Eş Zamanlı RT-PCR (qRT-PCR)

... konulu sunumlar: "Eş Zamanlı RT-PCR (qRT-PCR)"— Sunum transkripti:

1 Eş Zamanlı RT-PCR (qRT-PCR)
Bâlâ GÜR DEDEOĞLU Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü

2

3 Klasik PCR için tespit bölgesi
qRT-PCR için tespit bölgesi

4 But of course, the reaction can’t go on forever, and it eventually tails off and reaches a plateau phase, as shown by the figures in red. If we plot these figures in the standard fashion (top), we cannot detect the amplification in the earlier cycles because the changes do not show up on this scale. Eventually you see the last few cycles of the linear phase (pink) as they rise above baseline and then the non-linear or plateau phase (red) - in real life this starts somewhat earlier than shown here. If we plot the amount of DNA on a logarithmic scale, we can see the small differences at earlier cycles - in real time PCR we use both types of graph to examine the data. Note that there is a straight line relationship between the amount of DNA and cycle number when you look on a logarithmic scale - because PCR amplification is a logarithmic reaction.

5 5-kat dilüsyon serisi ile hazırlanmış örneklerin PCR sonuçları (logaritmik)

6 Eş Zamanlı RT-PCR ve Geleneksel PCR Karşılaştırması
PCR çoğalması erken evrelerde saptanabilir Klasik PCR’de çoğalma ancak son ürün alınarak (30-40 döngünün sonunda) agaroz jelde görüntülenerek saptanabilir. Eş zamanlı PCR ile 2 kat gibi küçük ifade farklılıları saptanabilirken, agaroz jelin rezolusyonu düşük olduğu için geleneksel PCR ile ancak 10 kat gibi farklılılar belirlenebilir.

7 Neden Eş Zamanlı RT-PCR?
mRNA ifadeleri arasındaki farkların tayini Çok az miktarda örnek sağlanabilmesi Lazer yakalama yöntemi (lazer capture microdissection) Az miktarda doku Primer hücreler Değerli materyal (kanser dokusu, hasta doku) Real time PCR was developed because of the need to quantitate differences in mRNA expression. PCR methods are particularly valuable when amounts of RNA are low since the fact that they involve an amplification step means they are more sensitive.

8 Eş zamanlı RT-PCR, kalıp DNA’nın başlangıç miktarını spesifik, hassas ve tekrarlanabilir şekilde tespit eder, tüm bunlardan dolayı son-noktada DNA miktarı saptanabilen klasik PCR’ye göre daha fazla tercih edilmektedir. Her bir döngüde açığa çıkan floresan miktarını kaydedilir ve PCR ürünündeki ilk anlamlı artışın gözlendiği eksponensiyal faz görüntülenir. PCR ürününün exponensiyel artış gösterdiği ilk döngü baslangıç materyalinin miktarı ile doğru orantılıdır.

9 Başlangıçtaki hedef DNA miktarı ne kadar fazla ise ilk anlamlı artış o kadar erken olacaktır. PCR ürünleri eksponensiyal faza o kadar erken girecektir. Eş zamanlı PCR’nin dinamik dağılımı 10^7-kat kadar olabilirken klsik PCR’de bu dağılım 1000-kat civarında seyretmektedir.

10 DNA çoğalmasını görüntüleyebilmek için iki ana floresan sistem vardır.
DNA’ya bağlanan ajanlar (SYBR green) (2) Taqman probları

11 SYBR GREEN SYBR green çift sarmal DNA’ya bağlanabilen ancak tek zincirli DNA’ya bağlanamayan bir boyadır. Eş zamanlı PCR reaksiyonlarında ucuzluğu ve hassasiyeti sebebi ile çok tercih edilen bir boyadır. Cift sarmal DNA’ya bağlandıı zaman floresan ışıması yapmaya başlar ve bu ışıma etidyum bromitten çok daha güçlüdür. In this presentation, we will be using Sybr green to monitor DNA synthesis. Sybr green is a dye which binds to double stranded DNA but not to single-stranded DNA and is frequently used to monitor the synthesis of DNA during real-time PCR reactions. When it is bound to double stranded DNA it fluoresces very brightly (much more brightly than ethidium bromide does, which is why we use Sybr Green rather than ethidium bromide; we also use Sybr green because the ratio of fluorescence in the presence of double-stranded DNA to the fluorescence in the presence of single-stranded DNA is much higher that the ratio for ethidium bromide). Other methods can also be used to detect the product during real-time PCR, but will not be discussed here. However, many of the principles discussed below apply to any real-time PCR reaction.

12 SYBR® green I SPESİFİK DEĞİLDİR ANCAK HASSASTIR!!! • Spesifik değil
SYBR green herhangi bir çift sarmallı DNA’ya bağlanabilir (PCR ürünü, primer dimerleri, spesifik olmayan PCR ürünü) DNA zincirlerinin arasına girmesi sadece yapısaldır, sekansa bağımlı değildir. • Kantifikasyon ve karakterizasyon erime eğrileri ile saptanabilir. • Primer dimerlerinin engellenebilmesi icin dikkatli primer tasarımı yapılmalıdır. SPESİFİK DEĞİLDİR ANCAK HASSASTIR!!!

13 SPESİFİKTİR AMA HASSAS DEĞİLDİR!!!
Taqman ® probes Spesifik • Sadece spesifik hedeflere bağlanır • Öncelikle Taqman problar bağlanır, sonra PCR evrelerinden biri olan bağlanma (annealing) evresinde primerler bağlanır ve Taq polimeraz ile uzama gerçekleşir. Taq polimerazın 5’Exonucleaz aktivitesi sayesinde proba bağlı florofor kesilir ve floresan açığa çıkar. • En yüksek sinyali veren prob sistemidir • Kantifikasyon ve alelik ayrım yapılabilir (SNP tespiti ) • Tasarlaması PrimerExpress™ ve BeaconDesigner gibi hazır bilgisayar programları ile cok kolaydır. SPESİFİKTİR AMA HASSAS DEĞİLDİR!!!

14

15 LightCycler Hybridisation Probes FRET (Fluorescence Resonance Energy Transfer)

16 Molecular Beacons

17 Universal Probe Library

18 Ct (Treshold Cycle) ya da Cp (Crossing Point) Nedir ?

19 Floresan değerlerinin eşik değerini geçtiği noktaya eşik döngüsü (Ct, Cp) denir.
Ct değeri, sistemin floresan miktarındaki artışı farketmeye başladığı ve PCR ürününün log-lineer fazda eksponensiyal olarak artmaya başladığı zamandır. 40 döngünün üzerindeki bir Ct değeri çoğalma olarak adlandırılamaz ve hesaplara katılamaz.

20 Erime Sıcaklığı Eğrileri
Bir primer seti ya da prob seti için bütün PCR ürünlerinin aynı erime sıcaklığına sahip olması beklenir. Kontaminasyon, spesifik olmayan bir çoğalma ve primer dimer oluşumu gibi kalıntılar farklı erime sıcaklığına sahiptirler. Eş zamanlı PCR ile ürünleri agaroz jelde koşturmadan, erime sıcaklığı grafiklerinden faydalanarak spesifik olmayan bağlanmaları ve primer dimerleri saptamak mümkündür.

21

22 Eş Zamanlı PCR’de Önemli Noktalar
Primer Tasarımı Çoğalma verimi SYBR Green kullanılarak yapılan eş zamanlı PCR’de en yüksek verimin elde edilmesi için hedef ürün uzunluğu 100–200 bç civarında olmalıdır. Referans Gen Seçimi (GAPDH, ACTB)

23 Primerlerin Önemi Spesifik Yüksek verimli Primer dimer olmamalı
DNA kontaminasyonunu bertaraf edebilecek primerler tasarlanmalı. exon/exon sınırlarından Araya uzun bir intron koyarak

24 Eş Zamanlı PCR’de Önemli Noktalar
Primer Tasarımı Çoğalma verimi SYBR Green kullanılarak yapılan eş zamanlı PCR’de en yüksek verimin elde edilmesi için hedef ürün uzunluğu 100–200 bç civarında olmalıdır. Referans Gen Seçimi (GAPDH, ACTB)

25 1 döngü sonunda 100% = 2.00x 90% = 1.90x 80% = 1.80x 70% = 1.70x
Here is a series of calculations as to how much the DNA will be amplified if you have different efficiencies. For 100% efficiency, there will be a doubling at each cycle, for 90% the amount of DNA will increase from 1 to 1.9 , so the factor is 1.9 for each cycle, and similarly for 80% and 70% it will be 1.8 and 1.7. Notice that a small different in efficiency makes a lot of difference in the amount of final product. Each 10% lowering results in less than 25% of the previous column after 30 cycles.

26 Since the lines diverge at higher thresholds, lower thresholds will minimize the error due to small changes in efficiency. If a reaction has an inhibitor of PCR in it which reduces the efficiency, the slope will be different from unaffected reactions when you look at the results using the logarithmic scale. Thus if you do triplicate reactions and one has a bad slope, you should drop that well from the analysis.

27 Verimlilik Hesaplanması
Verimlilik aşağıdaki formül ile hesalanabilir:   Eff = 10(-1/eğim) – 1 Bir PCR çoğalmasının verimi % (– 3.6 > slope > ­3.1) arasında olmalıdır. 10^-(1/-3.4)= 1.96 (1.96-1)*100= %96 verimli

28 Primer Tasarımı Verimlilik Farkını Yaratır

29 Eş Zamanlı PCR’de Önemli Noktalar
Primer Tasarımı Çoğalma verimi SYBR Green kullanılarak yapılan eş zamanlı PCR’de en yüksek verimin elde edilmesi için hedef ürün uzunluğu 100–200 bç civarında olmalıdır. Referans Gen Seçimi (GAPDH, ACTB)

30 Normalizasyon İçin Doğru Referans
Genin Seçilmesi Referans gen araştırılan dokularda ya da hücrelerde değişiklik göstermemeli (kararlılık). En stabil olan minimum sayıda gen kullanılmalı. Kullanılan referans gen sayısı birden fazla ise ortalama değer almak yerine geometrik ortalama değer kullanılmalıdır.

31 Normalizasyon İçin Doğru Referans
Genin Seçilmesi

32 Normalizasyon İçin Doğru Referans
Genin Seçilmesi

33 Normalizasyon İçin Doğru Referans
Genin Seçilmesi

34 Kantifikasyon Metodunun Seçilmesi (Veri Analiz Metodu)

35 mRNA seviyesinin qRT-PCR ile ölçümü
STANDART EĞRİ METODU Delta-Delta CT METODU (yaklaşım metodu) PFAFFL METOD

36 Standart Eğri Metodu There are several methods to quantitate alterations in mRNA levels using real time PCR, let’s look at the standard curve method first.

37 Hedef gendeki kat-değişim= Deney örneğinin kopya sayısı
‘kopya sayısı’ kontrol Hedef genin dilüsyon eğrisi ‘kopya sayısı’ hedef gen Hedef gendeki kat-değişim= Deney örneğinin kopya sayısı Kontrol kopya sayısı You tell the software which dilution curve you want to use, and which unknowns you want it to quantitate using that curve. You don’t actually give it a real copy number - just start at some at some arbitrary number. The machine will report the copy number or amount of DNA in each of your unknown samples and even average this for you. If you take the average of the copy number of the target gene in the experimental sample, divide it by the average copy number in the control sample,this will give the fold change in the target gene. You have now calculated the upper value in the ‘Northern’ formula we derived earlier on (slide 4). Note the excellent fit of the standard curve data to a straight line - a perfect fit would have a correlation coefficient of and here the correlation coefficient is

38 Standart Eğri Metodu

39 mRNA seviyesinin qRT-PCR ile ölçümü
STANDART EĞRİ METODU Delta-Delta Ct METODU (Yaklaşım metodu) PFAFFL METHOD 2-(Ct) Ct:[(Cttumor-Cthousekeeping)-(Ctnormal-Cthousekeeping)]

40 Kıyaslamalı Ct Metodu

41 cDNA miktarı 2 kat arttırılırsa?

42 Kıyaslamalı Ct Metodu

43 İfade Seviyelerinin Hesaplanması

44 mRNA seviyesinin qRT-PCR ile ölçümü
STANDART EĞRİ METODU Delta-Delta Ct METODU (Yaklaşım metodu) PFAFFL METHOD

45 Verimliliklerin Karşılaştırılması

46 Eğimler eşit değilse?

47 Verimlilik (Efficiency) Metodu

48 10X 2X Normalize edilmiş kat artış = 10/2 = 5 Hedef gen
control expt Hedef gen 10X Referans gen (internal kontrol) actin, GAPDH, RPLP0 etc 2X One question is how one uses real-time PCR to quantitate the amounts of DNA or cDNA. The first two calculation methods for real-time PCR results that we are going to focus on are equivalent to the calculations that one usually does when one does a Northern. This slide shows a virtual Northern with two lanes, one with RNA from control cells, the other with RNA from the experimental sample (eg drug treated cells). For the sake of argument, let’s say that there is 10x the amount of signal in the experimental sample compared to the control sample for the target gene. This could mean expression of the gene has increased 10-fold, or it could mean that there is 10x as much RNA in the expt lane. To check for this one usally does a so-called ‘loading control’ in which the blot is probed for expression of a gene which does not change (e.g. actin, GAPDH, cyclophilin, RPLP0 mRNAs; ribosomaL RNA). In this case, let’s say that the loading control shows that there is twice as much RNA in the expt lane. Thus the real change in the target gene is 10/2 =5 fold. We can express this in a more general fashion: ratio target gene (experimental/control) = fold change in target gene (expt/control) fold change in reference gene (expt/control) Normalize edilmiş kat artış = 10/2 = 5 Hedef gen/ kontrol gen = hedef gendeki kat değişm

49 Real time PCR is a kinetic approach, where you look at the reaction in the early stages while it is still linear. There are many real time machines available. This is the one we use (the BioRad Icycler IQ real time PCR instrument). The lid slides back and then we put samples in a 96-well plate format inside, so one can look at a lot of samples simultaneously. The machine contains a sensitive camera which monitors the fluorescence in each well of the 96-well plate at frequent intervals during the PCR reaction. In our case, as DNA is synthesized, more SYBR green will bind and the fluorescence will increase.