İSİMLER. İSİM NEDİR? Varlıkları karşılayan sözcüklere isim denir. Canlı veya cansız olsun her varlığın ismi olabileceği gibi duyguların ve düşüncelerin.

... konulu sunumlar: "İSİMLER. İSİM NEDİR? Varlıkları karşılayan sözcüklere isim denir. Canlı veya cansız olsun her varlığın ismi olabileceği gibi duyguların ve düşüncelerin."— Sunum transkripti:

1 İSİMLER

2 İSİM NEDİR? Varlıkları karşılayan sözcüklere isim denir. Canlı veya cansız olsun her varlığın ismi olabileceği gibi duyguların ve düşüncelerin de isimleri olabilir. Varlıkları karşılayan sözcüklere isim denir. Canlı veya cansız olsun her varlığın ismi olabileceği gibi duyguların ve düşüncelerin de isimleri olabilir. İşte yine geliyor sonbahar İşte yine geliyor sonbahar Çiçekler çiçekliğini unutacak Çiçekler çiçekliğini unutacak Bu dizelerde sonbahar, çiçekler isme örnek olarak gösterilebilir. Bu dizelerde sonbahar, çiçekler isme örnek olarak gösterilebilir. İsimler çeşitli özelliklerine göre farklı yönlerden incelenir. İsim çeşitleri şu şekildedir: İsimler çeşitli özelliklerine göre farklı yönlerden incelenir. İsim çeşitleri şu şekildedir:

3 A.VARLIKLARA VERİLİŞİNE GÖRE İSİMLER İsimler İsimler 1.Özel İsimler: Bilinen bir varlığı gösteren yani tek varlığı belirten isimlerdir. 1.Özel İsimler: Bilinen bir varlığı gösteren yani tek varlığı belirten isimlerdir. Örneğin İstanbul, Pendik, Pendik Lisesi, Ayşe, Mehmet, Marmara Denizi özel isimdir. Özel isimler kişi, şehir, ülke, hayvan, din, dergi, gazete, kurum ismi olabilir. Örneğin İstanbul, Pendik, Pendik Lisesi, Ayşe, Mehmet, Marmara Denizi özel isimdir. Özel isimler kişi, şehir, ülke, hayvan, din, dergi, gazete, kurum ismi olabilir. 2.Cins (Tür) İsimler: Aynı türde olan varlıkları karşılayan isimlerdir. Özel isimde tek bir varlık zihinde canlanırken cins isimde birbirine benzeyen birçok varlık zihinde canlanabilir. Örneğin “araba” erken aklımıza birçok araba modeli gelebilir. 2.Cins (Tür) İsimler: Aynı türde olan varlıkları karşılayan isimlerdir. Özel isimde tek bir varlık zihinde canlanırken cins isimde birbirine benzeyen birçok varlık zihinde canlanabilir. Örneğin “araba” erken aklımıza birçok araba modeli gelebilir.

4 B.VARLIKLARIN OLUŞUNA GÖRE (VARLIKLARIN YAPISINA GÖRE) İSİMLER: Somut İsim: Duyu organlarımızla algılanabilen varlıklara verilen isimler somut olarak adlandırılır. Örneğin elma, televizyon, su, gözlük, ev gibi isimler somuttur Somut İsim: Duyu organlarımızla algılanabilen varlıklara verilen isimler somut olarak adlandırılır. Örneğin elma, televizyon, su, gözlük, ev gibi isimler somuttur Soyut İsim: Beş duyu organımızla algılanamayan, madde halinde olmayan varlıklara verilen isimler soyut isim olarak adlandırılır. Örneğin sevgi, akıl, düşünce, üzüntü, sevinç gibi isimler soyuttur. Soyut İsim: Beş duyu organımızla algılanamayan, madde halinde olmayan varlıklara verilen isimler soyut isim olarak adlandırılır. Örneğin sevgi, akıl, düşünce, üzüntü, sevinç gibi isimler soyuttur.

5 C.VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE 1. Tekil İsim: Sadece bir varlığı karşılayan ve çokluk eki olan “-ler, -lar” ekini almamış isimlerdir. Örneğin sınıf, öğrenci, öğretmen, masa, kalem, okul gibi isimler bir tek varlığı karşılar ve tekil isimdir 2. Çoğul İsim: Sadece tek varlığı değil birden çok ismi karşılayan isimlerdir. Tekil ismin sonuna çokluk eki olan “-ler, -lar” getirilerek yapılır. Örneğin sınıflar, öğrenciler, öğretmenler, masalar, kalemler gibi isimler çoğul isimlerdir

6 Topluluk İsmi: Çokluk eki almadığı halde, tekil isim gibi görünüp birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. Örneğin sürü, ordu, orman, aile, meclis, takım, manga, millet gibi isimler tekil isim gibi göründüğü halde birçok varlığı belirtir. Topluluk İsmi: Çokluk eki almadığı halde, tekil isim gibi görünüp birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. Örneğin sürü, ordu, orman, aile, meclis, takım, manga, millet gibi isimler tekil isim gibi göründüğü halde birçok varlığı belirtir.

7 D.YAPILARINA GÖRE Yapılarına göre isimleri 3 başlıkta sınıflandırmak mümkün. Bunlar: Yapılarına göre isimleri 3 başlıkta sınıflandırmak mümkün. Bunlar: Basit İsim: Kök halinde bulunan, üstüne herhangi bir yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş isimlerdir. Tek bir sözcükten oluşurlar: Basit İsim: Kök halinde bulunan, üstüne herhangi bir yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş isimlerdir. Tek bir sözcükten oluşurlar: İnsan, kalem, masanın, bardak, arabalar… İnsan, kalem, masanın, bardak, arabalar… Türemiş İsim: Basit isimken üzerine en az bir yapım eki alıp farklı bir anlamda isme bürünen ya da fiilken ek alıp ad olan isimlerdir: Türemiş İsim: Basit isimken üzerine en az bir yapım eki alıp farklı bir anlamda isme bürünen ya da fiilken ek alıp ad olan isimlerdir: İnsan-lık, kalem-lik, simit-çi, yol-cu İnsan-lık, kalem-lik, simit-çi, yol-cu Gül-üş, onar-ım, say-ı, kaz-ma Gül-üş, onar-ım, say-ı, kaz-ma

8 Birleşik İsim: En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan isimlerdir. Birleşik isim şu yollarla yapılabilir: Birleşik İsim: En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan isimlerdir. Birleşik isim şu yollarla yapılabilir: İki ismin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik isimler: gökyüzü, keçiboynuzu, altıparmak İki ismin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik isimler: gökyüzü, keçiboynuzu, altıparmak Bir isim bir eylemin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik isimler: gecekondu, bilgisayar, imambayıldı Bir isim bir eylemin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik isimler: gecekondu, bilgisayar, imambayıldı İki eylemin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik sözcükler: biçerdöver, dedikodu İki eylemin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik sözcükler: biçerdöver, dedikodu

9

10

11

12 1 ) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi somut bir addır? 1 ) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi somut bir addır? AAÇağının gerçeklerini yansıtmak her yazar için bir amaç olmalıdır. AAÇağının gerçeklerini yansıtmak her yazar için bir amaç olmalıdır. BBBir sanatçının yaşadığı dönemi doğru yansıtması, halkının yaşayış biçimini de tanımasına bağlıdır. BBBir sanatçının yaşadığı dönemi doğru yansıtması, halkının yaşayış biçimini de tanımasına bağlıdır. CCGerçekçi bir yazarın yapması gereken en önemli şey halkın sorunlarını işlemesidir. CCGerçekçi bir yazarın yapması gereken en önemli şey halkın sorunlarını işlemesidir. DDHalkla iç içe olan bir sanatçının temel görevi, o dönemi sonraki kuşaklara aktarmak olmalıdır. DDHalkla iç içe olan bir sanatçının temel görevi, o dönemi sonraki kuşaklara aktarmak olmalıdır. EEBir sanatçının başarısı, çağını gerçeğe uygunanlatmasından kaynaklanır. EEBir sanatçının başarısı, çağını gerçeğe uygunanlatmasından kaynaklanır.

13 (I) Düzlüğe vardıklarında öndeki ufak tefek adam durdu. (II) Arkasından gelen yol arkadaşı az kalsın onun üstüne yıkılıyordu. (Ill) Şapkasını çıkardı. (IV) İşaret parmağıyla şapkanın çevresindeki ter damlalarını sildi. (V) İhtiyar arkadaşı, sırtındaki battaniyeyi sertçe yere fırlattı. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisindeki altı çizili sözcük ad değildir? (I) Düzlüğe vardıklarında öndeki ufak tefek adam durdu. (II) Arkasından gelen yol arkadaşı az kalsın onun üstüne yıkılıyordu. (Ill) Şapkasını çıkardı. (IV) İşaret parmağıyla şapkanın çevresindeki ter damlalarını sildi. (V) İhtiyar arkadaşı, sırtındaki battaniyeyi sertçe yere fırlattı. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisindeki altı çizili sözcük ad değildir? AIII AIII BV BV CIV CIV DII DII EI EI

14