ÜRETİM YÖNETİMİNE GİRİŞ

ÜRETİM YÖNETİMİNE GİRİŞ
ONUR DOĞAN İTÜ, Endüstri Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi Kaynak: Üretim Planlama ve Kontrol (Tanyaş ve Baskak)

İÇERİK Yerleşim Yeri Seçimi Talep Tahmini Toplu Üretim Planlama
Ana Üretim Planlama Malzeme İhtiyaç Planlama Sipariş Miktarı Hesaplama Üretim Programlama

1. YERLEŞİM YERİ SEÇİMİ 1.1. Faktör Karşılaştırma 1.2. Başabaş Analizi

1. YERLEŞİM YERİ SEÇİMİ Faktör Karşılaştırma
Çeşitli faktörlerin birleştirilmesiyle firma için göreceli olarak önemli sayılabilecek sayısal ve/veya sayısal olmayan değerlerin karşılaştırılmasıyla yapılan yöntemdir. Birçok değişkeni aynı anda analize tabi tutularak farklı amaçlar için de kullanılabilir İzlenecek Yol: Kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler belirle Faktörleri ağırlıklandır Her alternatifin her faktör için puanını hesapla (Puanlama 1-5, 1-10, gibi istenilen aralıkta yapılabilir.) Her alternatifin toplan puanını hesapla

Kurulması düşünülen bir fabrika için dört farklı kuruluş yeri (A, B, C, D) arasında bir seçim yapmak üzere aşağıdaki tabloda dört farklı kriter için bir ölçek verilmektedir: ÇOK ZAYIF 1 ZAYIF 2 TATMİNKAR 3 İYİ 4 MÜKEMMEL 5 Kaynak: Yard. Doç. Dr. Bersam BOLAT, Kuruluş Yeri Seçim Stratejileri Sunumu

KRİTER YERLEŞİM İŞÇİLİK ÇEVRE ULAŞIM PAZAR KAYNAK LAR ENERJİ TESİSLER TOPLAM A 9x4=36 7x3=21 8x4=32 10x3=30 8x3=24 4x5=20 3*4=12 175 B 9x5=45 7x2=14 10x5=50 8x2=16 4x2=8 3*5=15 172 C 7x1=7 10x4=40 4x4=16 3*3=9 165 D 7x4=28 181*

Faktör Karşılaştırma Yönteminin Farklı Alandaki Uygulaması Müşteri ihtiyaçlarını karşılama (QFD çalışması) TÜKETİCİ TALEPLERİ Otomobil Satış Fiyatı Güvenlik Yakıt tüketimi Fiziki Özellikler Estetik görünüm Satış sonrası hizmet Yaygın servis ağı Yedek parça fiyatları Yanda müşteriler açısından bir otomobilin satışı etkileyen faktörler verilmiştir. Bu faktörleri tesis yeri seçimine etki eden faktörler gibi düşünerek faktör karşılaştırma yöntemi uygulayınız. İpucu: Faktör ağırlıklarını veriniz. Alternatif yer sayınızı belirleyiniz. Gerekli karşılaştırmaları yaparak puanları hesaplayınız. En önemli müşteri talebinin (tesis yeri gibi düşünülebilir) hangisi olduğuna karar veriniz.

1. YERLEŞİM YERİ SEÇİMİ Başabaş Noktası Analizi
Toplam gelirin toplam gidere eşit olduğu noktaya başabaş noktası denir. Dolayısıyla koordinat düzleminde gelirlerin ve giderlerin kesiştiği noktayı bulmak gerekir.

Örnek: Sabit maliyetleri 3000 TL, birim satış fiyatı 400 TL, birim değişken gideri 100TL olan bir firmanın kara geçiş noktasını hesaplayınız. 8 ve 15 adetlik satışlardaki durumu değerlendiriniz. Başabaş Noktası =

Örnek: Sabit maliyetleri 1000 TL, birim değişken gideri 10 TL olan bir firmanın 125 adetlik satıştan sonra kara geçmesi için birim satış fiyatının ne kadar olması gerekir?

Örnek (Karşılaştırma) Tabloda verilen maliyetler göz önüne alınarak başabaş firmanın hangi tesis yerini seçmesi gerektiğini ve ne zaman kara geçeceğini belirleyiniz. Kuruluş Yeri Sabit Maliyet Değişken Maliyet A ₺ 3 ₺ B ₺ 2 ₺ C ₺ 1 ₺ A 0 – B – C Kaynak: Tan Vural, Opt. İşletme Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri

2. TALEP TAHMİNİ. 2. 1. Son Dönem Talep Yöntemi. 2. 2
2. TALEP TAHMİNİ Son Dönem Talep Yöntemi Basit Ortalama Yöntemi Hareketli Ortalama Yöntemi Ağırlıklı Ortalama Yöntemi Regresyon Analizi Mevsimsel Düzeltme İndeksi

2. TALEP TAHMİNİ Yapısal olmayan teknikler Yapısal teknikler
Niteliksel teknikler (Delphi, pazar araştırması, ömür eğrisi) Niceliksel teknikler Çok etmenli analizler (Çoklu regresyon, ekonometrik teknikleri, girdi-çıktı modelleri) Zaman serileri analizleri (Ortalama, trend ve mevsimsel bazlı teknikler)

2. TALEP TAHMİNİ – Ortalama Bazlı Teknikler
Dönem Gerçekleşen Satış Tahmin Sapma (Hata) 1 6 - 2 4 3 8 7 5 9 10 11 12 13 Toplam 21 Son Dönem Talebi Yöntemi Bir önceki dönemde gerçekleşmiş talebi, gelecek dönemde de gerçekleşecek talebin tahmini olarak kullanılan yöntemdir.

2. TALEP TAHMİNİ – Basit Ortalama Yöntemi
Eğer geçmişe ilişkin veriler, genelde artış/azalış eğilimi göstermiyorsa veya gelecekte radikal bir değişim beklenmiyorsa kullanılabilir. Dönem Gerçekleşen Satış Tahmin Sapma (Hata) 1 6 - 2 4 3 8 7 5 9 6,25 2,75 10 6,56 3,44 11 12 6,90 5,1 13 7,36 5,64 Toplam 18,93 İlk 6 dönemin ortalaması ( ) / 6 = 6 İlk7 dönemin ortalaması ( ) / 7 = 6 İlk 9 dönemin ortalaması ( ) / 8 = 6

2. TALEP TAHMİNİ – Hareketli Ortalama Yöntemi
Gelecek dönemin tahmini, önceki n dönemde gerçekleşmiş taleplerden daha çok etkileniyorsa kullanılabilir. Dönem Gerçekleşen Satış Tahmin Sapma (Hata) 1 - 2 3 4 5 6 Toplam Son 4 dönemin ortalaması ( ) / 4 = 3 Son 4 dönemin ortalaması ( ) / 4 = 4

2. TALEP TAHMİNİ – Ağırlıklı Ortalama Yöntemi
Eğer çok yakın dönemin gerçekleşmiş talebi gelecek için daha iyi bir kanı veriyorsa kullanılabilir. Temel düşünce: Geçmişteki verilerin ortalamaya olan etkisi aynı değildir. Ağustos ayı talep tahmini = 40 adet Dönem Gerçekleşen Satış (D) Ağırlık (W) D*W Şubat 36 0,11 3,96 Mart 38 0,12 4,56 Nisan 39 0,14 5,46 Mayıs 0,17 6,46 Haziran 42 0,21 8,82 Temmuz 40 0,25 10 Toplam 1,00 39,26

2. TALEP TAHMİNİ – Regresyon Analizi
Geçmiş verilerin tümü dikkate alınarak trend doğrusunun hesaplanmasına ve bu doğru aracılığıyla tahminde bulunulmasına imkan tanıyan yöntemdir. Veriler mevsimler dalgalanma olmaksızın sürekli azalıyor/artıyorsa iyi sonuç verir.

Burada; X: Bağımsız Değişken (Dönem numarası) Y: Bağımlı Değişken (Geçmiş talep değeri) b0: X=0 olduğunda bağımlı değişkenin alacağı değer b1: Regresyon Katsayısı 𝑌= 𝑏 0 + 𝑏 1 𝑥 𝑏 1 𝑏 0

Örnek: Giyim eşyası üreten bir firma, satışlarının hava koşullarına bağlı olarak mevsimsel dalgalanma gösterdiğini belirlemiştir. Satışların son dört yıl içinde üçer aylık dönemlerdeki miktarı (*1000 adet şeklinde) yandaki tabloda verilmiştir. Regresyon analizini uygulayarak 5. yılın 1. üç ayı için tahminde bulunun. Yıl Dönem Satış 1 1. üç ay 2. üç ay 3 3. üç ay 4 4. üç ay 2 5 6 7

Dönem (X) Talep (Y) X*Y X^2 Y_tahmin 1 1,97 2 3 6 4 2,17 12 9 2,36 8 16 2,56 5 25 2,75 18 36 2,95 7 35 49 3,14 24 64 3,34 81 3,54 10 40 100 3,73 11 66 121 3,93 144 4,12 13 26 169 4,32 14 70 196 4,51 15 105 225 4,71 256 4,90 Toplam 136 55 534 1496 55,00 𝑎 =1,775 𝑏 =0,1956 𝑌_𝑡𝑎ℎ𝑚𝑖𝑛=1,775+0,1956×𝑋

2. TALEP TAHMİNİ – Mevsimlik Düzeltme Yöntemi
Geçmiş talep değerlerinde periyodik dalgalanmaların gözlenmesi durumunda en uygun sonucu verir. Önce herhangi bir tahmin yöntemi uygulanır. Sonra mevsimlik düzeltme indeksleri bulunur. Bu indekslerin mevsim bazında ortalamaları (ortalama düzeltme indeksi) hesaplanır. Ortalama düzeltme indeksi ile tahmin yapılacak döneme ilişkin mevsimler bazında tahmini talep değerleri bulunur.

Örnek: Giyim eşyası üreten bir firma, satışlarının hava koşullarına bağlı olarak mevsimsel dalgalanma gösterdiğini belirlemiştir. Satışların son dört yıl içinde üçer aylık dönemlerdeki miktarı (*1000 adet şeklinde) yandaki tabloda verilmiştir. 5. Yılın dört dönemine ilişkin satış tahmin değerlerini bulun. Yıl Dönem Satış 1 1. üç ay 2. üç ay 3 3. üç ay 4 4. üç ay 2 5 6 7

Düzeltme indeksi= Y / Yort = 1 / 1,97 = 0,51 Dönem (X) Talep (Y) X*Y X^2 Yort Düzeltme indeksi 1 1,97 0,51 2 3 6 4 2,17 1,38 12 9 2,36 1,69 8 16 2,56 0,78 5 25 2,75 0,36 18 36 2,95 1,02 7 35 49 3,14 1,59 24 64 3,34 0,90 81 3,54 0,57 10 40 100 3,73 1,07 11 66 121 3,93 1,53 144 4,12 0,73 13 26 169 4,32 0,46 14 70 196 4,51 1,11 15 105 225 4,71 1,49 256 4,90 0,82 Toplam 136 55 534 1496 55,00 Yıl 1 2 3 4 Ortalama Düzeltme İndeksi (ODİ) Dönem 1. üç ay 0,51 0,36 0,57 0,46 0,47 2. üç ay 1,38 1,02 1,07 1,11 1,15 3. üç ay 1,69 1,59 1,53 1,49 1,57 4. üç ay 0,78 0,90 0,73 0,82 0,81 𝑌 𝑑 = 𝑌 ×𝑂𝐷İ 𝑋=17 𝑖ç𝑖𝑛 𝑌 𝑑 = 1,775+0,1956×17 ×0,47=2,39 𝑋=18 𝑖ç𝑖𝑛 𝑌 𝑑 = 1,775+0,1956×18 ×1,15=6,09 𝑋=19 𝑖ç𝑖𝑛 𝑌 𝑑 = 1,775+0,1956×19 ×1,57=8,62 𝑋=20 𝑖ç𝑖𝑛 𝑌 𝑑 = 1,775+0,1956×20 ×0,81=4,60

2. TALEP TAHMİNİ – Alıştırma
Ay Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Ocak 300 1300 3400 4900 Şubat 900 2900 5000 5800 Mart 1950 2700 5050 7000 Nisan 1900 4100 6400 7800 Mayıs 2600 4150 6500 Haziran 2800 500 6800 8800 Temmuz 2450 4200 6300 8400 Ağustos 1800 3500 5150 Eylül 3450 4500 Ekim 1200 3000 3900 Kasım 1250 2850 3950 5900 Aralık 1000 2500 3600 5400 Geçmiş 4 yıla ilişkin satış değerleri tablodaki gibi olan bir ürün için; Hareketli ortalama yöntemi Son üç yılın aynı aylarını kullanarak Son altı ayı kullanarak Ağırlıklı hareketli ortalama yöntemi ile (son 4 ayın ağırlıkları sırayla 0,5; 0,3; 0,1; 0,1) Regresyon analizi ile Mevsimlik düzeltme yöntemi ile hesaplayınız (Regresyon analizi sonucunu kullanınız). En iyi çözümü belirleyiniz.

Ay Yıl 4 Tahmin Hata Ocak 4900 1667 3233 Şubat 5800 2933 2867 Mart 7000 3767 Nisan 7800 4133 3667 Mayıs 4417 3383 Haziran 8800 4867 3933 Temmuz 8400 4317 4083 Ağustos 3483 3517 Eylül 6800 3283 Ekim 6300 2700 3600 Kasım 5900 2683 3217 Aralık 5400 2367 3033 Toplam 41817 2. TALEP TAHMİNİ – Alıştırma Çözümler Hareketli ortalama yöntemi Son üç yılın aynı aylarını kullanarak 𝐷 4 = ( 𝐷 1 + 𝐷 2 + 𝐷 3 ) 3 = =1666 𝐻𝑎𝑡𝑎= 𝐺𝑒𝑟ç𝑒𝑘𝑙𝑒ş𝑒𝑛 𝑠𝑎𝑡𝚤ş −𝑇𝑎ℎ𝑚𝑖𝑛𝑖 𝑠𝑎𝑡𝚤ş = 4900−1666 =3234

Ay Yıl 4 Tahmin Hata Ocak 4900 4566 334 Şubat 5800 4333 1467 Mart 7000 4441 2559 Nisan 7800 4858 2942 Mayıs 5508 2292 Haziran 8800 6150 2650 Temmuz 8400 7016 1384 Ağustos 7600 600 Eylül 6800 1000 Ekim 6300 7766 1466 Kasım 5900 7516 1616 Aralık 5400 7200 1800 Toplam 20110 2. TALEP TAHMİNİ – Alıştırma Çözümler Hareketli ortalama yöntemi Son altı ayı kullanarak 𝐷 4 = 𝑖=1 6 𝐷 𝑖 6 = =4566 𝐻𝑎𝑡𝑎= 𝐺𝑒𝑟ç𝑒𝑘𝑙𝑒ş𝑒𝑛 𝑠𝑎𝑡𝚤ş −𝑇𝑎ℎ𝑚𝑖𝑛𝑖 𝑠𝑎𝑡𝚤ş = 4900−4566 =334

Ay Yıl 4 Tahmin Hata Ocak 4900 3825 1075 Şubat 5800 4315 1485 Mart 7000 5125 1875 Nisan 7800 6090 1710 Mayıs 7070 730 Haziran 8800 7520 1280 Temmuz 8400 8220 180 Ağustos 1400 Eylül 6800 7680 880 Ekim 6300 7220 920 Kasım 5900 6730 830 Aralık 5400 6220 820 Toplam 13185 Çözümler b. Ağırlıklı hareketli ortalama 𝐷 4−1 =0,5×3600+0,3×3950+0,1×3900+0,1×4500=3825 𝐻𝑎𝑡𝑎= 𝐺𝑒𝑟ç𝑒𝑘𝑙𝑒ş𝑒𝑛 𝑠𝑎𝑡𝚤ş −𝑇𝑎ℎ𝑚𝑖𝑛𝑖 𝑠𝑎𝑡𝚤ş = 4900−3825 =1075

Ay Yıl 4 Tahmin Hata Ocak 4900 5619 719 Şubat 5800 5742 58 Mart 7000 5865 1135 Nisan 7800 5988 1812 Mayıs 6111 1689 Haziran 8800 6234 2566 Temmuz 8400 6357 2043 Ağustos 6480 520 Eylül 6800 6603 197 Ekim 6300 6726 426 Kasım 5900 6849 949 Aralık 5400 6972 1572 Toplam 13686 Çözümler b. Regresyon analizi 𝑌_𝑡𝑎ℎ𝑚𝑖𝑛= ×𝑋

G: Gerçekleşen değer T: Tahmini değer İ: İndeks ODİ: Ortalama düzeltme indeksi Çözümler b. Mevsimlik düzeltme yöntemi Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 ODİ Dönem G T İ 1 300 1191 0,25 13 1300 2667 0,49 25 3400 4143 0,82 0,52 2 900 1314 0,68 14 2900 2790 1,04 26 5000 4266 1,17 0,97 3 1950 1437 1,36 15 2700 2913 0,93 27 5050 4389 1,15 1,14 4 1900 1560 1,22 16 4100 3036 1,35 28 6400 4512 1,42 1,33 5 2600 1683 1,54 17 4150 3159 1,31 29 6500 4635 1,40 6 2800 1806 1,55 18 3282 1,52 30 6800 4758 1,43 1,50 7 2450 1929 1,27 19 4200 3405 1,23 31 6300 4881 1,29 1,26 8 1800 2052 0,88 20 3500 3528 0,99 32 5150 5004 1,03 9 2175 0,87 21 3450 3651 0,94 33 4500 5127 0,90 10 1200 2298 22 3000 3774 0,79 34 3900 5250 0,74 0,69 11 1250 2421 23 2850 3897 0,73 35 3950 5373 0,66 12 1000 2544 0,39 24 2500 4020 0,62 36 3600 5496 0,56

Çözümler b. Mevsimlik düzeltme yöntemi Yıl 4 G T Hata Ocak 4900 2922 1978 Şubat 5800 5570 230 Mart 7000 6745 255 Nisan 7800 7964 164 Mayıs 8616 816 Haziran 8800 9351 551 Temmuz 8400 8010 390 Ağustos 6286 714 Eylül 6800 5943 857 Ekim 6300 4641 1659 Kasım 5900 4520 1380 Aralık 5400 3904 1496 Toplam 10480

3. TOPLU ÜRETİM PLANLAMA 3.1. Transportasyon Yöntemi

3. TOPLU ÜRETİM PLANLAMA Gelecek zaman dönemindeki üretim, talep ve stok miktarlarını zaman dilimleri itibariyle toplu değerler şeklinde gösteren plandır. Ürün aileleri kullanılarak yapılır. Ayrıntıya inilmez, ayrıntı hakkında kesinlik yoktur. Toplu üretim planına göre ‘Ana Üretim Planı’ hazırlanır. Her ürünün üretiminin hangi zaman diliminde yapılacağının belirlendiği plandır.

3. TOPLU ÜRETİM PLANLAMA – Transportasyon Yöntemi
Örnek 1: Bir işletmede dört dönemlik üretim planı hazırlanmak istenmektedir. Bu dört döneme ilişkin talep değerleri sırasıyla 100, 200, 180 ve 300 adettir. Herhangi bir dönemde bir adet ürün üretmenin maliyeti 40 PB, bir adet ürünü stokta tutmanın maliyeti 5 PB, talebi karşılayamamaktan dolayı ürün başına yok satma (elde bulundurmama) maliyeti ise 10 PB’dir. Üretim kapasitesi, varolan üretim olanaklarına göre değişmekte olup, sözkonusu dört dönem için sırasıyla 50, 180, 280 ve 270 adettir. Amaç en az maliyetli üretim planını oluşturunuz.

Maliyet türleri Aynı dönemde üretilen ve satılan ürünler için üretim maliyeti Üretilmiş olur daha sonraki dönemlerde satılan ürünler için (üretim+stok) maliyeti Önceden satılabileceği halde, sonraki dönemlerde üretilen ürünler için (üretim+yoksatma) maliyeti

TD1 TD2 TD3 TD4 Kapasite ÜD1 x11 x12 x13 x14 50 40 45 55 ÜD2 x21 x22 x23 x24 180 ÜD3 x31 x32 x33 x34 280 60 ÜD4 x41 x42 x43 x44 270 70 Talep 100 200 300 780 ÜD: Üretim Dönemi TD: Talep Dönemi Xij: i. Üretim döneminde üretilip j. Talep döneminde satılan ürün adedi

TD1 TD2 TD3 TD4 Kapasite ÜD1 50 40 45 55 ÜD2 130 180 ÜD3 70 30 280 60 ÜD4 270 Talep 100 200 300 780 𝑀𝑎𝑙𝑖𝑦𝑒𝑡= 𝑃𝐵 = 50×40+ 50×50+130×40+ 70×50+180×40+30×45+ 270×40

NOT: Kapasite ve talep birbirine eşit olmasaydı. Maliyeti olmayan hayali talep veya kapasite düşünerek problemi çözmemiz gerekirdi. Örneğin birinci ay talebi 80 adet olsaydı, yeni tablomuz şu şekilde olurdu. TD1 TD2 TD3 TD4 Hayali Talep Kapasite ÜD1 50 40 45 55 ÜD2 30 150 180 ÜD3 280 60 ÜD4 250 20 270 70 Talep 80 200 300 780

4. ANA ÜRETİM PLANLAMA

4. ANA ÜRETİM PLANLAMA Toplu üretim planının alt kümesidir.
Ana üretim programı, şirketin üretim yapmak için ne tür beklentilerinin olduğunu ifadesidir (APICS Dictionary).

4. ANA ÜRETİM PLANLAMA Örnek
Eldeki stok miktarının hesaplanması Örnek Bir jant fabrikası her türlü araba için jant üretmektedir. Belirli bir jant tipi için ana üretim programı hazırlanacaktır. Nisan ayında 100, mayıs ayında 110 adet talep olacağı tahmin edilmektedir. Dönem başında 60 adet stok bulunmaktadır. Şirketin satış politikası 80 birimdir. Dönem başı stok + AÜP miktarı – Enb(talep, sipariş) = 60 – 35 = 25 Nisan Mayıs Dönem başı stok: 60 1 2 3 4 Talep tahmini 30 20 25 Söz verilen siparişler 35 18 22 19 Planlanan stok 5 -25

4. ANA ÜRETİM PLANLAMA AÜP miktarı ve zamanının belirlenmesi
Dönem başı stok + AÜP miktarı – sipariş = – 30 = 55 Nisan Mayıs Dönem başı stok: 60 1 2 3 4 Talep tahmini 30 20 25 Söz verilen siparişler 35 18 22 19 Planlanan stok 5 55 35 10 65 AÜP miktarı 0 80 0 Planlanan stok miktarı tahmini talebi karşılıyorsa üretim miktarı 0 olur. Karşılamadığı durumlarda sipariş politikası gereği 80 adetlik üretim sipariş verilir.

4. ANA ÜRETİM PLANLAMA = - Satılabilir stok miktarının hesaplanması
Dönem başı stok miktarı + AÜP miktarı Söz verilen siparişlerin toplamı (sonraki AÜP’ye kadar) Satılabilir stok miktarı = - Nisan Mayıs Dönem başı stok: 60 1 2 3 4 Talep tahmini 30 20 25 Söz verilen siparişler 35 18 22 19 Planlanan stok 5 55 10 65 AÜP miktarı 80 Satılabilir Stok 7 44 36 90 (60 + 0) – ( ) = 7 (80 + 5) – ( ) = 44

4. ANA ÜRETİM PLANLAMA Örnek:
Güvenlik stoğu 50 adet olan bir ürüne ilişkin bilgiler tabloda verilmiştir. Ekonomik üretim miktarı 400 adet olan bir AÜP oluşturarak, AÜP miktarını ve satılabilir stok miktarını belirleyiniz. Dönem başı stok: 200 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Talep tahmini 70 60 80 90 110 120 130 150 140 145 180 190 Söz verilen siparişler 100 50 40

4. ANA ÜRETİM PLANLAMA Çözüm
Dönem başı stok: 200 Güvenlik Stoğu: 50 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Talep tahmini 70 60 80 90 110 120 130 150 140 145 180 190 Söz verilen siparişler 100 50 40 Planlanan stok 360 250 430 310 290 365 175 AÜP miktarı 400 Satılabilir Stok 270 260 230 490 390 545 140 adet stok 110 adetlik tahmini talebi karşılayabilir ancak güvenlik stoğu için sipariş verilir

5. MALZEME İHTİYAÇ PLANLAMA

Ana üretim programında A ürünü için 100 adetlik sipariş görünmektedir. Gerekli temin süreleri: A: 1 gün B: 2 gün C: 2 gün D: 2 gün E: 1 gün F: 1 gün Bir hafta üretim ve tedarik süresi varsayımıyla malzeme ihtiyacını planlayın. A B(2) E(2) D(1) C(3) F(2) D(2)

B(2) E(2) D(1) C(3) F(2) D(2) A ürünü için malzeme ihtiyaç planı Malzeme 1 2 3 4 5 6 7 A 100 B 200 C 300 D 800 E 400 F 600 Temin süreleri: A: 1 gün B: 2 gün C: 2 gün D: 2 gün E: 1 gün F: 1 gün 200 600

1 2 3 4 5 6 7 Fire Oranı A 101 100 1% B 205 202 1,5% C 306 303 D 834 817 2% E 432 410 5% F 612 0% *2=817 A ürünü için malzeme ihtiyaç planı

Örnek A (TS:4) B/1 (TS:3) C/2 (TS:2) E/2 (TS:1) D/1 (TS:1) Q (TS:2) E/1 (TS:1) C/1 (TS:2) E/2 (TS:1) D/1 (TS:1) A ve Q ürünlerinin sipariş miktarları gerektiği kadar verilebilir. A ürününden 8. günde 103, Q ürününden 7. günde 200 adet üretilmelidir. Eldeki stoklar A, Q, B, C ve E için sırasıyla 18, 6, 10, 20 ve 30 adettir. Dönem sonunda A İçin 5, Q için 6 adet stok tutulmalıdır. A ürününden özel bir nedenle 10 adet rezervasyon yapılmıştır. D ve E parçaları sırasıyla 200 ve 500’lük adetler halinde sipariş verilebilmektedir. Bu şartlar altında gerekli olan malzeme ihtiyaç planını hazırlayınız.

5. MALZEME İHTİYAÇ PLANLAMA - Alıştırma
Bir işletmede A ve F adlarında iki ürün üretilmektedir. Bu ürünlere ilişkin ürün ağaçları Şekil 1’de verilmiştir. Tüm ürün ve parçalara ilişkin tedârik süreleri ile müşterilerden alınan Sipariş Miktarları tabloda verilmiştir. Kaynak: Doç. Dr. Şule ITIR SATOĞLU sorusudur.

5. MALZEME İHTİYAÇ PLANLAMA - Alıştırma
Ürün ağacı aşağıdaki gibi olduğuna göre tablo yöntemini kullanarak malzeme ihtiyaç planını oluşturunuz. ÇÖZÜM

6. SİPARİŞ MİKTARI HESAPLAMA. 6. 1. Gerektiği kadar sipariş miktarı. 6
6. SİPARİŞ MİKTARI HESAPLAMA Gerektiği kadar sipariş miktarı Sabit sipariş miktarı Ekonomik sipariş miktarı

6. SİPARİŞ MİKTARI HESAPLAMA
Gerektiği kadar sipariş miktarı Sabit sipariş miktarı Ekonomik sipariş miktarı (Economic Order Quantity) 𝐸𝑆𝑀= 2×𝐷× 𝐶 𝑜 𝐶 ℎ D: Talep (Demand) Co: Sipariş maliyeti (cost of order) Ch: Stokta tutma maliyeti (cost of holding) Dönem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Planlanan Sipariş 15 20 70 180 250 270 230 40 Verilen Sipariş 100 - 200 300 Dönem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Planlanan Sipariş 15 20 70 180 250 270 230 40 Verilen Sipariş p > d kabul edilir.

Örnek Sipariş verme maliyeti 300 PB, stokta tutma birim maliyeti 2 PB olan tabloda siparişler için ekonomik sipariş miktarını bulunuz. Dönem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Planlanan Sipariş 15 20 70 180 250 270 230 40

Çözüm Ortalama talep = ( … +10)/12=92,083 𝐸𝑆𝑀= 2×𝐷× 𝐶 𝑜 𝐶 ℎ = 2×92,083×300 2 ≅166 Dönem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Planlanan Sipariş 15 20 70 180 250 270 230 40 Verilen Sipariş 166 - 322

7. ÜRETİM PLANLAMA. 7. 1. İŞ YÜKLEME. - Gantt Diyagramı ile
7. ÜRETİM PLANLAMA 7.1.İŞ YÜKLEME - Gantt Diyagramı ile - Atama ile ÇİZELGELEME - Gantt Diyagramı ile - Johnson’s Kuralı

7. ÜRETİM PLANLAMA – İŞ YÜKLEME
İşlem No Faaliyet Süre (gün) Aşama 1 Metal kesme 4 2 Presleme 3 Motor Montajı 50 Kasaya Montaj 15 5 Boyama 6 Fırınlama 30 7 Son montaj 40 Örnek: Gannt diyagramı ile iş yükleme Tabloda verilen faaliyetlerin gantt diyagramında gösterimi 1 5 2 3 4 6 7

Örnek: Gannt diyagramı ile iş yükleme Yandaki tabloda beş farklı araba için gerekli olan yıkama süreleri verilmiştir. Gantt diyagramı ile yıkama işlerini en kısa işlem sırasına göre gösteriniz. Araba Yıkama A 5 B 7 C 10 D 8 E 3 E A B D C

Örnek: Atama ile iş yükleme A, B ve C tezgahlarında yapılabilen, dakika cinsinden süreleri verilen X, Y ve Z işleri için en uygun atamayı yapınız. İş X Y Z Tezgah A 8 12 17 B 10 11 C 16 Her işi en kısa sürede yapabilen bir tezgah olduğundan; X  A Y  B Z  C

Örnek: Atama ile iş yükleme 1. sütundaki en düşük maliyet T1 T2 T3 T4 İ1 3 5 7 4 İ2 6 2 İ3 İ4 8 1 Bir tezgahta birden fazla iş veya bir işin birden fazla tezgahta yapılabildiği durumlarda (yapılmayan iş veya işler için) fırsat maliyetlerinin bulunması gerekir. Bu örnekte İ3, T1 ve T3 tezgahlarında en düşük maliyetle yapılabilir. T1’e atandığında, T3’e atanacak diğer işler daha maliyetli olabilir (veya diğer durum). Bunun için her sütundaki en düşük maliyet o sütundaki diğer maliyetlerden çıkarılır (sütun indirgemesi). T1 T2 T3 T4 İ1 1 3 4 İ2 2 İ3 İ4 6 3 – 2 = 1 6 – 2 = 1 8 – 2 = 1

1 3 4 İ2 2 İ3 İ4 6 Eğer sıfırlar dört işi dört farklı tezgaha atayacak şekilde çıksaydı, sorun çözülmüş olacaktı. Benzer işlem, bir kez de en son elde edilen satırlar ile yapılır (satır indirgemesi). Şimdi her satır ve sütunda sıfır değeri elde edildi. Atama yapılırken önce satır ve sütunda tek olan sıfırlar kullanılır. Bu çözümde hem satır hem sütunda tek olan sıfır yok. Bu nedenler satır veya sütunda tek olan sıfırlara atama yapılır. İ1  T1 ve İ2  T2 Kalan işler ve tezgahlar için tek alternatif kaldığından İ3  T3 ve İ4  T4 ataması yapılarak çözüme ulaşılır. T1 T2 T3 T4 İ1 2 3 İ2 1 İ3 4 İ4 6 İ1  T1 İ2  T2 NOT: Satır veya sütun indirgemesinin sırası sonucu etkilemez.

Alıştırma Uygun atamaları yapınız. T1 T2 T3 T4 İ1 3 5 9 4 İ2 6 7 2 İ3 8 İ4 1 Önce satır sonra sütun indirgemesi ile elde edilen tablolar T1 T2 T3 T4 İ1 2 6 1 İ2 3 4 İ3 İ4 7 5 T1 T2 T3 T4 İ1 2 1 İ2 3 İ3 İ4 7 Son tabloya göre; İ4  T4 İ3  T1 veya İ1  T1 İ2  T2 veya İ2  T3 İşlerin tamamı atanamıyor ! satır indirgemesi sütun indirgemesi

1 Tüm sıfırların üzerinden en az sayıda çizgi geçirilir. T1 T2 T3 T4 İ1 2 1 İ2 3 İ3 İ4 7 Üzerinden çizgi geçmeyen elemanlardan en küçüğü 2 Üzerinden çizgi geçmeyen elemanlardan en küçüğü bulunur ve üzerinden çift çizgi geçenlere eklenir, çizgi geçmeyenlerden çıkarılır. T1 T2 T3 T4 İ1 1 İ2 4 İ3 2 İ4 8

ÜRETİM YÖNETİMİNE GİRİŞ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "ÜRETİM YÖNETİMİNE GİRİŞ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

ÜRETİM YÖNETİMİNE GİRİŞ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "ÜRETİM YÖNETİMİNE GİRİŞ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim