6 Hanehalkı Davranışı ve Tüketici Tercihi B Ö L ÜM İ Ç E R İ Ğ İ

... konulu sunumlar: "6 Hanehalkı Davranışı ve Tüketici Tercihi B Ö L ÜM İ Ç E R İ Ğ İ"— Sunum transkripti:

1 6 Hanehalkı Davranışı ve Tüketici Tercihi B Ö L ÜM İ Ç E R İ Ğ İ
Mal ve Hizmet Piyasalarında Hane Halkı Tercihi Hane halkı Talebinin Belirleyenleri Bütçe Kısıtı Bütçe Kısıt Denklemi Seçme İlkesi: Fayda Azalan Marjinal Fayda Gelirin Fayda Maksimizasyonu Yönlü Tahsisi Fayda Maksimizasyon Kuralı Azalan Marjinal Fayda ve Azalan Eğimli Talep Gelir ve İkame Etkileri Gelir Etkisi İkame Etkisi Girdi Piyasalarında Hane Halkı Tercihi Emek Arzı Kararı Boş Zaman Fiyatı Ücret Değişmesinin Gelir ve İkame Etkileri Tasarruf ve Borçlanma: Gelecekteki Tüketime Karşı Bugünkü Tüketim Bir Değerlendirme: Girdi ve Çıktı ve Piyasalarında Hane halkları Ek: Kayıtsızlık Eğrileri

2 Mal Piyasalarında Hanehalkı Tercihi
Her hanehalkı şu üç temel kararı almak zorundadır: Her bir üründen veya çıktıdan ne kadar talep edilecektir? 2. Ne kadar emek arz edilecektir? 3. Bugün ne kadar harcanacak ve gelecek için ne kadar tasarruf edilecektir?

3 Mal Piyasalarında Hanehalkı Tercihi
Hane Halkı Talebinin Belirleyenleri Her bir hanehalkının mal veya hizmet talep miktarını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Ürünün fiyatı Hane halkının mevcut geliri Hane halkının birikmiş serveti Hane halkını kararlarını etkileyen diğer ürünlerin fiyatları Hane halkının zevk ve tercihleri Hane halkının gelecekteki gelir, servet ve fiyat beklentileri

4 Mal Piyasalarında Hanehalkı Tercihi
Bütçe Kısıtı bütçe kısıtı Gelir, servet ve ürün fiyatları veri iken hane halkının tercihlerini belirleyen sınırlar. TABLE Vergi Sonrası Ayda $1,000 Kazanan Bir İnsanın Muhtemel Bütçe Tercihleri Seçenek Aylık Kira Gıda Diğer Harcamalar Toplam Uygunluk? A $ 400 $250 $350 $1,000 Yes B 600 200 1,000 C 700 150 D 100 1,200 No tercih kümesi veya fırsat kümesi Bütçe kısıtı ile tanımlanmış ve sınırlandırılmış olan seçenekler kümesidir.

5 Mal Piyasalarında Hanehalkı Tercihi
Bütçe Kısıtı Tercihler, Zevkler, Mübadele ve Fırsat Maliyeti Hanehalkları sınırlı gelirler ve sabit fiyatlar ile tanımlanmış kısıtlar altında, sadece neyi satın alıp almayacaklarını seçmede serbesttir. Hanehalkı bir seçim yaptığı zaman, bu mal ve hizmet seçimi, aynı para ile satın alabileceği diğer mallara ve hizmetlere göre daha ağırlıklı olur. Hane halkının sınırlı bir bütçe (bütün hane halkları bu kısıt altında hareket eder) ile karşı karşıya olduğu sürece, herhangi bir malın veya hizmetin gerçek maliyeti, aynı para miktarı ile satın alınabilecek olan diğer mal ve hizmetlerin değeriyle ölçülür.

6 Mal Piyasalarında Hanehalkı Tercihi
Bütçe Kısıtı Bütçe Kısıtının Daha Detaylı İncelenmesi  ŞEKİL 6.1 Ann ile Tom için Bütçe Kısıtı ve Fırsat Kümesi Bütçe kısıtı, veri sınırlı gelirle uygun olan mal ve hizmet bileşenlerini uygun olmayanlardan ayırır. Uygun bileşenler fırsat kümesini oluşturur. Reel gelir Fiyatlar ve parasal gelir ile belirlenen ve bir hane halkı için uygun olan gerçek mal ve hizmetlerin satın alacak fırsatlar kümesidir.

7 Mal Piyasalarında Hanehalkı Tercihi
Bütçe Kısıt Denklemi Genel olarak, bütçe kısıt denklemi aşağıdaki notasyonla ifade edilebilir PXX + PYY = I, Burada, PX = X’in fiyatı, X = tüketilen X miktarı, PY = Y’nin fiyatı, Y = tüketilen Y miktarı, ve I = hane halkının geliridir.

8 Mal Piyasalarında Hanehalkı Tercihi
Bütçe Kısıt Denklemi Fiyat Artış veya Düşüşlerinin Bütçe Kısıtlarını Değiştirmesi  Şekil 6.2 Fiyattaki Bir Düşüşünün Ann ve Tom’un Bütçe Kısıtına Etkisi Bir malın fiyatı düştüğü zaman, bütçe kısıtı sağa kayarken uygun olan fırsatları arttırır ve seçim alanını genişletir.

9 Seçme İlkesi: Fayda fayda Bir ürünün sağladığı tatmindir.
Azalan Marjinal Fayda marjinal fayda (MU) Ek bir birim mal ve hizmet kullanımı veya tüketimi ile kazanılan ilave tatmindir. toplam fayda Mal ve hizmetin tüketiminden sağlanan tatminin toplam miktarıdır. azalan marjinal fayda yasası veri bir zaman diliminde, tüketilen herhangi bir malın miktarı ne kadar artarsa, aynı malın her ilave birim tüketimden doğan tatmin (fayda) o kadar azalır.

10 Seçme İlkesi: Fayda Azalan Marjinal Fayda
TABLO Hafta Başına Kulübe Girişlerin Toplam ve Marjinal Faydaları Kulüp Ziyareti Toplam Fayda Marjinal Fayda 1 12 2 22 10 3 28 6 4 32 5 34  ŞEKİL 6.3 Frank’ın Toplam Ve Marjinal Fayda Grafiği Marjinal fayda, bir malın (bu durumda, kulübe gidişler) ilave tüketiminden sağlanan ek faydadır. Marjinal fayda sıfır olduğu zaman, toplam fayda maksimum olur.

11 Seçme İlkesi: Fayda Fayda Maksimizasyonu için Gelir Tahsisi
TABLO Hafta Başına Sabit Harcamaların İki Seçenek Arasında Dağılımı (1) Hafta Başına Kulüp Ziyareti (2) Toplam Fayda (3) Marjinal Fayda (MU) (4) Fiyat (P) (5) Dolar Başına Marjinal Fayda (MU/P) 1 12 $3.00 4.0 2 22 10 3.00 3.3 3 28 6 2.0 4 32 1.3 5 34 0.7 Basketbol Oyunu 21 $6.00 3.5 33 6.00 42 9 1.5 48 1.0 51 0.5

12 Seçme İlkesi: Fayda Fayda-Maksimizasyon Kuralı
Genel olarak, faydayı maksimize eden tüketiciler aşağıdaki koşullar sağlanana kadar harcamalarını arttırırlar: Burada MUX tüketilen X malının son biriminden elde edilen fayda, MUY tüketilen Y malının son biriminden elde edilen fayda, PX , X malının birim fiyatı ve PY , Y malının birim fiyatıdır. fayda-maksimizasyon kuralı Tüm mallar için her bir malın marjinal fayda ve fiyat oranlarının eşitlenmesidir. elmas/su paradoksu Şunları ifade etmektedir: (1) kullanım değeri en büyük olan şeylerin çoğu zaman mübadele değeri yoktur veya çok azdır ve (2) mübadele değeri en büyük olan şeylerin kullanım değeri yoktur veya çok azdır.

13 Seçme İlkesi: Fayda Azalan Marjinal Fayda ve Negatif Eğimli Talep
 ŞEKİL 6.4 Azalan Marjinal Fayda ve Negatif Eğimli Talep 40$’lık bir fiyatta, ilk Tayland yemeğinden sağlanan fayda fiyatı karşılamamaktadır. Ancak, daha düşük 25$’lık bir fiyat, Ann ve Tom’un ayda 5 kez Tayland yemeği yemesini sağlamaktadır. (Altıncı yemeğin faydası 25$’ın altındadır.) Dolayısıyla, fiyat 15$ olduğunda, Ann ve Tom ayda 10 kez Tayland yemeği yiyebileceklerdir. (bir Tayland yemeğinin marjinal faydası, 15$’ın diğer mallara harcanmasından elde ettikleri faydanın altına düşene kadar) Yani yemek fiyatı sıfır (ücretsiz) olsa bile, Ann ve Tom bir ayda 25 birim Tayland yemeğinden daha fazla Tayland yemeği yeme düşüncesine katlanamayacaklardır.

14 Gelir ve İkame Etkileri
Gelir Etkisi Fiyat değişmeleri, hanehalklarını iki şekilde etkiler. Bunlardan ilki, hanehalklarının kendi refahlarını iyileştiren mal seçimlerini sınırlandırdıklarını varsayarsak, herhangi bir malın fiyatındaki azalma, ceteris paribus, hane halkının durumunu kesinlikle iyileştirecektir. Diğer bir ifadeyle, hanehalkı fiyat düşüşünden sonra yine her bir mal ve hizmetin aynı miktarını satın almaya devam ederse, o hanehalkının gelirinden belirli bir kısım artmaktadır. Bu ilave gelir, ya fiyatı düşen mal için, (bundan sonra X malı olarak anılacaktır) ya da başka bir mal için harcanabilir. Refah seviyesindeki bu iyileşmeden dolayı X malı tüketimindeki değişme bir fiyat değişiminin gelir etkisi olarak adlandırılır..

15 Gelir ve İkame Etkileri
İkame Etkisi Bir malın fiyatı düştüğü zaman, bu mal nispi olarak daha ucuz olur. Bu durumda ürün potansiyel rakiplerine göre daha cazip duruma gelir. X malındaki bir fiyat düşüşü, hanehalkının satın alma kalıbını etkiler ve rakip mallara olan talebin X malına kaymasına neden olabilir. Bu kayma fiyat değişiminin ikame etkisi olarak adlandırılır. Fiyat arttığı zaman her şey (mekanizma) tersine işler, ceteris paribus. Burada, fiyattaki bir artış, hanehalkının durumunu kötüleştirir. Gelir ve diğer malların fiyatları değişmez ise, aynı miktar paranın harcanması ile daha az mal satın alabilecek ve hanehalkı daha az alışveriş yapmaya zorlanacaktır.

16 Gelir ve İkame Etkileri
 ŞEKİL 6.5 Fiyat Değişiminin Gelir ve İkame Etkileri Normal mallar için gelir ve ikame etkileri aynı yönde işler. Yüksek fiyatlar daha düşük talep miktarına, düşük fiyatlar ise daha yüksek talep miktarına yol açmaktadır.

17 BÖLÜM 6 EKLER KAYITSIZLIK (FARKSIZLIK) EĞRİLERİ
VARSAYIMLAR Aşağıdaki analizi dört varsayım üzerine dayandırıyoruz: Bu analizin sadece pozitif marjinal fayda sağlayan mallar ile sınırlandırıldığını varsayalır. Diğer bir deyişle, mal ne kadar çoksa o kadar iyidir. Marjinal ikame oranı MUX/MUY olarak tanımlanmaktadır ya da bir hanehalkının X malını Y malına ikame etmeye razı olma oranıdır. Bu genelde azalan marjinal faydaya eş bir kavramdır. Burada, tüketicilerin mevcut mal ve hizmetlerden seçme imkanlarının olduğunu varsayalmaktadır. Tüketici tercihlerinin basit rasyonellik varsayımı ile tutarlı olduğunu kabul edelir.

18 BÖLÜM 6 EKLER Kayıtsızlık (Farksızlık) Eğrileri
Kayıtsızlık Eğrilerinin Elde Edilmesi  ŞEKİL 6A.1 Kayıtsızlık Eğrisi Bir kayıtsızlık eğrisi, aynı toplam faydayı sağlayan X ve Y malları arasındaki belli bileşenlerinin her birini temsil eden noktalar kümesidir. Buradaki tüketici A ve B, B ve C, ve A ve C mal sepetleri arasında kayıtsız kalmaktadır. ‘Ne kadar fazlaysa o kadar iyidir’ ilkesinden dolayı, tüketicimiz A noktasından A’ noktasına geldiğinde, kesinlikle durumu kötüleşmektedir.

19 BÖLÜM 6 EKLER Kayıtsızlık (Farksızlık) Eğrileri
Kayıtsızlık Eğrilerinin Özellikleri  ŞEKİL 6A.2 Tercih paftası (haritası): Kayıtsızlık Eğrileri Kümesi Her tüketicinin tercih paftası olarak adlandırılan kendine özgü bir farksızlık eğrileri kümesi vardır. Farksızlık eğrisi ne kadar yükselirse toplam faydanın o kadar yükseldiğini gösterir. Her iki tarafı da MUY ve X, böldüğümüzde şunu elde ederiz. Bir farksızlık eğrisinin eğimi X’in marjinal faydasının Y’nin marjinal faydasına oranı olduğu görülmektedir ve eğimi negatiftir.

20 BÖLÜM 6 EKLER Kayıtsızlık (Farksızlık) Eğrileri Tüketici Tercihi
 ŞEKİL 6A.3 Tüketici Fayda Maksimizasyon Dengesi Tüketiciler toplam faydayı en üst düzeye çıkaran X ve Y bileşenini seçecektir. Şekil yardımıyla anlatılırsa, tüketici olası en üst kayıtsızlık eğrisine ulaşıncaya kadar bütçe kısıtı boyunca hareket edecektir. Bu noktada bütçe kısıtı ve kayıtsızlık eğrisi birbirine teğet olur. Bu teğet noktası X* ve Y*’de gerçekleşmektedir (B noktası). kayıtsızlık eğrisinin eğimi= bütçe kısıtının eğimi Bu denklemin iki tarafını MUY ile çarparak ve iki tarafı da PX’e bölerek fayda maksimizasyon kuralını şu şekilde yeniden yazabiliriz.

21 BÖLÜM 6 EKLER Kayıtsızlık (Farksızlık) Eğrileri
Kayıtsızlık Eğrilerinden ve Bütçe Kısıtından Talep Eğrisinin Türetilmesi  ŞEKİL 6A.4 Kayıtsızlık Eğrilerinden ve Bütçe Kısıtından Talep Eğrisinin Türetilmesi Kayıtsızlık eğrileri i1, i2, ve i3 olarak harflendirilmiştir ve bütçe kısıtları da I/PY to I/PX1, I/PX2 ve I/PX3 ’e uzanan üç çapraz doğru ile gösterilmektedir. X’in fiyatının PX 1’ten PX 2’e ve daha sonra PX 3’e düşmesi, bütçe kısıdını sağa doğru kaydırır. Dolayısıyla, her bir fiyatta X ve Y’nin farklı bir fayda maksimizasyon bileşeni vardır. Fayda i1’ de A noktası, i2’de B noktası ve i3’te C noktası üzerinde maksimize edilmektedir. Dolayısıyla, X malının seçilmiş miktarlarına karşılık üç fiyat belirlendiğinde standart (aşağı yönlü) negatif eğimli talep eğrisi elde edilmiş olur.