ENDOKRİN SİSTEM. Salgı işlevi gören özelleşmiş hücre topluluklarına BEZ denir. Endokrin BezlerEksokrin Bezler Salgılarını drekt kana verirler. Salgılarını.

... konulu sunumlar: "ENDOKRİN SİSTEM. Salgı işlevi gören özelleşmiş hücre topluluklarına BEZ denir. Endokrin BezlerEksokrin Bezler Salgılarını drekt kana verirler. Salgılarını."— Sunum transkripti:

1 ENDOKRİN SİSTEM

2 Salgı işlevi gören özelleşmiş hücre topluluklarına BEZ denir. Endokrin BezlerEksokrin Bezler Salgılarını drekt kana verirler. Salgılarını vücut dışına veya vücut boşluğuna verirler.

3 HİPOFİZ BEZ ADAM

4 Endokrin sistem ve sinir sistemi: Bir takım mesajlar iletir, Hedef organlar üzerinde kontrol sağlar ve homeostazda rol oynar.

5 SİNİR SİSTEMİ VE ENDOKRİN SİSTEM ARASINDAKİ FARKLAR:

6 ENDOKRİN NÖRONAL Endokrin hücre reseptör Kan akımı hedef hücre nöron sinaps hedef hücrenöron cismi hormon nörotransmitter

7 Hipotalamus Hipofiz Tiroid Paratiroid Timus Böbrek üstü bezleri Pankreas Overler Testisler Böbrekler Akciğerler Plasenta

8 FEEDBACK (GERİ BESLEME) MEKANİZMALARI: Negatif feedback: Plazma konsantrasyonu artan madde Kendi salınımını yapan organı baskılar Salınım durur

9 Pozitif feedback: Plazma konsantrasyonu artan madde Salınımını yapan organı uyarır Salınım patlama tarzında artar.

10 Hormon salınımı kontrolünde hakim olan mekanizma negatif feedback’tir. Pozitif feedback nadiren görülür: Ovulasyon döneminde östrojen artışı Gebelik döneminde dişi seks hormonları artışı Puberte döneminde cinsiyet hormonları artışı Kan pıhtılaşması sırasında oluşan az miktardaki trombinin kendi oluşumunu patlama tarzında artırışı gibi

11 Feedback, kısa veya uzun yolla oluşabilir. Sinir sinyalleri Hipotalamus Optic tract Hipofiz Endokrin Bez Hedef Organ Hipotalamik hormonlar Hipofiz hormonları Hormon Uzun halka feedback Kısa halka feedback

12 HİPOTALAMUS Beyinde yer alır. Uyarıcı ve baskılayıcı hormonlarla özellikle ön hipofizi denetler Hipofiz (Pitüiter bez) Corpus callosum Hipotalamus Talamus

13

14 Hipofiz (Pitüiter bez) Corpus callosum Hipotalamus Talamus

15 HİPOTALAMİK HORMON VE FAKTÖRLER GHRF: Büyüme hormonu salgılattırıcı faktörGHRF: Büyüme hormonu salgılattırıcı faktör PRF: Prolaktin salgılattırıcı faktörPRF: Prolaktin salgılattırıcı faktör Gn-RH: Gonadotropin salgılattırıcı faktörGn-RH: Gonadotropin salgılattırıcı faktör TRH: TSH salgılattırıcı hormonTRH: TSH salgılattırıcı hormon CRH: Kortikotropin salgılattırıcı hormonCRH: Kortikotropin salgılattırıcı hormon SMT: SomatostatinSMT: Somatostatin PİF: Prolaktin baskılayıcı faktörPİF: Prolaktin baskılayıcı faktör MİF: Melanosit uyarıcı hormonu baskılayan faktörMİF: Melanosit uyarıcı hormonu baskılayan faktör

16 ön hipofiz lobu arka hipofiz lobu hipotalamus ön hipofiz lobu prolaktin Süt üretimi Gn-RH Gonadlar TRH Tiroid ACTH Adrenal korteks GH Büyüme hormonlar Serbest hormonlar Serbest hormonlar Kapı toplar damarı beyin kafatası

17

18 HİPOFİZ (EPİFİZ) (PİTÜİTER BEZ) Ana hormonal kontrol organıdır. Ön ve arka kısmı var Ön Hipofiz Arka hipofiz Hipotalamus (Nörohipofiz)

19 ARKA HİPOFİZ HORMONLARI: ADH Oksitosin

20 ADH (Vazopresin):ADH (Vazopresin): Antidiüretik hormonAntidiüretik hormon Böbrek tübüllerinden su emilimini arttırır.Böbrek tübüllerinden su emilimini arttırır. Vazokonstrüktör etkilidir.Vazokonstrüktör etkilidir. Kan basıncını arttırır.Kan basıncını arttırır. Eksikliğinde “Diyabetes İnsipitus” görülür.Eksikliğinde “Diyabetes İnsipitus” görülür. ARKA HİPOFİZ HORMONLARI:

21

22 Oksitosin:Oksitosin: Uterus kasılmasını arttırır.Uterus kasılmasını arttırır. Doğum yapan kadınlarda süt salınımını uyarır.Doğum yapan kadınlarda süt salınımını uyarır.

23 1. beyin 2. kafatası 3. hipotalamus 4. ön lob 5. arka lob 6. aksonlar 7. arka lob 8. hormonlar

24 ÖN HİPOFİZ HORMONLARI: ACTH: Adrenokortikotrop hormonACTH: Adrenokortikotrop hormon TSH: Tiroid bezini uyaran hormonTSH: Tiroid bezini uyaran hormon PRL: ProlaktinPRL: Prolaktin FSH: Folikül uyaran hormonFSH: Folikül uyaran hormon LH: Lutheinizan hormonLH: Lutheinizan hormon GH: (Somatotropin): Büyüme hormonuGH: (Somatotropin): Büyüme hormonu

25 ÖN HİPOFİZ HORMONLARI: ACTH:ACTH: Böbrek üstü bezinden adrenokortikal hormonları salgılatır. TSH:TSH: Tiroid bezinden T 3 ve T 4 hormonlarını salgılatır.

26 GH (STH):GH (STH): Vücut büyümesi, Protein sentezi, Hücre içi aminoasit geçişinde hızlanma, Yağ yakımında artış yapar.

27

28 Gigantizim/Akromegali

29 Prolaktin:Prolaktin: Süt salınımını uyarır

30 FSH:FSH: Yumurta olgunlaşması, Östrojen, özellikle estadiol salınımı... Mensturason sonrası uterus mukozasının rejenerasyonu Testislerden spermatogenez

31 LH:LH: FSH ile birlikte ovulasyon... Folikül artıklarından corpus lutheum oluşur.... Buradan östrojen ve progesteron salınır... Progesteron uterusun salgı fazına geçmesinde rol oynar. Leydig hücrelerinden(interstisiel hücreler) testosteron üretimi ve salınımı.

32

33

34 1.hipotalamus 2. hipofiz sapı 3. arka lob 4. ön lob 5. ADH 6. böbrek tübülleri 7. oksitosin 8. rahim kasları 9. kemik 10. meme bezleri 11. testis 12. GH 13. prolaktin 14. yumurtalık 15. tiroid 16. adrenal korteks 17. ACTH 18. TSH 19. FSH, LH ÖZET

35 TİROİD BEZİ HORMONLARI

36 TRH ve TSH’nın etkisi altındadır T 3 (Tri-iyodotironin)T 3 (Tri-iyodotironin) T 4 (Tiroksin)T 4 (Tiroksin) CT (Calsitonin)CT (Calsitonin)

37 T3 T4

38 T 3 (Tri-iyodotironin):T 3 (Tri-iyodotironin): Çok aktiftir. Az salınır. T 4 (Tiroksin):T 4 (Tiroksin): Az aktiftir. Bol salınır. Plazmada T3’e dönerek aktifleşir. T 3 ve T 4..... Doku metabolizmasını uyarır. Sempatik aktiviteyi arttırır. Kalbi hızlı çalışmaya sevkeder

39 CT (Calsitonin): CT (Calsitonin): Kemik rezorbsiyonunu önler Osteoporozu engeller Normal kemik Osteoporoz

40 Calsitonin, osteoklast oluşumunu ve fonksiyonlarını baskılar ve kemik rezorbsiyonunu engeller Calsitonin reseptörü Osteoklast ön hücresi Osteoklast Daha az Ca ++ rezorbsiyonu

41

42 PARATİROİD HORMONLARI

43 PARATİROİD BEZ HORMONLARI: Tiroid çevresinde bulunan 4 adet bezdir. Parathormon:Parathormon: Kemik rezorbsiyonunu uyarır. Plazma Ca ++ seviyesini arttırır. PTH eksikliğinde hipokalsemi olur. Tetaniye dek varan kramplar gelişir. Genelde tiroid cerrahisinin komplikasyonudur.

44 PTH, proksimal tübüllerde fosfat emilimini azaltır. İyonize serum kalsiyumunu artırır.

45 Kalsiyum reabsorbsiyonunu artırır.

46 Osteoklastları aktive eder. Kemik resorbsiyonu artar Kandan kemiğe kalsiyum geçer.

47 ParatiroidlerGıdaTiroid PTH Kolekalsiferol D3D3 CT Plazma Ca ++ Salgı azalır Salgı artar Sentezi azalır Sentezi artar Salgı artar Salgı azalır Ca ++ konsantrasyonu değişikliklerine hormonal yanıtlar

48 Duodenuma sindirim enzimleri........ Eksokrin BezEksokrin Bez Kana insülin ve glukagon.......... Endokrin BezEndokrin Bez PANKREAS

49 İnsülin:İnsülin: Langerhans adacıklarından salınır. Karaciğerde glükoz depolanmasını uyarır. Glükozun hücreler tarafından kullanılmasını sağlar. Kan şekerini düşürür. Eksikliğinde Diyabetes Mellitus PANKREAS HORMONLARI

50 Glukagon:Glukagon: Karaciğerden glükoz salınımını arttırır. Kan şekerini yükseltir.

51 BÖBREK ÜSTÜ BEZİ

52 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) (SURRENAL BEZ) Korteks ve Medulla denen iki kısmı var. steroid hormonlarKorteksten steroid hormonlar (Mineralokortikoidler, Glükokortikoidler, Adrenokortikal androjenler), adrenalinnoradrenalinMedulladan adrenalin ve noradrenalin salınır.

53 1) Mineralokortikoidler: 1) Mineralokortikoidler: Aldosteron:Aldosteron: Su/Tuz metabolizmasını düzenler. Su tutar/ K + atar. Vazokonstrüktör maddelere, organizmanın yanıtını arttırır. Antitoksik etki (?) Dezoksikortikosteron:Dezoksikortikosteron: Su ve elektrolit dengesine etkisi zayıf. ADRENAL KORTEKS HORMONLARI:

54 2) Glükokortikoidler: 2) Glükokortikoidler: Kortizol (Hidrokortizon):Kortizol (Hidrokortizon): Güçlüdür. Katabolizan ( Protein yıkımını arttırır ) Glükoneogenezi arttırır ( aminoasitlerden ve yağlardan şeker yapımı ) Kan şekerini yükseltir. Antienflamatuar. Antialerjik Kortizon:Kortizon: Kortizolün yıkım ürünü ADRENAL KORTEKS HORMONLARI:

55 Cushing Sendromu

56 3) Adrenokortikal androjenler: 3) Adrenokortikal androjenler: Az miktarda salınır. Kadınlarda fazla salınımı virilizasyon ve hirsutizm oluşturur. ADRENAL KORTEKS HORMONLARI:

57

58 Adrenalin (Epinefrin):Adrenalin (Epinefrin): Güçlü sempatomimetik Asetilkolin antagonizasyonu. O 2 tüketimini arttırır. İnsülin antagonizasyonu. Sempatik aktivasyon. Kan basıncı artışı. Kalp hızı ve iş gücü artışı. Glikojenden glikoz dönüşümü. Kan şekeri artışı ADRENAL MEDULLA HORMONLARI:

59 Noradrenalin (Norepinefrin):Noradrenalin (Norepinefrin): Kan basıncı artışı. Vazokonstrüksiyon

60 GONADLAR: Cinsiyet hücreleri Overler Testisler Seks hormonları salgılar.

61 TESTİS HORMONLARI Testosteron:Testosteron: Androjendir. Testis leydig (interstisiel) hücrelerinden, az miktarda BÜB, çok az overlerden salınır LH.... Testosteron üretimi sağlar. FSH.... Testis epitelinin gelişimini sağlar. Erkekte sekonder seks karekterlerini geliştirir... sperm üretimi sağlar Kadında klitoris ve labium büyümesi... Libido artışı.... Fazlası virilizasyon Anabolik etkili... protein sentezini arttırır

62 OVER HORMONLARI Östrojenler:Östrojenler: FSH ve LH etkisiyle salınır. Adet döngüsünün ilk yarısında ovumdan, 2. yarısında korpus lutheumdan salınır. Estrodiol:Estrodiol: Kadınlarda dişi seks karakterlerinin gelişimi..... Oogenezin uyarılması... Adet döngüsünün proliferatif fazı... Gebelikte, progesteronla birlikte uterus ve meme bezi gelişimi... Süt salınımının baskılanması Erkeklerde yüksek olması impotans, jinekomasti, sperm yapımında durma, testis atrofisi

63 Progesteron:Progesteron: Korpus lutheum ve gebelikte plasentadan salınır. Adet döngüsünün sekretuar fazında etkilidir. Ovulasyonu baskılar Vücudu gebeliğe hazırlar ve gebeliğin devamını sağlar. OVER HORMONLARI

64

65 PLASENTA HORMONLARI Fetusu besleyen ve koruyan yataktır. Progesteron:Progesteron: Gebeliği korur.... Uterus ve meme gelişiminde rol oynar. Estrodiol:Estrodiol: Progesterona yardım ettiği düşünülmekte. HCG (human chorionic gonadotropin):HCG (human chorionic gonadotropin): Gebeliği korur. HPL (human plasenta laktojeni):HPL (human plasenta laktojeni): PRL benzeri etki (?).... Kemik ve kas büyümesini uyarır.... Protein sentezini arttırır

66

67 AKCİĞERLERİN METABOLİK VE ENDOKRİN GÖREVLERİ: Sürfaktan Prostoglandin Histamin Kallikrein Konverting enzim***

68 BÖBREĞİN ENDOKRİN BEZ İŞLEVİ: Sistemik kan basıncının aşırı azalması Glomerüllere gelen kan basıncının azalması Böbreğe gelen kan miktarının azalması Sempatik sistem uyarıları Vücutta sodyum miktarının azalması Böbreklerden renin salınımı

69 Plazmadaki inaktif anjiyotensinojen Anjiyotensin - I Anjiyotensin -II Renin ACE ve ACE dışı yollar vazokonstrüksiyon periferik direnç artar Aldosteron su tutumu artar plazma hacmi artar Kalb debisi artar Kan basıncı artar ADH salınımı artar

70 Ayrıca böbrekler, renin dışında PgE 2, PgF 2 ve eritropoez için gereken eritropoetin sentezi de yaparlar.

71 TEKRARLAYALIM: