Prof. Dr. Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

... konulu sunumlar: "Prof. Dr. Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD"— Sunum transkripti:

1 Prof. Dr. Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD
ÖLÜMLE YÜZLEŞMEK Prof. Dr. Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

2 Kim korkmaz ki ölümden?

3 “Kara haberci” Hiçbir doktor hastasına “ölüm haberi” vermek istemez.
Hiçbir hasta da hekiminden “ölüm haberi” duymak istemez.

4 Hekimin duygusal tepkileri
Üzüntü Acıma Güçsüzlük ve incinebilirlik duygusu Çaresizlik Huzursuzluk Ölmekte olan birisine yoldaşlık etmekten korkma Meydan okuma

5 Hekimin stresi Kötü haberi vermeye hazırlanırken beklenti stresi
Klinik karşılaşma sırasında doruğa ulaşan sıkıntı Haberi verdikten sonra birkaç gün daha yoğun etkilenme Tükenme

6 Hastanın stresi Hastanın stresi çok daha sonra ortaya çıkar.
Çünkü onu bu “kara haberi” almaya hazırlayan, gerçeği olduğundan farklı algılayarak kendi kendisini aldatmasını sağlayan bir çok düzenek devreye girer.

7 KUBLER-ROSS EVRELERİ Şok ve inkar Öfke Pazarlık Depresyon Kabul

8 Strese yanıt Birincil değerlendirme İkincil değerlendirme
Stres uyaranının kişi için ne anlama geldiğinin belirlenmesi İkincil değerlendirme Sorun yaratan durum karşısında sahip olunan kaynakların değerlendirilmesi

9 Birincil değerlendirme
Bireyin inanç sistemi, değerleri, amaçları, olayın kontrol edilebilirliğine inancı, stresin şiddeti gibi koşullar rol oynar. - zarar/kayıp (öfke, korku, gücenme) - tehlike (öfke, korku) - mücadeleye davet ( heyecan, heves)

10 İkincil değerlendirme
İnsan kaynakları Toplumsal statü kaynakları Kişiye özgü direnç kaynakları Zaman, para, bilgi gibi enerji kaynakları

11 Çözüm stratejileri Soruna yönelim
Kişisel-çevresel ilişkide değişmenin söz konusu olduğu çözüm Duygusal yönelim Düşünce ve dikkatte değişmenin olması

12 Tedavi hedefleri Başa çıkma becerilerini geliştirme
Doktor-hasta ilişkisinde hastanın otonomisinin küçük adımlarla arttırılması Optimal işlevselliği sağlama Hastayı barışcıl bir sona hazırlama Kalan zamanı için yaşam hedeflerini yeniden belirlemesine yardım etme

13 Hastanın nerede olduğunu belirlemek
Hastalığınız hakkındaki düşünceniz nedir? Hastalığınız size ne yapacak? Sizce yaşam kalitesi ne demek? Umutlarınız neler? Korkularınız neler? Eğer bugün ölseniz, yapılmamış ne bırakırsınız arkanızda? Hayatı yaşamaya değmeyecek kılacak bir durumu hayal edebilir misiniz?

14 Hastayı bilgilendirmek
Entellektüalize etmeyin Hastaya her defasında gereksindiği kadar bilgi verin Tedavinin başında bütün süreci anlatmayın Umudu yok etmeyin

15 Ölümle savaşı kazanmanın ödülleri
Yaşamın ve “küçük şeylerin” değerini Gereksiz konularda endişe duymanın yersizliğini Sağlığın herşeyden önemli olduğunu Kendisine daha fazla zaman ayırmanın ve ihtiyaçları için kendisine “bakmasının” gerekliliğini farketme

16 Ölümle savaşı kazanmanın ödülleri
Öncelikleri yeniden belirlemeyi sağlama Yaşam felsefesini değiştirme Diğer insanların önemini kavrama, onlara karşı duyarlığı artırma Yakın ilişkilere daha fazla zaman ayırma, enerji harcama Sosyal ilişkileri artırma

17 Sorunlu hasta Anksiyeteli hasta Depresif hasta İnternet hastası
İyileşme konusunda abartılı bir iyimserliği olan hasta Alternatif tedavilere yönelen hasta

18 İyimserlik maskesi Umut korkuyla yakından ilişkilidir.
Aynı zamanda yaşamı sürdürme çabası için de gereklidir. Ancak bilgi almayı olumsuz etkiler. Hasta daha fazla bilgi edinme ile yeni bilgiden kaçınma arasında gidip gelir. Olumsuz bilgilerden kaçınır.

19 Ölmekte olan hastaya hekimin tepkileri
Elinden geldiğince hastasını tedavi etmeye devam etmek Hastadan kaçınmak/ihmal etmek Acımak fakat uzak durmak

20 Ölmekte olan bireyin duygusal tepkileri
Korku Ölüm ve sonrasındaki belirsizliklere Acı çekmeye Vakarını kaybetmeye Abandone olmaya İzole olmaya, yalnız kalmaya dair

21 Ölmekte olan hastanın bakımı
Desteğinizi sürdürün (düzenli vizit, dinleme, zaman ayırma ile) Son ana kadar onu terketmeyeceğinize temin edin. Acısını/ağrısını dindirin. Yaşamını gözden geçirmeye cesaretlendirin.

22 Ölmekte olan hastanın bakımı
Rollerine ve sevdiklerine veda etmesini kolaylaştırın. Ailesine yardım edin.

23 Hastanın ölümü Hekimin Modern tıbbın Sağlık sisteminin
bir başarısızlığı değil, sadece yaşam boyu süren bir yolculuğun doğal “son”u(cu)dur.

24 Hekim doğanın hizmetçisidir, efendisi değil! Paracelsus