Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
1
? Hangi Çocuklar "ZOR"DUR Özgürlüğün Rengi Mavidir
Risk altında kavramı oldukça geniştir ve bazen sebepler ve davranışlar birbiriyle karışabilmektedir. Örneğin anne-babanın alkol veya uyuşturucu kullanması ya da gencin cinsel istismara maruz kalmış olması risk etkeni iken, gencin yoğun alkol kullanımı olması veya kendini kesmesi riskli davranışlar olarak kabul edilmektedir. Ayrıt etmek gerekir.
2
RİSKLİ DAVRANIŞLAR NEDİR?
Özgürlüğün Rengi Mavidir RİSKLİ DAVRANIŞLAR NEDİR? Şiddet eğilimi Sık sık kavga etme Madde veya alkol kullanımı Evden kaçma Okuldan kaçma Kendine zarar verme Sokakta çalışma Riskli cinsel davranış Davranış sorunları Riskli davranışları açıklamadan tek tek sayın. Bu davranışların genelde BİRKAÇ TANESİNİN BİR ARADA görüldüklerinin altını çizin.
3
Bu davranışlardan bir yada birden fazlası bir arada olabilir.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Bu davranışlardan bir yada birden fazlası bir arada olabilir.
4
Okuldan Kaçma Okuldan kaçma bir yaşam tarzıdır.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Okuldan Kaçma Okuldan kaçma bir yaşam tarzıdır. Tek başına riski ifade etmez. Düzenli olarak okuldan kaçarlar. Okumayı reddetme vardır. Devamsızlığı önemli boyutlardadır. Okul başarısı düşüktür. Okuldan kaçmanın ara sıra değil, süreklilik halini kazandığı ve bir yaşam tarzına dönüştüğü durumların riskli olduğunun altını çizin. Son bir yıl içerisinde en az bir geceyi, evde bir sorunu takiben ve ailesinin haberi olmadan başka bir yerde ya da sokakta geçirmenin evden kaçma kapsamına gireceğini, sokakta yaşamayı kapsamayacağını vurgulayın.
5
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Evden Kaçma Son bir yıl içerisinde en az bir geceyi, evde bir sorunu takiben ailesinin haberi olmadan başka bir yerde veya sokakta geçirme.
6
Sigara, alkol ve madde kullanımı
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sigara, alkol ve madde kullanımı Günde en az bir sigara içen veya… Son bir ay içinde 3 veya daha fazla gün alkol alan veya… Bir kez diğer uyuşturucu veya uyarıcıları kullananlar
7
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Sokakta Çalışma Son bir ay içinde en az bir gün sokakta çalışan veya bir şeyler satanlardır. Çalışmanın ailesinden haberli veya habersiz olması fark etmez. Sigara, alkol ve madde kullanımı ile ilgili bilgileri tekrar ederek altını çizin. Sokakta veya herhangi bir iş yerinde çalışmanın riskinden bahsedin. Ailenin bilgisi olup olmamasının kriter olmadığından bahsedin.
8
Şiddet ve şiddet eğilimi olanlar
Özgürlüğün Rengi Mavidir Şiddet ve şiddet eğilimi olanlar Son bir yıl içerisinde sık sık fiziksel bir kavga içinde yer alanlar. Yaşamı boyunca bir kez dahi bir silah taşıyanlar.
9
Kendine zarar verme davranışı
Özgürlüğün Rengi Mavidir Kendine zarar verme davranışı Kafasını duvara vurma Duvara yumrukla vurma Sigarayla kendini yakma Kesici aletlerle kendini kesme Yaşamı boyunca bir kez dahi bir silah taşımanın çok önemli olduğunu tekrar vurgulayın. Kendine zarar verme davranışları arasında kafasını duvara vurma, sigarayla kendini yakma, kesici aletler ile kendini kesme gibi davranışlardan herhangi birinin olabileceğini ve yaşamı boyunca bunlardan birini yapmanın önemini vurgulayın. Detaya daha sonra gireceğinizi vurgulayın.
10
Davranış Sorunları Sık yalan söyleme Otoriteye sürekli karşı gelme
Özgürlüğün Rengi Mavidir Davranış Sorunları Sık yalan söyleme Otoriteye sürekli karşı gelme Aşırı hareketlilik Eşyalar, hayvanlara ve insanlara zarar verme Suç işleyen kişilerle birlikte bulunma
11
Riskli Cinsel Davranışlar:
Özgürlüğün Rengi Mavidir Riskli Cinsel Davranışlar: Toplumsal olarak kabul gören yaşlardan önce cinsel ilişkide bulunmak Cinsel ilişkilerinde uygunsuz eşlerle olmak Korunma olmadan cinsel ilişkiye girmek Sık yalan söyleme, otoriteye sürekli karşı gelme, aşırı hareketlilik, eşyalar, hayvanlara ve insanlara zarar verme, suç işleyen kişilerle “takılma” özellikleri olan çocuklara dikkat edilmesi ve destek verilmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatın. Toplumsal olarak kabul gören yaşlardan önce cinsel ilişkide bulunmak ve bu cinsel ilişkilerinde uygunsuz eşlerle olmak. Korunma olmadan cinsel ilişkiye girmenin kontrol edilmesi gerektiğini hatırlatın.
12
xxxx
13
xxx
15
SORUNUN GELİŞİM SÜRECİ
Özgürlüğün Rengi Mavidir SORUNUN GELİŞİM SÜRECİ Birinci dönem Yoksulluk, ailevi, çevresel ve bireysel etkenler Düşük okul başarısı Okuldan soğuma Zayıf öğretmen ve ebeveyn desteği Akranlardan dışlanma İkinci dönem Anlattıklarınızı özetlemek için şekilden yararlanın. Farklı dönemlerde farklı özellikler görülebileceğini vurgulayın. Erken dönemde önleme çalışmaları yapmanın öneminin altını çizin. Okulla devamsızlık, okuldan atılma Aileden dışlanma Marjinalizasyon, Kendine uygun akranlarla çete oluşturma Son dönem
16
Bu çocukların karşılaştıkları sorunlar ve ihtiyaçları nelerdir
Özgürlüğün Rengi Mavidir ? Bu çocukların karşılaştıkları sorunlar ve ihtiyaçları nelerdir “Bu çocukların ne gibi SORUNLAR İLE KARŞILAŞABİLECEKLERİNİ ve ne gibi İHTİYAÇLARI OLABİLECEĞİNİ” sorun ve tartışın.
17
BU ÇOCUKLARIN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE İHTİYAÇLARI
Özgürlüğün Rengi Mavidir BU ÇOCUKLARIN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE İHTİYAÇLARI Etiketlenme Beceri eksikliği Yalnızlık, dışlanma Okuldan atılma Sağlık sorunları Yasal sorunlar Sokakta yaşama Ruhsal sorunlar Bu çocukların ne gibi SORUNLAR İLE KARŞILAŞABİLECEKLERİNE ve ne gibi İHTİYAÇLARI OLABİLECEĞİNE dair katılımcıların fikirlerini aldıktan sonra siz bu çocukların sorun ve ihtiyaçlarını ve bu süreç içerisinde sizlerin yapabileceklerini özetleyin.
18
ZOR ÇOCUKLAR VE EĞİTİM SİSTEMİ
Özgürlüğün Rengi Mavidir ZOR ÇOCUKLAR VE EĞİTİM SİSTEMİ Okulda izolasyon gelişir Bu çocuklara yönelik müdahale yöntemleri konusunda bilgi eksikliği ve insan kaynaklığı eksikliği Aileleriyle yetersiz iletişim kurma ve baskıcı bir tavır takınma Olumsuz davranış sergileneceği beklentisinin artmasına paralel olumlu davranışların olabileceğine inancın azalması Okulda böyle bir çocukla karşılaştıklarında ne yaptıklarını sorun. HATIRLATIN bu çocuklar eğitim sistemi içinde oldukça zorlanmaktadır ve onları sistem dışına atmak bir ÇÖZÜM DEĞİL. * Bir sonraki slayda geçmeden önce “Bu çocuklarla çalışırken hangi tekniklerin işe yaramayacağını” katılımcılara sorun.
19
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Okuldan uzaklaştırılan çocukların riskli davranış gösterme sıklığının artması Bu çocukların damgalanması ve bunun sonucunda olumsuz davranışlarını sürdürmeye devam etmeleri UNUTMAYIN, Bu çocuklarla uğraşmak uzun soluklu bir sabrı gerektirmektedir.
20
Kendinizi haklı çıkarmak ? Onun zarar görmesini önlemek ?
Özgürlüğün Rengi Mavidir AMACINIZ NE? Onu susturmak ? Kendinizi haklı çıkarmak ? Gücünüzü ispat etmek ? Onun zarar görmesini önlemek ?
21
Neden böyle hissediyor
Özgürlüğün Rengi Mavidir ONU ANLAMAYA ÇALIŞIN Ne istiyor? Neden istiyor? Ne hissediyor? Neden böyle hissediyor
22
Etkisiz yaklaşımlar Eleştirmek Nasihat etmek Tartışmak Suçlamak Acımak
Özgürlüğün Rengi Mavidir Etkisiz yaklaşımlar Eleştirmek Nasihat etmek Tartışmak Suçlamak Acımak Taraf tutmak Bilgiçlik taslamak Yargılamak Etiketlemek Cezalandırmak Kurtarıcı rolü üstlenmek Katılımcıların bu çocuklarla çalışırken hangi tekniklerin işe yaramayacağını sorup öğrendikten sonra “neden işe yaramayacağını” tartışın. * Bir sonraki slaydı koymadan önce zor çocuklarla çalışırken görüşmelerde temel olarak nelere dikkat edilmesi gerektiğini gruba sorun ve tartışın.
23
Zor çocuklara yaklaşırken…
Özgürlüğün Rengi Mavidir Zor çocuklara yaklaşırken… Kişiliğine saygı gösterin: Onu bir yetişkin gibi görerek konuşun. Dinleyin: Onları dinleyen pek yok, o yüzden siz dinleyin. Tuzaklarına düşmeyin: Sizi sinirlendirmek isteyebilir, tuzağa düşmeyin. İstikrarlı olun: Bir gün çok iyi, bir gün kötü olmayın. Hep aynı kalmaya çalışın. Sürekli ve sabırlı olun: Davranışlarındaki düzelme uzun süre alacağından sabırlı olun. Kimse onları “adam” yerine koymadığı için herkesten farklı davranarak onu yetişkin gibi görerek konuşmalarının önemini vurgulayın. Tutarlı davranmalarını, onun kişiliğini değil, olumsuz davranışlarını eleştirmelerini ve küçük de olsa olumlu davranışları olduğunda bunu desteklemelerini söyleyin.
24
Zor çocuklara yaklaşırken…
Özgürlüğün Rengi Mavidir Zor çocuklara yaklaşırken… Kötü davranışlar yerine iyi davranışlar üstüne konsantre olun: İyi davranışlarının fark edilmesine ihtiyacı vardır. Onu değil, davranışını eleştirin: “Sen çok kötüsün; insanlara vuruyorsun” yerine “Vurmak kötü bir davranış”.
25
Zor çocuklara yaklaşırken…
Özgürlüğün Rengi Mavidir Zor çocuklara yaklaşırken… Tutarlı davranın: Bir davranışa her zaman aynı tutumu takının. Olumlu tarzda konuşun: “Çayı oraya koyma” yerine “çayı oraya koymak yerine masa üstüne koy...” Cesaretlendirin: Kendine olan yeterliliğini destekleyin, güvenini ve inancını artırın. Tartışmaktan kaçının: Tartışmak çözüm getirmez ve verimli değildir. Çocukların bir kere de her şeyi öğrenmelerini beklememeleri ve olumlu davranışlarını gözlemlemeyi unutmamaları hatırlatılmalıdır. Sorunlara odaklanmaktansa çözüme odaklanmanın değişimin önünü daha kolay açacağını vurgulayın.
26
Zor çocuklara yaklaşırken…
Özgürlüğün Rengi Mavidir Zor çocuklara yaklaşırken… Çözüm odaklı olun: Önünüze çıkan sorunların çözümlerine odaklanın ve her birinden bir ders çıkararak üstesinden gelmesini sağlayın. Değişimin önündeki engelleri kaldırmasına yardımcı olun. Her yaşanandan bir ders çıkarın: Yavaş yavaş öğrenmesini sağlayın. Öğrenmesi için zaman tanıyın.
27
Bağırma: Beni dinlemiyorsunuz/ Beni dinlemeniz için bildiğim tek yol bu/ Senin de sinirlenmeni istiyorum Evden kaçma: Gel ve beni bul/ Bana önem verdiğinizi hissetmemin tek yolu bu/ Sorunlarla başa çıkmak için tek bildiğim bu/ Benim için ev tehlikeli Şiddet gösterme: Güçlü olduğumu hissetmek istiyorum/ Başkalarının da benim ne kadar güçlü olduğumu bilmesini istiyorum / Çatışmayı çözmek için bildiğim tek yol bu Bıçak taşıma: Ben önemli adamım/ Korkuyorum Söyleneni yapmama: Kendimi güçsüz hissediyorum ve güçlü olmam için kontrol bende olmalı/ Gerçekten bana bağlı mısın, yoksa beni bırakıp gidecek misin İsteği olmayınca öfke krizi yaşama: Ne yapacağımı bilmiyorum/ Böyle yapınca isteklerim oluyor / İsteklerimi ertelemeyi bilmiyorum Kendine zarar verme: Çok sıkıntım var, öfkeliyim ve bununla nasıl başa çıkacağımı bilmiyorum/ Fiziksel acılar diğer duygularımı bastırıyor /Duygularımı ifade etmeye çalışıyorum Hırsızlık: Kendime bakmak zorundayım, benle ilgilenen yok/ Ne yaparsam yapayım benimle misiniz?/ Hiçbir şey olmuyor, ben de yaparım/ Siz beni dışladınız ben de sizin değerlerinizi Uyuşturucu kullanma: Acılarımı bastırmak için bir şeye gereksinimim var/ Kendime dikkat etmiyorum/ Ben büyüdüm/ Başka bir eğlence bilmiyorum/ Arkadaşlarımdan kopamam Katılmama, kendini izole etme: Başkalarıyla birlikte olunca nasıl davranacağımı bilmiyorum/ Ben güçlüyüm/ Beni kimse beğenmez, reddedilmeyi kaldıramam/ Nasıl arkadaşlık kurulur bilmiyorum
28
İyi bir öğretmen olarak YAPABİLECEKLERİNİZ ....
Sorunu küçümsemeyin “Benim sınıfımda böyle şey olmaz” Ön yargılarınızın farkında olun. Bilgi sahibi olun. Açık, samimi ve inandırıcı olun. Konuşması için bir fırsat verin. Genellemeler yapmaktan kaçının. Söylediği şeylere ani tepki vermeyin. Korkularınıza dayanarak konuşmayın. Özendirmemeye dikkat edin. Merakı arttırmayın. Öğüt vermeyin. Sorunu küçümsemek problemin daha da büyümesine yol açacağından bu alanda yapabileceklerinizi öğrenip konuya hazırlıklı olmak yerinde olacaktır. Önyargılar iletişiminizi bloke eder, önyargılarınızın farkına varın ve onlarla ilgili gerçek bilgiler edinin. Öğüt vermek (“Ben senin yaşındayken” diye başlayan cümleler) iletişiminizin kesilmesine yol açacağından kaçınmak gerekir.
29
Önleme: Okul Öncesi Dönem...
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme: Okul Öncesi Dönem... Onaylamalarınızın büyük ödül değeri taşıdığı ve öğretilerinizin şartsız bir bağlılıkla alındığı dönem; Model olun. Zararlı maddeleri tanıtın. Hem kendi başına hem de bir başkasının vereceği ilaçları almamasını öğretin. Karar verme alışkanlığını kazandırın. Zararlı –yararlı yiyecekleri tanıtın. Kendi sağlığına ilişkin girişimlerini övün. Bu yaştaki çocuklar madde kullanıcıları değillerdir ve bu konular hakkında bilgi vermek gereksizdir. Ancak bu dönemdeki onaylamalarınızın büyük ödül değeri taşıması ve öğrettiğiniz şeylerin sorgulanmadan kabul edilmesi önemlidir. Bu nedenle: Sizin alkol ve sigara kullanmanız onların da bunu yapabileceği yönünde bir mesaj gönderiyor. Onların önünde bu alışkanlıkları sergilememeye özen gösterin. Zararlı maddeleri çocukların kolaylıkla erişemeyeceği yerlerde saklayın. İlaçların gereksiz yere alınınca zararlı olduğunu anlatın ve siz izin vermediğiniz sürece şişeyi eline dahi almamasını öğretin. Yabancılardan ilaç almamaları gerektiğini de öğretin. Karar verme alışkanlığını kazanmaları için onlara fırsatlar tanıyın; sabahları kalkınca ne giyeceğine kendinin karar vermesi gibi. Sağlıklı olmanın önemini gündeme getirin (diş fırçalamak, el yıkamak, uyku, beslenme). Çizgi filmler, dergiler ve diğer araçlardan yararlanabilirsiniz. Sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan da bahsedin.
30
Zihinsel ve sosyal becerilerinin geliştiği bir dönem;
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme: Okul Çağı... Zihinsel ve sosyal becerilerinin geliştiği bir dönem; Kuralları öğrenmelerini sağlayın. Sağlıklı olmanın önemini gündeme getirin. Sigara ve alkolün zararlarından bahsedin. Reklamlarda satış için izlenen yolları açıklayın. “Hayır” demesini öğretin. Bu yaştaki çocuklar büyüdükleri için sevinçlidirler. Öğrenmeleri hala deneme-yanılma metoduna dayanmaktadır. Öğrenmeye merak saldıklarından farklı şeylerin ne olduğunu ve nasıl çalıştığını bilmek isterler. Bu dönmede sigara, alkol ve uçucu maddeler ve zararları hakkında bilgi vermek yerinde olacaktır. Kendi kendisine yanlış bilgiler edinmesine engel olmak çok önemlidir.
31
Ergenlik dönemi özellikleri
Özgürlüğün Rengi Mavidir Ergenlik dönemi özellikleri Arayış içinde olma Dış görünüşün önem kazanması Özerk olma çabası Ailenin geri plana düşüp arkadaşların ön plana gelmesi Bir gruba ait olma gayreti Cinselliğinin farkına varma Asi olma Çabuk öfkelenme Endişeli hal Kendine dönüklük Çabuk heyecanlanma Ruh halinde sürekli iniş-çıkışlar yaşama İlgi alanları ve zevklerin hızla değişmesi Ergenlik çocukluktan çıkış ve erişkinliğe giriş dönemi olarak adlandırılabilir. Bu dönemin de kendine has özellikleri vardır. Ergenler çocukluklarına göre çok daha çabuk sinirlenebilirler. Hemen hemen her şeye karşı gelip, isyankar bir tutum sergileyebilirler. Bir gülüp bir ağlayan, tutkuları hemen hemen her gün değişen, ayna karşısında çok uzun saatler vakit geçiren biri olurlar. Ergenlerin çözümlemesi gereken en büyük problemleri kimliklerini bulma çabasıdır. Bu kimlik arayışı onları endişeli, gergin, öfkeli yapabilmektedir.
32
Önleme: Ergenlik dönemi...
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme: Ergenlik dönemi... Sınıf içindeki gruplaşmalara ve grupların niteliklerine dikkat edin. Maddeler ve olumsuz etkileri hakkında korkularınıza değil, gerçeklere dayalı bilgilere dayanarak konuşun. Kendilerini ifade etmeleri için fırsatlar yaratın. Sorumluluklarını alması için destekleyin, sınıf içinde görevler verin. Bu dönemde akran grupları büyük önem kazanmıştır. Arkadaşlarının fikirlerine bağlı olarak davranışlarına yön vermeye başlarlar ve grup tarafından kabul görme sonlar için her şeydir. “Grup”, ne giyeceklerini, hangi müzikleri dinleyeceklerini, hangi aktiviteleri gerçekleştireceklerini belirler. Bu açıdan bakıldığında arkadaş grubu değerlerinin gencin hayatındaki önemi aileler için tehdit edici gibi gözükebilir.
33
Önleme: Ergenlik dönemi...(2)
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme: Ergenlik dönemi...(2) Maddelerin sağlığı, görünüşü, spor ve diğer aktiviteleri üzerinde nasıl etki yapacağını vurgulayın. Kurallarınızda tutarlı olun. “Hayır” demesini öğretmeye devam edin. Spor ve diğer sosyal faaliyetlere (sinema, tiyatro, resim, müzik vb) yönlendirin. Bu dönemde yaşayabileceği çatışmaların çözümünde destek olmak önemlidir. Bunu talep etmese bile en azından her zaman dinlemeye açık olduğunuzun farkında olması olumludur.
34
Madde eğitiminde yararlanacağız yollar...
Madde kullanımının bireyin tüm yaşamını (kişilik, sağlık, ekonomik, okul, arkadaş ve aile) etkilediğini, Bağımlılığın ömür boyu sürdüğünü, Arkadaş baskısına karşı nasıl tepki verileceğini, Sağlıklı bir yaşamın nasıl korunacağını, Sorunları çözmek için başka yollar olduğunu anlatın Maddenin olumsuz etkilerinden söz edin. Bağımlılıktan kurtulmanın mümkün olmadığını; ömür boyu süren ve kişinin kontrol altında tutması gereken bir şey olduğunu anlatın. Arkadaş baskılarına karşı nasıl hayır diyeceklerini öğretmek için örnek durumlar vererek sonuçlar hakkında konuşabilirsiniz. Maddenin sorunları çözmediğini, kişinin problemlerini daha da arttırdığını anlatın.
35
Sık Sorulan Sorular Yalnız iradesiz kişiler mi bağımlı olur?
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sık Sorulan Sorular Yalnız iradesiz kişiler mi bağımlı olur? Uyuşturucu bazı ülkelerde neden serbest? Bağımlılar iyileşebilir mi? Uyuşturucu herkesi aynı mı etkiler? Bir kere denemekle ya da ara sıra kullanmakla bağımlı olunur mu? Ottur zararı yok mudur? Maddelerden bahsetmek kullanımı teşvik eder mi? Kimler bağımlı olur? Sadece damar yoluyla alınan maddeler mi uyuşturucudur? Madde kullanımının irade ile bir ilişkisi yoktur. Zaten kişiler “Ben kontrol edebilirim” düşüncesiyle başlayıp, bağımlı hale gelmiş kişilerdir. Bu kişiler “Benim iradem güçlüdür” gibi yanlış bir inançla yola çıkmışlardır. Ancak maddeler, bedende bir takım değişikliklere yol açabilmekte ve tolerans (oranı giderek arttırma) geliştirmektedirler. Bu yüzden kişi maddeyi kontrol altında tuttuğunu, hiç dozu aşmadığını iddia etse de aslında aynı etkiyi bulmak için kullandığı dozu arttırmakta ve gittikçe bağımlı hale gelmektedir. Bu yüzden bireysel özellikler ile madde kullanımı arasında bir sebep sonuç ilişkisi kurmak yanlıştır. Esrar sadece Hollanda’da, diğer uyuşturucuların kullanımını azaltmak için serbest bırakılmıştır. Böylece esrar alırken diğer uyuşturucu maddelerin deneme riskinin azaltılması hedeflenmiştir. Bağımlılık ömür boyu süren bir hastalıktır. Tıpkı şeker hastalığı gibi sürekli kontrol altında tutulmalıdır. Maddelerin etkileri, etki süreleri kişiler arasında farklılıklar gösterse de özünde hepsi kişinin hayatını olumsuz yönde etkiler. Madde kullanmayan kişilerde mutlu ve üretken yaşayanların oranı madde kullananlara oranla daha fazladır. Kokain gibi bazı maddeleri bir kere bile kullanmak tekrar kullanmayı gerektirir. Esrar ve benzeri maddeleri kullanma kişideki “Bunu denersen ölürsün” gibi korkuları giderdiği için bir daha deneme olasılığını arttırır. İlk başlarda zararsız gibi gözüken bu maddeler daha sonra diğer ağır maddelerin kullanımına yol açabildiğinden “geçiş kapısı” olarak da bilinirler. Bu nedenle ne türlü bir madde olursa olsun bir kere denemek bile bağımlılığa götüren bir adımdır.
36
Sık Sorulan Sorulara Yanıtlar
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sık Sorulan Sorulara Yanıtlar Bağımlılığın irade ile ilgisi yoktur. Hiç kimse yola “Ben bağımlı olacağım!” diye çıkmaz. Uyuşturucu olarak sadece Esrar Hollanda da, diğer uyuşturuculara geçişi engellemek için serbesttir. Bağımlılık tam olarak iyileşmez ama düzelir. Bağımlılık ömür boyu süren bir hastalıktır. Uyuşturucu herkesi farklı etkiler. Etkilerin ortaya çıkış süresi ve yoğunluğu bireyler arası farklılık gösterir. Bir kere denemekle ya da ara sıra kullanmakla bağımlı olunur. Bağımlılığın ilk adımı bir kere kullanmaktır. Bağımlılık potansiyeli düşük olmakla beraber esrar da bağımlılık yapar. Maddelerden bahsetmek kullanımı teşvik etmez. Hayır, çocukların bakış açınızı öğrenmelerini ve doğru bilgilenmelerini sağlar. Herkes bağımlı olabilir. Her madde bağımlılık yapabilir. 6. Esrar, bedende yağ dokusunda biriktiğinden hafıza kaybı, öğrenme ve solunum bozukluklarına neden olabilir. 7. Çocuğun gelişimine uygun, doğru bilgiler verilmesi kullanıma teşvik etmez. Bu çocuğun arkadaşlarından, medyadan yanlış bilgiler edinmesinden daha sağlıklıdır. 8. Herkes bağımlı olabilir. Hiç kimse ben bağımlı olacağım diye madde kullanımına başlamaz. Fakat kişisel özelliklerin bağımlı olmada ya da olmamada bir rolü yoktur. 9. Doğal ya da sentetik, bağımlılık yapan her madde uyuşturucu maddedir.
37
Sigara içtiğinden şüphelendiğinizde...
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sigara içtiğinden şüphelendiğinizde... Nasihat dilini kullanmadan sigaranın etkileri hakkında konuşun. Sınıf içindeki konuşmalarınız ona değil, üçüncü şahsa yönelik olsun. Sınıf içinde sigara ve etkileri başlıklı bir tartışma düzenleyin. “Sigara sağlığa zararlıdır” ya da “Daha yaşın ne başın ne?” tarzında nasihat dili içeren konuşmalar yapmaktan kaçının. Onu ön plana çıkarmadan genel olarak sigaranın kişiye nasıl zarar verdiğini sınıfta tartışın. Bununla ilgili araştırma yapıp yazı hazırlama ödevi verebilirsiniz.
38
İçerken yakaladığınızda...
Özgürlüğün Rengi Mavidir İçerken yakaladığınızda... Gerilimi azaltın. “Aa, sigara mı içiyorsun?”, Kuralları hatırlatın. “Biliyorsun okulda içmek yasak, bu yüzden ceza alabilirsin...” Kararın sorumluluğunu ona verin. “Paketi bana verebilirsin ya da içebilirsin, ama kuralları biliyorsun karar senin.” Gerilimi azaltmak için “Hangi sigarayı içiyorsun?” , “X sigarasını mı içiyorsun?”, “Nereliydin sen?” , “Ne zamandır içiyorsun?” gibi sorular sorun. “Kuralları biliyorsun ama tabii karar sana ait” diyerek sorumluluğu ona bıraktığınızı vurgulayın. Kuralları hatırlatırken “Ben söylemiyorum bunları, yönetmelikte öyle yazıyor biliyorsun”, “O yüzden benimle çatışmaya girme!” gibi sözler söyleyebilirsiniz.
39
Madde kullanan öğrenciye nasıl yaklaşabilirsiniz?(1)
Özgürlüğün Rengi Mavidir Madde kullanan öğrenciye nasıl yaklaşabilirsiniz?(1) Onu etiketlemekten kaçının, çünkü “kullanıcı olarak” etiketlenen öğrenciye yaklaşmak çok zordur “Keş bu...” Önyargılarınızın farkına varın, böylece iletişimi aksatma olasılığını azaltırsınız “Bunlar iflah olmaz” Amacınızın ne olduğunu üstüne basarak vurgulayın. Ona destek ve yardımcı olmak istediğinizi anlatın. Her zaman onun yanında olacağınızı hatırlatın.
40
Madde kullanan öğrenciye nasıl yaklaşabilirsiniz?(2)
Özgürlüğün Rengi Mavidir Madde kullanan öğrenciye nasıl yaklaşabilirsiniz?(2) Eğer öğrenci maddenin etkisi altında ise onunla bu durumda konuşmanın yararı olmaz. Kendinizi hazır hissetmeden onunla konuşmayın. Öfke duyabilirsiniz, sakinliğinizi korumaya çalışın. Kendinizi onun yerine koymayı deneyerek onun düşünce, yaşantı ve korkularını anlamaya çalışın. Eğer öğrenci maddenin etkisi altında ise düşünme, hareket etme gibi mekanizmalarında yavaşlama olduğundan sağlıklı tepki veremez. Bu yüzden madde etkisindeki öğrenciyi sessiz ve sakin bir ortama götürerek kendine gelmesini sağlamak gerekir. Çocuğun kendine zarar verme olasılığına karşı onu yalnız bırakmamanız yerinde olacaktır. Tıpkı diğer duygular gibi öfke duymak da doğal bir tepkidir. Ancak bunun çocuğa yansıması onda anlaşılmadığı duygusunu uyandıracağından ve iletişimin kesilmesine neden olacağından sakinleşmek için yollar aramanız yerinde olacaktır. Yaptığını tek bir nedene bağlamak yerine kendinizi onun yerine koyarak neler yaşıyor olabileceğini ve duygularını anlamaya çalışmak çocuğa ulaşmanızı kolaylaştıracaktır.
41
Madde kullanan öğrencinin anne-babasına nasıl yaklaşabilirsiniz?
Özgürlüğün Rengi Mavidir Madde kullanan öğrencinin anne-babasına nasıl yaklaşabilirsiniz? Eğer sadece şüpheleniyorsanız önce kuşkularınızı destekleyecek bilgiler edinin. Konuşmanın özel olduğunu ve mutlaka gelmeleri gerektiğini dile getirin. Size güvenmelerini sağlayın. Gencin evdeki davranışları, arkadaşlarıyla ilgili bilgi alın. Geldiklerinde genel olarak madde bağımlılığından söz ederek konuya girin. Genç hakkındaki endişelerinizi ve bunları destekleyecek bilgilerinizi aktarın. Aile ile endişelerinizi paylaşın, onlarla ilişkinizi kesmeyin. Ailenin bu konuda verebileceği tepki büyük bir paniğe ya da öfkeye kapılmak olabilir. Çünkü ne yapacaklarını ve nereye başvuracaklarını bilmemektedirler. Hayal kırıklığı yaşıyorlardır, destek olmak ve yardım alacakları yerlere yönlendirmek gerekir. Aile bunu inkar edebilir; büyük bir paniğe ya da öfkeye kapılabilir. Böyle durumlarda ısrarcı olmayın, konuşmayı bir başka zamanda yenilemek üzere erteleyin. Çocuğun ve ailesinin yardım alması için onları yönlendirin.
42
Acil Durumlarda ... Soğukkanlılığınızı koruyun.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Acil Durumlarda ... Soğukkanlılığınızı koruyun. Sakinleştirmeye ve ona güven vermeye çalışın. Eğer bilincini kaybetmişse yan yatırın ve soluk aldığından emin olun. Gerginlik hali ya da tepkisizliği devam ederse acil servisi (112) arayın. Kullandığı ilaçları, maddeleri ya da tozları toplayın ve doktoruna verin. Ailesine haber verin. Maddeler kişiyi birçok şekilde etkileyebilir; uyuşmalarına yada halüsinasyon görmelerine, çok panik olmalarına ve korkmalarına, sinirli saldırgan olmalarına yol açabilir. Derin ve uzun nefesler almasını sağlayın. İçinde bulunduğunuz ortamı sakinleştirin: Işıkları ve gürültüyü azaltın.
43
Disiplin Cezaları İlköğretimde disiplin kuruluna verilmemektedir.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Disiplin Cezaları İlköğretimde disiplin kuruluna verilmemektedir. Ortaöğretimde; Sigara içmeye: Uyarma, kınama, mahrumiyet Uyuşturucu ve alkol kullanma: Tasdikname ile uzaklaştırma Uyuşturucu madde ticareti: Sürekli uzaklaştırma cezaları verilir. Eğer öğrenci iyileşmeyi taahhüt eder ve buna dair kağıt imzalarsa disiplin cezası ertelenir. Bunu reddederse aileye haber verilir ve disiplin cezası uygulamaya konur. Bağımlı kişi hakkında takibat başlatılmadan tedavi isteğinde bulunursa hakkında kanuni işlem yapılmaz. Eğer bir öğrencinin madde kullandığı kesin olarak biliniyorsa onu tedavi olması için ikna etmeye çalışın. Tedaviyi kabul etmediği takdirde yönetmelik gereği uygulanacakları anlatın. Yine de kararın sorumluluğunun kendisine ait olduğunu vurgulayın.
44
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Disiplin Cezaları Öğretmen bir öğrencisinin madde kullandığından şüpheleniyor ya da bundan emin ise; Çocukla kendisi konuşup onu yönlendirmeye çalışabilir ya da durumu direkt olarak idareye değil rehber öğretmene bildirir. Rehber öğretmen; görüşmesinde çocuğa okulda karşılaşabileceği problemleri anlatarak yardım alması için ikna etmeye çalışır, çocuğun izni dahilinde aileye bilgi verir, eğer konu idareye intikal etmiş ve çocuğun ceza alması gündemdeyse iyileşme taahhüdü imzalaması için onunla görüşür. Her hangi bir öğrenciden şüphelendiklerinde öğretmenlerin sorumluluğu o kişiyi rehber öğretmene yönlendirmektir.
45
Özgürlüğün Rengi Mavidir
! Unutmayın, Şiddet Öğrenilmiş Bir Davranıştır. Eğer Olumsuz Bir Davranış Öğrenilmişse Olumlu Bir Davranışı da Öğretebiliriz. Doğuştan demek sorunlara çözüm üretmenin önünü Tıkar. Sorumluluk almak istememenin bir başka ifadesidir.
46
Özgürlüğün Rengi Mavidir
! Suç işlerken çocuğun yakalanması ya da yakalanmaması, polisle başa derde girmesi veya girmemesi değil, hayatı boyunca bir kez suç kapsamına giren davranışlarda bulunması yeterlidir. Sorunlar ilerlemeden hemen şimdi bir şeyler yapmak gerekir…
47
BAĞIMLILIK KAVRAMI
48
Psikoaktif madde Normal sağlığın sürdürülmesi için gerekli olmayan,
Özgürlüğün Rengi Mavidir Psikoaktif madde Normal sağlığın sürdürülmesi için gerekli olmayan, Yaşayan bir organizma tarafından alındığında bu organizmanın bir veya daha fazla işlevini değiştiren herhangi bir maddedir. psikoaktif madde merkezi sinir sistemini etkileyerek algı, duygudurum, düşünce, davranış ve motor işlevlerde uyarı veya baskılama ortaya çıkarır. Yasal ve yasadışı olan tüm maddeleri kapsar. Doğal veya laboratuarda üretilmiş olabilir. Örneğin esrar, cannabis sativa bitkisinden elde edildiği için yanlış bir şekilde zararsız olduğu kullanıcılar tarafından iddia edilir. Oysa laboratuarda elde edilmiş maddeler gibi esrar da birçok kimyasal madde içerir
49
Neden madde kullanılır?
Özgürlüğün Rengi Mavidir Neden madde kullanılır? Geleneksel/kültürel Tıbbi/terapötik Sosyal/eğlenme Mesleki/işlevsel Her kültürde görülür. Örneğin güneydoğuda yaşlı bir köylü Maraşotu çiğner, bir ev kadını benzodiazepin bağımlısıdır, İstanbul’da yaşayan bir bankacı kokain , varoşlarda yaşayan bir ergen tiner kullanır, sağlık çalışanı ise pethidin kullanır. Madde tüketimi ile ilgili değişik senaryolar 4 kategoride toplanabilir.
50
Madde kullanımını etkileyen etmenler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Madde kullanımını etkileyen etmenler Maddenin elde edilebilirliği Maddenin etkisi Bağımlı olmaya eğilimli kişilikler Madde bağımlılığının nedeni veya nedenleri bilinmemektedir. Aynı durumda olan biri madde kullanımına başlamazken, neden bir başkası başlamaktadır; neden bazıları kullanıma devam etmezken bazıları madde kullanımını sürdürmektedir; ve neden bazıları bağımlı olmazken bazıları bağımlı olmaktadır sorularının cevabı bilinmemektedir. Ama bilinen bir gerçek madde bağımlılığı yeni bir olgu değildir, binlerce yıldır madde kullanımı süregelmektedir. Bağımlılığın nedenlerini açıklamak için birçok farklı görüş ortaya atılmıştır. Ancak bağımlılık tek bir etmenle açıklanamayacak kadar karmaşık bir durumdur. Madde kullanımında bireysel etmenler ve toplumsal etmenler birlikte rol almaktadır. Maddeye ulaşılabilirlik, madde bağımlılığının gelişmesinde önemli bir etmendir. Ulaşılabilen madde kullanım için seçiliyor. Örneğin ecstasy 1996’dan sonra Türkiye’de daha yaygın bulunmaya başlayınca, ecstasy kullananlar ortaya çıktı. Son zamanlarda piyasada kokain daha kolay bulunmaya başladı. Son zamanlarda kokain kullanan hasta sayısında artış görüyoruz. Geçen gün bir hastam ‘herkesi kokain bağımlısı yapmaya karar vermişler’ dedi. Madde ile elde edilen etkiye göre farklı maddelere bağımlılık görülüyor. Örneğin kokain ve uyarıcılar nucleus accumbenste dopamin düzeylerinde artmaya neden olurken, eroin ve alkol ventral tegmental alandaki hücre aktivitesinde artmaya yol açar. Bağımlılığa eğilime neden bireysel özelliklerin neler olduğu çok üstünde durulan bir konudur. Belli kişilik özelliklerinin belli maddelere bağımlılıkla ilişkili olduğu düşünülür. Örneğin bir eroin bağımlısı ile alkol bağımlısının farklı kişilik özelliklerine sahip olduğu düşünülür. Belli bazı kişilik bozuklukları ile madde bağımlılığı arasında bir ilişki olduğu söylenebilir. Ancak burada da madde bağımlılığı ile kişilik bozukluğu arasında epidemiyolojik ilişki olmasına rağmen tam bir nedensel ilişki kurulamayabilir. Çünkü uzun süreli madde kullanımı kişilik özelliklerinde değişikliklere yol açmaktadır. Yani bazen kişilik bozukluğu madde kullanımının sonucu da olabilmektedir. Kişilik özellikleri immatur, hazzı erteleyememe, dengeli ilişkiler kurmada güçlük, düşük özgüven, yüksek anksiyete, duygularını açığa vuramama, asilik gibi özellikler sayılabilir. Psikanalitik olarak bakıldığında derhal doyurulması gereken infanlil doyum arayışının olduğu düşünülür.
51
Bağımlılık Zihinsel meşguliyet Kompülsif kullanım
Özgürlüğün Rengi Mavidir Bağımlılık Zihinsel meşguliyet Kompülsif kullanım Tekrarlayan relapslar Bağımlılık özgül klinik bir durumu tarif eden davranışlar setidir. Psikoaktif maddelere bağımlılık bu ajanları temin etmek için aşırı bir zihinsel meşguliyet, kompulsif bir şekilde kullanım ve tekrarlayan relaps şeklinde tanımlanır. Aşırı zihinsel meşguliyet, kompülsiflik ve relaps yaygın kontrol kaybını işaret eder. Bu 3 özgül davranış psikoaktif maddelere yönelmiştir.
52
Kötüye kullanım ölçütleri
Özgürlüğün Rengi Mavidir Kötüye kullanım ölçütleri İşte, okulda ya da evde başlıca sorumluluklarını yerine getirmemesi Fiziksel olarak tehlikeli durumlarda yineleyici biçimde madde kullanımı olması Yineleyici biçimde yasal sorunlar olması Kişilerarası ya da toplumsal sorunlara karşın kullanımın sürmesi Entoksikasyon, yoksunluk ya da kompulsif madde kullanımının olmaması
53
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Bağımlılığın seyri Kontrol edebileceği inancı ile madde kullanmaya başlar Madde kullanmaya başladıktan ne kadar süre sonra bağımlılık gelişeceği bilinemez Bir kez kullanım dahi risklidir Bağımlılık geliştikten sonra bu ömür boyu sürer, düzelir ancak iyileşmez
54
Madde kullanım spektrumu
Özgürlüğün Rengi Mavidir Madde kullanım spektrumu 1. Duygudurumda oluşan değişiklikleri öğrenme (deneysel kullanım) 2. Duygudurumdaki dalgalanmaları arama (sosyal kullanım) 3. Duygudurumda dalgalanma ile aşırı ilgilenme (operasyonel kullanım) 4. Normal hissedebilmek için madde kullanma (bağımlı kullanım) Madde kullanımı 4 evreden oluşan bir continuum gösterir. Bu 4 evreyi belirleyen özellik her evrede madde kullanımı ile ortaya çıkan duygudurmdaki değişikliklerdir. Duygudurumda dalgalanmalar derken psikoaktif maddelerin kişide yarattığı subjektif etkilenmeleri kast ediyorum. Son çalışmalar madde denemeden önce niyetin başladığını gösteriyor. Yapılan bir cohort çalışmada çocuklar 4,5 ve 6 sınıfta ilerde madde kullanacağını söylüyor. Ve 3-4 yıl sonra kullanıyorlar.
55
Deneysel kullanım Özgürlüğün Rengi Mavidir
İlk evre deneysel kullanım, herşey bir şekilde deneme ile başlıyor.
56
Deneysel kullanım Keşif evresi İlk kullanılan madde çoğunlukla alkol
Özgürlüğün Rengi Mavidir Deneysel kullanım Keşif evresi İlk kullanılan madde çoğunlukla alkol Etkilerin araştırılması ve denenmesi Etkilerin denetim altına alındığının görülmesi arzusu Korkulan yaşantıların araştırılması Birinci evre gencin madde kullandığı zaman duygudurumunda değişiklikler olduğunu keşfetmesidir. İlk kullanılan madde çoğunlukla alkoldür ve maddenin onda nasıl bir etki yarattığının araştırılması ve denenmesidir. Deneme aşamasında maddenin entoksikasyon etkisinin yaşanması ve bu yaşantının denetim altına alınabildiğinin görülmesi genç için önem kazanmaktadır. Ayrıca korkulan yaşantıların nasıl bir şey olduğu, söylendiği kadar korkutucu olup olmadığı, denetim altına alınıp alınamayacağı araştırılmaktadır. Birçok ergen için ilk denemelerden sonra 2. evreye geçiş olmaktadır.
57
Sosyal kullanım Akranlarla birlikte kullanma
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sosyal kullanım Akranlarla birlikte kullanma Duygudurumda oluşan değişikliği tekrar sağlama Daha sık sarhoş olma Alkol dışı maddelerin kullanımı Birçok risk taşır 2. Evre sosyal kullanımdır. Çeşitli sosyal ortamlarda ki bu çoğunlukla akranlarla birlikte yapılan partilerdir, maddenin duygudurumda yaptığı değişimi tekrar sağlamak için kullanılmasıdır. Daha sık sarhoş olur. Alkol dışı maddelerin kullanımı da mümkündür. Bu evre sosyal içicilik olarak tanımlanabilir. Ancak bu tanım ergenin sosyal ortamlarda madde kullanmasının uygun ve onaylanabilir bir davranış olduğu anlamına gelmemelidir. Bu evreden bir sonraki evreye geçmeyeilir. Ancak bu evrede birçok risk bulunduğu unutulmamalıdır.
58
Kötüye kullanım Bağımlılık gelişmesi olasılığı artar
Özgürlüğün Rengi Mavidir Kötüye kullanım Bağımlılık gelişmesi olasılığı artar Anksiyete ve gerilimden kurtulma Eğlenme için kullanma Maladaptiftir 3. Evre madde kötüye kullanımının geliştiği evredir. Bundan sonra bağımlılık gelişmesi olasılığı artmaktadır. Bu evrede madde kullanımı anksiyete ve gerilimden kurtulmak veya sadece eğlenmek amacıyladır. Madde kullanımı adaptif, uyumsal bir yaşantı olarak algılanır, ancak bu maladaptiftir. Bu DSM IV’te kötüye kullanım evresine denk düşmektedir.
59
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Bağımlılık
60
Bağımlılık Kompülsif bir istek
Özgürlüğün Rengi Mavidir Bağımlılık Kompülsif bir istek “Normal” hissedebilmek için madde kullanma 4. Evrede artık bağımlılık gelişmiştir. Yaşamını devam ettirebilmek için kimyasal bir maddeye bağımlıdır. Madde kullanımı ile oluşan duygudurum dalgalanmalarının tekrarlanması için duyduğu kompülsif bir istekle madde kullanır. Çeşitli kimyasal maddelerle değişikliğe uğratılmış bu içsel durum ergen için normal olarak adlandırılır. Yani normal hissedebilmek için madde kullanma gereksinimi vardır. Birçok biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörün etkisiyle ergen bu evrelerin birinden diğerine geçebilir. Birçoğu için madde kullanımı 1. ve 2. evrede kalırken çok daha az bir kısım kötüye kullanım ve bağımlılık evresine geçer. Bu evrelerden daha az sorunlu bir evreye geçme veya kullanımın kesilmesi genellikle dıştan gelen müdahaleler ile mümkün olmaktadır. Kendiliğinden gerileme çok ender görülen bir durumdur.
61
Bağımlılık bir hastalıktır
62
BAĞIMLILIK ÖLÇÜTLERİ
63
Bağımlılık Tolerans gelişmesi
Özgürlüğün Rengi Mavidir Bağımlılık Tolerans gelişmesi Fiziksel veya ruhsal yoksunluk belirtileri Sık başarısız bırakma girişimleri Zaman harcama Madde kullanımı nedeni ile sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin azalır ya da tamamen bırakılması Tasarlandığından daha uzun ve yüksek miktarlarda alınması Fiziksel ya da ruhsal sorunlara rağmen madde kullanımının sürdürülmesi
64
Evreler Hazırlık evresi İlk madde kullanımı Madde kullanmayı sürdürme
Özgürlüğün Rengi Mavidir Evreler Hazırlık evresi İlk madde kullanımı Madde kullanmayı sürdürme İlerleme evresi Bırakma evresi Tekrar madde kullanmayı düşünme (prolapse) Tekrar madde kullanımı (lapse) Tekrar madde kullanmaya başlama (relapse)
65
Bağımlılık süreci “Belki kullanabilirim” “Korku ve merak”
Özgürlüğün Rengi Mavidir Bağımlılık süreci “Belki kullanabilirim” “Korku ve merak” “Bir kereden bir şey olmaz” “Bıraktım, bir daha başlamam” “Bir daha asla!” “Artık bırakacağım” Kişi önce maddeye karşı merak duyar. Kullansam acaba neler olur diye merak eder ama aynı zamanda maddenin etkilerinden korkar. Merak korkuyu yener ve kişi “Bir kereden bir şey olmaz” diyerek kullanmaya başlar. Bundan sonraki her kullanışı son kullanışı olacaktır ama beklenen son hiç gelmez. Bağımlı olduğunu inkar eder ve maddeyi kontrol edebileceğini iddia eder. Kişi dibe vurduğunda artık bırakmak zorunda olduğunu anlar. Bir süre temiz kalır Fakat kişi kendine güven kazandıkça madde ile ilgili sıkıntılarını unutacak ve tekrar “bir kere” deneyecektir. Bir kere denemekle kalmayıp kullanımı eskisi gibi olacaktır (“Battı balık yan gider” mantığıyla). Böylece bağımlılık bir kısır döngü haline gelecektir. “Ben bağımlı olmam” “Bırakmak zorundayım!” “İstersem bırakırım” “Bu meret bırakılmaz ki!”
66
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Aşamalar Kullanım Kötüye kullanım Bağımlılık
67
Özgürlüğün Rengi Mavidir
68
Bağımlılık Çeşitli tipleri vardır (internet, kumar vb)
Özgürlüğün Rengi Mavidir Bağımlılık Çeşitli tipleri vardır (internet, kumar vb) Şeker hastalığı gibidir Her maddenin bağımlılık potansiyeli farklıdır Kullanımın amacı bağımlılığı belirler
69
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Önleme
70
Önlemenin amacı Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanılmamasını sağlamak
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önlemenin amacı Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanılmamasını sağlamak Bağımlılığın gelişimini önlemek Maddelerin yarattığı bireysel ve toplumsal sorunları engellemek Toplumda sağlıklı davranışların gelişmesini sağlamak
71
Önleme yöntemleri Arzı azaltmak Talebi azaltmak
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme yöntemleri Arzı azaltmak Talebi azaltmak
72
Önleme yöntemleri Birincil önleme İkincil önleme Üçüncü önleme
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme yöntemleri Birincil önleme Rahatsızlık yaratabilecek koşulların her hangi bir zarar yaratmadan önce etkisiz hale getirilmesine yönelik çalışmalar. İkincil önleme Amaç, yeni vakaların gelişmesini önleyerek ve varolanların tedavisini sağlayarak toplumdaki yaygınlık oranını azaltmaktır. Üçüncü önleme Rahatsızlıklardan kaynaklanan işlevsizliği azaltmaya yöneliktir.
73
Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler Dayandığı paradigma belirli olmalı Gereksinimlerin saptanması, planlama ve uygulama gibi safhalar içermeli Hedefleri belli olmalı Hedefler zamanla sınırlı, uygulanabilir olmalı Hedef grubu belirli olmalı Yapılandırılmış bir programı olmalı Eğiticiler ve eğitilenler için ayrı ayrı materyaller olmalı
74
Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler İnteraktif eğitim yöntemleri kullanılmalı Ebeveynlerin eğitimini de içermeli ve onları da önleme programı içine katmalı Çeşitli davranış değişiklikleri için ebeveynler yönlendirilmeli Her yaşa uygun program geliştirilmeli Çocuğun farklı gelişimsel dönemlerini içermeli Her kültüre uygun mesajlar seçilmeli Madde kullanımı için ısrarı reddetme gibi kişisel ve kişiler arası ilişkiler gibi sosyal becerileri geliştirmelidir. İnteraktif eğitim yöntemleri kullanılmalıdır. Ebeveynlerin eğitimini de içermeli ve onları da önleme programı içine katmalıdır. Her türlü gelişim dönemini içermelidir. Aileye yönelmelidir. Her yaşa uygun program geliştirilmelidir. Toplumun gereksinimlerine uymalıdır. Hedefleri belli olmalıdır
75
Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler Sürekli olmalı Gönüllü insanlar yer almalı Toplumun katılımı ve işbirliği sağlanmalı Risk gruplarını oluşturan kişilerin doğrudan etkinlikler içinde yer alması sağlanmalı Özendirmeden kaçınmalı Koruyucu etkenleri artırmaya ve risk etkenlerini azaltmaya yönelik olmalı Kişisel ve sosyal becerileri geliştirmeli Her tür maddeyi içermeli Süreklilik sağlanmadığı sürece bu çalışmaların başarısızlıkla sonuçlanması kaçınılmazdır. Anlık etkinlikler, kampanyaların başarılı olamadığı gösterilmiştir. Gönüllü insanların bu çalışmalarda yer alması başarıyı artırmaktadır. Özendirmeden kaçınmak gerekir. Merak uyandırmamak gerekir. Bilinçsizce yapılan birçok etkinlikte kişiler maddeye karşı özendirilebilmektedir. Risk gruplarını oluşturan kişilerin (örneğin gençlerin) doğrudan etkinlikler içinde yer almasının sağlanması başarıyı artırmaktadır. Toplumun katılımı ve işbirliği sağlanmalıdır. Her kültüre uygun mesajların seçilmesi ve kullanılması gerekir. Böylece mesajların insanlara ulaşımı daha kolay olabilmektedir. Tüm toplumu sarabilecek tek bir mesaj bulmak imkansız gibidir. Koruyucu etkenleri artırmaya ve risk etkenlerini azaltmaya yönelik olmalıdır. Her tür maddeyi içermelidir.
76
Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Önleme Çalışmasının Başarısını Etkileyen Faktörler Birey, aile, okul, medya gibi çeşitli alanları kapsamalı Toplumsal farkındalığı artırmalı Toplumun gereksinimlerine uymalı Farklı risk gruplarına ulaşabilmeli Programın etkinliği denetlenmeli
77
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Önlemenin önemi Bağımlılık, geliştikten sonra tedavisi oldukça güç olan bir hastalıktır. Bağımlılığın başlangıcından tedavisine kadar geçen sürede topluma yansıyan olumsuz yanları çok büyüktür. Ülkenin sağlık harcamalarını artmaktadır. Uygulanan uzun süreli tedavilerin topluma maliyeti çok yüksektir. İyileştikten sonra bağımlılığın yineleme oranı çok yüksektir. Her türlü önleme programı maliyetinin, tedavi maliyetinden daha düşük olduğu gözlenmiştir. Gençliğin daha üretken hale gelmesi toplumsal ve ekonomik gelişimi de hızlandıracaktır.
78
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Okul öncesi Bu dönemde çocukların karar verme ve sorun çözme yetenekleri geliştirilebilir. Evde bulunan zehirli ve zararlı maddeler tanıtılmalıdır İlaçların gereksiz yere kullanıldıkları zaman vereceği zararlardan söz edilmelidir Diğer çocuklarla nasıl oynaması gerektiği öğretilmelidir. Tarif edilen şeyleri izlemesi için cesaretlendirilebilir. Örneğin, beraber bir yemek yapmak. Karar verme alışkanlığı kazandırılmalıdır. Hangi yiyeceklerin yararlı, hangilerinin zararlı olduğu öğretilmelidir.
79
Özgürlüğün Rengi Mavidir
5-9 yaş arası Sağlıklı olmak ve bedenimize zarar veren şeylerden uzak durmak için gerekli olan bilgiler verilmelidir. İlaçlar, zehirler, uyuşturucu maddeler ve gıdalar arasındaki farkları anlamalıdır. İlaçların doktor önerisiyle kullanıldığı zaman yararlı, aksi taktirde zararlı olabileceği anlatılmalıdır. , Çocuklar için sigara ve alkolün yasak olduğunu öğrenmelidir. Sokakta karşılaştığı hangi yabancılarla konuşup hangileriyle konuşmayacağını bilmelidir. İçinde ne olduğunu bilmediği maddeleri denememeyi kesinlikle öğrenmelidir. Aile kurallarını öğrenmeleri sağlanmalıdır. Sağlıklı olmanın önemi gündeme getirilmelidir. Reklamları, amaçları ve etkileri konusunda bilgilendirilmelidir. “Hayır” demeyi öğrenmelidir.
80
Özgürlüğün Rengi Mavidir
10-12 yaş arası Sigara, alkol ve uçucu maddelerle ilişkili bilgiler verilmeye başlanmalıdır. Yeni arkadaşlıklar edineceği ve eğleneceği spor gibi etkinliklere yönlendirilmelidir. Sigara, alkol ve diğer maddelerin tanıtımının nasıl yapıldığı anlatılmalıdır. “Hayır” demesini öğretmeye devam edilmelidir. Günlük gazetelerde sigara, alkol ve diğer maddelerle ilgili haberleri işaretlemesi söylenmeli ve birlikte tartışılmalıdır. Arkdaşlarının anne babaları ile arkadaşlık kurulmalıdır.
81
Ergenliğin başlangıcı
Özgürlüğün Rengi Mavidir Ergenliğin başlangıcı Bu dönemde sigara, alkol ve diğer maddelerden konuşurken artık bu maddelerin zararları onlar için önemini yitirmiştir. Artık önemli olan kötü kokan nefes, sarı parmaklar gibi görünümü etkileyen yanlarıdır. Maddelerin etkilerini, bedende yarattıklarını ve bağımlılık sürecini öğrenmeleri gerekir. Arkadaşlarını ve onların ebeveynleri tanınmalıdır. Gittiği yerler ve yaptıklarından haberdar olunmalıdır. “Hayır” diyebilme çalışmalarına devam edilmelidir. Çatışmaları onunla birlikte tartışılmalıdır. Sorumluluklarını üstlenmesi için yönlendirilmelidir. Kurallar hatırlatılmalı, sınırlar netleştirilmelidir. Arkadaşlarıyla birlikte olabileceği alkolsüz eğlenceler düzenleyin.
82
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Geç ergenlik Sigara, alkol ve diğer maddelerin topluma getirdiği yükler konuşulmalıdır. Bu maddelerle birlikte araç kullanımının tehlikesinden söz etmenin tam zamanıdır. Madde kullanımının gelecekte yaratacağı sorunlar (okul, iş hayatı vb) üstünde durulmalıdır. Evde yalnız kaldığı zamanlar ne yaptığından haberdar olunmalıdır. Sosyal etkinliklere katılması için cesaretlendirilmelidir. Uyuşturucu karşıtı etkinliklere katılması için cesaretlendirilmelidir. Arkadaşlarının aileleriyle ilişki sürdürülmelidir. Alkolsüz eğlenceler düzenlenmelidir. Onunla geleceği konuşulmalıdır.
85
Esrar Özgürlüğün Rengi Mavidir Esrar hint kenevirinden elde edilen bir maddedir. Esrar sigara tütünü ile karıştırılır ve sigara yapılarak içilir. Esrara genellikle ot, joint veya marihuana adı verilir. Esrar içildiği zaman bir sarhoşluk hali yaratır. İçen kişinin gözleri kanlanır, konuşması ve dengesi bozulur.
86
Esrar Özgürlüğün Rengi Mavidir Esrar sık ve fazla içildiği zaman bağımlılık yapar. Başka maddelere göre bağımlılık yapma potansiyeli düşük olmakla beraber, esrar da bağımlılık yapar. Esrar kişinin öğrenme kapasitesini azaltır, tembellik yapar. Esrar kullananlarda şizofreni görülme riski kullanmayanlara göre 7 kat fazladır. Esrarın serbest bırakılması, esrar içenlerin eroin gibi başka maddeleri kullanmaması içindir.
87
Esrar
89
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Uçucu Maddeler
90
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Uçucu maddeler Tiner, bali gibi yapıştırıcılar, benzin, aseton gibi maddeler uçucu madde kapsamında değerlendirilir. Bunlar genelde bir beze emdirilir veya bir torbaya doldurulur ve buharı içe çekilerek kullanılır. Bağımlılık yapıcı etkisi fazladır. Doğrudan beyne zarar gösterir ve gencin öğrenme, yargılama gibi yeteneklerini bozar. Belirgin bir kokusu vardır ama kokusu anlaşılmaması için gençler bu maddeleri kullandıktan sonra sakız çiğnemekte veya alkol almaktadırlar.
91
Özgürlüğün Rengi Mavidir
92
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Ecstasy Tablet ya da kapsüller halinde satılır. Üstünde kuş, fil, gülen surat, Mitsubishi amblemi gibi resimler vardır. Ex, İx, kanat, uçuş, balık gibi sokak adları vardır. Enerji artışı, canlılık, algıda artış, karşı cinse yakınlık hissi ortaya çıkar. Koordinasyon bozukluğu, vücut ısısında artış, kan basıncında artış, böbreklerde hasar, kalp ritminde bozukluğa neden olur. Ölüm vakaları genellikle yüksek ateş ve aşırı sıvı kaybından olmaktadır. Kişi bir süre sonra onsuz eğlenemediği için bağımlı hale gelir. Parti (club) uyuşturucusudur. Alındığı mekanın özellikleri olan kalabalık ve dans ısı artışını ve su kaybını hızlandırır. Bağımlılık potansiyeli vardır. Kişi bir süre sonra bu maddeyi almadan eğlenemez olur. Kişi aldığı hapın içinde hangi maddelerin olduğunu bilemediğinden zaman zaman ecstasy yerine başka şeyler alma olasılığı yüksektir.
93
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Ecstasy Resimleri
94
Eroin Açık kahverengi bir toz şeklindedir.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Eroin Açık kahverengi bir toz şeklindedir. Sigaraya sarılabilir, buruna çekilebilir, damar içine verilebilir veya dumanı içe çekilebilir. Çok şiddetli ve hızlı bağımlılık yapar. Kullanan kişinin göz bebekleri küçülür. Alınmadığı zaman burun akıntısı, halsizlik, uykusuzluk, kas ağrıları ve kramplar görülür. Yüksek dozda alındığında ölüme neden olabilir.
95
Özgürlüğün Rengi Mavidir
96
İlaç Olarak Kullanılan Maddeler
Özgürlüğün Rengi Mavidir İlaç Olarak Kullanılan Maddeler
97
İlaç Olarak Kullanılan Ancak Bağımlılık Yapabilecek Maddeler
Özgürlüğün Rengi Mavidir İlaç Olarak Kullanılan Ancak Bağımlılık Yapabilecek Maddeler Eczanelerde yeşil ve kırmızı reçete ile satılan ilaçlardır. Diazem, Nervium, Xanax, Tranxilene, Ativan, Rivotril, Akineton ve Rohypnol gibi... Alındıkları zaman rahatlama ve gevşemeye yol açarlar. Reflekslerde zayıflama ve uyku hali belirir. Alkol ile alındıklarında etkileri daha da artar. Yoksunluk tabloları hayatı tehdit edici olabilir.
98
İlaç Olarak Kullanılan Ancak Bağımlılık Yapabilecek Maddeler
Özgürlüğün Rengi Mavidir İlaç Olarak Kullanılan Ancak Bağımlılık Yapabilecek Maddeler Eczanelerde yeşil ve kırmızı reçete ile satılmayan bazı ilaçlarda bağımlılık yapabilir. Aferin, Tantum ve Lomotil gibi... Ciddi bağımlılık yapabilirler. Yoksunluk belirtileri gözlenebilir.
99
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Maraş Otu
100
Hasankeyf tütünü, ağız otu ya da deli tütün de denmektedir.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Yurdumuzun güney-doğu bölgesinde özellikle Kahramanmaraş ve Gaziantep çevresinde kullanılan maraş otu, Nicotiana rustica L denen bir tütün çeşidinin yapraklarının toz haline getirilerek meşe, ceviz veya asma çubuğundan elde edilen kül ile yarı yarıya karıştırılmasından elde edilmektedir. Tütünün hazırlanması esnasında karıştırılan külün, ortamı alkali yaparak ağız mukozasından emilimi kolaylaştırdığı bilinmektedir. Çoğunlukla sigarayı bırakmak için başvurulan, ancak buna bağımlı kalınan bir dumansız tütün tüketimidir. Hasankeyf tütünü, ağız otu ya da deli tütün de denmektedir.
101
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Kullanımı Bu karışım ortalama bir tatlı kaşığı kadar avuca alınıp alt dudak ile çene arasına konmaktadır. Ağızda 5-10 dakika tutulduktan sonra tütün-tükrük karışımı ağızdan dışarı atılır. Bu işlem gün boyunca tekrarlanmakta hatta bazı kişiler dudakları arasına yerleştirdikleri bu toz ile uyumaktadırlar.
102
Görünümü Yeşilimsi bir rengi vardır, un gibi yapısı vardır.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Görünümü Yeşilimsi bir rengi vardır, un gibi yapısı vardır.
103
Sentetik Kannabinoid (Bonzai)
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sentetik Kannabinoid (Bonzai) tarihli ve 2011/1310 sayılı B.K.K. (13 Şubat 2011 tarih ve sayılı Resmi Gazete) kararınca uyuşturucuların murakebesi kanunundaki uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin listesine ekleninceye kadar yoğun bir kullanım alanı bulmuştur. THC ye benzer etkilere sahip olması sebebiyle kuru otlara emdirilmek suretiyle esrar görünümü kazandırmaktadır. Çok az miktarlardaki etken maddeden yüksek miktarlarda üretim yapılabilmesi maddenin polisiye manada mücadelesinde hem zorluğuna hem de önemini ortaya koymaktadır.
104
Sentetik Kannabinoid (Bonzai)
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sentetik Kannabinoid (Bonzai)
105
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Örümcek Deneyi
106
Madde Kullanımı Olan Çocuğa Yaklaşım
Özgürlüğün Rengi Mavidir Madde Kullanımı Olan Çocuğa Yaklaşım Kendinizi hazır hissetmeden onunla konuşmayın. Önyargılarınızın olabilir, bunları farkına varmanız ona karşı tutumunuzun olumsuz olmasını azaltabilir. Amacınızın ona destek ve yardımcı olmak olduğunu vurgulayın. Etiketlemekten kaçının Öfke hissedebilirsiniz, ancak bunun çocuğa yansıması onda anlaşılmadığı duygusunu uyandırır, iletişimi engeller. Kendi duygularınızın farkına varmak ve bu çocuklarla çalışmalarınızda sizi engelleyebilecek düşüncelerinizi fark etmek önemlidir.
107
Eğer maddenin etkisi altında ise onunla bu durumda konuşmayın.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Eğer maddenin etkisi altında ise onunla bu durumda konuşmayın. Çocukla ya da okul ile konu hakkında görüşmeden önce okul psikolojik danışmanına şüphenizden bahsedin. İyileşmeye dair sözünü içeren anlaşma kağıdı imzalatmaya çalışın.
108
Her madde kullanan çocuk bağımlı değildir.
Özgürlüğün Rengi Mavidir Özgürlüğün Rengi Mavidir Her madde kullanan çocuk bağımlı değildir. Ergenlik süreci içerisindeki denemelerin bağımlılıkla adlandırılması doğru değildir. Bağımlı olarak davranmayın..
109
Madde kullanan çocuğun okulla bağı kesilmemelidir.
Özgürlüğün Rengi Mavidir ! UNUTMAYIN! Madde kullanımı uzun süreli takip gerektirir. Çocukla aranızda kurulan ilişkiyi sürdürün. Madde kullanan çocuğu okuldan uzaklaştırmak onu “risk”lerin içine atmak itmek anlamına gelir. Okul sistemi içerisinde kalıp onlara yardımcı olmak gerekir. Madde kullanan çocuğun okulla bağı kesilmemelidir.
110
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Davranış Sorunları Davranış problemlerinin gözükmesine yol açacak olası stres faktörlerini öğrenin. Kendisindeki dürtüsel davranışlarının farkına vardırmaya çalışın. Herhangi bir şeyi konuşurken onu ikna etmekten kaçının. Olumlu davranışlarını övün. Okul ile arasında bir bağ kurmasını sağlayın. Okul içindeki ve dışındaki bir takım aktivitelere, grup faaliyetlerine katılımını arttırmak için yönlendirme yapın. Kapasitesine uygun görevler verin. Tüm özellikleri birden göstermeyebilirler. Ancak bir risk bile çalışmalara başlamak için yeterlidir. Düşünmeden hareket ederler, yaptıklarını sorgulamazlar, kısa vadeli kazançlar elde etmeye odaklanmışlardır.... Tüm bunlar davranış özellikleridir, bu yüzden değişebilir. Problemli bir davranış sergilenmeden önce ne gibi olayların meydana geldiğini, bunlara eşlik eden düşünce ve duyguları öğrenmeye çalışın. Bu tür durumların geldiğini önceden yakalaması öğretilirse sorunlu davranışlarının sayısı azalır.
111
Özgürlüğün Rengi Mavidir
! Sorunlu davranışlar birden bire ortaya çıkmaz. Bu çocuklarla kurulmuş güvene dayalı bir ilişki bile davranışlarında değişim meydana getirebilmektedir… “Doğuştan” demek ve davranışlarından dolayı onları suçlamak süreçte sorumluluk almamak anlamına gelir.
112
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Evden Kaçma
113
Özgürlüğün Rengi Mavidir
tanım Evden kaçma davranışı; 18 yaşın altındaki bir çocuğun veya gencin ailesinin veya velisinin izni olmadan bir ya da daha fazla gün eve gelmemesi ve en az iki gece evden kaçmış olması olarak tanımlanabilir.
114
Evden kaçmayı hızlandıran faktörler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Evden kaçmayı hızlandıran faktörler Hayal peşinde olma Okulda başarısızlık Sevdiğine kaçma Madde ve alkol kullanımı Her türlü istismar Aile içinde ve/veya dışarıda şiddet Çocuğun yaşadığı suçluluk duygusu Arkadaş baskısı veya etkisi
115
Sinyaller Davranış kalıplarının değişmesi Asi davranışlar sergileme
Özgürlüğün Rengi Mavidir Sinyaller Davranış kalıplarının değişmesi Asi davranışlar sergileme Evden kaçma ile tehdit etme Para ve eşya biriktirme Zihninin sürekli bu konu ile meşgul olması
116
Nedenler Genel nedenler Ailesel nedenler Bireysel nedenler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Nedenler Genel nedenler Ailesel nedenler Bireysel nedenler Toplumsal nedenler
117
Nedenler Aile içinde yaşanan sorunlardan kaçmak
Özgürlüğün Rengi Mavidir Nedenler Aile içinde yaşanan sorunlardan kaçmak Ailede yaşadığı ihmal ve istismardan kaçmak Cinsel ve fiziksel şiddet Akran grubu ve çevredeki kaçmayı Özendirici ortamın etkisi Çocuğun arkadaş seçimi, Kıyafet zevki, dışarıda kalma süresi gibi nedenlerle aileyle çatışma yaşaması
118
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Nedenler Okul ve kurallar karşısında zorluk yaşaması yüzünden çocuğun aileye yabancılaşması. Ailede ihtiyaç duyduğu desteği bulamaması, ailenin çocuğu maddi olarak desteklememesi ve çocuğa güç yönünden destek olmaması nedeniyle evden kaçma. Aile içinde evden kaçan bir kardeşin olması ve onu örnek alması
119
Nedenler Ailenin çocuğu yanında istememesi ve evden atması
Özgürlüğün Rengi Mavidir Nedenler Ailenin çocuğu yanında istememesi ve evden atması Heyecan ve macera yaşamak.
120
Nedenleri Aileye bağlı nedenler: Kaotik ev ortamları
Özgürlüğün Rengi Mavidir Nedenleri Aileye bağlı nedenler: Kaotik ev ortamları Şiddet uygulanması Fiziksel, duygusal ya da cinsel istismar bulunması Ebeveynler arasında ciddi anlaşmazlık
121
Nedenleri Gence bağlı nedenler: “Özgürlük” arayışı
Özgürlüğün Rengi Mavidir Nedenleri Gence bağlı nedenler: “Özgürlük” arayışı Otorite ile sorunlar yaşaması Madde kullanımı Heyecan ve macera yaşama isteği
122
Toplumsal nedenler Göç ve Kentleşme Ekonomik problemler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Toplumsal nedenler Göç ve Kentleşme Ekonomik problemler Çocuk istismarı Ailenin parçalanması
123
Evden kaçanları bekleyen riskler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Evden kaçanları bekleyen riskler Madde bağımlılığı Suça bulaşma Suça itilme ve suç işlemeye zorlanma Çeşitli hastalıklar Sağlıksız beslenme Yaralanma Kaçırılma
124
evden kaçanları bekleyen riskler
Özgürlüğün Rengi Mavidir evden kaçanları bekleyen riskler Taciz veya tecavüze uğrama Fiziksel ve psikolojik gelişim bozukluğu Eğitimden uzaklaşma Kendine zarar verme davranışı İntihar davranışı
125
Evden kaçan çocuklarda görülen psikolojik bozukluklar
Özgürlüğün Rengi Mavidir Evden kaçan çocuklarda görülen psikolojik bozukluklar Depresyon İntihar girişimi ve intihar davranışı Davranım bozukluğu Anksiyete Travma sonrası stres bozukluğu
126
Çocuk evden kaçmayı planladığında
Özgürlüğün Rengi Mavidir Çocuk evden kaçmayı planladığında Çocuğunuzun davranış kalıplarında değişiklikler meydana gelebilir. Her zamankinden daha içe kapanık ya da daha asi davranabilir Arkadaş çevresinde değişiklikler olur ve yeni arkadaşlar edinmeye başlar Sizi evden kaçmakla tehdit edebilir. Odasında yalnız kalmayı tercih eder Okul başarısı ve okula devamı azalır
127
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Bir kenarda para, değerli eşya ve giysi biriktirmeye başlayabilir. Daha fazla para harcamaya başlar
128
Çocuk evden kaçmayı planladığında
Özgürlüğün Rengi Mavidir Çocuk evden kaçmayı planladığında Bazen neşeli, sakin, bazen öfkeli, saldırgan davranışlar gibi ruhsal değişimler gün içinde gözlenir. Sigara alkol yada diğer maddeleri kullanmak gibi çeşitli alışkanlıklar edinebilir. Kendine özeni azalır Konuşulanlara pek ilgi göstermez Neler yaptığını saklamaya çalışabilir Yalan söylemeler artabilir
129
Çocuk evden kaçmayı planladığında
Özgürlüğün Rengi Mavidir Çocuk evden kaçmayı planladığında Sürekli düşünceli durması gibi ipuçları gözlemlenebilir. Zihinleri sürekli bu konu ile meşgul olabilir. Günlerinin büyük bölümünü ne zaman, nasıl kaçacağını planlayarak geçirmeye başlayabilir İtaatsizlik ve karşı koymalar başlar Saldırgan veya yıkıcı olmaya başlayabilir Aile içindeki ilişkileri azalır. Ev içinde sorunlar yaşamaya başlar
130
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Evden Kaçanlar Sorunları ile sağlıklı bir şekilde başa çıkamamışlardır. Kötü bir seçim yapmışlardır. Pek çoğu evden kaçan birini tanıyordur ve sokakta yaşamak ile ilgili romantik bir takım düşünceleri vardır. Evden kaçma deneyimini abartırlar ve yüceltirler. Evden kaçan çocukların hepsinin ailesi kötü değildir.
131
Evden kaçanlar sokakta nasıl yaşarlar
Özgürlüğün Rengi Mavidir Evden kaçanlar sokakta nasıl yaşarlar Evden kaçan çocukların hepsi sokakta yaşıyor denemez. Evden kaçan çocukların çoğu kısa bir süre sonra ailesine veya akrabalarına dönerler. Madde satmak Hırsızlık yapmak, gasp etmek Para karşılığı cinsel ilişkiye girmek Sokak çetelerine katılmak
132
Çocuklar evden kaçtıktan sonra neden eve tekrar dönmekte zorlanırlar
Özgürlüğün Rengi Mavidir Çocuklar evden kaçtıktan sonra neden eve tekrar dönmekte zorlanırlar Ailelerinin döveceğini düşünürler Cezalandırılacaklarını düşünürler Evden kaçtığı için ailesinin yüzüne bakmaktan utanırlar Ailesinin onları kabul etmeyeceği düşüncesi oluşur Aynı şeyleri tekrar yaşamaktan korkarlar Evden kaçma nedeni ne ise tekrar yaşanacağını düşünürler Eve dönecek cesareti bulamazlar
133
Çocuklar evden kaçtıktan sonra neden eve tekrar dönmekte zorlanırlar
Özgürlüğün Rengi Mavidir Çocuklar evden kaçtıktan sonra neden eve tekrar dönmekte zorlanırlar Eve tekrar dönmeyi gurur meselesi yaparlar Eve döndüğünde nelerle karşılaşacağını hesaplayamazlar Eve dönmekten korkarlar Evden kaçtığı süre içerisinde başına gelenleri ailelerinin öğrenmesinden rahatsızlık duyarlar (taciz veya tecavüze uğrama, vücudunda kesiklerin olması, alkol veya madde kullanıyor olama, suça bulaşmış olma) vb nedenler çocukların eve dönmelerini zorlaştırır.
134
Hiçbir çocuk nedensiz yere evden kaçmaz
Özgürlüğün Rengi Mavidir ! Hiçbir çocuk nedensiz yere evden kaçmaz Evden kaçan çocukları olumsuz etiketlemeyin, sebeplerini öğrenmeye çalışın. Yardıma ihtiyacı olduğunu göreceksiniz.
135
Özgürlüğün Rengi Mavidir
“Herkesin başına gelmiştir: anlatırsın, anlatırsın, anlatamazsın. Anlamazlar. Üstünü başını başını parçalamak, göğsünü jiletlemek istersin, “belki o zaman anlarlar” dersin.”
136
Özgürlüğün Rengi Mavidir
TANIM-1 Tekrarlayıcı, belirgin bir biçimde bilinçli ölme niyeti olmaksızın, yaşamı tehdit edici yaralara yol açmayan, doku hasarı ile sonuçlanan, kişinin bilerek, doğrudan kendi bedenine yönelik yaptığı bir girişim olarak tanımlamıştır.
137
TANIM-2 Kişinin ortama intibak edememesi,
Özgürlüğün Rengi Mavidir TANIM-2 Kişinin ortama intibak edememesi, tahammülsüzlüğün yarattığı baskıya karşın kendini keserek rahatlama durumudur.
138
Kendini kesme ya da yakma davranışlarından birisini sürekli tekrarlama
Özgürlüğün Rengi Mavidir Kendini kesme ya da yakma davranışlarından birisini sürekli tekrarlama Kendine zarar vermeden önce gerilim duygusuna sahip olma Fiziksel acıyla beraber rahatlama, zevk alma ve hoşuna gitme duygusunu yaşama Utanma duygusu ve sosyal olarak damgalanma korkusu karşısında kendine zarar vermenin izlerini ya da kanı gizlemeye çalışması
139
Özgürlüğün Rengi Mavidir
KZVD TÜRLERİ
140
Doğrudan ve Dolaylı Olarak Kendine Zarar Verme
Özgürlüğün Rengi Mavidir Doğrudan ve Dolaylı Olarak Kendine Zarar Verme 1. Doğrudan kendine zarar verme: Kendini kesmek. Kendini yakmak. Kendine vurmak.
141
Doğrudan ve Dolaylı Olarak Kendine Zarar Verme
Özgürlüğün Rengi Mavidir Doğrudan ve Dolaylı Olarak Kendine Zarar Verme 2. Dolaylı olarak kendine zarar verme: Sigara içmek. Alkol ve madde kullanmak. Aşırı yemek yemek. Hastalık tanısı almasına rağmen ilaçlarını kullanmamak.
142
EN SIK KARŞILAŞILANLAR
143
BAŞLAMA YAŞI Erken ergenlik döneminde başlamaktadır.
Özgürlüğün Rengi Mavidir BAŞLAMA YAŞI Erken ergenlik döneminde başlamaktadır. Genellikle yaşlarında başladığı belirtilmektedir.
144
İnsanlar Kendilerine Niye Zarar Veriyorlar?
Özgürlüğün Rengi Mavidir İnsanlar Kendilerine Niye Zarar Veriyorlar? Boşluk duygusu, depresyon ve gerçekçi olmayan duygulardan uzaklaşmak. Rahatlama duygusuna sahip olmak. Duygusal acıları bastırmak. Boşluk duygusundan uzaklaşarak kendilerinin yaşadıklarını göstermek.
145
Kendine Zarar Veren Kişilerin Özellikleri
Özgürlüğün Rengi Mavidir Kendine Zarar Veren Kişilerin Özellikleri Kendilerinden hoşlanmazlar. Olaylara karşı aşırı duyarlıdırlar. Öfkelerini kontrol edemezler. Anlık duygularına uyum gösterirler. Uyarılma eşikleri düşüktür. Alkol-madde bağımlığı gözlenir. İntihar girişimi öyküsü vardır.
146
Kendini kesme davranışında ergen ve yetişkin arasındaki fark nedir?
147
Özgürlüğün Rengi Mavidir
Kendini kesme davranışı yetişkinlikte davranış örüntüsü haline gelmektedir. Bu nedenle kişi isteme bile kendini kesme davranışı sürdürmektedir. Ergenlikte ise dürtüsel olduğu ve davranış örüntüsüne dönüşmediği için yapılacak müdahaleler daha etkili olmaktadır.
148
Kendini Kesmeyi Arttıran Etkenler
149
Kendini Kesmeyi Arttıran Etkenler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Kendini Kesmeyi Arttıran Etkenler Kişinin... reddedilmesi korkması utanması öfkeli olması yalnız hissetmesi panik olması
150
Çocuk Kendini Kesme Tehdidinde Bulunursa
151
Özgürlüğün Rengi Mavidir
! Kendine zarar verme davranışı ile intihar davranışını birbirinden ayrı olgulardır. Unutmayın! Dikkat çekmek için değil, bir sıkıntısını gidermek için kendine zarar veriyor
152
Etiketlenme Dışlanma Riskler
Özgürlüğün Rengi Mavidir Riskli davranışlar gösteren çocukların “haylaz”, “adam olmaz”, “serseri” gibi ETİKETLENME riskleri vardır ETİKETLEMEYE DİKKAT! Etiketlenme Dışlanma Etiketlenme dışlanmayı, dışlanma etiketlenmeyi ve etiketlenme de daha fazla dışlanmayı tetikler. Riskler
Benzer bir sunumlar
© 2024 SlidePlayer.biz.tr Inc.
All rights reserved.