Kemoterapötik İlaçlara Giriş

... konulu sunumlar: "Kemoterapötik İlaçlara Giriş"— Sunum transkripti:

1 Kemoterapötik İlaçlara Giriş

2 Kemoterapi Giriş Vücudu istila eden mikroorganizmaları veya parazitleri konakçıya zarar vermeden öldüren ilaçlarla yapılan tedavidir. Kemoterapide kullanılan ilaçlar, genellikle kullanıldığı patojen etkenin cinsine göre sınıflara ayrılırlar. Antihelmintik ilaçlar, antimalaryal ilaçlar, antiamibik ilaçlar, antibakteriyel ilaçlar, antiviral ilaçlar ve antineoplastik ilaçlar gibi.

3 Kemoterapi Giriş Kemoterapide ana ilke, konakçıda hiç veya çok az toksik etki yapan bir kimyasal madde ile hastalık etkeni organizma üzerinde yeteri kadar toksik veya letal etki oluşturmaktır. Penisilinler en çok selektiflik gösteren ilaçlardır. Güçlü bakterisid etki gösterdikleri halde memeli hücresi üzerindeki yalın toksik etkileri çok zayıftır. Bakteriyostatik olanlar :Bakteri hücrelerinin gelişmesini ve üremesini önlerler, bakteriyi doğrudan doğruya öldüremezler. Bakterisid olanlar :Bakteri hücresini dolaysız olarak öldürürler.

4 Bakterisid Bakteriyostatik
Penisilinler Tetrasiklinler Sefalosporinler Sulfonamidier Aminoglikozidler Kloramfenikol Vankomisin Eritromisin Amfoterisin B Klindamisin Rifampin Mikonazol Metronidazol Florokinolonlar

5 Kemoterapötik ilaçlar sadece bir bakteri türüne veya birkaçına karşı etkili ise bunlara dar spektrumlu kemoterapötikler denilir (izoniazid, niasin). Bazı kemoterapötikler ise fazla sayıda bakteri ve diğer mikroorganizmlara etkilidir bunlara geniş spektrumlu kemoterapötikler adı verilir. (Tetrasikilinler, kloramfenikol ureidopenisilinler ve imipenem gibi).

6 Kemoterapötiklerin Etki Mekanizmaları
Bakteri hücre duvarının sentezini inhibe etmek ve litik enzimleri aktive etmek suretiyle etki. Penisilinler Sefalosporinler Monobaktamlar Karbapenemler Basitrasin Vankomisin Teikoplanin

7 Kemoterapötiklerin Etki Mekanizmaları
Sitoplazma membranının permeabilitesini artırmak suretiyle etki. Polimiksinler Amfoterisin B Gramisidin Nistatin Ketokonazol ve diğer imidazoller Flukonazol ve diğer triazoller

8 Kemoterapötiklerin Etki Mekanizmaları
Bakteri ribozomlannda protein sentezini inhibe etmek suretiyle etki. Aminoglikozidler (30S) Tetrasiklinler (30S) Eritromisin (50S) Klindamisin (50S) Kloramfenikol (50S)

9 Kemoterapötiklerin Etki Mekanizmaları
Genetik materyal içinde DNA sentezinin veya DNA kontrolü altında yapılan mRNA sentezinin bozulması ile oluşan etki. Kinolonlar, Rifampisin, Mitomisin, Aktinomisin,Doksorubisin, Daunorubisin İntermediyer metabolizmayı bozmak suretiyle etki. Sülfonamidler, Sulfonlar, İzoniazid, PAS, Etambutol,Trimetoprim

10 Rezistans Rezistans, duyarlı mikroorganizmaların zamanla kemoterapötiklerin terapötik dozlarına daha az ya da hiç yanıt oluşamaması , iki türlü gelişir Doğal rezistans; Bazı bakterilerin belirli bir kemoterapötik ilaca doğal olarak rezistans olması Proteus türleri ve Pseudomonas aeruginosa- penisilin G, tetrasiklinler, kloramfenikol, streptomisin ve sulfonamidlere doğal olarak dirençlidir.

11 Rezistans Kazanılmış rezistans; Bakterinin kemoterapötik ilaçla ilk temasta etkili ancak tedavi ya da temas boyunca bakteri popülasyonunda ilacın antibakteriyel etkinliğine rezistans gelişmesidir. Genelde antimikrobik ilaçalara tedavi süresine bağlı olarak hızlı ya da yavaş rezistans gelişebilir.

12 Rezistansın Önlenmesi
Kemoterapötik ajan enfeksiyon etkenine duyarlı ise kullanılmalı İlaç yeterli dozda ve mümkün olduğunca kısa bir süre kullanılmalı İlacın duyarlılığını saptamak için mümkünse antibiyogram yapılmalı Bölgedeki bakterilerin rezistans prevelansı iyi bilinmeli

13 Rezistansın Önlenmesi
Kemoterapotik ilaçların yoğun olarak kullanıldığı ve rezistans oluşumuna katkıları fazla olan yerler olan hastanelerde bu ilaçların kullanılışı titiz bir şekilde uygulanmalı Mümkün olduğu kadar dar spektrumlu antibiyotikler tercih edilmeli Seçilen kemoterapötik istenen etkiyi gösterebilmesi için; Yeterli dozda, Uygun aralıkta, Yeterli süreuygulanmalı Genel olarak enfeksiyonda kural olarak antibiyotik ateş düştükten sonra 3 gün daha verilir.

14 Beta-Laktam Antibiyotikler

15

16

17 Beta-Laktam Antibiyotikler
Beta-laktam halkası içerirler 1. PENİSİLİNLER (PENAMLAR) 2. SEFALOSPORİNLER (SEFEMLER) 3. KARBAPENEMLER 4. MONOBAKTAMLAR 5. BETA-LAKTAMAZ İNHİBİTÖRLERİ (KLAVAMLAR)

18 1. PENİSİLİNLER Güçlü BAKTERİSİD, toksisiteleri düşük Doğal/yarı sentetik, Penicillium notatum, Penicillium chrysogenum Penisilin molekülünde beta laktam halkası- 6-APA (6- Aminopenisilanik asit), beta-laktamaz enzimleri tarafından açılırsa, penisiloik asid türevlerine dönüşür.

19 Penisilin G ve depo türevleri
1. PENİSİLİNLER Penisilin G ve depo türevleri Aside dayanıklı penisilinler, Fenoksipenisilinler Beta-Laktamazlara (BL) dayanıklı penisilinler Genişçe spektrumlu penisilinler, Aminopenisilin Geniş spektrumlu penisilinler, Karboksipenisilinler (Daha güçlü antipsödomonal) Beta-laktamaz İnh+Penisilin Kombinasyonu

20 Dar Spektrumlu Penisilinler,
Penisilin Spektrumu Dar Spektrumlu Penisilinler, Penisilin G, Fenoksipenisilinler (Penisilin V, Fenetisilin, Propisilin), Beta-Laktamazlara dayanıklı penisilinler Genişçe spektrumlu, Ampisilin, Amoksisilin, Bakampisilin, Pivampisilin, Talampisilin Geniş spektrumlu penisilinler (Antipsödomonal Penisilinler) Karbenisilin, Karindasilin, Karfesilin, mezlosilin, Piperasilin, Azlosilin

21 1-PENİSİLİN G VE DEPO TÜREVLERİ
iv, im, günde Ü/kg, 4-6 doza bölünmüş, Menengokokal menenjitte günlük 24 milyon Ü, Enterokokal endokarditte AMİNOGLİKOZİT’le birlikte 20 milyon Ü

22 1-Prokain-Penisilin G: Suda çözünmezler, sadece im, Uzun etkili,
DEPO TÜREVLERİ 1-Prokain-Penisilin G: Suda çözünmezler, sadece im, Uzun etkili, Pnömokokal pnömoni, Streptokokal anjin, Gonore’de Takviyeli Prokain-Penisilin Penisilin G, im, etkisi çabuk başlar, 1k kristalize penisilin + 3k prokain-penisilinG 2- Benzatin-Penisilin G: 2m Penisilin G + 1m benzatin, Streptokokal anjin, Farenjit, Sifiliz’de

23 2) ASİDE DAYANIKLI PENİSİLİNLER
PENİSİLİN V (Fenoksimetilpenisilin) Grupta EN GÜÇLÜ, M-B absorpsiyonu düşük, Doğal, Gr(+) kokuslar ve diğer bazı aerobik bakteriler üzerinde etkili, Böbrek yetmezliğinde doz ayarlanmalı. AZİDOSİLİN, Aside dayanıklı , Penisilin G türevi

24 NAFSİLİN (aside dayanıklı ad; im,iv)
3) BETA-LAKTAMAZLARA DAYANIKLI PENİSİLİNLER Penisilinaza dayanıklı (antistafilokokal-Staph. aureus) penisilinlerdir. Besinler absorpsiyonlarını azaltır, AÇ KARNINA alınmalıdırlar.Penisilin G’ye rezistan (BL üreten) Staph. aureus infeksiyonlarına karşı. METİSİLİN (B.fragilis’in bazı suşlarının salgıladığı BL’lara da dayanıklı; im,iv) NAFSİLİN (aside dayanıklı ad; im,iv) İzoksazolil penisilinler; OKSASİLİN (ad; im, iv), OKSASİLİN (ad; oral), DİKLOKSASİLİN (ad;oral), FLUKLOKSASİLİN (ad; oral)

25 4) GENİŞCE SPEKTRUMLU PENİSİLİNLER
AMPİSİLİN , GI absorpsiyonu %40; ağızdan/parenteral, GrA streptokoklar, pnömokoklar, Neisseria’lar, clostridium’lar, Enterokoklar, Listeria monocytogenes AMOKSİSİLİN, GI absorpsiyonu %90, ağızdan/parenteral Duyarlı bakterilere bağlı solunum yolu enfeksiyonları, Otitis media, üriner enfeksiyonlar’da Ampisiline göre daha lipofilik bileşikler BAKAMPİSİLİN, PİVAMPİSİLİN, TALAMPİSİLİN H. İnfluenza, E. Coli, Proteus mirabilis, Shigella ve Salmonella gibi gr (-)suşlara karşı etkili (BAKTERİSİD)

26 Karboksipenisilinler, KARBENİSİLİN ( iv, im), TİKARSİLİN
5) GENİŞ SPEKTRUMLU PENİSİLİNLER Antipsödomonal penisilinler, Sadece parenteral olarak kullanılırlar, BAKTERİSİD, Beta Laktamazlara dayanıksız. Karboksipenisilinler, KARBENİSİLİN ( iv, im), TİKARSİLİN Sistemik enfeksiyonlarda ve idrar yolu infeksiyonlarında Asilüreidopenisilinler, AZLOSİLİN, MEZLOSİLİN, PİPERASİLİN Karbenisilin’in daha fazla lipofilik ve ağızdan kullanılabilen esterleri: Vücutta hidrolizle Karbenisilin’in serbestleşmesiyle etkinlik kazanırlar, İdrar yolu infeksiyonlarında, KARİNDASİLİN (İndanil karbenisilin), KARFESİLİN Pseudomonas aeruginosa, İndol (+) Proteus türleri, Enterobacter türleri, Bacteroides fragilis

27 MEZLOSİLİN İdrar yolları enf., AZLOSİLİN, PİPERASİLİN
5) GENİŞ SPEKTRUMLU PENİSİLİNLER Daha güçlü antipsödomonal etkinlik, aminoglikozidlerden daha az toksik, Gr(-) bakterilere karşı etkinlikleri yüksek (Hücre çeperine sokulma yetenekleri ve hedef enzimlere afiniteleri yüksek), Ancak BL’lara duyarlı.Üstünlükleri; P. aeruginosa ve Klebsiella’ya EN ETKİN penisilinlerdir, P. aeruginosa’ya etkinlikleri (in vitro), Piperasilin>Azlosilin>Mezlosilin Enterobacteriaceae’ye karşı etkinlikleri (in vitro) Piperasilin>Mezlosilin>Azlosilin MEZLOSİLİN İdrar yolları enf., AZLOSİLİN, PİPERASİLİN

28 Penisilinlerin Endikasyonları
ÜST ve ALT SOLUNUM YOLLARI İNFEKSİYONLARI KULAK İNFEKSİYONLARI CİLT VE YUMUŞAK DOKU İNFEKSİYONLARI SSS İNFEKSİYONLARI İNFEKTİF ENDOKARDİTLER BARSAK VE SAFRA YOLLARI İNFEKSİYONLARI İDRAR YOLU İNFEKSİYONLARI SEKSÜEL TEMASLA GEÇEN HASTALIKLAR KEMİK VE EKLEM HASTALIKLARI DİĞER İNFEKSİYONLAR PROFİKALTİK KULLANILIŞ

29 AMOKSİSİLİN+KLAVULANİK ASİD (AMOKSİLAV, AUGMENTİN)
BL İNHİBİTÖRLERİ VE PENİSİLİN KOMBİNASYONU Bakteride BL üretimi, penisilinlere karşı doğal rezistansta en önemli ve en yaygın faktör, Penisilinlerin etki gücünü arttırmak ve spektrumlarını genişletmek amacıyla, irreversibl BL inhibitörleri geliştirilmiştir. KLAVULANİK ASİT, SULBAKTAM, TOZABAKTAM AMOKSİSİLİN+KLAVULANİK ASİD (AMOKSİLAV, AUGMENTİN) AMPİSİLİN+SULBAKTAM (DUOCİD, ALFACİD) TİKARSİLİN DİSODYUM+ POTASYUM KLAVULANAT PİPERASİLİN+TOZABAKTAM

30 İntratekal UYGULANMAZLAR! (İrritan ve konvülsif)
Farmakokinetik Absorpsiyondan sonra vücut sıvıları ve doku dağılımı iyidir (Beyin, BOS, göz, eklemler hariç) Ekstraselüler sıvı penisilin kons.=Plazma serbest penisilin kons. SSS, göz, eklemler ve prostatta konsantrasyonu düşüktür ancak bakteriyel menenjit vb. hallerde iltihaplı menenjlerin geçirgenliği artar ve BOS’ta normalden daha yüksek kons.’da toplanırlar. Pnömokokal ve menengokokal menenjitler sistemik penisilin tedavisine iyi cevap verirler. İntratekal UYGULANMAZLAR! (İrritan ve konvülsif)

31 Farmakokinetik Lipofiliklikleri azdır, hücre içine girmeleri zordur. Büyük bir kısmının eliminasyonu BÖBREKLERDEN olur.

32 Yan Etkiler ALLERJİK REAKSİYON, Bir penisilin türüne allerjik olan kimse diğer penisilinlere de allerjiktir (Çapraz allerji), Daha ciddi allerjik reaksiyon (insidensi düşük) AKUT SİSTEMİK ANAFLAKSİ (Allerji öyküleri alınmalı), Penisiloik Türevleri , Az görülen fakat olguların %10’unda ÖLÜM’le sonuçlanan EN CİDDİ allerjik yan tesir AKUT ANAFLAKSİ şeklindeki TİP I reaksiyon.

33 Sefalosporinler

34 Giriş Sefalosporinler
Molekül ana çekirdeği 7-ASA (7aminosefalosporik asit), Beta-laktam halkası taşırlar. BAKTERİSİD etkilidir. Kimyasal yapı, etki mekanizmaları, AS bakımından penisilinlere benzerler, Penisilinlerden farkıEnterokoklar, Metisilin’e rezistan Staph.lar, Clostridium’lar, Listeria’lar, Corynbacterium diphteriae, Sefalosporinlere rezistandır. :

35 Giriş Sefalosporinler
Penisiline allerjik olan hastaların bir kısmında veya BL salgılayan Staph. auereus infeksiyonlarında Penisilinlerin yerini tutabilen BAKTERİSİD ilaç olmalarıdır. Bakteri hücre membranındaki PBP’lere bağlanarak hücre duvarı sentezini inhibe ederler.

36 1. Kuşak Sefalotin, Sefazolin Gr (+) koklar, Stafilokoklar, Streptokoklar’a karşı etkili, E.Coli, K. Pneumoniae Gr (-)’lere karşı etkinlikleri düşük

37 2. Kuşak Gr(-) ‘lere karşı etkileri arttırılmış, B. fragilis’e karşı, Sefotetan, Sefoksitin H. İnfluenza’ya karşı, Sefuroksim, Sefaklor Gr(+) ‘lere karşı düşük etkili

38 3. Kuşak Rezistan Gr(-)’lere karşı etkinlikleri arttırılmıştır Sefoperazon ve Sefiksim dışında kan-beyin engelini aşarlar. Enterobacter, Providencia, Serratia marcesnes BetaLaktamaz üreten H. İnfluenza ve Neisseria’ya karşı etkili B. fragilis’e karşı Seftizoksim Pseudomonas, Seftazidim Gonore’de, Seftriakson

39 1. ve 2. kuşak sefalosporinler meninksler iltihaplı olsa da kan beyin engelini aşıp serebrospinal sıvıya geçemezler, Cerrahi profilakside kullanılabilirler. 3. Kuşak sefalosporinler İstisnalar dışında kan-beyin engelini aşarlar. Bağışıklık sistemi yetersiz hastalardaki ciddi infeksiyonların tedavisinde tercih edilirler

40 Farmakokinetik Oral ve parenteral olarak kullanılabilirler, KC’de metabolize edilir ancak böbreklerden itrah edilirler.

41 ÜST VE ALT SOLUNUM YOLU İNFEKSİYONLARI,
Endikasyonları ÜST VE ALT SOLUNUM YOLU İNFEKSİYONLARI, CİLT VE YUMUŞAK DOKU İNFEKSİYONLARI, KEMİK VE EKLEM İNFEKSİYONLARI, KARIN-İÇİ İNFEKSİYONLAR, JİNEKOLOJİK İNFEKSİYONLAR, İDRAR YOLU İNFEKSİYONLARI, GR (-) BASİLLERİN OLUŞTURDUĞU YAŞAMI TEHDİT EDEN İNFEKSİYONLAR, DİĞER İNFEKSİYONLAR, PROFİLAKTİK OLARAK (Sefazolin, Sefoksitin).

42 Toksik-Doz/Terapötik-Doz oranları yüksektir,
Cilt reaksiyonlarından anaflaktik şoka kadar allerjik reaksiyonlar meydana gelebilir, Penisilin allerjisine sahip kişiler sefalosporinlerle başarılı bir şekilde tedavi edilirler ancak penisilin anaflaksisi hikayesi olanlarda sefalosporinler kullanılmamalıdır.

43 Yan Etkileri ALLERJİK REAKSİYONLAR GASTROİNTESTİNAL BOZUKLUKLAR NEFROTOKSİK TESİR VE KARACİĞER FONK. BOZUKLUĞU, SÜPERİNFEKSİYON, DİĞER

44 im injeksiyon alanında ağrı, iv injeksiyondan sonra flebit,
Yan Etkileri im injeksiyon alanında ağrı, iv injeksiyondan sonra flebit, Beraber kullanılırlarsa Aminoglikozitlerin nefrotoksisitesini arttırabilirler, Metiltiazol grubu içerenler (Sefoperazon, Sefotetan, Moksalaktam) hipoprotrombinemi ve alkolle birlikte alındıklarında disülfiram-benzeri reaksiyonlara neden olabilirler. Moksalaktam, trombosit fonksiyonunu azaltarak ciddi kanamalara neden olabilir.

45 İMİPENEM Karbapenem türevi, Bakteri hücre çeperinde PBP-1 ve-2’ye yüksek afinite gösterir, Beta-laktamazlara Penisilin ve Sefalosporine rezistans türlere etkili, Gr(+) kok, Gr(-), anaerob bakteri

46 İMİPENEM AS onlardan geniş,3. Kuşak S.’den üstün, Karma inf. empirik tedavisinde antipsödomonal P. ve S.’in veya onların aminoglikozitlerle kombinasyonunun yerini tutabilir, Nefratoksik ve ototoksik DEĞİLDİR,

47 İMİPENEM MB absorbe edilmez, parenteral olarak uygulanır. RENAL DEHİDROPEPTİDAZ ENZİMİ tarafından çabuk İNAKTİVE edilir bu nedenle bu enzimi inhibe eden SİLASTATİN SODYUM ile kombine edilir. İMİPENEM + SİLASTATİN SODYUM viyal/infüzyon Yan etkiler : Çok yüksek plazma konsantrasyonlarında, Gİ distres, cilt reaksiyonları, SSS toksisitesi (konfüzyon, ensefalopati, nöbet), Penisilinlerle çapraz-allerjik reaksiyonlar.

48 Antibakteriyel monobaktam,
AZTREONAM Antibakteriyel monobaktam, Gr(-)’lerin ürettiği BL’lara dayanıklı ve aminoglikozidler yerine kullanılabilir, Klebsiella, Pseudomonas, Serratia. Nefrotoksik ve ototoksik DEĞİLDİR, Aerobik gr(-) bakterilere karşı etkinliği güçlendirilmiş, Gr(+) ve anaerobiklere karşı etkisizdirler.

49 Duyarlı gr(-) bakterilere bağlı Ağır idrar yolu infeksiyonları
Endikasyonları Duyarlı gr(-) bakterilere bağlı Ağır idrar yolu infeksiyonları Alt solunum yolu, İntraabdominal, İntrapelvik, Kemik ve eklem infeksiyonları, Septisemiler, Akut komplikasyonsuz gonore’de kullanılırlar.

50 Bak. çeperine kolayca nüfuz eder, PBP-3’e bağlanır,
Endikasyonları Bak. çeperine kolayca nüfuz eder, PBP-3’e bağlanır, Dar AS, iv uygulanır, Renal olarak elimine edilir. Vücut sıvılarında oluşana uyan konsantrasyonlarda sadece belirli Aerobik gr(-) bakterilere H. İnfluenza, Enterobacteriacea,Neisseria, Pseudomonas aeruginosa’ya etkili, im/iv.

51 Yan Etki Gİ rahatsızlıklar, süperinfeksiyon, baş ağrısı, nadiren hepatotoksisite, cilt reaksiyonları. Penisilinlerle çapraz-allerjik reaksiyon GÖSTERMEZ.

52 Makrolitler

53 Bakteri ribozomu 50S alt-birimine bağlanarak aynı yere tRNAmolekülünün bağlanmasını ve peptid zincirinin uzamasını önlerler. Bakteride, PROTEİN SENTEZİNİBOZARLAR Streptokoklara karşı BAKTERİSİD Genellikle BAKTERİYOSTATİK

54 Makrolit Giriş ERİTROMİSİN (BAZ) VE TÜREVLERİ (STEARAT, GLUSEPTAT, LAKTOBİYONAT) ROKSİTROMİSİN KLARİTROMİSİN AZİTROMİSİN (Azomakrolid, azalid grubu) TROLEANDOMİSİN SPİRAMİSİN

55 Makrolit Giriş Bakteri ribozomunda ERİTROMİSİN ve diğer MAKROLİDLERİN bağlandığı yerin yanına KLORAMFENİKOL ve LİNKOZAMİDLER bağlanır. Etki yerleri binişik olduğu için bu 3 antibiyotik türü birbirlerinin antibakteriyel etkisini önler; birlikte kullanılmamalıdırlar

56 Baz Eritromisin aside dayanıksız;
Farmakokinetik Baz Eritromisin aside dayanıksız; Ağızdan barsak kaplamalı tabletler/tuz(Stearat tuzu)-ester şeklinde (Etilsüksinat/Estolat esterleri, yüksek oral biyoyararlanım),Absorbsiyonu besinlerle azaltılmaz, KC’den kısmen metabolize, safraya itrah, Hücre içine girerler; beyin ve BOS’a girişleri düşük, Hepatik sitokrom p450 enzim inhibisyonu yaparak SİKLOSPORİN, VARFARİN, KARBAMAZEPİN, DİGOKSİN,TEOFİLİN, ASTEMİZOL, FENİTOİN, TERFENADİN vd. ilaçların metabolizasyonunu azaltırlar.

57 Farmakokinetik KLARİTROMİSİN, (mide ülseri, H.pylori kullanılır) AZİTROMİSİN (Trahom ve Gonore’de tek doz) aside dayanıklı, oral biyoyararlanımı iyi ancak besinlerle azalır, yemeklerden 1 saat önce alınmalıdır. ROKSİTROMİSİN, oral biyoyararlanımı daha yüksek türevi; t1/2 çok daha uzun. Ağız yolundan; ERİTROMİSİN BAZ, ERİTROMİSİN STEARAT,ERİTROMİSİN ETİLSÜKSİNAT.

58 Farmakokinetik İv infüzyon; ERİTROMİSİN GLUSEPTAT ERİTROMİSİN LAKTOBİONAT

59 Makrolitlerin Endikasyonları
Cilt, yumuşak dokular, ağız ve solunum yolu Gr(+) bakterilerin yaptığı hafif/orta dereceli infeksiyonlar (PENİSİLİNLER tercih edilir ama penisilin allerjisi nedeniyle kullanılamıyorsa alternatif olarak ERİTROMİSİN tercih edilir. GrA streptokok (Strep. Pyogenes’e bağlı farenjit, kızıl, selülit ve erispelde ve Strep. Pneumoniae’ye bağlı pnömoni ve bronşitte ERİTROMİSİNLER, PENİSİLİN G ve V’nin en etkin alternatifidirler.

60 Endikasyonları Bu streptokoklara bağlı akut otitis media ve sinüzitte ERİTROMİSİN, AMPİSİLİN ve AMOKSİSİLİN’in alternatifidir. Penisilin’e rezistan Staph.’ların yaptığı cilt ve yumuşak doku enfeksiyonlarında; Akne, Füronküloz ve İmpedigo’da kullanılabilirler.

61 Sifiliz. Penisilin G’ye alternatif Endikasyonları Makrolit
Antraks (Şarbon) Clostridium infeksiyonları (gazlı gangren ve tetanus) Aktinomikozis, Listeria infeksiyonları, Nocardia infeksiyonları (AMPİSİLİN’le birlikte), Oral mikrofloraya bağlı diş kaynaklı (odontojenik) orofasiyal infeksiyonlar ve Sifiliz.

62 Difteri (ANTİTOKSİN injeksiyonuyla birlikte) Difteri portörlüğü
Makrolitlerin Tercih edildiği infeksiyonlar Lejyoner hastalığı, Difteri (ANTİTOKSİN injeksiyonuyla birlikte) Difteri portörlüğü Mycoplasma pneumaniae’ye bağlı atipik pnömoni, Boğmaca, Bebeklerin klamidial pnömonisi, Gebelikteki klamidial pelvik infeksiyon, Camphlobacter enteriti. (Chlamidia trachomatis infeksiyonlarında genellikle TETRASİKLİNLER, eritromisinlere tercih edilirler).

63 Eritromisin ve Sülfonamid Kombinasyonu
H. İnfluenza’ya bağlı akut otitis media ve akut sinüzitte, hasta penisilin’e allerjikse veya bakteri amoksisilin/ampisilin’e rezistan ise alternatifi ERİTROMİSİN ve SÜLFONAMİD KOMBİNASYONU’dur.

64 Yan Etki Bulantı, kusma, diyare, Gİ dayanıksızlık reaksiyonları, iştahsızlık, Ürtiker, cilt döküntüleri, ilaç ateşi, eozinofili vb. hafif allerjik reaksiyonlar, ERİTROMİSİN (estolat)’in en ciddi YT; nadiren oluşan KOLESTATİK HEPATİT, Seyrek olarak süperinfeksiyonlar.

65 Linkozamidler

66 Linkozamidler Giriş Linkomisin Klindamisin, linkomisinin sentetik türevi, oral biyoyararlanımı yüksek. Bacteroides’lere (B. fragilis) en etkili antibiyotiktir. Makrolitler gibi protein sentezini inhibe ederler. Makrolidlere rezistan olan linkozamidlere de rezistandır.

67 Farmakokinetik KC’de metabolizma, safraya itrah Oral/parenteral (im, iv infüzyon) LİNKOMİSİN, Düşük oral biyoyararlanım, besinlerle daha da düşer KLİNDAMİSİN, Oral biyoyararlanımı tama yakındır.

68 Endikasyonları Linkomisin ve Klindamisin’in kullanılışları aynıdır; ancak KLİNDAMİSİN tercih edilir. KLİNDAMİSİN’in en önemli kullanılış yeri; Bacteroides fragilis’in genellikle aerobik Gr(-) basillerle beraber neden olduğu KARIN-İÇİ ve PELVİS-İÇİ (JİNEKOLOJİK) infeksiyonlardır. Klindamisin aerobik Gr(-) basillere karşı etkili olmadığından AMİNOGLİKOZİDLERLE birlikte kullanılır.

69 Anaerob bakterilere bağlı Akciğer absesi,
Endikasyonları Anaerob bakterilere bağlı Akciğer absesi, Mastit vd yumuşak doku infeksiyonları, Dekubitus ülserlerine karşı da kullanılırlar. (Beyne nüfuzu iyi olmadığı için beyin abselerinde kullanılmazlar) İnflamatuvar akne, Diş kaynaklı orofasiyal infeksiyonlar, Gr(+) kokuslara bağlı solunum yolu inf., Kemiğe iyi nüfuz ettiği için; Osteomyelit, Septik artrit, Sinüzit, Mastoid’de

70 Yan Etki Diyare, bulantı, kusma, barsak koliği, Kaşıntı, döküntü, ürtiker gibi hafif allerjik belirtiler, Nöromusküler bloke edicilerin etkinliğini arttırabilirler, Antibiyotiğe bağlı PSÖDOMEMBRANÖZ KOLİT (Linkozamidler, Ampisilin, Amoksisilin, Sefalosporinler)

71 Tetrasiklinler ve Amfenikoller

72 Giriş Tetrasiklinler Bakteriyostatik etkilidirler. Yüksek konsantrasyonda bakterisid etkilidirler. En az selektif ve en geniş spektrumlu antibiyotiktirler Bakteri ribozomlarının 30S alt ünitesine bağlanarak aminoasil t-RNA’nın m-RNA-Ribozom kompleksine erişimini engeller.Protein sentezini “reversible” inhibe ederler.

73 Kısa etkililer Orta süreli etkililer Uzun etkililer Tetrasiklin
Tetrasiklinler Kısa etkililer Orta süreli etkililer Uzun etkililer Tetrasiklin Oksitetrasiklin Demeklosiklin Metasiklin Doksisiklin Minosiklin

74 Anaerobik mikroorganizmalar
Spektrumları Çoğu Gr(+) kok, Gr(+) basiller: (PenG veya Eritromisinden sonra ikinci tercih) Anaerobik mikroorganizmalar Neisseria (Penisilinaz salgılayan gonakok hariç) P.mallei, P. Pseudomallei, H. ducrei, Y. pestis, Y. enterocolitica, Calymmobacterium granulamatosis, Compylobacteria enfeksiyonlarında ilk tercih olarak kullnılır.

75 Spektrumları V. Cholera, Brucella, F. tularensis, P.multicoida enfeksiyonlarında etkinliği çok yüksek. E. Coli, H. influenza, B. fragilis, İndol (+) proteus etkili. Mikoplazmalar, Riketsiyalar, Klamidia, Leptospira, Borelia, Treponema, Amipler, Koksiella, Aktinomices,Lejyonella

76 Rezistans Kloramfenikolle çapraz rezistans, Yavaş, basamaklı, plazmid aracılı, Pompa’nın inhibisyonu, İnaktive edici enzim yapımı, Dışa atıcı taşıma sistemi oluşturulması.

77 Farmakokinetik Mide ve ince barsakta tam olmayan emilim, Minosiklin %100, Doksisiklin %95, Diğer %60-80 Süt, yoğurt gibi besinler ve antasidler, antianemik gibi ilaçlar içindeki, Ca, Fe, Zn, Al, Mg gibi metallerle ŞELAT oluşturduklarından emilimleri azalır

78 Dokulara iyi, BOS’a az geçerler.
Farmakokinetik Dokulara iyi, BOS’a az geçerler. Sadece minosiklin BOS ve SSS’e yeterli ölçüde geçer. Minosiklin en uzun etkilisidir. Plazma proteinlerine bağlanma değişken, Minosiklin ve Doksisiklin yağda çözünür, SSS’ne girer, tükrükte yoğundur, meningokok taşıyıcılığını azaltır, KC ile kandan temizlenir, safradan atılır, EHS’a girer, Diş ve kemikte sekestre olur, kemik iliğine girer, idrar, feçes ve sütten atılır, plasentayı geçer.

79 Farmakokinetik Tetrasiklin ve oksitetrasiklin böbreklerden atılırken, Minosiklin ve doksisiklin karaciğerde metabolizma edilirler

80 BRUSELİYOZ Brusella (+streptomisin) KOLERA Vibrio kolera
Endikasyonları BRUSELİYOZ Brusella (+streptomisin) KOLERA Vibrio kolera RİKETSİYAL İNFEKSİYONLAR (doksisiklin) TRAHOM PSİTTAKOZ (Papağan Hastalığı) Chlamydia psittaci LYME Borrelia burgdorferi REKÜRREN ATEŞ Borrelia recurrentis TULAREMİ SPİROKET Klamidia (doksisiklin) Granuloma inguinale Mikoplazma

81 Endikasyonları VEBA ve BRUSELLA’da diğer antibiyotiklerle kombine, KİSTİK FİBROSİS’te pnömoni profilaksisis için çocukta, AKNE ted., Tekrarlayıcı üriner infeksiyonlarda,

82 Endikasyonları Whipple hastalığı (Antibiyotik etkinin dışında)(intestinal lipodistrofi = lenfadenopati, artrit , ateş, öksürük), Turist diyaresinin tedavi ve profilaksisi, Demeklosiklin anti- ADH etkisi gösterdiğinden diabetes insipidus benzeri tablo oluştururken, uygunsuz ADH salınımı sendromunda da kullanılabilir.

83 Yan Etki Staph., Strep., Enterococ inf.da KESİNLİKLE KULLANILMAZLAR! TRAHOM hariç topikal kullanımları gereksiz direnç oluşumuna neden olur, İntratekal ve i.m. KESİNLİKLE KULLANILMAZLAR!

84 Yan Etki GİS İrritasyon, epigastrik yanma, bulantı, kusma, hafif diyare, anoreksi, enterokolit, (Gıda ile birlikte alınmalı) SÜPERİNFEKSİYONLAR Oral kandidiyazis, vajinit, stomatit PSEUDOMEMBRANOZ ENTEROKOLİT Dışkıda kan ve lökosit (Cl.difficile): ilaç alımı durdurulur, oral Metronidazol veya Basitrasin, Vankomisin ve Penisilin başlanır

85 FOTOTOKSİSİTE, UV hassasiyet,
Yan Etki FOTOTOKSİSİTE, UV hassasiyet, Hepatotoksisite, yağ depolanması, sarılık, Süresi dolmuş preparatlarıyla Fanconi sendromu (sistinozis; renal tübüler fonk. bozukluğu) benzeri tablo, Diş, tırnak ve kemiklerde pigmentasyon, disklorasyon ve gelişme bozuklukları, Gebelerde ve 8 yaş altındaki çocuklarda kullanılmamalıdır, Bebeklerde psödotümör serebri tablosu, yenidoğanda kafa içi basınç artışı, pıhtılaşma defektleri, vestibüler rahatsızlık. Minosiklinle vestibüler bozukluklar,

86 Barsak florasını bozduklarından enterokolit, stomatit,
Yan Etki Doksisiklin hariç böbrek bozukluğu olanlarda kullanılmamalılar (azotemi), Fatal hepatorenal sendrom, Gebelerde ketoasidoz, Demeklosiklin ile fotosensitivite, Barsak florasını bozduklarından enterokolit, stomatit,

87 Penisilinlerin etkisini azaltırlar,
İlaç Etkileşmeleri Penisilinlerin etkisini azaltırlar, Mikrozomal enzim indüksiyonu yaparak Karbamazepin, Fenitoin, Barbitüratlar tetrasiklinlerin etkinliğini azaltırlar, KC enzimini indükleyen ilaçlar özellikle doksisiklinin t 1/2’ ini kısaltırlar, Güçlü diüretikler nefrotoksisitelerinin arttırırlar, Oral kontraseptiflerin etkilerini azaltırlar, Oral antikoagülanların etkilerini potansiyalize ederler.

88 Amfenikoller Kloramfenikol Tiamfenikol Bakteri ribozomlarının 50S alt birimine bağlanırlar ve tRNA’nın bağlanmasını engelleyerek peptidil transferaz enzimini bloke ederler. Kloramfenikol ayrıca memeli hücresinde 70S ribozomları tarafından yapılan proteinleri de inhibe ederek aplastik anemiye neden olabilirler.

89 Farmakokinetik Geniş spektrumlu ve bakteriyostatik etkilidirler. Beyin, BOS ve göz dahil vücut dokularına iyi dağılırlar. Kan- beyin engelini EN FAZLA geçen ilaçtır. %100’e yakını emilir.

90 Spektrumları Gram (+) koklar, Aerob (+) basiller, Anaerob gram (+) basiller, Gram (-) bakteriler, Mikoplazmala, Spiroketler, Leptospira R- plazmidin taşıdığı genler tarafından yaptırılan asetil transferaz enzimi ile asetillenerek direnç geliştirir.

91 İlk tercih edildikleri infeksiyonlar :
Endikasyonları İlk tercih edildikleri infeksiyonlar : H. Influenza menenjiti (bakterisid etkili) Yersinia enterocolitica (AG’ler de ilk tercih) TİFO : Halen birçok ülkede en fazla ve ilk seçenek kullanıldığı durumdur. Ancak gelişmiş ülkelerde bu endikasyonda artık fazla kullanılmamakta. Tifoda artık tercih edilen ilaçlar şunlardır : Florokinolonlar (en önemli), Ko- trimoksazol, Amoksisilin, Seftriakson

92 Yan etki En önemli yan etkisi, doza bağımlı kemik iliği depresyonu ve dozdan bağımsız aplastik anemi’dir. (Tiamfenikol’un KI toksisitesi yoktur), GİS : bulantı, kusma, stomatit Prematüre ve yenidoğanlarda, biyotransformasyon enzim yetersizliğine bağlı Gri Bebek (gray baby) sendromu (akut dolaşım ve solunum depresyonudur).

93 Yan etki Herxheimer reaksiyonu : Açığa çıkan endotoksine bağlı dolaşım kolapsı,  İmmün yanıtlarda azalma,  Kloramfenikol, KC mikrozomal enzimlerini inhibe eder,  Asetaminofen, kloramfenikolun yıkılımını azaltır,

94 & ANTİANAEROBİK İLAÇLAR VE POLİPEPTİD YAPILI
DAR SPEKTRUMLU ANTİSTAFİLOKOKAL ANTİBİYOTİKLER & ANTİANAEROBİK İLAÇLAR VE POLİPEPTİD YAPILI &

95 Giriş Antistafilokokal olarak kullanılanlar
Bu grupta antibakteriyel spektrumlarının dar olması nedeniyle esas olarak stafilokok veya gram-negatif anaerobik bakteri infeksiyonlarında kullanılan bazı antibiyotikler ve diğer kemoterapötikler bulunur. Rifampin (Rifampisin) Vankomisin Mupirosin Fusidik asid penisilinaza dayanıklı penisilinlere rezistans stafilokok enfeksiyonlarında tercih edilirler

96 Antianaerobik olarak kullanılandar spektrumlu ilaçlar
metronidazol. tinidazol ve ornidazoldur. Nitroimidazol türevleri olan ; Bunlar başlangıçta trikomoniyazis. amibiyazis ve giardiyazis gibi protozoon infeksiyonlarının tedavisi için çıkarılmışlardır; daha sonra gram-negatif zorunlu anaerob patojen bakteriler üzerinde güçlü inhibitör veya öldürücü etkinlik gösterdikleri bulunmuştur. Esas olarak, başta Bacteroides fragilis ve diğer Bacteroides'ler olmak üzere patojen gram-negatif anaerob infeksiyonlarında kullanılırlar.

97 Rifamisinler Rifamid, rifamisin sodyum ve rifampin diğer adıyla rifampisin; adını taşıyan bu antibiyotikler duyarlı bakterilerde DNA kontrolü altında yapılan mRNA sentezini. RNA polimeraz enzimini inhibe ederek, bozarlar. Bakterisid etki gösterirler. Rifampin özellikle tüberküloz tedavisinde, ayrıca antistafilokokal ilaç olarak ve diğer bazı indikasyonlarda yaygın olarak kullanılan önemli bir ilaçtır.

98 Rifamisinler Rifamisinler. gram-pozitif kokuşlara (streptokoklar, pnömokoklar ve özellikle Staph. aureus'a), gram-negatif kokuşlara (özellikle N. menengitidis'e), gram-negatif basillere ve Mycobacterium tuberculosis ve M. leprae gibi aside-dayanıklı bakterilere karşı etkilidirler. Rifamisin sodyum suda fazla çözünen kırmızı renkli bir maddedir. Gastrointestinal kanaldan çok az absorbe edildiği için ağızdan kullanılmaz: sadece parenteral kullanılır. Buna karşılık, rifampin gastrointestinal kanaldan iyi absorbe edilir ve esas olarak ağızdan kullanılır.

99 Rifampin (rifampisin)
Tüberküloz ve lepra mikobakterilerden başka gram-pozitif ve negatif kokuşlara ve daha düşük derecede olmak üzere koliform basillere ve Pseudomonas aeruginosa, indol-pozitif ve negatif Proteus'lar gibi diğer gram-negatif basillere, Clamidya türlerine ve poks viruslarına karşı da etkilidir. Staph. aureus ve Staph. epidermidis üzerinde en güçlü olan ilaçtır. Neisseria menengitidis'e (menengokoklara) karşı da güçlü bakterisid etki yapar.

100 Rifampin (rifampisin)
Rifampin'in etkinlik yönünden önemli bir sakıncası duyarlı bakteri türlerinin çoğunda çabuk (tek aşamalı) rezistans gelişmesidir. M. tuberculosis ve leprae'de rezistans gelişmesi nisbeten yavaştır. Rifampin, rezistans oluşması ile ilgili bu özelliği nedeniyle genellikle tek başına kullanılmaz; diğer antibakteriyel veya antimikobakteriyel ilaçlarla kombine kullanılır.

101 Rifampin (rifampisin)
Rifampin esas olarak ağızdan kullanılır.Mide-barsak kanalından çabuk ve tam olarak absorbe edilir: ancak karaciğerde ilk geçişte kısmen eliminasyona uğrar. Bir süre kullanıldıktan sonra, kendini yıkan mikrozomal enzimlerde yaptığı otoindüksiyon yapar. Rifampin fazla lipofilik bir madde olduğu için, intrasellüler sıvı kompartmanı dahil, bütün vücut sıvılarına ve dokularına kolayca girer. Büyük kısmı karaciğerden safraya itrah edilir ve enterohepatik siklusa girer: bundan dolayı eliminasyon yanlanma ömrü ve etki süresi nisbeten uzundur.

102 Tüberküloz ve Lepra tedavisi
Endikasyonları Tüberküloz ve Lepra tedavisi Menengokokal menenjit salgınları sırasında asemptomatik portörlerin tedavisi Penisilinaz-salgılayan stafilokokların veya metisiline-rezistan stafilokoklann ya da özellikle, metisilin + gentamisin'e dayanıklı multipl rezistan stafilokokların yaptığı infeksiyonlann tedavisi Penisilin G’ye dirençli S.pneumoniae’ye bağlı menenjit, endokardit ve diğer ciddi enfeksiyonlarda Eritromisine rezistans Legionella pneumophila enfeksiyonu

103 Streptomyces orientalis'ten elde edilir.
Vankomisin Streptomyces orientalis'ten elde edilir. Glikopeptid antibiyotikler olarak da adlandırılır. Penisilinler gibi. bakteri hücre duvarının sentezini bozar. Ancak etki mekanizması onlarınkinden farklıdır. Vankomisin bakteride asıl D-alanil-D-alanin'e bağlanarak peptidoglikan zincirinin biyosentezini bloke eder.

104 Vankomisin Antibakteriyel spektrumu dardır. Esas olarak gram-pozitif kokuslar ve Clostridiumları etkiler. Penisilinler gibi, bölünmekte olan duyarlı bakteriler üzerinde bakterisid etki yapar. Mide-barsak kanalından absorbe edilmez; sistemik infeksiyonların tedavisi için sadece parenteral (i.v.) kullanılır. Enterokolitlerde lokal etki yapmak için oral verilir.

105 Vankomisin İnjeksiyon yapılan vende tromboflebit oluşturabilir; intravenöz verilişinden sonra (özellikle hızlı injekte edilirse), üşüme-titreme, ateş ve yüzde, boyunda ve gövdenin üst kısmında kızarma yapabilir; bu tabloya kızarık boyun ("red neck") sendromu denilir.

106 Endikasyon Ciddi stafilokok enfeksiyonları (Metisilin rezistanslar dahil) Penisilin G’ye alerjik hastalarda streptokokal endokardit tedavisi Geniş spektrumlu antibiyotik kullanımına bağlı ortaya çıkan C.difficile’nin neden olduğu pseudomembranoz enterokolit tedavisinde oral olarak

107 Fusidik asid Steroid yapılı tek antibiyotiktir. Duyarlı bakterilerin ribozomlarda kendine özgü bir mekanizma ile protein sentezini inhibe ederek bakteriyostatik etki yapar. Dar spektrumlu bir antibiyotiktir.

108 Mupirosin Düşük konsantrasyonlarda metisiline-rezistan olanlar dahil stafilokoklann ve streptokokların (enterokoklar hariç) büyümesini inhibe eder. Cilde lokal uygulanma yerinde oluşan yüksek konsantrasyonda ise bu bakterilere karşı bakterisid etki yapar. bakteride protein sentezini bozar.

109 Antianaerobik İlaçlar
Metronidazol, Fazla lipofilik bileşiklerdir.Çabuk başlayan güçlü bir bakterisid etki yaparlar. Zorunlu anaerob olan gram-negatif basiller (başta Bacteroides fragilis ve diğer Bacteroides'lerin çoğu olmak üzere) ve aynı nitelikteki gram-pozitif basiller (başta gazlı gangren etkeni Clostridium perfiringens olmak üzere) nitroimidazollara çok duyarlıdırlar. Bacteroides'lerde rezistans gelişmesi çok yavaş olmaktadır. Ornidazol, Tinidazol (en lipofilik)

110 Endikasyonları Genellikle aneorobik patojenlerin de katıldığı karma enfeksiyonların tedavisi (karın içi ve pelvik içi enfeksiyonlar) Elektif kolon ameliyatlarında yara enfeksiyonlarının tedavisi Beyin apseleri ve B.fragilis menenjitinin tedavisi Dental ve oral enfeksiyonların tedavisi

111 Endikasyonları Aneorobik bakterilerin neden olduğu osteomyelit, artrit ve endokardit tedavisi Trikomanas vajinalis, Giardiazis, Amibiyazis gibi protozoon enfeksiyonlarının tedavisi Antibiyotik tedavisi sonucu oluşan C.difficile’ye bağlı enterokolit tedavisi (Bu tedavide en tercih edilen antibiyotik)

112 Yan Tesirleri En sık görülen yan tesirleri gastrointestinal sisteme ait olanlardır. Alkolle birlikte alındığında “Disülfüram benzeri reaksiyon” oluşturabilirler.

113 Polipeptid Yapılı Antibiyotikler
Bu grupta bulunan antibiyotikler kompleks bir polipeptid yapısına sahiptirler. Deterjan özelliği bulunan yüzeyde aktif maddelerdir. Stoplazmik membranın permeabilitesini artırarak bakterisid etki yaparlar. Bu grupta polimiksinler, basitrasin ve tirotrisin bulunur.

114 Polimiksin B Antibakteriyel spektrumu oldukça dardır. Sadece gram-negatif aerobik basillere karsı etkilidir. Polimiksin B sülfat, hızlı ve güçlü bir bakterisid etkiye sahiptir. Duyarlı bakterilerde nadiren rezistans meydana gelir. En yaygın kullanılış yeri, göz, cilt, bronşlar, dış kulak yolu ve vücut boşluklarının gram-negatif basillere (özellikle Pseudomonas'a) bağlı infeksiyonlarıdır.

115 Kolistin (Polimiksin E)
Antibakteriyel spektrumu ve etki gücü bakımından polimiksin B'den önemli bir fark göstermez. Nefrotoksik etkisi onunkinden biraz daha azdır. Kullanılış yerleri polimiksin B'ninkilere benzer. Onun gibi, özellikle rezistan Pseudomonas aeruginosa infeksiyonlannın tedavisinde alternatif ilaç olarak terapötik değeri vardır.