CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ

... konulu sunumlar: "CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ"— Sunum transkripti:

1 CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ
DOĞADAKİ CANLILARIN YAŞAMLARINI DEVAM ETTİREBİLMESİ İÇİN ENERJİYE İHTİYAÇ DUYARLAR. BU ENERJİYİ DE BESİNLERDEN KARŞILAR. Halil KOZANHAN BESİNLERDEKİ TEMEL ENERJİ KAYNAĞI GÜNEŞTİR. GÜNEŞ ÜRETİCİLER TÜKETİCİLER ÜRETİCİLER İNORGANİK MADDELERDEN ORGANİK MADDE SENTEZLERLER. FOTOSENTEZ YAPARAK KENDİ BESİNİNİ KENDİSİ ÜRETİR YAPILARINDA KLOROFİL YA DA KLOROPLAST BULUNUR. ÖRNEK YEŞİL YAPRAKLI BİTKİLER. SİYANO BAKTERİLERİ ÖĞLENA

2 CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ AYRIŞTIRICILAR(ÇÜRÜKÇÜLLER)
TÜKETİCİLER Halil KOZANHAN KENDİ BESİNİNİ DIŞARIDAN KARŞILAYAN CANLILARDIR. 1 OTÇULLAR 2 ETÇİLLER 3 HEPÇİLLER OTLA BESLENEN CANLILARDIR. ETLE BESLENEN CANLILARDIR. HEM OTLA HEMDE ETLE BESLENEN CANLILARDIR. ÖR ÖR ÖR KOYUN, KEÇİ, İNEK, ZÜRAFA, ÇEKİRGE, PLAKTON VB… ASLAN, KARTAL, KURT, TİLKİ, AKBABA, YILAN VB… İNSAN, AYI TAVUK, KÖPEK, SERÇE VB… AYRIŞTIRICILAR(ÇÜRÜKÇÜLLER) CANLI ATIKLARI VE KALINTILARIYLA BESLENEN CANLILARDIR. ÖR MANTARLAR VE BAZI BAKTERİLER VB…

3 BESİN ZİNCİRİ TANIM Halil KOZANHAN
EKOSİSTEMDEKİ CANLILARIN BİRBİRLERİNİ YİYEREK OLUŞTURDUĞU ZİNCİRDİR. Halil KOZANHAN BESİN ZİNCİRİNİN İLK HALKASINI ÜRETİCİLER OLUŞTURUR. GÜNEŞ TÜKETİCİLER AV AVCI

4 %10’U AKTARILIR. BESİN AĞI BESİN PİRAMİDİ TANIM Halil KOZANHAN
EKOSİSTEMDE BULUNAN CANLILARIN BİRDEN ÇOK BESİN ZİNCİRİNDEN OLUŞTURDUĞU AĞA BESİN AĞI DENİR. BESİN PİRAMİDİ ENERJİ MİKTARININ ÜRETİCİDEN TÜKETİCİYE DOĞRU AKTARILMASIYLA OLUŞAN PİRAMİTTİR. 1 joule 3.Tüketici (hepçil) ENERJİ MİKTARININ %10’U AKTARILIR. 10 joule 2.TÜKETİCİ (etçil) AYRIŞTICILAR (Saprofit) 100 joule 1.TÜKETİCİ (Otçul) 1000 joule ÜRETİCİ GÜNEŞ

5

6

7

8 FOTOSENTEZ TANIM AMAÇ: Halil KOZANHAN KARBONDİOKSİT SU BESİN OKSİJEN
BİTKİNİN GÜNEŞ IŞIĞI YARDIMIYLA HAVADAN YAPRAKLARIYLA ALDIĞI KARBONDİOKSİT İLE TOPRAKTAN KÖKLERİYLE ALDIĞI SUYU KULLANARAK BESİN VE OKSİJEN ÜRETMESİ OLAYINA FOTOSENTEZ DENİR. BİTKİNİN KENDİ BESİNİNİ KENDİSİ ÜRETMESİ OLAYIDIR. AMAÇ: IŞIK KARBONDİOKSİT SU BESİN OKSİJEN KLOROPLAST İNORGANİK MADDE ORGANİK MADDE GEREKENLER ÜRETİLENLER IŞIK SU KARBONDİOKSİT KLOROFİL BESİN OKSİJEN

9 1 2 3 4 BESİN 5 6 7 FOTOSENTEZ KLOROPLASTTA GERÇEKLEEŞİR.
Halil KOZANHAN GÜNDÜZ GERÇEKLEŞİR. 3 YEŞİL YAPRAKLI BİTKİLER, MAVİ - YEŞİL ALGLER, SİYANO BAKTERİLERİ VE ÖĞLENA 4 YAPILARINDA KLOROFİL BULUNUR. BİTKİYE YEŞİL RENGİ VERİR BAKTERİLERDE SİTOPLAZMADA, KİMYASAL BAĞ ENERJİSİ BESİN BİTKİLERDE KLOROPLASTTA BULUNUR 5 İNORGNİK MADDEDEN, ORGANİK MADDE SENTEZLENİR. 6 IŞIK ENERJİSİNİ, KİMYASAL BAĞ ENERJİSİNE DÖNÜŞTÜRÜR. 7 ÜRETİLEN BESİNİN FAZLASI NİŞASTA ŞEKLİNDE DEPO EDİLİR. (BİTKİNİN AĞIRLIĞI ARTAR.) NİŞASTA AYIRACI İYOT ÇÖZELTSİ MAVİ- MOR RENK VERİR BİTKİNİN FOTOSENTEZ YAPTIĞININ KANITIDIR.

10 FOTOSENTEZ HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
ÇEVRESEL FAKTÖRLER GENETİK FAKTÖRLER Halil KOZANHAN 1 1 IŞIK ŞİDDETİ YAPRAK SAYISI ARTAR 2 IŞIK RENGİ 2 YAPRAK GENİŞLİĞİ ARTAR 3 KARBONDİOKSİT MİKTARI 3 YAPRAK KALINLIĞI AZALIR 4 SU MİKTARI 4 STOMA MİKTARI ARTAR 5 SICAKLIK 5 KLOROFİL MİKTARI ARTAR 1 2 IŞIK ŞİDDETİ IŞIK RENGİ Fotosentez Hızı ŞİDDETLİ IŞIK ZAYIF IŞIK Işık Şiddeti IŞIK ŞİDDETİ ARTTIKÇA FOTOSENTEZ HIZI BELİRLİ BİR SEVİYEYE KADAR ARTAR SONRA SABİT KALIR EN HIZLI MOR VE KIRMIZI IŞIKTA EN YAVAŞ YEŞİL IŞIKTA

11 FOTOSENTEZ HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
3 4 KARBONDİOKSİT MİKTARI SU MİKTARI Halil KOZANHAN Fotosentez Hızı Fotosentez Hızı Karbondioksit Miktarı Su Miktarı KARBONDİOKSİT MİKTARI ARTTIKÇA FOTOSENTEZ HIZI BELİRLİ BİR SEVİYEYE KADAR ARTAR SONRA SABİT KALIR SU MİKTARI ARTTIKÇA FOTOSENTEZ HIZI BELİRLİ BİR SEVİYEYE KADAR ARTAR SONRA SABİT KALIR 5 SICAKLIK Fotosentez Hızı Sıcaklık 25°C BELİRLİ BİR SICAKLIĞA KADAR FOTOSENTEZ HIZI ARTARKEN BELİRLİ BİR SICAKLIKTAN SONRA AZALMAYA BAŞLAR.

12

13 ATP 1 SOLUNUM OKSİJENLİ SOLUNUM OKSİJENSİZ SOLUNUM OKSİJENLİ SOLUNUM
TANIM BESİNLERİN HÜCRE İÇİNDE PARÇALANMASI SONUCU ENERJİ (ATP) ELDE EDİLMESİ OLAYIDIR. HÜCRE İÇİ KULLANILABİLİR ENERJİ ATP Halil KOZANHAN HÜCRE İÇİ KULLANILABİLİR ENERJİ ELDE ETMEKTİR. AMAÇ: OKSİJENLİ SOLUNUM OKSİJENSİZ SOLUNUM OLMAK ÜZERE İKİYE AYRILIR. 1 OKSİJENLİ SOLUNUM TANIM BESİNLERİN OKSİJEN ( O2 ) KULLANILARAK PARÇALANMASI SONUCU ENERJİ (ATP) ELDE EDİLMESİ OLAYIDIR. ENZİM BESİN OKSİJEN KARBONDİOKSİT SU ENERJİ MİTOKONDRİ ORGANİK MADDE İNORGANİK MADDE GEREKENLER ÜRETİLENLER BESİN OKSİJEN ENZİM MİTOKONDRİ KARBONDİOKSİT SU ENERJİ (ATP)

14 1 2 3 4 5 4 SOLUNUM MİTOKONDRİDE GERÇEKLEEŞİR.
Halil KOZANHAN GECE - GÜNDÜZ GERÇEKLEŞİR. 3 TÜM CANLILAR GERÇEKLEŞTİRİR. 4 ORGANİK MADDE, İNORGNİK MADDEDEN SENTEZLENİR. 5 KİMYASAL BAĞ ENERJİSİNİ, HÜCRE İÇİ KULLANILABİLİR ENERJİYE DÖNÜŞTÜRÜR. BESİN ENERJİ ( ATP ) ADENOZİN TRİ FOSFAT ADENOZİN P P P R 4 KİREÇ SUYU, SOLUNUM SONUCU AÇIĞA ÇIKAN KARBONDİOKSİT GAZINI TUTARAK BULANIR. SOLUNUM SONUCU AÇIĞA ÇIKAN KARBONDİOKSİT GAZINI BELİRLEMEK BİTKİNİN FOTOSENTEZ YAPMASINI ENGELLER GÜNEŞ CO2 CO2 Kireç Suyu BULANIR Kireç Suyu BULANIR

15 LAKTİK ASİT FERMANTASYONU ETİL ALKOL FERMANTASYONU
SOLUNUM 2 OKSİJENSİZ SOLUNUM Halil KOZANHAN TANIM BESİNLERİN OKSİJEN ( O2 ) KULLANILMADAN PARÇALANMASI SONUCU ENERJİ (ATP) ELDE EDİLMESİ OLAYIDIR. 1 SİTOPLAZMADA GERÇEKLEEŞİR. 2 SU OLUŞMAZ VE AZ ENERJİ ÜRETİLİR. 3 BAKTERİLER, MANTARLAR VE ÇİZGİLİ KAS HÜCRELERİ GERÇEKLEŞTİRİR. LAKTİK ASİT FERMANTASYONU ETİL ALKOL FERMANTASYONU BESİN LAKTİKASİT ENERJİ BESİN ETİLALKOL CO ENERJİ YORGUNLUK ASİTİ SÜTTEN PEYNİR VE YOĞURT ÜRETİMİ BİRA, ŞARAP, TURŞU, SİRKE ÜRETİMİ VE HAMURUN MAYALANMASI CO2 OLUŞMAZ. CO2 OLUŞUR. BAKTERİLER VE ÇİZGİLİ KAS HÜCRELERİ BAKTERİLER VE MANTARLAR

16 FOTOSENTEZ SOLUNUM Halil KOZANHAN

17

18

19 1 MADDE DÖNGÜLERİ TANIM SU DÖNGÜSÜ Halil KOZANHAN
DOĞADAKİ CANLI VE CANSIZLARIN YAPISINDA BULUNAN SU, KARBON, OKSİJEN VE AZOT GİBİ MADDELERİN DÖNÜŞÜMLERİYLE OLUŞAN DÖNGÜYE DENİR. Halil KOZANHAN 1 SU DÖNGÜSÜ GÜNEŞ ATMOSFERDEKİ SU MİKTARINI ARTIRAN ; BUHARLAŞMA, TERLEME VE SOLUNUM OLAYLARIDIR. ATMOSFERDEKİ SU MİKTARINI AZALTAN ; YAĞIŞ OLAYIDIR.

20 KARBON VE OKSİJEN DÖNGÜSÜ
MADDE DÖNGÜLERİ 2 KARBON VE OKSİJEN DÖNGÜSÜ Halil KOZANHAN CANLI ATIKLARI FOSİL YAKITLAR (PETROL, KÖMÜR VE DOĞAL GAZ) AYRIŞTIRICILAR KARBON VE OKSİJEN CANLI YAŞAMINDA ÖNEMLİ BİR YERE SAHİPKEN AYNI ZAMANDA CANLI YAPISINI OLUŞTURAN BAŞLICA MADDELERDİR. DOĞADAKİ KARBONUN KAYNAĞI ATMOSFERDEKİ KARBONDİOKSİT GAZIDIR. ATMOSFERDEKİ KARBON MİKTARINI ARTIRAN; SOLUNUM, FOSİL YAKITLARIN YANMASI SONUCU OLUŞAN SALINIM VE CANLI ATIKLARININ AYRIŞTIRICILAR TARAFINDAN PARÇALANMASI ATMOSFERDEKİ OKSİJEN MİKTARINI ARTIRAN; FOTOSENTEZ OLAYI

21 AZOT TUTUCU BAKTERİLER
MADDE DÖNGÜLERİ 3 CANLI ATIKLARI AZOT TUTUCU BAKTERİLER AZOT DÖNGÜSÜ Halil KOZANHAN AZOT,CANLIDA PROTEİNİN YAPISINI KATILAN ÖNEMLİ BİR MADDEDİR. ATMOSFERİN % 78’ İ AZOT GAZI OLMASINA RAĞMEN; HAYVANLAR AZOTU SADECE BİTKİLERDEN (BAKLAGİLLER) KARŞILARKEN BİTKİLER İSE AZOT İHTİYACINI TOPRAKTAN KARŞILARLAR. DOĞADAKİ HİÇBİR CANLI HAVADAKİ SERBEST HALDE BULUNAN AZOTU DOĞRUDAN KULLANAMAZ. ATMOSFERDEKİ AZOT YILDIRIM ŞİMŞEK OLAYLARIYLA TOPRAĞA GEÇER

22 O3 OZON TABAKASI İNCELMESİNİN NEDENİ İNCELMESİNİN SONUCU
Halil KOZANHAN GÜNEŞTEN GELEN ZARARLI IŞINLARIN ( UV- MORÖTESİ) DÜNYAMIZA ULAŞMASINI ENGELLEYEN TABAKADIR. İNCELMESİNİN NEDENİ İNCELMESİNİN SONUCU CFC ( KLOROFLOROKARBONLAR ) KLİMA GAZLARI BÖCEK İLAÇLARI BUZDOLAPLARI YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI PARFÜMLER VE DEODORANTLAR SPREYLER GÜNEŞ YANIKLARINA, DERİ KANSERİNE BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN ZAYIFLAMASINA KATARAKT OLUŞUMUNA TARIMSAL ÜRETİMİN ZAYIFLAMASINA NEDEN OLUR.

23 SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
TANIM DOĞAL KAYNAKLARA ZARAR VERMEDEN KAYNAKLARI BİLİNÇLİ TÜKETİP GELECEK NESİLLERİ DÜŞÜNEREK BUGÜNÜN VE GELECEĞİN PLANLANMASIDIR. Halil KOZANHAN TEMEL ESASLARI ÇEVRESEL SOSYAL EKONOMİK GERİ DÖNÜŞÜM TANIM KULLANDIĞIMIZ ÜRÜNLERDEN GERİYE KALAN ATIKLARIN TEKRAR ÜRETİME KAZANDIRILMASIDIR. KAĞIT PLASTİK CAM METALLER PİL VE ELEKTRONİK ATIKLAR

24 BİYO-TEKNOLOJİ TANIM TARİHÇESİ Halil KOZANHAN MÖ Biranın Mayalanması
Pastörize süt üretimi 1863-Mendelin çalışmaları 1883-İlk kuduz aşısı 1984 DNA parmak izi 1928 Flemming penisilin 2004-TÜBİTAK kuruldu. BİYO-TEKNOLOJİ TANIM TARIM, ENDÜSTRİ VE SAĞLIK ALANINDA CANLI HÜRCELER KULLANILARAK ÇEŞİTLİ ÜRÜNLER ELDE EDİLMESİDİR. Halil KOZANHAN TARİHÇESİ

25 Halil KOZANHAN

26 Halil KOZANHAN

27

28