İçerik Türlerinin Öğretiminde Kullanılan İçerik Ögeleri

... konulu sunumlar: "İçerik Türlerinin Öğretiminde Kullanılan İçerik Ögeleri"— Sunum transkripti:

1 İçerik Türlerinin Öğretiminde Kullanılan İçerik Ögeleri
Ders anlatırken içerik ögelerinin eksik verilmesi, birbirinine karışması öğrenmeyi olumsuz yönde etkileyecek bir sırada sunulması, ögeler arasındaki ilişkinin gösterilmemesi, öğrenciye alıştırma yaptırılmaması ya da yaptırırken uygun içerik ögelerin seçilmemesi, gibi davranışlar öğretmenlerin yaptıkları yanlışlar arasında sayılabilir. Merrill, öğretmenin içeriği düzenlerken, yerine getirmek zorunda olduğu koşulların bulunduğunu belirtmektedir. Örneğin, öğretmenin bir kavramı öğretirken kavramın tanımını, kavram şemasını, ayırdedici ve ayırdedici olmayan özelliklerini, örneklerini, örnek olmayanlarını öğrencisine uygun sırada ve sayıda sunması ve uygun araştırmaları yaptırması gerekmektedir.Bu bilgiler verilmediğinde öğrenci, bilgideki boşlukları, kendine göre anlamlar üreterek kavramı yetersiz biçimde öğrenecektir.

2 İçerik türlerinden birini öğretirken sunulması gereken bilgilerin neler olduğu ve bunların nasıl sıralanması gerektiği ile ilgili olarak çeşitli modeller önerilmektedir.Ancak bu model ve stratejiler, öğrenme düzeyinin açık biçimde belirlenmiş veya belirlenmemiş olması bazı farklılıklar göstermektedir. Merrill’e göre öncelikle ; içerik, genel ve özel düzeyde ele alınabilir.Yani, içerik türlerinden birini öğretirken genellemeler ve örnekler kullanırız. Örneğin bir kavramı öğretirken bu tanımını yaparız. Bu tanım, belli bir sınıftaki nesne veya olayların tümüne gönderme yapan genel bir ifadedir. Aynı biçimde işlem, bir amaca ulaşmak, bir ürün elde etmek için izlenen adımların listesidir. Bu adımlar, bir ilke, birçok özel duruma uygulanabilen genel bir yasayı temsil eder. Tanım, işlem ve ilkenin bu genel ifadeleri genellemeler olarak adlandırılır. Bir kavram, bir genelleme ile ifade edilebileceği gibi, tanıtıcı özel durumlar da gösterilebilir. Bu belirli özel durumlar, örnekler olarak adlandırılır.

3 Merrill, öğretmenin söz konusu genelleme ve örnekleri öğretirken başka ne gibi bilgiler sunması gerektiğini, genelleme ve örneklerle ilgili olarak öğrencilere alıştırma yaptırırken öğrenciyi ne gibi bilgilerle karşı karşıya bırakmak gerektiğini ayrıntılı olarak belirlemiştir. Merrill’e göre öğretim sırasında aşağıdaki dört öğretim etkinliği temeldir: 1. Öğretmenin bir genelleme ile ilgili bilgiler sunması 2. Öğretmenin bir örnek ile ilgili bilgiler sunması 3. Öğrenciye bir genelleme ile ilgili alıştırma yaptırması 4. Öğrenciye bir örnek ile ilgili alıştırma yaptırılması Birincil sunum biçimleri olarak adlandırılan bu dört temel etkinliği hem öğretmenin yapacaklarını hem de öğrenciye yaptırılacak olanları kapsayacak biçimde düzenlenmiştir.

4 Birincil sunum biçimleri, öğretiminin temel ögeleridir
Birincil sunum biçimleri, öğretiminin temel ögeleridir. İkincil sunum biçimleri ise öğrenmenin artırılması için birincil sunulara eklenen bilgilerdir. İkincil sunular, bağlamsal bilgi, ön koşul bilgi, bellek destekleyiciler, dikkat odaklama araçları, farklı biçimde ifade etme ve geribildirim olarak adlandırılmaktadır. Biçimsel bilgi: Bağlamsal ya da tarihsel arkaplanla ilgili olan bilgidir, örneğin, önemli bir bilgiden söz ederken bu deneyin kimin yaptığı deneyin ortaya çıkış öyküsü anlatılabilir. Önkoşul bilgi: Sunulan bilgi ile yakından ilgili olan ek bilgilerdir. Bellek destekleyici: Genellemeyi veya örneği hatırlamaya yardımcı olan destek bilgidir. Dikkat odaklama araçları: Öğrencinin önemli bilgileri görmesine yardım etmek amacıyla oklar, renklendirme, koyu yazma, çizimler kullanma gibi dikkat odaklayan işaretleridir. Farklı biçimde ifade etme: Sunulan genellemenin bir tablo, grafik, şekil, formül veya başka sözcüklerle temsil edilmesidir. Geribildirim: Genellemeyi ve örneği buldurmada en önemli ve en sık kullanılan ikincil sunu biçimidir.

5 Merrill’e göre genellemeler ve örnekler sunulurken, dikkat edilmesi gereken kurallar şunlardır: Çeşitlilik, zorluk düzeyi, eşleştirme, ayırma, azaltma, gruplama, farklı sırada verme, sıralama, ölçüt, tepki gecikmesi,öğrenen kontrolü ve madde sayısı. Çeşitlilik: Öğretilecek içerik birimine ilişkin olarak verilecek olan örneklerin ait oldukları sınıfın tüm özelliklerini taşıması gerekmektedir, bunu da tek bir örnekle sağlamak mümkün değildir. Örnekler olabileceğince birbirinden farklı ve ait olduğu sınıfı temsil eder nitelikte olmalıdır. Zorluk düzeyi: Öğrenciye yalnızca çok kolay ve çok zor örnekler sunulmamalı bu örnekler karışık verilmelidir. Eşleştirme: Örnek olanlarla örnek olmayanların birlikte sunulması anlamındadır. Ayırma: Öğretilecek bilgilerden hangilerinin daha önemli olduğunu öğrenciye diğer sunum yolları ile bildirilmesidir. Azaltma: Yardım niteliğinde olan bilgilerin ders ilerledikçe yavaş yavaş içerikten çıkarılmasıdır. Gruplama: Öğrencinin çok sayıda bilgi birikimini öğrenmesi gerektiği durumlarda, tek tek olan maddeleri gruplayarak vermesi demektir.

6 Farklı sırada verme: Kavramların hep aynı sıra ile verilmesi, öğrenciye yalnızca sıralamayı ezberlemesi sağlar. Bilgileri farklı sıralamalar ile vermek, öğrencinin kavramların veriliş sırasını ezberlemesini engelleyecektir. Sıralama: Çok sayıda basamağı veya işlem sırasını bir defada öğrenmek güçtür. Bu durumda gruplamak zorunludur. Düzenlenmiş bilgi grupları öğrenmeyi kolaylaştıracak bir sıralama ile sunulmalıdır. Ölçüt: Öğrencinin alıştırma sırasındaki ya da sınavdaki tepkisinin doğruluk derecesi anlamındadır. Tepki gecikmesi: Bir durumda ya da soru sorulduğunda öğrencinin tepki verme süresi anlamındadır. Öğrenen kontrolü: Öğrencinin çalışırken kaç örneğin yeterli olacağına, nasıl bir strateji izleyeceğine kendisinin kara verebilmesidir. Madde sayısı: Belli bir durumda öğrencinin gerek duyduğu alıştırma sayısını belirlemedir.

7 Tanım, ayırt edici özellikler, örnekler, örnek olmayanlar, basamaklar, kararlar gibi içerik ögelerin öğretimden önce ayrıntılı olarak belirlenmesini pek çok yararı bulunmaktadır. Öğretilen bilgilerin eksiksiz ve bilginin yapısına uygun düzenlenmesini olanaklı kılmakta ve bilginin karışmasını önlemektedir. Merrill’in ögeleri belirleme kuramının temeli olarak niteliği davranış-içerik keşim tablosuna bağlı kalınarak 13 davranışsal amaç yazılabilmektedir. Kuramda bu 13 davranışsal amacın herbiri için farklı farklı sunu+alıştırma+değerlendirme yapılmalıdır. Ancak, kuramda önerilen 13 kuramın hepsine her durumda uygulanamaz. Öğretmen, dersin amaçları doğrultusunda bu kurallardan uygun olan birini veya birkaçını kullanabilir.