BU DÖNEMDE FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞME HIZLIDIR.  Bu dönemde çocukların, enerji ve yeni dokuların yapımı için daha fazla miktarda protein, mineraller.

... konulu sunumlar: "BU DÖNEMDE FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞME HIZLIDIR.  Bu dönemde çocukların, enerji ve yeni dokuların yapımı için daha fazla miktarda protein, mineraller."— Sunum transkripti:

1

2 BU DÖNEMDE FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞME HIZLIDIR.  Bu dönemde çocukların, enerji ve yeni dokuların yapımı için daha fazla miktarda protein, mineraller ve vitaminlere ihtiyacı vardır.

3 Büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu dönemde sağlıklı ve dengeli beslenebilmek çocukların zihinsel ve fiziksel yönden ulaşmaları gereken en üst seviyelere ulaşmasına yardımcı olur

4 Özellikle ergenlik döneminde uzama atağı yaşandığı için potansiyel boy uzunluğunun gerçekleşebilmesi için gerekli olan kalsiyum ve D vitamininin karşılanması gereklidir. BU DÖNEMDE KEMİK KİTLESİNDE ARTIŞ FAZLADIR

5 YAŞAM BOYU SÜRECEK BESLENME ALIŞKANLIKLARI BU DÖNEMDE KAZANILIR. Kazanılan alışkanlıklar yetişkinlik döneminde kalıcı alışkanlıklara temel oluşturur. BUGÜNÜN ÇOCUĞU YARININ BÜYÜĞÜDÜR

6 HASTALIKLARIN ÖNLENMESİ İÇİN YETERLİ VE DENGELİ BESLENME GEREKLİDİR Yetersiz ve dengesiz beslenen çocuk ve ergen, hastalıklara karşı dirençsiz olur, sık hastalanır, hastalığı ağır seyreder ve okul başarısı düşer

7 BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR? Enfeksiyonlara ve hastalıklara yakalanmayı engeller.

8 Büyüme ve gelişme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için enerji ve besin öğelerinin yeterli ve dengeli miktarda vücuda alınmasıdır. Beslenme karın doyurmak değil, organların en üst düzeyde çalışmasını sağlayacak enerji,protein, vitamin ve minerallerin her birini gereken miktarda, düzenli öğünlerde almaktır.

9 İnsanın yaşamı için 50’ye yakın besin öğesine gereksinimi olduğu tespit edilmiş ve bu öğeleri sağlıklı olmak için mutlaka yeterli ve dengeli bir şekilde almak gerekir.

10 Karbonhidratlar Yağlar Proteinler Mineraller Vitaminler Su

11 KARBONHİDRATLAR Vücudun çalışması ve günlük hareketleri yapabilmek için gerekli olan enerjinin büyük çoğunluğu karbonhidratlardan sağlanır. Şekerli gıdalar Posalı yiyecekler Kuru gıdalar

12  Hayvan ve bitki dokularının lipit olarak adlandırılan kısımlarıdır.  En fazla enerji sağlayan besin öğesidir.  Hücre zarı ve sinir hücreleri için gereklidir.  Deri altı yağ tabakası vücut ısısının kaybını önler.

13 Yağ içeriği yüksek besinleri fazla miktarda yersek ne olur? Gereksiz enerji alımı sonucun ŞİŞMANLIK Vücutta dolaşan kanın bileşimi bozulur Özellikle katı yağ tüketimiyle birlikte kalp ve damar sağlığı olumsuz yönde etkilenir

14 Gereğinden fazla beslenirsek ve yüksek kalorili yiyecekleri çok fazla yersek yağlar çok fazla depolanır ve şişmanlık oluşur

15  Bütün hayvansal ve bitkisel besinlerde protein vardır.  Ancak her besindeki protein miktarı değişiktir.  Hayvansal besinlerde bulunan proteinin biyoyararlılığı bitkisel besinlere oranla daha fazladır.

16 PROTEİN KAYNAKLARI Örnek Protein Yumurta İyi Kalite Protein Et,Süt Süt Ürünleri Balık, Kurubaklagiller Düşük Kaliteli Protein Bitkisel Kaynaklı Proteinler Tahıllar

17

18 Yeterince protein alınmazsa ne olur?  Büyüme ve gelişme yavaşlar  Hastalıklara kolay yakalanılır ve daha uzun sürer  Saç, deri, tırnak gibi dokuların sağlığı bozulur  Organların çalışması aksar

19 Vitaminlerin insan sağlığına etkisini 3 grupta toplayabiliriz; –Büyümeye yardım –Sağlıklı nesillerin oluşmasına yardım –Sinir ve sindirim sistemlerinin normal çalışması, besin öğelerinin elverişli olarak kullanılması ve vücut direncine yardım VİTAMİNLER

20 En çok vitamin sağlayan besinler, taze sebze ve meyvelerdir. Özellikle bu besinlerden alınan A vitamini, daha iyi görmeyi sağlar, büyüme ve gelişme, üreme, embriyo gelişmesi, kan yapımı, bağışıklık sistemi ve doku hücresi farklılaşmasında gereklidir. En iyi kaynakları; Hayvansal: karaciğer, balık yağı, süt, tereyağı ve yumurta Bitkisel: Havuç, kış kabağı, sarı ve kırmızı portakal,kayısı,şeftali ve koyu yeşil yapraklı sebzeler VİTAMİNLER

21 –D vitamininin görevleri; Kemikler kalsiyum deposudur. Kalsiyumun kemiklere taşınmasına ve yerleşmesine yarımcı olarak, kalsiyum metabolizmasını denetler ve düzenler. Ayrıca fosfor metabolizmasına da yardımcı olmaktadır. D vitamini yetersizliğinde; Çocuklarda Raşitizm (rikets) Yetişkinlerde Osteomalasia Yaşlılarda Osteoporoz VİTAMİNLER

22 –D vitamininin en iyi kaynakları ; 1. Güneş ışınları 2. Balık ve balık yağı 3. Yumurta sarısı 4. Tereyağ VİTAMİNLER Deride D vitamini sentezi için günde 15-30 dk güneşlenmek gerekir

23 Diğer önemli mineral ise DEMİR'dir. Görevi: hemoglobinin yapısında bulunarak vücutta oksijen taşımaktır. Akciğerlerden oksijeni hücrelere, hücrelerden de karbondioksiti akciğerlere taşır. En iyi kaynakları: Et ve et ürünleri, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, tahıllar, pekmez ve kuru meyveler. MİNERALLER Bu besinlerde bulunan demirin, vücudumuzda daha iyi kullanılabilmesi İçin C vitamini gereklidir

24 DEMİR yetersizliğinde; Vücudun kan yapımı bozulur,kansızlık gelişir Dokulara oksijen taşınması aksar Yorgunluk ve halsizlik gelişir Dikkat dağınıklığı nedeniyle öğrenme yavaşlar Hastalıklara yakalanma kolaylaşır – Yemek sırasında çay,kahve,kola gibi içeceklerin ve çikolatalı yiyeceklerin tüketilmesi, vücudumuzun demirden yararlanmasını azaltır.Yemekten 1-1.5 saat önce veya sonra tüketilmeli MİNERALLER

25 Mineral Yetersizlikleri FLOR: Diş Çürümeleri İYOT: Basit Guatr Hastalığı POTASYUM Kas Yorgunluğu, Solunum Yetersizliği DEMİR: Demir Eksikliği Anemisi Yorgunluk İştahsızlık Baş Dönmesi KALSİYUM: Kemik ve diş gelişiminde yavaşlama Osteoporoz Diş çürümeleri Pıhtılaşma bozuklukları

26 SU Vücudun düzenli çalışabilmesi için gerekli olan sıvının çoğunluğunu su ve diğer içeceklerden (yaklaşık 1-1.5lt) sağlarız Geriye kalan kısmını ise besinlerimizdeki sıvı kısımlardan alırız Vücuda alınan su idrar,ter ve dışkıyla atılır. Bir kısmı da solunum yoluyla atılır. Ayrıca ishal sırasında dışkı ile su kayıpları fazladır Günlük olarak kaybedilen miktarı karşılayacak kadar sıvı alınmadığında vücut hücrelerinin çalışması aksar.

27 SU Yetişkin insan vücudunun %60 ı sudur SU ; vücudun büyük bir kısmını oluşturur

28 Vücudun günlük su ihtiyacı 2-2,5 litre

29 YETERLİ VE DENGELİ BESLENME SAĞLIĞIN TEMELİDİR  Şişmanlık  Kalp-damar hastalıkları  Bazı kanser türleri  Şeker hastalığı vb. sık görülür.

30

31  Besin çeşitliliği sağlanmalıdır.  Öğün atlanmamalıdır.  İdeal vücut ağırlığı korunmalıdır.  Şeker ve tatlı tüketimi azaltılmalıdır.  Posa alımı arttırılmalıdır.  Sebze ve meyve tüketimi arttırılmalıdır.  Düşük yağlı ve düşük kolesterollü besinler tüketilmelidir.  Yüksek kalsiyumlu besinler tüketilmelidir.

32  Tuz tüketimi azaltılmalı, tüketilen tuz İYOTLU TUZ olmalıdır.  Sıvı tüketimi arttırılmalıdır.  Fiziksel aktivite arttırılmalıdır.  Ağız ve diş sağlığına dikkat edilmelidir.  Kesinlikle sigara içilmemelidir.  Alkol ve kafein alımı sınırlandırılmalıdır.  Besinler doğru hazırlanmalı ve doğru pişirilmelidir.

33 OBEZİTE (şişmanlık) ÇOCUKLUK ÇAĞININ EN SIK GÖRÜLEN KRONİK HASTALIKLARINDAN BİRİDİR 80’li yıllar 2000’li yıllar %6-7%15-16

34 KAHVALTI Gece uzun süre aç kalan vücudun özellikle sabahları uygun şekilde beslenmesi gerekmektedir. Bu açlığın bilişsel gelişim ve davranışlar üzerine etkisinin olduğu kahvaltı yapma veya kahvaltıyı atlama üzerine yapılmış çalışmalarla gösterilmiştir ve kahvaltı yapmanın çocukların davranışları üzerinde olumlu etkilerinin olduğu bulunmuştur. Erken saatlerde okula giden öğrenciler kahvaltı yapmadıklarında derslere gösterdikleri ilgi azalmakta ve bu durum okul başarılarına etki etmektedir. Kahvaltı alışkanlığı kazanan çocuklarda, okul başarısında gelişme olduğu, uzun dönemde ise çocukların beslenme durumunda gelişme olduğu, mikrobesin ögesi yetersizliklerinin düzeldiği ve çocuğun bilişsel olarak da etkilendiği saptanmıştır. Kısaca kahvaltı yapmanın okula devam, okul başarısı ve okuldaki davranışlar üzerine olumlu etkilerinin olduğu söylenebilir.

35 ÇOCUKLARIN SAĞLIKLI GIDALARA HER ZAMAN ULAŞABİLME HAKKI OLMALIDIR KANTİNLER BİZİM İÇİN NEDEN ÖNEMLİ? ÇOCUKLAR GÜNLERİNİN BÜYÜK KISMINI OKULDA GEÇİRMEKTEDİR

36 KANTİNLERDE BESLENME AÇISINDAN MEVCUT RİSKLER NELERDİR? YÜKSEK ORANDA ŞEKER İÇEREN GIDALAR

37 Özellikle A ve C vitamini yönünden zengin Birçok antioksidan ve sağlığa yararlı besin öğesi Sindirim sistemi için son derece önemli posadan zengin SAĞLIKLI ALTERNATİF

38 Kızartmalar (patates kızartması v.b), Cipsler YÜKSEK ENERJİLİDİR Yağlarda yüksek sıcaklıkta veya tekrar tekrar kullanma sonucunda sağlığa zararlı trans yağ asitleri oluşur SATILMASI İSTENMEYENLER

39 Fırınlanmış patates SAĞLIKLI ALTERNATİF Trans yağ asitleri çok daha azdır Daha az yağ içerdiği için daha düşük enerjilidir Ceviz, badem, fındık ve kuru meyveler Kalp ve damar sağlığı ve beyin gelişimi için yararlı yağlar içerirler

40 AKILLI İŞARETLER

41 KİŞİSEL HİJYEN  KİŞİSEL HİJYEN: kişilerin kendi sağlığını korudukları ve devam ettirdikleri özbakım uygulamalarıdır.

42 KİŞİSEL HİJYEN  Kişisel temizlik, sağlıkla yakından ilgilidir.  Pek çok hastalık mikrobunun temiz olmayan kişilerde kolayca yerleştiği bilinmektedir.  Sağlığın korunması için düzenli bir şekilde saç, vücut, ağız ve dişlerimizin temizlenmesi ve giyeceklerin sık yıkanması gereklidir.

43 KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI  En az haftada bir defa banyo yapma, çamaşır ve giyecekleri sık değiştirme.  Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını kesme.  Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun ile yıkayıp kurulama.  Tuvaletten sonra elleri bol su ve sabun ile yıkayıp kurulamak.

44 KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI  Günde en az iki defa diş fırçalamak.  Her gün saçları taramak. Sık sık uygun şampuanla yıkamak.  Yere düşen bir yiyeceği yememek.  Çiğ meyve ve sebzeleri yıkamadan yememek.  Açıkta satılan yiyeceklerin tüketilmemesi.

45 KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI  Temizlik denilince sadece vücut temizliği veya konut temizliği anlaşılmamalıdır.  Yaşadığımız ve çalıştığımız, eğlendiğimiz her yerde sağlığımız açısından temizlik üzerinde ciddiyetle durulmalıdır.

46 KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI  Kişi yanında sürekli kağıt mendil bulundurmalı.  Tuvaletleri temiz kullanmalı.  Çöpleri çöp kutusuna atmalı.

47 GIDA HİJYENİ Büyüme ve gelişme için gerekli olan gıdaları ve bunların ne kadar sağlıklı, güvenilir olduğunu biliyor musunuz? Severek satın aldığınız gıdalar ne kadar sağlıklı ve güvenilir?

48 GÜVENİLİR GIDA Temiz, bozulmamış ve içinde sağlığa zararlı maddeler bulundurmayan gıdadır. Gıdaların kirlenmesini ve sağlığa zararlı hale gelmesini önlemek için gıdaların satın alımından tüketimine kadar geçen tüm aşamalarında temizlik ve hijyen kurallarına uymamamız gerekmektedir.

49 GIDALARIN KİRLENMESİNE NEDEN OLAN ETMENLER Fiziksel kirlenme; gıda dışı maddeler (cam kırıkları,saç,sinek vb) Kimyasal kirlenme ; tarım ilaçları, deterjanlar, gıda ambalajları vb. Biyolojik kirlenme ; bakteriler vb canlılar

50 BAKTERİLER KÜFLER VİRÜSLER MAYALAR KİMYASAL MADDE BULAŞMIŞ BESİN ALIMI PARAZİTLER HAYVANLAR BİTKİLER BESİN ZEHİRLENMESİ

51 BESİN ZEHİRLENMESİNİN TEMEL BELİRTİLERİ İSHAL* KARIN AĞRISI * KUSMA* ATEŞ*

52 Açıkta satılan ürünleri satın almayın Etiketinde üretim izni olmayan ürünleri satın almayın. Üretim ve son kullanma tarihlerini kontrol edelim Gıdaları uygun koşullarda saklayalım Süt, yoğurt, köfte ve yumurta gibi besinleri mutfak masası ya da tezgahta bırakmayın. Çünkü bu tür protein içeriği yüksek olan besinler oda sıcaklığında çabuk bozulur.

53 Sebze ve meyveleri bol suda iyice yıkayın Yemeklerinizin iyice piştiğinden emin olun. Çünkü yüksek sıcaklıkta ve iyi pişmiş yemeklerde bakteriler kolaylıkla ölür. Buzdolabının kapağını gereğinden uzun süre açık bırakmayın

54