ÇOCUKLUK DÖNEMİ AŞILARI

... konulu sunumlar: "ÇOCUKLUK DÖNEMİ AŞILARI"— Sunum transkripti:

1 ÇOCUKLUK DÖNEMİ AŞILARI
ARŞ. GÖR. DR. CUMA ALİ ZOBA KTÜ Aile Hekimliği Anabilim Dalı

2 Sunum Planı Amaç Bağışıklama Çeşitleri Aşı Tipleri
Aşı Uygulama Kuralları Aşıların Saklanması Aşı Kontrendikasyonları Ulusal Aşı Takvimi Aşılar Hakkında Genel Bilgiler Ulusal Aşı Takviminde Olmayan Aşılar Aşılamada Özel Durumlar

3 Amaç Aşılama, aşı takvimi ve aşılar hakkında bilgi vermek.

4 Hedefler Aşıların ulusal bağışıklama takvimine göre hangi aylarda/yaşlarda yapılacağını sayabilmek. Aşılamada kontrendikasyonları sayabilmek. Aşılamada yanlış bilinen kontrendikasyonları sayabilmek. Aşıların yan etkilerini sayabilmek. İlk karşılaşmada aşı planlaması yapabilmek.

5 2000 gr altı yenidoğanda Hepatit B aşısını nasıl yapalım?
18 aylık hiç aşılanmamış çocukta aşı planlamasını nasıl yapalım?

6 (anneden bebeğe antikor geçişi)
Bağışıklık Çeşitleri PASİF BAĞIŞIKLIK AKTİF BAĞIŞIKLIK Doğal Pasif (anneden bebeğe antikor geçişi) Yapay Pasif (Immunglobulinle) Doğal Aktif (enfeksiyon) Yapay Aktif (Aşılama)

7 Aşı Nedir ? Aşı; bir hastalığa karşı spesifik koruma sağlamak amacıyla hazırlanmış immuno-biyolojik materyaldir.

8 Aşı Tipleri-1 Canlı aşı BCG, Tifo, KKK, Su Çiçeği, Rotavirüs,
Oral Polio, Influenza, Adenovirüs İnaktive aşı Boğmaca, İnaktif Polio, Hepatit A Toksoid aşı Difteri, Tetanoz

9 Aşı Tipleri-2 Polisakkarid aşı Pnomokok, Haemophilus influenza tip b,
Meningokok Rekombinant aşı Hepatit B

10 Aşı Uygulama Yolları Intramuskuler Intravenöz Intradermal Subkutan
Oral

11 Aşı Uygulama Kuralları-1
Her aşı öncesi ve sonrası eller yıkanmalıdır. Aşının son kullanma tarihi ve homojenliği kontrol edilmelidir. Aşılama öncesi aşı kontrendikasyonları mutlaka sorgulanmalıdır. Kullanılacak iğne ve enjektör tek kullanımlık olmalıdır. Farklı aşılar aynı enjektör içinde karıştırılarak uygulanmamalıdır.

12 Aşı Uygulama Kuralları-2
Farklı aşılar aynı anda uygulanabilir. Aynı anda birden fazla aşı uygulamasında ayrı ekstremite kullanılmalı, Aynı ekstremite kullanılacaksa minimum 2 cm aralık olmalıdır. Canlı aşılar uygulanırken ya aynı anda uygulanmalı ya da aralarında en az 1 ay süre olmalıdır. Gecikmiş aşı zamanlarında yeniden başlangıç yapılmaz. Aşı yan etkileri hakkında aileler bilgilendirilmelidir.

13 Aşıların Saklanması-1 Aşıların soğuk zincir ile taşınıp, uygun ortam ve sıcaklıkta muhafaza edilmesi hayati önem taşımaktadır. Soğuk zincir; Aşıları üretildiği andan aşılama yapılana kadar kabul edilebilir ısı aralığında tutmak üzere düzenlenmiş bir seri depolama ve nakil basamağından oluşur. Aşıların sürekli sıcaklık takibi yapılan buzdolaplarında uygun bölümlerde, uygun istiflenmiş şekilde saklanması gerekir.

14 Aşıların Saklanması-2

15 Aşıların Saklanması-3 Üst rafına: OPA, sulandırıcıları ayrı olmak üzere Hib, BCG, KKK, meningokok aşısı Orta rafına: DaBT-İPA-Hib, kuduz aşısı Alt rafına: Hep B, Td, DT, PPD solüsyonu, aşı sulandırıcıları ve tüm antiserumlar, grip aşısı yerleştirilmelidir. En alt kısma (sebzelik): Dolap ısısının sabit tutulmasına yardımcı olmak üzere su şişeleri yerleştirilmelidir.

16 Aşıların Saklanması-4 Buzdolabı kapağında ısı izlem çizelgesi bulundurulmalıdır. Buzdolabının orta bölmesinde termometre bulunmalı, alt ve üst dereceleri olmalı, günde iki kez ısı kontrolü yapılarak kayıt formu tutulmalıdır. Aşılar buzluğa ve kapağa konulmamalıdır. Buzdolabı ısısı +2 ile +8 derece arasında, özellikle +4 derecede korunmalıdır.

17 Aşıların Saklanması-5 Isı değişimlerini önlemek için aşılar, rafların orta kısmına yerleştirilmelidir. Buzdolabı çalışır durumda olmalı, prizden kolayca çıkmamalıdır. Ayrıca buzdolabı güneş ışığından uzak serin bir yerde bulunmalı, duvardan en az 20 cm uzakta bulunmalıdır.

18 Aşı Kontrendikasyonları-1
Aşı ve içeriğine karşı anaflaksi ve benzeri tablo İmmun suprese ilaç alanlarda canlı aşı İmmun yetmezlikte canlı aşı İlerleyici Nörolojik bozukluklarda aşılama 72 ay üzerindekilere boğmaca aşısı

19 Aşı Kontrendikasyonları-2
DBT sonrası 7 gün içinde ortaya çıkan ensefalopatide boğmaca aşısı Ateşli/ateşsiz ağır ve orta şiddette enfeksiyon varlığı Hamilelerde canlı aşılar İmmun yetmezliği olan çocukla teması olanlarda oral polio

20 Yanlış Bilinen Kontrendikasyonlar-1
Prematüre doğmuş olması Anne sütü alıyor olması Hafif ateşli enfeksiyonlar olması (38.5 C ° altında) Başka bir nedenle antibiyotik kullanıyor olması Ailede aşıya bağlı konvülsiyon öyküsü olması Nonspesifik allerjik hastalık öyküsü olması

21 Yanlış Bilinen Kontrendikasyonlar-2
Annenin gebe olması Daha önceki DBT aşısından sonra lokal reaksiyon öyküsü olması Penisilin allerjisi olması Kronik seyreden kalp, akciğer, böbrek, karaciğer hastalıklarının olması Konvülsiyon öyküsü olması Malnütre olması

22

23 Hepatit B Aşısı Rekombinant aşıdır.
Aşılama doğumdan hemen sonra(0. ay), 1. ay ve 6. ay olmak üzere 3 doz yapılır. Anne HBsAg (+) ise; doğumda hepatit immünoglobulini (HBIG) ve hepatit B aşısı yapılır. daha sonra 1. ayda 2.doz, 6.ayda 3.doz yapılır. Annenin HBsAg durumu bilinmiyorsa; 12 saat içinde hepatit B aşısı yapılır. Anneden HBsAg bakılır ve anne HBsAg (+) bulunursa HBIG ilk bir hafta içinde yapılır.

24 BCG Aşısı-1 Canlı bakteri aşısıdır. 2. ayda tek doz uygulanır.
BCG aşısı, 3. aydan sonra yapılacaksa; Pürified Protein Derivative (PPD) ile tüberkülin cilt testi (TCT) yapıldıktan sonra sonucuna göre uygulanır. Kayıtlara göre BCG yapıldığı bilinen çocuklarda ve BCG skarı bulunan çocuklarda herhangi bir yaşta kontrol amacıyla TCT yapılmasına gerek yoktur.

25 BCG Aşısı-2 6 yaş üzerinde hiç aşılanmamış çocukta BCG gerekli değildir. 6 yaş altında BCG yapılmamış olan çocukta TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG uygulanır. Aşının yan etkileri: Yerel ülser, lenfadenit, nadir olarak osteit.

26 Difteri‐Aselüler Boğmaca‐Tetanoz Aşısı
DaBT‐IPA‐Hib 5’li karma aşısı içerisinde 2., 4., 6., 18.aylarda uygulanır. Ayrıca DaBT‐IPA 4’lü karma aşısı içerisinde 1. sınıfta uygulanır. Aşı yapılan yerde kızarıklık, şişlik, ağrı, aşı sonrası yüksek ateş, uzamış ve durdurulamayan ağlama, konvülsiyon, ensefalit gelişebilir.

27 Pnömokok Aşısı Polisakkarit aşıdır.
2., 4., 6., ve 12. aylarda toplamda 4 doz yapılır. 2 yaşından büyük çocuklarda tek doz uygulanır. Aşı sonrası ateş, kızarıklık, ağrı, şişlik olabilir.

28 Kızamık-Kızamıkcık-Kabakulak(KKK)
Canlı aşıdır. 12. ay ve ilkokul 1. sınıfta olmak üzere 2 doz uygulanır. Neomisin ve jelatin alerjisi olanlarda, immün yetmezliği olanlarda ve yumurtaya karsı anafilaktik reaksiyon gelişenlerde kontrendikedir. Aşı sonrası 4-14 gün içerisinde ateş görülebilir. Bazı olgularda febril konvülziyon, trombositopeni, ensefalit, eklem ağrısı, artrit olabilir.

29 Oral Polio – İnaktif Polio Aşısı
Oral polio aşısı canlı aşıdır. Oral polio aşısı 6. ay ve 18. ayda 2 doz uygulanır. Oral polio aşısı neomisin ve streptomisin alerjisi olanlarda ve immün yetmezlerde kontrendikedir. İnaktif polio aşısı 5’li karma aşı içerisinde 2., 4. , 6. , 18.aylarda ve 4’lü karma aşı içerisinde ilkokul 1. sınıfta uygulanır.

30 Hemofilus İnfluenza Tip B (Hib) Aşısı
Polisakkarit aşıdır. 5’li karma aşı içerisinde 2., 4. , 6. , 18.aylarda uygulanır. 5 yaş sonrası yalnız riskli gruplara uygulanır. Riskli gruplar: Orak hücre hastalığı olanlar Splenektomili hastalar Kemoterapi alanlar HIV enfeksiyonu olanlar Konjenital immün yetmezlikliler

31 Hepatit A Aşısı İnaktive virüs aşısıdır.
18. ay ve 24. ay olmak üzere 2 doz uygulanır. Aşı sonrası aşı yerinde ağrı, eritem, halsizlik ve ateş olabilir.

32 Su Çiçeği Aşısı Canlı virüs aşısıdır. 12. ayda tek doz uygulanır.
Canlı aşı olmasına rağmen HIV enfekte çocuklara uygulabilir. Aşı sonrası ağrı, kızarıklık, ateş, hafif döküntü, hafif düzeyde su çiçeği lezyonları gelişebilir.

33 6 yaşından küçük ve yaşamının ilk yılında hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması (12-71 ay) (1-5 yaş) İlk karşılaşma KPA, DaBT-İPA-Hib, Hep B, ppd ile TCT(tübercülin cilt testi) İlk karşılaşmadan 2 gün sonra KKK, TCT sonucuna göre BCG İlk karşılaşmadan 2 ay sonra DaBT-İPA-Hib/DaBT-İPA, Hep B, OPA, KPA İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT-İPA, Hep B, OPA Çocukluk çağı aşılama takvimine okul aşıları ile devam edillir Hib: 59 ay üstü yapılmaz, aylıklara 2 doz Hib yapılır, ayda tek doz yapılır. KPA: AY arası 2 doz, >2 yaşta tek doz yapılır.

34 6-13 yaş daha önce hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması
İlk karşılaşma DaBT/İPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 2 ay sonra DaBT/İPA, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT/İPA, OPA, Hep B

35 14 yaş üzerinde daha önce hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması
İlk karşılaşma Td, OPA, Hep-B, KKK İlk karşılaşmadan 2 ay sonra Td, OPA, Hep-B, KKK İlk karşılaşmadan 8 ay sonra Td, OPA, Hep-B

36 Aşı Takviminde Olmayan Aşılar
Rotavirüs aşısı İnfluenza aşısı Meningokok aşısı Human papilloma virüs aşısı

37 Aşılamada Özel Durumlar
Aşılama durumunu bilmeyenler Aşılamada gecikme olması İmmünsupresif Tedavi Alanlar Steroid Tedavisinde Aşılama İmmün Yetmezlikte Aşılama Premature ve Aşılama

38 1) Aşılama durumunu bilmeyenler
Hiç aşılama yapılmamış gibi kabul edilerek aşı programına alınır.

39 2) Aşılamada gecikme olması
Aşılamada gecikme olursa, aşılamaya kalındığı yerden devam edilir.

40 3) İmmünsupresif Tedavi Alanlarda Aşılama
Tedaviden en az 3 ay sonra aşı yaptırabilirler. Canlı aşılar; immünglobülin veya kan transfüzyonundan en az 3 ay sonra yapılmalıdır.

41 4) Steroid Tedavisinde Aşılama
14 gün veya daha uzun süre 2mg/kg/gün prednizon veya eşdeğeri kortikosteroid alacak olanlara tedavi kesildikten en az 1 ay sonra canlı aşı yapılabilir. Ancak belirtilen dozlarda tedavi süresi 14 günden az ise canlı aşı tedavi bitiminden hemen sonra yapılabilir.

42 5) İmmün Yetmezlikte Aşılama
İmmun yetmezliği olan çocuklar; Canlı olmayan aşılar güvenle uygulanabilir. Yeterli immün yanıt oluşturabilmek için daha yüksek dozlarda aşılama gerekebilir. Canlı aşılar uygulanmaz. İstisna olarak HIV enfeksiyonu bulunan immün yetmezlikli çocuklara, canlı aşılardan KKK ve suçiçeği aşıları uygulanabilir.

43 6) Prematüre ve Aşılama-1
Zamanında doğan çocuklarda olduğu gibi prematüre çocuklara da aşılar aynı şemaya göre yapılmalıdır. Prematüre bebekler, aşılara karşı yeterli immün yanıt gösterirler.

44 6) Prematüre ve Aşılama-2
Anne HBsAg(-) ve yenidoğan <2000 gr ise; 1.ayda ilk doz 2. ve 6. ayda diğer dozlar yapılır. Anne HBsAg(+) ve yenidoğan <2000 gr ise; Doğumda HBIG ve bir doz aşı (ilk 12 saatte) yapılır. Daha sonra 1., 2. ve 6. aylarda HBV aşısı yapılır.

45 Özet-1 Aşılama kontrendikasyonları nelerdir?
Aşı ve içeriğine karşı anaflaksi ve benzeri tablo İmmun suprese ilaç alanlarda canlı aşı İmmun yetmezlikte canlı aşı İlerleyici Nörolojik bozukluklarda aşılama 72 ay üzerindekilere boğmaca aşısı DBT sonrası 7 gün içinde ortaya çıkan ensefalopatide boğmaca aşısı Ateşli/ateşsiz ağır ve orta şiddette enfeksiyon varlığı Hamilelerde canlı aşılar İmmun yetmezliği olan çocukla teması olanlarda oral polio

46 Özet-2 12-71 ay yaşamının ilk yılında hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama planımız nedir? İlk karşılaşma KPA, DaBT-İPA-Hib, Hep B, ppd ile TCT(tübercülin cilt testi) İlk karşılaşmadan 2 gün sonra KKK, TCT sonucuna göre BCG İlk karşılaşmadan 2 ay sonra DaBT-İPA-Hib/DBT-İPA, Hep B, OPA, KPA İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT-İPA, Hep B, OPA

47 Özet-3 6-13 yaş daha önce hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama planımız nedir? İlk karşılaşma DaBT/İPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 2 ay sonra DaBT/İPA, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT/İPA, OPA, Hep B

48 Özet-4 Prematürelerde aşılamada dikkat edilmesi gereken durumlar nelerdir? Zamanında doğan çocuklarda olduğu gibi prematüre çocuklara da aşılar aynı şemaya göre yapılmalıdır. Prematüre bebekler, aşılara karşı yeterli immün yanıt gösterirler. Anne HBsAg(-) ve yenidoğan <2000 gr ise; 1.ayda ilk doz 2. ve 6. ayda diğer dozlar yapılır. Anne HBsAg(+) ve yenidoğan <2000 gr ise; Doğumda HBIG ve bir doz aşı (ilk 12 saatte) yapılır. Daha sonra 1., 2. ve 6. aylarda HBV aşısı yapılır.

49 Kaynaklar Aydoğan, Ü., Koç, B., & Sarı, O. (2016). TEMEL AİLE HEKİMLİĞİ. GÜNEŞ TIP KİTAPEVİ. Bozdemir, N., & Kara, İ. H. (2010). BİRİNCİ BASMAKTA TANI VE TEDAVİ. NOBEL KİTAPEVİ. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlügü Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi Genelge 2008/14 Prof.Dr. Ahmet Arvas - Sosyal Pediatri Bilim Dalı “Aşı Uygulaması”

50