TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ -1

TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ -1
ÜNİTE-6 TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ -1

KONU BAŞLIKLARI Giriş Döküm Yöntemi

GİRİŞ Son yıllarda insanların yaşam standartlarının yükselmesinin temel sebeplerinden biri, endüstri ve sanayide yaşanan olağan üstü teknolojik gelişmelerdir. Bu gelişmelerin temelinde, malzeme bilimindeki yenilikler ve bu malzemelerin seri ve ekonomik olarak üretimini sağlayan imalat yöntemlerindeki gelişimeler yatmaktadır. Üreticiler; her bir imalat yönteminin imkânlarını, avantaj ve dezavantajlarını belirleyerek amaçladıkları tasarıma en ucuz ve doğru olarak ulaşmak için gerekli bilgiye sahip olmak zorundadır. İmalat (üretim) teknolojisinin temel amacı, tasarlanan ürünlerin en düşük maliyetle, en yüksek kalitede ve en verimli yöntemle elde edilmesidir. İmalat (üretim); doğada bulunan maddeleri istenilen özellik, boyut ve biçimdeki ürünlere dönüştürmek olarak tanımlanabilir. İmalatın temel prensibi ise şekil vermedir.

GİRİŞ İmalat yöntemlerini genel olarak iç dönüşümler ve dış dönüşümler olarak sınıflandırabiliriz. İç dönüşümler; kimyasal arıtma, ısıl işlemler gibi malzemelerin kimyasal dönüşüme uğradıkları tekniklerdir. Dış dönüşümler ise; malzemelerin istenilen biçim ve boyuta getirilmesi için kullanılan tekniklerdir. Biçim verme anlamında olan dış dönüşümler başlığı altında imalat yöntemleri, iki ana gruba ayrılmıştır. Bunlar; • Şekil verme işleminde malzemenin kütlesinin azaldığı yöntemler talaşlı üretim yöntemleri • Malzemenin kütlesinin korunduğu durumları kapsayan yöntemler talaşsız üretim yöntemleridir. Üretim yöntemlerinin tamamında; üretilecek parçaların geometrisi, malzeme türü, boyut toleransları, yüzey kalitesi ve mekanik özellikleri gibi etkenler göz önüne alınarak, en uygun üretim yöntemi seçilebilir.

GİRİŞ

TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ
Döküm Yöntemi Talaşsız üretim yöntemlerinden biri olan döküm; sıvı hâlde akıcı olan ergitilmiş metal veya alaşımların, üretilmek istenen parçanın şekli ve boyutuna sahip boşluk içeren kalıplara doldurularak katılaştırıldığı bir imalat yöntemidir. Sıvı metalin içine döküldüğü kalıp olarak, her dökülen parçadan sonra bozulan kalıplar kullanıldığı gibi, çok sayıda parçanın üretimine imkân tanıyan kalıcı (metal) kalıplarda kullanılabilir. Metalin katılaşmasından sonra kum kalıplarda kalıp bozularak, kalıcı kalıplarda ise kalıp açılarak dökülen parça çıkarılır.

Döküm Yöntemi Bu yöntemde; tek bir seferde basit ve karmaşık şekilli parçalar ergitilebilen herhangi bir malzemeden üretilebilir. Döküm yoluyla üretilebilen parçaların boyutları birkaç milimetreden birkaç metreye ve ağırlıkları da birkaç gramdan birkaç tona kadar değişebilmektedir. Ayrıca, iç boşlukları olan veya eğri yüzeylere sahip karmaşık şekilli veya çok büyük kısımlardan oluşan parçaların imalatı için oldukça uygundur. Günümüzde, mevcut döküm yöntemleri ile her türlü geometrik şekle sahip parçaların imalatı mümkündür. Ancak tüm imalat yöntemlerinde olduğu gibi yüksek kalite ve düşük maliyette üretim yapılabilmesi; değişik tasarım opsiyonlarının değerlendirilmesine, en uygun şekillendirme yönteminin seçimine ve bu yöntemin verimli şekilde kullanılmasına bağlıdır.

Döküm Yöntemi

Döküm Yöntemi Döküm tekniğinde kaliteyi, büyük ölçüde erimiş metalin içine döküldüğü kalıpların türü ve hazırlanışında gösterilen özen belirler. Uygulanacak kalıplama yönteminin seçiminde: • Üretilecek parça sayısı • Amaçlanan üretim hızı • Boyut hassasiyeti • Yüzey kalitesi • Metalürjik kriterler • Yönteme özgü diğer özellikler dikkate alınır.

Döküm Yöntemi Döküm İşleminde Kullanılan Elamanlar Model Tasarımı Model; üretilecek parçanın yaklaşık birebir kopyası olup kalıp içinde dökülecek sıvı metalin dolduracağı boşluğu elde etmek için kullanılır. Model malzemeleri olarak; ahşap, metal, alçı, köpük ve plastik malzemeler kullanılır. Ahşap, kolay ve çabuk şekillendirildiği için en yaygın olarak kullanılan kalıp malzemesidir. Metal modeller ise kullanım sırasında daha uzun ömürlü özelliklere sahip olduğu için seri üretimlerde tercih edilmektedir. Döküm yöntemlerinde kullanılan modeller; • Serbest modeller • Levhalı modeller • Özel model ve model tertibatları olarak sınıflandırılır.

Döküm Yöntemi Döküm İşleminde Kullanılan Elamanlar Yolluk ve Besleyiciler Döküm sırasında ergimiş metalin kalıp boşluğuna akışını kontrol ederek, kalıp boşluğunun tamamen doldurulmasını sağlamak için açılan dikey ve yatay kanallara yolluk adı verilir. Bu yolluk sistemleri ergimiş metalin kalıbı bozmadan sakin bir biçimde kalıbı doldurmasını, bazı pislik ve cürufun kalıp boşluğuna girmemesini sağlarlar.

Döküm Yöntemi Döküm İşleminde Kullanılan Elamanlar Yolluk ve Besleyiciler Metaller katılaşırken; sıvı, sıvı-katı ve katı hallerinde büzülürler ve hacimleri azalır. Bu durum ise; dökülen parçalarda iç ve dış büzülme boşluklarına sebep olur. Bu tür hatanın önlenebilmesi için, besleyici ve çıkıcı adı verilen boşluklardan faydalanılır. Böylece, büzülme boşluklarının çıkıcı ve besleyiciler içerisinde meydana gelmesi sağlanarak, homojen bir döküm elde edilmiş olur. Döküm parçanın katılaşmasından sonra, çıkıcı ve besleyiciler kesilir. Şekil’de çıkıcı, besleyici ve yolluk sistemlerinin şematik resimleri gösterilmiştir.

Döküm Yöntemi Döküm İşleminde Kullanılan Elamanlar Maçalar ve maça yapımı Döküm parçalarının boş çıkması istenen iç kısımlarında maça adı verilen özel parçalar kullanılır. Şekil'de görüldüğü gibi dökmek istediğimiz parçanın iç şeklini veren maçalar; kum, metal ve seramikten yapılabilir. Fakat maçalar genel olarak, kumdan imal edilirler. Kullanılmaya hazır bir şekilde imal edilmiş maça, iki ucundan kalıba oturtulur. Maça imalinde kullanılan kumun mukavemeti ve gazları geçirme kabiliyeti yüksek olmalı, döküm işlemi sonunda döküm parçadan kolayca temizlenebilmelidir.

Döküm Yöntemi Kum Kalıba Döküm Demir çelik veya demir dışı metallerin dökümünde en çok kullanılan kalıp malzemesi, ucuz ve refrakter özelliğe sahip silis kumudur. Kum kalıba döküm yöntemi; el kalıplama ve makine kalıplama olarak ikiye ayrılır. El kalıplamada kalıp kumuna şekil vermek için modeller, maça kutuları, döndürme ve sıyırma şablonları kullanılır. Kuma nihai şekil verme işlemi manuel olarak çeşitli araçlar kullanılmak suretiyle sıkıştırılarak gerçekleşir.

Döküm Yöntemi Kum Kalıba Döküm Makineler yardımıyla gerçekleştirilen kum kalıba döküm yönteminde ise, kalıp kumuna çeşitli makineler kullanılarak şekil verilir. Yaş kum kalıba döküm dökümhanelerde en sık kullanılan yöntemdir. Burada kalıp malzemesi: kum tanecikleri, kil, su ve diğer katkıların bir karışımıdır. Kum tanecikleri kalıp malzemesinin esasını, bünyesine su alan kil ise bağlayıcıyı oluşturur.

Döküm Yöntemi - Kum Kalıba Döküm - Kum kalıba döküm yönteminin aşamaları

Döküm Yöntemi Metal kalıba (kokil) döküm Kalıp malzemesi olarak çelik veya dökme demirin gibi metal ve alaşımların kullanıldığı döküm yöntemine, kokil döküm adı verilir. Bu bakımdan kokil döküm yöntemi, "metal kalıba döküm" olarak da bilinir. Kokil döküm için hazırlanacak kalıp maliyeti, kum kalıba göre çok yüksektir. Fakat kokil döküm kalıpları çok sayıda döküm için kullanıldığından seri üretim için ekonomik olmaktadır. Kokil kalıbın ısı iletkenliği kum kalıba göre yüksek olduğundan, dökülen metal hemen soğur ve kendini çekme sebebiyle kalıba yapışmaz. Metalin kalıba yapışma ihtimalini azaltmak için, grafit veya kil ihtiva eden bir sıvı kalıp cidarlarına püskürtülür veya sürülür. Bu püskürtülen malzeme sıcak metal ile temas ettiği za- man, gaz haline geçerek yapışmayı önler.

Döküm Yöntemi Metal kalıba (kokil) döküm

Döküm Yöntemi Basınçlı Döküm Sıvı metalin basınç altında metal kalıba doldurulmasıyla elde edilen döküm işlemidir. Basınçlı dökümde; sıvı metalin basınç altında kalıp boşluğuna gönderilmesi sebebiyle, yüksek hızda kalıbın çok hızlı bir şekilde doldurulması sağlanmış olur. Döküm işleminden sonra kalıptan çıkan parçalara genellikle ek bir işlem uygulamaya gerek kalmaz. Ayrıca parçaların içyapıları hızlı soğuma sebebiyle küçük taneli ve yüksek mukavemetlidir. Basınçlı döküm yöntemi ile kurşun, kalay, çinko, alüminyum ve magnezyum gibi metal ve alaşımların dökümü yapılabilmektedir.

Döküm Yöntemi Basınçlı Döküm

Döküm Yöntemi Savurma (santrifuj) Döküm Merkezkaç döküm de denilen bu usulde ergimiş malzeme, dönel bir hareket ile şekillendirilir. Genel olarak diğer döküm usullerinde ergimiş metal yerçekiminin etkisi altında iken, savurma dökümde merkezkaç kuvvetinin etkisi altında da kalmaktadır. Döküm esnasında merkezkaç kuvvetin tesiri ile gazlar sıvı haldeki malzemeden kolayca atılır ve hatasız, yüksek mukavemetli bir döküm elde edilir. Merkezkaç kuvvetin gaz giderici ve temizleyici tesiri, devir sayısı artıkça büyür.

Döküm Yöntemi Savurma (santrifuj) Döküm

Döküm Yöntemi Sürekli (continous) Döküm Sürekli döküm usulü, ergimiş metalin su ile soğutulan, iki ucu açık bir kalıptan geçirilerek katı hale dönüştürülmesi metodudur. Genellikle, şekilsiz veya az şekilli uzun parçaların dökümü yapılmaktadır. Daha çok düşük ergime sıcaklığına sahip malzemeler ve bakır alaşımlarına tatbik edilir.

Döküm Yöntemi Hassas Döküm Bu döküm yöntemi; dereceli hassas döküm ve seramik kabuklu hassas döküm yöntemi olarak ikiye ayrılır. Dökümden önce dökülecek parçanın mumdan bir modeli yapılır. Bu model üzerine yolluk ve çıkıcılar yerleştirilir. Daha sonra bu model sıvı hâldeki seramik malzeme içerisine yerleştirilir ve seramik malzeme kalıp etrafında bir kabuk teşkil edecek şekilde katılaşması sağlanır. Bundan sonra içerisinde mum model bulunan seramik kabuk ısıtılır. Böylece mum eriyerek dışarı akar ve seramik içerisinde dökülmesi istenen parçanın şeklinde bir boşluk elde edilmiş olur. Ergitilmiş metal bu boşluğa dökülür ve katılaşmadan sonra seramik kalıp kırılarak parça çıkarılır. Son derece karışık parçalar temiz ve düzgün bir şekilde bu usulün tatbikiyle elde edilebilir.

Döküm Yöntemi Hassas Döküm

ARA ÖZET İmalat sanayinin hedefi; tasarımı yapılan ve insanların ihtiyaçlarını karşılamak için imal edilecek ürünlerin düşük maliyette ve yüksek kalitede uygun bir yöntemle elde edilmesidir. Üretilecek parçaların şekli, malzeme türü, ölçü toleransları, yüzey kalitesi, mekanik özellikleri gibi etkenler göz önüne alınarak, en uygun üretim yöntemi seçilebilir. İmalatın temel prensibi ise şekil vermedir. Şekil verme işleminde malzemenin kütlesinin azaldığı yöntemler talaşlı imalat yöntemleridir. Talaşsız imalat yöntemleri ise malzeme kütlesinin korunduğu durumları kapsar. Günümüzde en çok kullanılan talaşsız imalat yöntemleri; döküm, plastik şekil verme, kaynak ve toz metalürjisi olarak sıralanabilir. Döküm işlemi, ergitilmiş malzemelerin üretilecek parçanın şekline sahip kalıba dökülerek katılaştırma işlemi şeklinde ifade edilir. Döküm yöntemi ile istenilen mamul parçalar da üretilebildiği gibi, diğer tüm yöntemler için yarı mamul parçalarda üretilebilir. Bu yöntem ile karmaşık geometriye sahip parçaların hızlı ve çok sayıda imalatı mümkündür ve büyük boyutlu ve ağır parçalar için diğer yöntemlere göre ekonomiktir.

TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ -1

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ -1"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ -1

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "TALAŞSIZ ÜRETİM YÖNTEMLERİ -1"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim