
Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması için yapılan ödemelerle bunlara ilişkin tüm giderlerin toplamını ifade eder. Gayrimenkuller, Demirbaşlar, Özel maliyetler, Zirai mahsuller, Emtia ve Taşıtlar maliyet bedeli ile değerlenir. Borsa rayici, gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden önceki son işlem gününde borsadaki işlemlerin ortalama değerlerini ifade eder. Yabancı paralar, Devlet tahvili ve Hazine bonoları borsa rayici ile değerlenir. Mersin SMMM Odası 10

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ (VUK Madde: 262 – 267) Tasarruf değeri, bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arzettiği gerçek değerdir. Alacak ve borç senetleri reeskontu tasarruf değeri ile değerlenir. Mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. Senetsiz alacak ve borçlar, ilk kuruluş ve örgütlenme giderleri, peştamallıklar, aktif ve geçici hesaplara ilişkin kıymetler ve karşılıklar mukayyet değer ile değerlenir. İtibari değer, her nevi senetlerle esham ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerlerdir. Bu senet ve tahviller ile TL kasa mevcudu itibari değer ile değerlenir. Mersin SMMM Odası 11

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ (VUK Madde: 262 – 267) Vergi değeri, bina ve arazinin Emlâk Vergisi Kanununun 29. maddesine göre tespit edilen değeridir. Bina ve araziler vergi değeri ile değerlenir. Rayiç bedel, bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım satım değeridir. Veraset İntikal V.K’nun 10/c maddesinde yazılı menkul kıymetler, Gemiler rayiç bedelle değerlenir. Mersin SMMM Odası 12

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ (VUK Madde: 262 – 267) Emsal bedeli, gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir. Emsal bedeli sıra ile Ortalama Fiyat Esası, Maliyet Bedeli Esası, Takdir Esasına göre tespit edilir. Birinci sıra: (Ortalama fiyat esası) Aynı cins ve nevideki mallardan sıra ile değerlemenin yapılacağı ayda veya bir evvelki veya bir daha evvelki aylarda satış yapılmışsa, emsal bedeli bu satışların miktar ve tutarına göre mükellef tarafından çıkarılacak olan "Ortalama satış fiyatı" ile hesaplanır. Bu esasın uygulanması için, aylık satış miktarının, emsal bedeli tayin olunacak her bir malın miktarına nazaran % 25'ten az olmaması şarttır. Mersin SMMM Odası 13

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ (VUK Madde: 262 – 267) İkinci sıra: (Maliyet bedeli esası) Emsal bedeli belli edilecek malın, maliyet bedeli bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, bu takdirde mükellef bu maliyet bedeline, toptan satışlar için % 5, perakende satışlar için % 10 ilave etmek suretiyle emsal bedelini bizzat belli eder. Üçüncü sıra: (Takdir esası) Yukarıda yazılı esaslara göre belli edilemeyen emsal bedelleri ilgililerin bağlı oldukları Vergi Dairesine başvurması üzerine Takdir Komisyonunca takdir yolu ile belli edilir. Mersin SMMM Odası 14

DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ (VUK Madde: 262 – 267) Alış bedeli: Hisse senetleri ile fon portföyünün en az yüzde 51'i Türkiye'de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri alış bedeliyle, bunlar dışındaki her türlü menkul kıymetler borsa rayici ile değerlenir. Alış bedeliyle değerlenecek menkul kıymetlere en iyi örnek; devlet tahvili ve hazine bonoları ile özel kesim tahvil ve bonolarıdır. Mersin SMMM Odası 15

KASA HESABININ DEĞERLEMESİ
Mersin SMMM Odası 16

Cari dönemde ödenmiş olmasına rağmen, cari döneme ait olmayan giderler ile, yine cari dönemde tahsil edilmesine rağmen, cari döneme ait olmayan gelirlerin, dönemsellik ilkesi gereği faaliyet dönemi gelir ve giderlerinden çıkartılması gerekir. Kasada bulunan TL mevcutları itibari kıymetleri ile değerlenir. Kasadaki yabancı paraların prensip olarak borsa rayici ile değerlenmesi gerekmekte ise de, ülkemizde Döviz Borsası henüz kurulmadığı için Maliye Bakanlığınca yayınlanan Efektif Alış Kuru ile değerlenir. Mersin SMMM Odası 17

Maliye Bakanlığı, değerlemeye esas alınacak kurları değerleme gününe kadar yayınlamışsa bu kurlar, Yayınlamamış ise Merkez Bankasınca yayınlanan Efektif Alış Kuru esas alınır. Döviz cinsinden değerleme farkları olumlu ise kambiyo karı olarak, olumsuz farklar ise kambiyo zararı olarak dönem matrahının tespitinde dikkate alınır. Mersin SMMM Odası 18

Değerlemede ortaya çıkan karlar $ Alış Maliyeti: x2.60=520,00 TL : 200x3.5167= 703,34 TL /12/201X 100 KASA ,34 646 KAMBİYO KARLARI ,34 /12/201X Değerlemede ortaya çıkan zararlar Euro Alış Maliyeti: x3.7553=3.755,30 TL : x3.7073= 3.707,30 TL /12/201X 656 KAMBİYO ZARARLARI ,00 100 KASA ,00 /12/201X Mersin SMMM Odası 19

Kasa sayımı sonucunda kasa fazlası çıkması halinde, bu fark vergi uygulaması açısından matraha ilave edilmekte, kasa sayım noksanlığının çıkması halinde ise, bu farklılık mali kârın tespiti açısından gider kabul edilmemektedir. Bu nedenle kasa sayım noksanlığının nedeni bulunana kadar ilgili cari hesapta bekletilmesi, ancak dönem sonuna kadar farklılığın nedeni bulunmazsa kanunen kabul edilmeyen gider olarak kayıtlara alınması gerekir. Mersin SMMM Odası 20

Kasa sayım noksanları /12/201X 197 SAYIM TESELLUM NOKSANLARI 100,00 100 KASA 100,00 /12/201X 689 DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR 100,00 197 SAYIM TESELLUM NOKSANLARI 100,00 / Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak matraha dahil edilecektir. Mersin SMMM Odası 21

Kasa sayım fazlası / 100 KASA ,00 397 SAYIM VE TESELLUM FAZLALARI 150,00 / 679 DİĞER OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR 150,00 / Fazlalığın nedeni bulunmadığı takdirde gelir olarak matraha ilave edilecektir. Mersin SMMM Odası 22

Kasa hesabı, her zaman borç bakiyesi verir veya bakiyesi sıfır olur. Kasa hesabının alacak bakiyesi vermesi, re’sen takdir nedeni olup, cezalı tarhiyata yol açabilir. Dönem sonu kasa bakiyesinin çok büyük tutarlarda ( iş hacmine göre makul tutar hariç ) olması halinde , bu paranın ortaklarca kullanılmış olduğu gerekçesiyle transfer fiyatlandırılması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı sayılarak cezalı tarhiyata neden olabilir. Böyle bir durumda adat yöntemi ile faiz hesaplanmalıdır. Mersin SMMM Odası 23

Kasa (TL) bakiyesinin çok büyük tutarlarda olması halinde, varsa iç emsal, yoksa TCMB Avans İşlemleri Faizi esas alınarak adat hesabı yapılması gerekir. Yabancı paralar için LİBOR Faizi dikkate alınır. Faiz = ( A x n x t ) / (360 x 100 ) TARİH BAKİYE OLAĞAN BAKİYE FİKTİF TUTAR GÜN SAYISI FAİZ ( % 9,75) 60000 15000 45000 1 12,19 50000 35000 6 56,88 65000 17 230,21 TOPLAM ADAT FAİZİ XX.XXX,XX Mersin SMMM Odası 24

Hesaplanan adat faizinin gelir kaydedilmesi ve bu faiz üzerinden % 18 KDV hesaplanması gerekir. Ör: Adat Faizi ,00 TL . Kasa Hesabına Adat Uygulanması _____________________ X________________ 131-ORTAKLARDAN ALACAKLAR ,00 679-DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KAR ,00 391-HESAPLANAN KDV ,00 ( İlave Edilecek KDV ) __________________________/_________________ Mersin SMMM Odası 25

VERİLEN VE ALINAN ÇEKLERİN DEĞERLEMESİ
Çekler İtibari Değer ile değerlenir. Alınan çeklerin sene sonu bakiyesi Ticari nitelikli olanlar = 121 ALACAK SENETLERİ Ticari nitelikli olmayanlar = 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR hesabına virman yapılır. Verilen çeklerin sene sonu bakiyesi Ticari nitelikli olanlar = 321 BORÇ SENETLERİ Ticari nitelikli olmayanlar = 336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR Dövizli çekler yıl sonunda Maliye Bakanlığınca belirlenen döviz alış kuru üzerinden değerlenir. Mersin SMMM Odası 26

BANKALAR HESABININ DEĞERLEMESİ

( Vadesiz Mevduatlar ) Bankalar hesabının değerlemesi yapılmadan önce; - Muhasebe kayıtlarının banka ekstreleri ile uyumu sağlanmalı, Bankalar hesabı ile ilgili yanlış ve eksik kayıtlar varsa bunlar giderilmelidir. Bankalar hesabında TL cinsinden olan hesaplar mukayyet değerleriyle , döviz cinsinden değerler ise Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan ilgili Döviz Alış Kuru ile değerlenirler. Bankalarda bulunan yabancı para mevcutlarının dönem sonunda mutlaka değerlemesi yapılarak oluşan lehde ve aleyhte kur farklarının ilgili hesaplara alınması gerekir. Mersin SMMM Odası 28

( Vadeli Mevduatlar ) VUK’ nun 281. maddesinde ; “ Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. ” hükmü yer almaktadır. Vadeli Mevduatlarda, değerleme gününe kadar hesaplanan kıst döneme ait faiz gelirinin ilgili oldukları dönemde gelir yazmak suretiyle dönem kazançlarına dahil edilmesi gerekir. Yıllık beyanname verilinceye kadar ödenen faiz üzerinden yapılan stopajdan kıst dönem faizine isabet eden stopaj, verilecek yıllık beyanname üzerinden hesaplanan Gelir/ Kurumlar Vergisinden mahsup edilebilir. Mersin SMMM Odası 29

BANKA KREDİLERİNİN DEĞERLEMESİ
VUK’un 285. maddesinin birinci fıkrasında; “ Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine ilişkin borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır. Banka Kredisi kullanan mükellefler, kredi borçları nedeniyle değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait tahakkuk etmiş ancak ödememiş bulundukları faizleri de gider olarak kurum kazancından indirebileceklerdir. Mersin SMMM Odası 30

MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ ( VUK Mad: 279 )
Hisse senetleri ile fon portföyünün en az yüzde 51'i Türkiye'de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılım belgelerinin alış bedeliyle değerlenir. Bunlar dışında kalan her türlü menkul kıymetler borsa rayiciyle değerlenir. (Tahvil ve Bono Piyasasında işlem gören ve dolayısıyla varsa borsa rayici ile değerlenecek menkul kıymetlere verilebilecek en yaygın örnek devlet tahvili ve hazine bonoları ile özel kesim tahvil ve bonolarıdır. ) Mersin SMMM Odası 31

ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ ( VUK Mad: 281 )
TL cinsinden alacaklar mukayyet değer ile değerlenir. Döviz cinsinden alacaklar ise Maliye Bakanlığınca açıklanan döviz alış kuru ile değerlenir. Lehte oluşan farklar kambiyo karı, aleyhte oluşan farklar kambiyo zararı olarak kayıtlara alınmalıdır. Alacaklar içinde şüpheli ve değersiz alacaklar varsa muhasebe kayıtlarıyla düşüldükten sonra geriye kalan alacaklara mukayyet değer ölçüsü uygulanır. İsteyen mükellefler, senetli alacak ve borçlarını reeskont işlemine tabi tutabilirler . Mersin SMMM Odası 32

ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ
Alacakların ( Alıcılar Hs.) bakiye mutabakatının yapılması gerekir. Borçların (Satıcılar Hs.) bakiye mutabakatlarının da aynı şekilde gerçekleştirilmesi gerekir. Bu mutabakatların yazılı ve ıslak imzalı olması gerekir. Alacaklarda oluşan uyumsuzlukların nedeni araştırılarak düzeltme kaydı yapılmalıdır. Tespit yapılamıyor ise fark gelir veya gider olarak kayıtlara alınarak düzeltme tamamlanır. Gider yazılan tutar yıllık beyannamede KKEG olarak dikkate alınır. Ortaklardan olan alacaklar için de adatlandırma yapılarak faiz hesaplanması, faiz tutarlarının ilgili ortağa faturalanması ve fatura üzerinde KDV hesaplanması gerekir. Mersin SMMM Odası 33

ŞÜPHELİ ALACAKLAR ( VUK Mad: 323 )
Şüpheli Alacak Karşılığı Ayırmanın Koşulları: 1- Bilanço usulüne göre defter tutulmalıdır. 2- Alacak, ticari veya zirai kazancın elde edilmesi ve devamı ile ilgili olmalıdır. 3- Alacak değerleme günü itibariyle şüpheli hale gelmiş olmalıdır. 4- Alacak, dava veya icra safhasında bulunmalıdır. 5- Alacak tahakkuk etmiş olmalıdır. 6- Alacak değerleme günü itibariyle teminatsız olmalıdır. Mersin SMMM Odası 34

ŞÜPHELİ ALACAKLAR Alacağın dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacak olması halinde ise; yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş olmalıdır. Şüpheli alacak karşılığı uygulaması ihtiyari bir uygulamadır. Dolayısıyla alacağın şüpheli hale geldiği dönemde karşılık ayrılamadığı durumda ihtiyariliğin karşılık ayırmama yönünde kullanıldığı kabul edilerek, daha sonraki dönemlerde bu alacak için karşılık ayrılması söz konusu olamaz ( Maliye Bak. Muktezası). Kamu kurumlarından olan bir alacağın zamanında tahsil edilememesi durumunda, şüpheli alacak kabul edilemez ve karşılık da ayrılamaz. Mersin SMMM Odası 35

ŞÜPHELİ ALACAKLAR * Alacak KDV ‘ li bir mal veya hizmet satışından doğuyorsa katma değer vergisi için de karşılık ayrılabilecektir. *Döviz cinsinden olan şüpheli alacaklar için karşılık ayrılmasına karar verilmesi halinde, bu alacağa bağlı olarak ortaya çıkan kur farkları da şüpheli alacak kabul edilerek karşılık ayrılır. * İflas halindeki kişilerden olan alacaklar için karşılık ayrılabilir. Mersin SMMM Odası 36

DEĞERSİZ ALACAKLAR Değersiz alacak, yargı kararına veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline imkan olmayan alacaklardır. Değersiz Alacağın Şartları: 1- Alacak, bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari veya zirai kazançla iştigal eden işletmelere ait olmalıdır. 2- Alacak ticari işle veya işletmeyle ilgili olmalıdır. 3- Alacağın tahsili, kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre imkansız hale gelmelidir. 4- Alacak ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesi ile ilgili olmalıdır. Mersin SMMM Odası 37

DEĞERSİZ ALACAKLAR Kanaat verici vesikalar;
Borçlunun miras bırakmadan ölümü veya mirasçıların reddi miras kararı aldırmaları, Borçlunun yurtdışına kaçması ve malının bulunmaması, Alacaktan vazgeçildiğine ilişkin Mahkeme tutanağı, Alacaktan vazgeçildiğine ilişkin konkordato anlaşması, Borçlunun ülkeye dönmemek üzere terkine ilişkin belgeler, Borçlunun mahkum olması ve mal varlığının bulunmaması, Borçlu hakkında verilen Mahkeme iflas kararı. Aciz Vesikası ile Semeresizlik Belgesi kanaat verici vesika olarak kabul edilmemektedir. ( Maliye Bak. Muktezası ) Mersin SMMM Odası 38

DEĞERSİZ ALACAKLAR * Bir alacağın değersiz alacak sayılabilmesi için tüm hukuki yolların tüketilmiş olması gerekir. *Alacağın değersiz hale geldiği yıl hesaplarına gider (zarar) yazılması gerekir. Aksi takdirde izleyen yıllarda dikkate alınamaz. * Değersiz alacaklar daha sonra tahsil edilirse tahsil edildiği yıl gelir yazılır. * Bilanço esasına göre defter tutan işletmeler değersiz hale gelen alacaklarını değersiz hale geldikleri yıl mukayyet değerleri ile zarara geçirerek, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise defterlerine gider kaydederek yok ederler. Mersin SMMM Odası 39

ALACAK VE BORÇ SENETLERİNİN REESKONTU
Senetli borç ve alacakların reeskonta tabi tutulma işlemleri, VUK’ nun 281 ve 285. maddelerinde düzenlenmiştir. Reeskont, işletme aktifinde veya pasifinde yer alan alacak ve borç senetlerinin değerleme günündeki gerçek değerine indirgenmesidir. Reeskont İşleminin Şartları: 1- Alacak veya borç senede bağlı olmalıdır. 2- Senet, vade içermelidir. 3- Senedin vadesi değerleme günü itibariyle gelmemiş olmalıdır. 4- Senet bilançoda yer almalıdır. 5- Senet kazancın elde edilmesine yönelik olmalıdır. Reeskont hesabı iç iskonto formülü kullanılarak yapılacaktır. Mersin SMMM Odası 40

Faiz Oranı taraflarca belirlenmemiş ise, TCMB Avans İşlemleri Faiz Oranı , yapancı para ile olan senetler için LİBOR Faizi kullanılır. ( VUK 238 No.lu Gen.Teb. ) İç İskonto Formülü: F = A - [A x 360 / (360 + m x t)] F = İskonto Tutarı A = Senedin Nominal Değeri m = Faiz Oranı t = Vade (Değerleme günü itibariyle kalan gün sayısı) Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan kuruluşlar, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundadır. Mersin SMMM Odası 41

Senetsiz borç ve alacaklar, hatır senetleri, kampanyalı satışlarla ilgili (ön ödemeli ) senetler reeskonta tabi tutulmaz. Çekler bir ödeme aracı olarak kullanılmakla birlikte, uygulamada çekler vadeli olarak da düzenlenebilmektedir. Vadeli olarak düzenlenmiş ve değerleme günü itibariyle vadesi gelmemiş çeklerin, vadesi gelmemiş senede bağlık alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen reeskont uygulamasından yararlanması mümkün bulunmaktadır. Mersin SMMM Odası 42

YABANCI PARA CİNSİNDEN ALINAN VEYA VERİLEN AVANSLARIN DEĞERLEMESİ
Yabancı para ile fiyatlandırılmış olan mal veya hizmetlerin siparişinde, sipariş avansı alınması veya verilmesi sonucu oluşan hesapların bakiyelerinin dövizli borç veya alacaktan farkı yoktur. Söz konusu dövizli bakiyelerin dönem sonlarında borsa rayici ile, Türkiye’de Döviz Borsası olmadığı için Maliye Bakanlığınca tespit edilen döviz alış kurları baz alınmak suretiyle değerlemeye tabi tutulması gerekir. Bu işlemde ortaya çıkan kur farkının, dönem kazancının tespitinde gelir veya gider unsuru olarak dikkate alınması gerekmektedir. Mersin SMMM Odası 43

STOKLARIN DEĞERLEMESİ
İLK MADDE VE MALZEME Maliyet Bedeli YARI MAMULLER- ÜRETİM Maliyet Bedeli MAMULLER Maliyet Bedeli TİCARİ MALLAR Maliyet Bedeli DİĞER STOKLAR Maliyet Bedeli * VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI Mukayyet Değer ** * Diğer Stoklardaki imalat artıkları Emsal Bedel ile değerlenir. ** Verilen Sipariş Avansları dövizli ise Maliye Bakanlığınca tespit edilen Döviz Alış Kuru ile değerlenir. Mersin SMMM Odası 44

STOKLARIN DEĞERLEMESİ
Stokların değerlemesinde kullanılan Maliyet Bedeli aşağıdaki yöntemlerden birisiyle tespit edilir. Fiili Maliyet Yöntemi Ortalama Maliyet Yöntemi İlk Giren - İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi Mersin SMMM Odası 45

SATIN ALINAN MALLARIN DEĞERLEMESİ
Gerek imalatta hammadde olarak kullanmak üzere, gerekse olduğu gibi satılmak üzere satın alınan mallar maliyet bedeli ile değerlenir. Satın alınan mallarda maliyet bedeline dahil olanlar: - Satın alma bedeli, ithal edilen mallarda FOB bedeli - İşyerine getirilinceye kadar ödenen nakliye giderleri - İşyerine gelene kadar ödenen sigorta giderleri - Mal alımı ile ilgili yapılan diğer giderler - Stoklara girinceye kadar oluşan kur farkları Mersin SMMM Odası 46

Malların satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Daha sonra ortaya çıkan kur farklarının gider veya maliyete intikal ettirilmesi ihtiyaridir. İster faturada, ister sonradan doğan vade farkları mal satışına kadar maliyete, malın satışından sonrasında doğrudan gider yazılır. Krediler için ödenen faiz ve komisyonlar doğrudan gider yazılabilir. Mal alış iskontoları alınan malların maliyetini azaltan unsurdur. Yıllık ciro üzerinden hesaplanan Ciro Primleri satın alınan mallarla ilişkilendirilmeksizin doğrudan gelir yazılır. Mersin SMMM Odası 47

Ciro primine karşılık bedelsiz mal gönderilmesi halinde ciro primi gelir yazılır, bu tutar aynı zamanda bedelsiz alınan malın alış bedeli olarak kaydedilir. Örnek: Satıcı ( A ) firması, bayisi ( B ) firmasına yaptığı yüksek alışlar nedeniyle, dönem sonunda ,00 TL tutarında ciro primi dekont etmiş ve karşılığında bedelsiz mal göndermiştir. KDV oranı %18’dir. ( B ) Firmasının Muhasebe Kaydı aşağıdaki gibi olacaktır. 153- TİCAARİ MALLAR ,00 191- İNDİRİLECEK KDV ,00 649- DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR ,00 391- HESAPLANAN KDV ,00 Mersin SMMM Odası 48

DEĞERİ DÜŞEN MALLARIN DEĞERLEMESİ
VUK'un 278. maddesinde yazılı nedenlerle değerini kısmen veya tamamen kaybeden mallar emsal bedeli ile değerlenir. Değer kaybı ticari faaliyetin normal gerekleri dahilindeki bozulma, çürüme, kırılma , çatlama, paslanma, v.b. olaylar sonucunda; veya yangın, deprem, su basması gibi bir doğal afet nedeniyle oluşmalıdır. Bu haller dışında örneğin, çalınma ve kaybolma hallerinde bu hüküm uygulanmaz. Değeri düşen malların değerinin tespiti için bağlı bulunulan Vergi Dairesine başvurularak Takdir Komisyonundan emsal bedelin tespitinin yapılması istenmelidir. Mersin SMMM Odası 49

ÇALINAN VEYA KAYBOLAN MALLARIN DEĞERLEMESİ
Çalınan veya kaybolan malların zarar yazılabileceğine dair vergi kanunlarında herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Çalınan veya kaybolan malları mükellefler polis kayıtları vb. belgeler ile kanıtlayabiliyorsa, çalınan mallar maliyet bedeli üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak kaydedilmelidir. Çalınma olayının polis kayıtları vb. kayıtlar ile kanıtlanamaması halinde ise çalınan malın emsal satış bedeli ile değerlenerek ortaklara satış gibi işlem yapılması gerekmektedir. Mersin SMMM Odası 50

İMAL EDİLEN MALLARIN DEĞERLEMESİ
İmal edilen mallar maliyet bedeli ile değerlenir. Maliyet bedeline giren giderler: - Sarf olunan hammadde giderleri (İlk madde ve malzeme ) - Direkt işçilikler - Genel İmalat giderleri - Genel yönetim giderleri (ihtiyari) - Ambalajlı olarak piyasaya sunulması zorunlu olan mamulün ambalaj gideri Mersin SMMM Odası 51

SATIN ALINAN VEYA İMAL EDİLEN MALLARDA MEYDANA GELEN FİRELER
Makul oranlardaki fireler dönem sonuç hesaplarında gider veya maliyet olarak dikkate alınabilir. Fiili fire oranları; imalat yapısına, benzer sektörlerdeki oranlara, kapasite raporuna ve varsa Ticaret ve Sanayi Odası kriterlerine uygun olmalı, (varsa) mevcut resmi fire oranlarını aşmamalıdır. Aksi halde, bunun izahı ve kanıtlanması gerekir (VUK Mad:3 ). Belli bir değeri olan ve dönem sonunda mevcut bulunan imalat artıkları emsal bedelle değerlenir ve dönem sonunda 157- DİĞER STOKLAR’ da gösterilir. Hiçbir ekonomik değeri olmayan ve atılan imalat artıkları değerleme konusu yapılmaz. Mersin SMMM Odası 52

TAŞINMAZ VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ

İktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkuller maliyet bedelleri ile değerlenir. VUK’ nun 269. maddesine göre, aşağıdaki yazılı kıymetler de gayrimenkuller gibi değerlenir: 1. Gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı, 2. Tesisat ve makinalar, 3. Gemiler ve diğer taşıtlar ( Kara, hava ve demiryolu ), 4. Gayrimaddi haklar ( Marka, patent, telif hakkı vb.haklar) Mersin SMMM Odası 54

Satın Alma Bedeline Eklenmesi Zorunlu Giderler: 1- Makine ve tesisatta gümrük vergileri, 2- Nakliye ve montaj giderleri, 3- Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsanın tesviyesinden doğan giderler. Satın Alma Bedeline Eklenmesi İhtiyari Olan Giderler: 1- Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri, 2- Tapu harçları, özel tüketim vergileri. Binek otomobillerinin KDV’ si gider veya maliyete yazılabilir. Mersin SMMM Odası 55

SABİT KIYMET ALIMI VE YATIRIMLAR DOLAYISIYLA DOĞAN KREDİ FAİZLERİNİN VE KUR FARKLARININ DURUMU
Yatırımların finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz giderleri ile yurt dışından döviz kredisi ile sabit kıymet ithal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan kur farklarının, aktifleştirme döneminin sonuna (31 Aralık) kadar olan kısmının maliyete intikal ettirilmesi, aktifleştirildikten sonraki döneme ilişkin olanların ise seçimlik hak olarak doğrudan gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması gerekir. Daha sonraki dönemlerde, seçimlik olarak hangi hak kullanılmışsa o yönteme göre işlem yapılmasına devam edilecektir. Mersin SMMM Odası 56

AMORTİSMAN İktisadi işletmeye dahil olup; işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan taşınır ve taşınmaz malların değerlerinin VUK hükümlerine göre yok edilmesi Amortisman konusunu oluşturur. (VUK Mad:323 ) Amortisman Şartları : - İşletmede bir yıldan fazla kullanılabilir olması, _ Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması, Değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olması, İktisadi kıymetin değerinin 2016 yılı için 900TL’ yi (KDV hariç ) aşması. Mersin SMMM Odası 57

AMORTİSMAN AYIRMA Satın alınan ATİK’ler için 333 ve 339 no’lu ile diğer ilgili VUK Genel tebliğlerinde yer alan faydalı ömür süreleri ve amortisman oranları esas alınarak amortisman ayrılabilecektir. Bu listelerde yer alan oranlardan daha az oranda amortisman ayrılması, herhangi bir yıl ayrılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir şekilde yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz. Amortisman ayırmak ihtiyari olup, zorunluluk yoktur. Mersin SMMM Odası 58

AMORTİSMAN AYIRMA Amortisman Ayırma Usülleri : 1- Normal Amortisman,
2- Azalan Bakiyeler Usulü, 3-Fevkalade Amortisman Normal Amortisman ve Azalan Bakiyeler Usulü başlangıçta seçimliktir. Normal Amortisman usulünü seçenler Azalan Bakiyeler Usulüne geçemezler. Ancak, Azalan Bakiyeler Usulünden Normal Amortisman Usulüne geçiş ise mümkündür. Fevkalade amortisman doğal afetler veya diğer olağandışı durumlarda ayrılır. Mersin SMMM Odası 59

AMORTİSMAN UYGULAMASINDA ÖZELLİKLİ KONULAR
* Azalan bakiyeler usulünde ayrılabilecek azami amortisman oranı % 50’ yi geçemez. * Değerleme gününde envantere dahil olan iktisadi kıymetler için kullanılma şartı aranmaksızın aktife alındıkları dönemden itibaren amortisman ayrılabilecektir. * Eski sahipleri elinde amortisman süresini doldurmuş bulunan iktisadi kıymetlerin yeni sahipleri tarafından yeniden amortisman ayrılabilir. Mersin SMMM Odası 60

AMORTİSMAN UYGULAMASINDA ÖZELLİKLİ KONULAR
* İlgili olduğu yılda ayrılmayan amortismanların sonraki dönemlerde dikkate alınması mümkün değildir. * Yapılmakta olan yatırımlar için amortisman hesaplanamaz. * Devam eden Ar-Ge Projeleri için amortisman hesaplanamaz. * Binek otomobilleri için kıst amortisman uygulanmalıdır. Binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir. Mersin SMMM Odası 61

ÖZEL MALİYET BEDELLERİ
Normal bakım, tamir ve temizlik giderleri dışında gayrimenkulü genişletmek veya değerini artırmak amacıyla yapılan giderler gayrimenkulün maliyet bedeline eklenir (VUK Mad:272). Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise, kiracı tarafından yapılan bu nitelikteki giderler özel maliyet bedeli olarak değerlendirilir. Gayrimenkullerin ve gemilerin değerini artıran özel maliyet bedelleri, kira süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir. Kira süresi dolmadan, kiralanan şeyin boşaltılması halinde henüz itfa edilmemiş olan giderler, boşaltma yılında bir defada gider yazılır ( VUK Mad: 327 ). Kira süresi belirsiz olanlarda itfa süresi 5 yıldır. Mersin SMMM Odası 62

YENİLEME FONU Yenileme Fonu; İşletmeye dahil ATİK’ lerin yenilenmesi için bu kıymetlerin satış karından ayrılan karşılığın bilançonun pasifinde azami üç yıl süre ile tutulmasıdır. Yenileme Fonu Ayırma Koşulları: - Bilanço esasına göre defter tutulmalıdır. - Satılan ve yerine alınacak olan kıymetin ATİK olması gerekir. - Satılan kıymetin yenilenmesi zorunlu olması veya yenilenmesi konusunda karar verilmiş olmalıdır. - Yeni iktisadi kıymet, satılan kıymetle aynı nitelikte olmalıdır. Ayrılan Fon, yeni alınan ATİK’ in amortismanında kullanılır yıl içinde yeni ATİK alınmadığı takdirde, Fon hesabı kapatılıp dönem karına eklenir. Mersin SMMM Odası 63

YENİLEME FONU Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satışından doğan kârın VUK’ nun 328. maddesi çerçevesinde Yenileme Fonu hesabına alınması kaydıyla, daha sonra mükerrer 290. madde kapsamında finansal kiralama yoluyla edinilen varlıkların kullanma hakkı üzerinden ayrılan amortismanların, Yenileme Fonu hesabından mahsup edilmesi mümkündür. Bu mahsup için kiralama konusu iktisadi kıymetlerin mülkiyetinin mükellefe intikal etmesi beklenmeyecek, mahsup iktisadi kıymeti kullanma hakkının itfa edilmeye başlanıldığı yıldan itibaren yapılacaktır. ( Maliye Bak. Muktezası ) Mersin SMMM Odası 64

ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR
Dönem sonu işlemleri sırasında dikkat edilmesi gereken bazı konular kısaca açıklanacaktır. Mersin SMMM Odası 65

ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR-I
Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazançlar, işin bittiği yılın geliri olarak beyan edileceğinden, bu işlerden elde edilen gelirin doğru olarak hesaplanması önem arz etmektedir. Bu nedenle, bir inşaat işi ile ilgili hakedişin diğer işlerin gelirleri ile karıştırılmaması, benzer şekilde bir işle ilgili maliyetlerin, diğer işlerin maliyetleri ile karıştırılmaması gerekir. Birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamaların bir birine olan nispetlerine göre işlere dağıtılır. Mersin SMMM Odası 66

ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR-I
Kapsama giren inşaat ve onarım işinin, kapsam dışı diğer işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının bir birine olan nispetlerine göre işlere dağıtılır. Birden fazla inşaat ve onarım işlerinde veya bu işlerle diğer işlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre hesaplanır ve ilgili işlere mal edilir. Boşta kalan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtaları ile belli bir işte kullanılmayan büro demirbaşları vb. amortismanları müşterek genel giderlere alınıp dağıtıma tabi tutulması gerekir. Mersin SMMM Odası 67

ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR-II
Elektrik, Su, Telefon vb. Giderler: 2016 yılına ait olup, geç gelen elektrik, su, telefon vb. gibi faturaları dolayısıyla giderler için tahakkuk kaydının yapılması gerekir. Sayaçların dönem sonu itibariyle okunması, ilgili kurumlardan sorulması, mümkünse internet ortamında sorgulanması uygun olur. Bankadaki mevduatlar için dönem sonunda tahakkuk eden faiz ile alınan krediler için tarihine kadar olan döneme isabet eden kredi faizlerinin kayıtlara alınması gerekir. Burada finansman gider kısıtlamasına dikkat edilmelidir. Mersin SMMM Odası 68

Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, (aşan kısma münhasır olmak üzere) yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10‘ unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmın indirim imkanı kaldırılmaktadır ( Finansman Gider Kısıtlaması ). Ancak, bu konuda Bakanlar Kurulunca herhangi bir belirleme yapılmadığından bu düzenleme henüz yürürlüğe girmemiştir. İhracat Gelirlerine % 05 Götürü Gider Uygulaması: İhracatçılar, yurt dışında inşaat, onarım ve montaj işiyle uğraşan firmalar, yurtdışı satışlarından döviz olarak elde ettikleri hasılatın % 05' ini aşmamak şartıyla, yurtdışında bu işlerle ilgili yapmış oldukları giderlerine karşılık olmak üzere götürü gider yazabilirler. Mersin SMMM Odası 69

GEÇ GELEN FATURALAR : yılı kapandıktan sonra, Aralık/2016 dönemine ait olup 2016 tarihli geç gelen faturalar: - KDV indirimi yapılamaz. Gelir / Kurumlar Vergisi Beyannamesi verilene kadar (KDV dahil tutar ) gider veya maliyet olarak kullanılabilir. yılı kapandıktan sonra, Aralık/2016 dönemine ait olup, 2017 tarihli olarak düzenlenen faturalar: - Genellikle elektrik, su, doğalgaz ve iletişim faturaları örnektir. - Ticari kazancın tespitinde "tahakkuk esası ” ve "dönemsellik “ ilkeleri gereği; söz konusu bedelin matrah kısmı Aralık 2016 döneminde giderleştirilip, KDV’si 2017 Ocak döneminde indirim konusu yapılması gerekmektedir. Mersin SMMM Odası 70

ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR-III VERGİ KARŞILIĞININ AYRILMASI
691- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK. KARŞILIĞI XX.XXX,00 370- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK. KARŞILIĞI XX.XXX,00 690- DÖNEM KARI VEYA ZARARI XX.XXX,00 YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIĞI XX.XXX,00 692- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI XX.XXX,00 Mersin SMMM Odası 71

ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR-III VERGİ KARŞILIĞININ AYRILMASI
692- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI XX.XXX,00 590- DÖNEM NET KARI XX.XXX,00 371- DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ XX.XXX,00 193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER XX.XXX,00 Mersin SMMM Odası 72

ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR-IV
KAPANIȘ TASDİKLERİ: Yeni Türk Ticaret Kanunu uyarınca yasal defterlerin delil olarak kullanılabilmesi için; - Yevmiye defterinin kullanıldığı dönemi izleyen altıncı ayın ( Haziran ) sonuna kadar, - Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Karar Defteri ile Limited Şirketlerde var ise Müdürler Kurulu Karar Defterinin kullanıldığı dönemi izleyen birinci ayın ( Ocak ) sonuna kadar kapanıș tasdiklerinin yapılması gerekir. (TTK Madde 64/5 ) - Gerek Limited Șirketlerin gerekse Anonim Șirketlerin diğer defterlerinin ( Defteri Kebir, Envanter, Pay defteri, Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri ) kapanıș tasdiki mecburiyeti bulunmamaktadır. Mersin SMMM Odası 73

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim.
SMMM HASAN BOZKURT Mersin SMMM Odası Vergi Mevzuatı Komitesi Üyesi E-Posta : GSM : 0532 – Mersin SMMM Odası

2016 YILI DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "2016 YILI DÖNEM SONU İŞLEMLERİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

2016 YILI DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "2016 YILI DÖNEM SONU İŞLEMLERİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim