Harran Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü Ayşe Hümeyra Tüysüz

... konulu sunumlar: "Harran Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü Ayşe Hümeyra Tüysüz"— Sunum transkripti:

1 Harran Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü Ayşe Hümeyra Tüysüz
SİYASİ TARİH – 2. Hafta Harran Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü Ayşe Hümeyra Tüysüz

2 DEVRİMLER DÖNEMİ Amerikan Devrimi, Amerikan Bağımsızlık Savaşı ve ABD’nin kurulması (1776) Fransız Devrimi (1789)

3 AMERİKAN DEVRİMİ (1776) Coğrafi keşifler sonrası Amerika’ya göç eden Avrupalılar Amerika’da birçok ticaret kolonisi kurmuştu. 13 İngiliz kolonisi “Amerikan bağımsızlık mücadelesi, gerçekte, İngilizlerin Yenidünya’ya getirdikleri ilkelere dayanılarak yürütülmüştür.” (Sander) İngilizler ülkelerindeki meclis sistemini kolonilere de getirmişti. Oldukça “demokratik” bir yönetimleri mevcuttu. Yalnız zaman içinde farklılaştı. Aristokrasi yok. Eşitlik. Afrikalı köleler ve yerliler hariç. Bu göç edenler genelde siyasi ve dini baskılardan kaçanlarla Avrupa’daki kıtlık ve fakirlikten. Dini sebeplerle göç edenler genelde protestanlar. İngilizler yoğunlukta. İngilizlerin baskın. İngilizlerin çevresine Alman, Hollandalı İsveçli vs protestanlar yerleşmiş. Demokratik yönetim de genel meclisler var. Avrupa kıtasındaki savaşların yansımaları kolonilerde görülüyor. İngiltere bir savaş sonrasu bazu kazanımlarını kendi çıkarı için fransaya verince amerikadaki ingiliz kolonikeri anlıyorlar ki, yeri gelnce ingiltere onları gözardı edebiliyor. Bu da Amerikalılık bilincinin gelişmesine yol açıyor. Ve artık onlar da kendi çıkarlrını düşünerek hareket etmye başlıyor

4 “Amerikalılık” bilincinin gelişmesi.
Daha eşitlikçi siyasi yönetim. “Temsil yoksa vergi de yok” Boston Çay Partisi Bağımsızlık savaşı 4 Temmuz 1776 ve Bağımsızlık Bildirgesi Fransa’nın ekonomik olarak çöküşü  Fransız İhtilali’ne giden yol Amerikan liberal düşüncesinin Avrupa’ya yayılması Ameirkadaki koloniler daha eşitlikçiyidi. Aristokrasi yoktu. Bu zaten onlarabir özellik veriyordu. Ingiltereden ayrıştırıyordu. Ingiletereye düzenli ödedikleri vergiler sürekli artıyordu. Ancak kolonileringiltere yönetiminde söz sahibi degildi parlamentoda temsil edilmiyordu. Buna ititraz ettiler ve boston’da çay yüklü inigiliz gemilerindeki çaylari denize döktüler. “boston çay partisi”. Savaş başladı. Ingiliz kolonileri vs ingiliz askerleri. Fransa kolonicilere destek verdi. Silah verdi vs. 4 temmuzda 13 koloninin temsilcileri ingiltereden bagımsızlıgı ilan etti. Bağımsızlığı ilk fransa tanıdı. Ingiltere 1783te tanıdı. “ Amerikada hazırlanan Bu anayasalar ve Bağımsızlık Bildirgesi, çevrilerek 1778 yılında basılacak ve Avrupa’nın hemen hemen tüm entelektüel çevrelerinde hararetli tartışmalara konu olacaktır. ” “Avrupa’daki gelişmelere eklenen Amerikan etkisi, 19. yüzyılın düşünce iklimini daha demokratik hale getirecektir. Düşünürler artık model ülke olarak İngiltere’den çok ABD’yi alacaklardır.”

5 Amerikan İç Savaşı Köleliğinin kuzeyin ekonomik çıkarlarına ters düşmesi Köleliğin Amerikan liberal ilkelerine ters düşmesi Kuzey ve Güney arasındaki İç Savaş “Sömürgecilik karşıtı büyük bir devrimle kurulan ABD, 19. yüzyılın son on yılı içinde kendisi sömürgeci bir devlet haline gelmeye başladı. ” (Sander) Güneye ucuz işgücü olan köle satıp karşılığında pamukları ucuza alıyor. Ancak kuzeyde tekstil endüstrisi var ve pamuk lazım. pamuklar ucuza fransya gidiyor.

6 FRASIZ DEVRİMİ (1789) Liberalizm ve Amerikan Devriminin etkisi
Engeller: soylular, kilise, monarşi Fransa’da ekonomik dar boğaz ve artan vergiler “Fransız Devrimi’nin kökeni de, monarşinin aşırılıklarında aranabilir.” 3-kamaralı parlamentonun toplanması Kral, soylular ve kilise: üretici olmadığı halde yönetimde etkin ve ayrıcalıklı Burjuvazi ve köylüler: üretici oldukları halde yönetimde söz sahibi değil Liberalizm yönetilen ve yöneticiler arasında kopuksuz iletişim kurulması. Fransızlar etkilendi ama önünde engeller var. “Fransız Devrimi’nin kökeni de, monarşinin aşırılıklarında aranabilir.”

7 Orta sınıfın (burjuvazi ve tüccarlar) zenginleşmesi güçlenmesi
Soyluların siyasi ayrııcalıklarına tepki Monarşiye karşı savaş ve orta sınıfın istekleri “isyanın burjuva niteliği” (Sander) Bastille Baskını 14 Temmuz 1789 NEDEN FRANSA? “temsili organa sahip çıkan orta sınıf, monarşiye karşı savaş açtı ve anahatlarıyla şu isteklerde bulundu: (i) Bir anayasa ile monarşinin yetkilerinin sınırlandırılması; (ii) vergilerin düzene konması ve azaltılması; (iii) iç gümrük duvarlarının indirilmesi; (iv) basın özgürlüğü.” “Devrimin, Avrupa’da Fransa’dan çok daha yoksul ve ondan daha despotik bir yönetimle yönetilen çok sayıda devlet varken, Fransa’da başlamasının nedenlerinden biri de, bu devletin yüzyıllar boyunca monarşi tarafından sağlanan siyasal birliğidir. Toplumsal ve ekonomik koşullar ne olursa olsun, huzursuzluklar, ancak ulus olarak siyasal bakımdan birleşmiş olan bir ülkede, ulus çapında kamuoyu, duyarlılık, politika ve yasama gereği yaratabilirdi. Fransızlar, 18. yüzyılda adına “Fransa” denen bir siyasal birimin üyesi oldukları duygusuna sahiptiler. Fransa’daki gibi bir “devlet” Orta ve Doğu Avrupa’da yoktu.”

8 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi
Kurucu Meclis İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi Kralın yetkilerini sınırlandıran bir anayasa Halkın seçeceği parlamento ve kralın iktidari paylaşması Devrim sonrası Terör Dönemi “Bu bildiri, insanların özgür olduğu, yasalar önünde eşitlik, herkese memur olabilme hakkı, söz ve basın özgürlüğü, özel mülkiyetin dokunulmazlığı ve vergilerin toplumda dengeli bir biçimde dağıtılması gibi temel hak ve özgürlükleri içeriyordu. ” Tabi bu bildirinin ne kadar özgürlükçü olduğu yine tartışılır. Yahudilere vs yer yok. Burjuvazi aristokrasinin ılımlı kesimiyle anlaşmayı düşünürken Prusya ve Avusturyanın kaçak mülteci soyluları himaye davranışı bunu namümkün kıldı ve savaş başladı. Panikle önlem aldıla.r 16. lui ve şüpheli siyasetçiler öldürüldü. Krallık kaldırıldı cumhuryiet ilan edildi. Olağan St hal. Yasama ve yurutme tek elde toplamdı “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi” üzerinde kurulan “demokratik cumhuriyet” iç ve dış koşulların etkisiyle terör yönetimine dönüştü.”

9 Napolyon Bonapart ve İmparatorluk Devri Viyana Kongresi (1814)
Güç Dengesi ve Avrupa Uyumu (Viyana Düzeni) Tüm avrupanın tek bir ülkenin yönetimine girmesini engellleyecek düzenlemeler  güç dengesi Viyana Kongresi : “İkisine (Metternich & Castlereagh) göre de barış, istikrarlı bir dünya düzeninin ve yaygın bir “meşrutiyet”in (onlara göre meşru bir biçimde kurulmuş monarşilerin yeniden kurulması anlamına geliyordu) kurulmasından sonra gerçekleşebilirdi.” “Viyana düzenlemesinin sağladığı göreli barış ve istikrar, yani bu düzenlemenin başarısının gizi, Castlereagh ile Metternich’in, “cezalandırma” yerine denge, “intikam” yerine meşruiyet yönünde hareket etmelerinde ve kısır çıkar çatışmalarını bir kenara itmelerinde yatar.” “Metternich ve dolayısıyla Viyana Kongresi’nin meşruiyet iddiası ise şuydu: Mevcut devletlerin sınırları kutsaldır, dokunulamaz ve her devlet bu kutsal sınırlarının içinde istediği gibi hareket etmekte ve istediği rejimi kurmakta serbesttir. Özetle, Metternich ve Castlereagh’ın önderliğindeki Viyana Kongresi, Avrupa barış ve gönencinin, ilgili halkların “sözde” isteklerine uyularak değil, meşru otoriteye titiz bir itaat sağlanarak korunabileceği kararına vardı.”

10 Fransız Devriminin Etkileri
“Fransız Devrimi Avrupa tarihinde bir dönüm noktasıdır. Aynı zamanda, soyuna ve inançlarına bakılmaksızın kişinin değerinin hararetle savunulması, tüm insanların besin kaynağı oldu ve dünyanın dört bucağındaki düşünce ve kurumları uzun süre etkiledi. Liberalizm ve milliyetçiliğin patlayıcı güçler olarak Avrupa’ya yayılması, “ulus-devlet” anlayışının tam anlamıyla yerleşmesi ve “yurttaş-ordu” olgusu ile “kitle savaşı” kavramlarının ortaya çıkması, Fransız Devrimi’nin doğrudan sonuçlarıdır. En önemlisi, daha önce “radikal” olarak nitelendirilen bir kavramı, hiç kuşkuya meydan vermeyecek bir biçimde uygulamaya sokmuştur: Hükümetler, ne tanrının ne de doğanın ama insanoğlunun yarattığı kuruluşlardır.” “Fransız Devrimi Avrupa tarihinde bir dönüm noktasıdır. Aynı zamanda, soyuna ve inançlarına bakılmaksızın kişinin değerinin hararetle savunulması, tüm insanların besin kaynağı oldu ve dünyanın dört bucağındaki düşünce ve kurumları uzun süre etkiledi. Liberalizm ve milliyetçiliğin patlayıcı güçler olarak Avrupa’ya yayılması, “ulus-devlet” anlayışının tam anlamıyla yerleşmesi ve “yurttaş-ordu” olgusu ile “kitle savaşı” kavramlarının ortaya çıkması, Fransız Devrimi’nin doğrudan sonuçlarıdır. En önemlisi, daha önce “radikal” olarak nitelendirilen bir kavramı, hiç kuşkuya meydan vermeyecek bir biçimde uygulamaya sokmuştur: Hükümetler, ne tanrının ne de doğanın ama insanoğlunun yarattığı kuruluşlardır. ”