SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLER

... konulu sunumlar: "SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLER"— Sunum transkripti:

1 SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLER
SİGORTA HUKUKU SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLER Güliz Evren KIRBAŞ Hazine Uzmanı

2 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
Rizikoyu taşıma Sigorta poliçesi verme Giderleri ödeme Sigorta tazminatını ödeme Aydınlatma yükümlülüğü Sigorta sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme olduğu için, her iki tarafın da karşılıklı yükümlülükleri söz konusudur.

3 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
1- Rizikoyu taşıma yükümlülüğü Sigorta sözleşmesinde sigorta konusu menfaatin ne olduğu ve hangi rizikolara karşı teminat altına alındığı gösterilmek zorundadır. Sigorta teminatının kapsamı, sigorta poliçesi hükümleri ile sigorta genel ve özel şartlarına göre belirlenir. Sigortacının riziko taşıma yükümü olup olmadığı, rizikonun gerçekleştiği tarihte geçerli bir sigorta sözleşmesi olup olmaması, olsa bile sigorta korumasının başlayıp başlamaması, rizikonun teminat dışında kalan bir olasılığa girip girmemesi gibi noktalara bağlı olarak değişecektir.

4 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
2- Sigorta poliçesi verme yükümü (TTK m. 1424) Sigortacı sigorta sözleşmesi kendisi veya acentesi tarafından yapılmışsa, sözleşmenin yapılmasından itibaren yirmi dört saat, diğer hâllerde on beş gün içinde, yetkililerce imzalanmış bir poliçeyi sigorta ettirene vermekle yükümlüdür. 3- Giderleri ödeme yükümü (TTK m.1426) Sigortacı; sigorta ettiren, sigortalı ve lehtar tarafından, rizikonun, tazminatın veya bedel ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi amacıyla yapılan makul giderleri, bunlar faydasız kalmış olsalar bile, ödemek zorundadır. Burada masrafın iyi niyetle yapılması esastır.

5 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
4- Sigorta tazminatı veya bedelini ödeme borcu Sigorta sözleşmesinde, sigorta ettirenin asıl amacı, riziko gerçekleştiğinde, poliçe kapsamına giren bir zararın giderilmesidir. Can sigortalarında, meblağın ödenmesidir. Sigorta sözleşmesinde, zararın aynen tazminine ilişkin hüküm yoksa, sigorta tazminatı nakden ödenecektir. Sigortacının edim yükümünün muaccel olması için, rizikodan (veya can sigortalarında olay) haberdar olması gerekir.

6 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
Sigorta tazminatı veya bedelini ödeme borcu; rizikonun gerçekleşmesi, sigorta ettirenin riziko ile ilgili belgeleri sigortacıya vermesi ve bunu müteakip sigortacının hasar tespiti yapması ve bu tespitler sonucunda, kendi edimine ilişkin araştırmalar bitince, ancak her durumda rizikonun bildiriminden itibaren kırk beş gün sonra muaccel olacaktır. Can sigortalarında on beş gündür (TTK m.1427). Sigortacıya yüklenemeyen bir kusurdan dolayı inceleme gecikmiş ise süre işlemeyecektir.

7 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
Sigorta ettirenin, sigorta sözleşmesi yapılırken amacı zararının bir an önce giderilmesidir. Bu yüzden araştırmalar ihbardan başlayarak üç ay içinde tamamlanmamışsa, tazminattan veya bedelden mahsup edilmek üzere, hasar miktarı veya bedelin %50 avans olarak ödenir (TTK m.1427/4). Borç muaccel olunca, sigortacı ihtara gerek kalmaksızın temerrüde düşer. Sigortacının temerrüt faizi ödeme borcundan kurtulmasını öngören sözleşme hükümleri geçersizdir. Amaç zayıf durumdaki sigorta ettireni korumaktır (TTK m.1427/4-5). Sigorta şirketleri, iyiniyet kurallarına aykırı olarak sigorta tazminatının ödenmesini geciktiremez (5684 m. 32/2)

8 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
Sigorta sözleşmesi veya sigorta genel şartlarında, rizikonun ilgili sigorta sözleşmesindeki muafiyet kapsamına girmesi durumunda, sigortacı rizikoya rağmen edimi yerine getirmekten kurtulur. Aksine sözleşme yoksa, sigorta süresi içinde yapılan kısmi tazminat ödemeleri, sigorta bedelinden düşülecektir (TTK m.1428). Bu hüküm sorumluluk sigortalarında uygulanmaz. Sigorta ettiren, sigortalı, lehtar ve bunların hukuken fiillerinden sorumlu bulundukları kişiler, rizikonun gerçekleşmesine kasten sebep oldukları takdirde, sigortacı tazminat borcundan kurtulacağı gibi aldığı primleri geri vermeyecektir.

9 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
5- Aydınlatma yükümlülüğü Sigorta ilişkisine girmek isteyen kişilerin, gerek sözleşmenin müzakeresi ve gerekse kurulması sırasında sözleşmenin konusu, teminatları ve diğer özellikleri hakkında bilgilendirilmesi gereklidir. Bilgilendirmenin yazılı olarak yapılması esastır, ancak belli koşullarda sözlü olarak da yapılabilir. Aydınlatma yükümlülüğü, sigorta sözleşmesinin kurulmasından önce başlar ve sözleşmenin geçerli olduğu süre içinde de devam eder (TTK m. 1423).

10 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
«Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik» Sözleşmenin müzakeresi, kurulması ve devamında sigortacı tarafından yerine getirilmesi gereken bilgilendirme yükümlülüklerini düzenlenmektedir. Şekil ve içeriği Müsteşarlıkça belirlenen formların, sözleşmenin kurulmasından önceki müzakere safhasında sigorta ettirene, talep halinde de sözleşmeye taraf olmak isteyen/ sözleşmeden menfaat sağlayacak olan kişilere verilmesi gerekir. ..\Mevzuat\2009_3 sayılı SD_Hayat Bilgilendirme Formu.doc

11 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
1- Prim ödeme borcu Prim, sigortacının rizikoyu üstlenmesinin karşılığıdır. Prim ödenmedikçe sigortacının rizikoya ilişkin sorumluluğu başlamaz. Primin alacaklısı sigorta şirketi veya onun yetkili temsilcisidir. Sigorta priminin tamamının, taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa ilk taksitin, sözleşme yapılır yapılmaz ve poliçenin teslimi karşılığında ödenmesi gerekir.

12 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Riziko gerçekleştiğinde sigortacı edim yükümünü ifa edecektir; ancak sigorta ettirenin de geri kalan primleri artık ödemesi gerekir. İlk taksiti veya tamamı bir defada ödenmesi gereken prim, zamanında ödenmemişse, sigortacı, ödeme yapılmadığı sürece, sözleşmeden vadeden itibaren üç ay içinde cayabilir. Devam eden prim taksitlerinden herhangi biri ödenmez ise, sigortacı sigorta ettirene, noter aracılığıyla veya iadeli taahhütlü mektupla on günlük süre vererek borcunu yerine getirmesini, aksi halde, süre sonunda sözleşmenin feshedilmiş olacağını ihtar eder.

13 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Beyan yükümlülüğü Sözleşmenin yapılması sırasında Sözleşme süresi içinde Riziko gerçekleştiğinde Beyan yükümlülüğü

14 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
2- Beyan yükümlülüğü Sigorta ettiren, sigorta sözleşmesi yaparken sigorta konusu menfaatin durumu ve niteliği hakkında gerçeğe uygun bildirimde bulunmak zorundadır. Sigorta şirketine güvence vereceği riziko hakkında doğru bilgi verilmesi gerekir (TTK m. 1435). Sigortacıya bildirilmeyen, eksik veya yanlış bildirilen hususlar, sözleşmenin yapılmamasını veya değişik şartlarda yapılmasını gerektirecek nitelikte ise önemli kabul edilir.

15 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Sigorta ettiren bildirim yükümlülüğünü tam olarak yerine getirmemiş veya gerçeğe aykırı beyanda bulunmuşsa; riziko gerçekleşmeden önce, sigortacı sözleşmeden cayabilir veya prim farkı isteyebilir. Riziko gerçekleştikten sonra, beyan yükümlülüğü sigorta ettirenin ihmali ile ihlal edilmişse, ihmalin derecesine göre tazminattan indirim yapılır. Sigorta ettirenin kusuru kast derecesinde ise ve beyan yükümlülüğünün ihlali ile gerçekleşen riziko arasında bağlantı varsa, sigortacının tazminat veya bedel ödeme borcu ortadan kalkar. Bildirilmeyen veya yanlış bildirilen bir hususun ya da olgunun gerçek durumu sigortacı tarafından biliniyorsa, sigortacı beyan yükümlülüğünün ihlal edildiğini ileri sürerek sözleşmeden cayamayacaktır.

16 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Sözleşmenin yapılması sırasındaki beyan yükümlülüğüne aykırılık Riziko gerçekleşmeden önce Sigortacı Sözleşmeden cayabilir Prim farkı isteyebilir Riziko gerçekleştikten sonra Tazminattan indirim Tazminat ödeme borcundan kurtulma

17 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Sigorta sözleşmesi sürekli bir ilişkiyi düzenler. Bu nedenle, sigorta süresi içinde, güvence altına alınan menfaate ilişkin olarak sigortacıyı ilgilendirecek çeşitli değişiklikler meydana gelebilir. Sigorta ettiren veya onun izniyle başkası, rizikonun gerçekleşme ihtimalini artırıcı veya mevcut durumu ağırlaştırıcı işlemlerde bulunursa yahut sözleşme yapılırken açıkça riziko ağırlaşması olarak kabul edilmiş bulunan hususlardan biri gerçekleşirse derhal; bu işlemler bilgisi dışında yapılmışsa, bu hususu öğrendiği tarihten itibaren en geç on gün içinde durumu sigortacıya bildirmek durumundadır (TTK m. 1445).

18 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Sigorta sözleşmesi süresi içinde beyan yükümlülüğünün ihlali durumunda, riziko gerçekleşmeden önce, sigortacı sözleşmeyi feshedebilir veya prim farkı isteyebilir. Riziko gerçekleştikten sonra, ihmalin derecesine göre tazminattan indirim yapılır. Sigorta ettirenin kusuru kast derecesinde ise ve beyan yükümlülüğünün ihlali ile gerçekleşen riziko arasında bağlantı varsa, sigortacının tazminat veya bedel ödeme borcu ortadan kalkar. Bildirilmeyen veya yanlış bildirilen bir hususun ya da olgunun gerçek durumu sigortacı tarafından biliniyorsa, sigortacı beyan yükümlülüğünün ihlal edildiğini ileri sürerek sözleşmeden cayamayacaktır.

19 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Sözleşme süresi içinde beyan yükümlülüğüne aykırılık Riziko gerçekleşmeden önce Sigortacı sözleşmeyi feshedebilir Prim farkı isteyebilir Riziko gerçekleştikten sonra Tazminattan indirim Tazminat ödeme borcundan kurtulma

20 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleştiğini öğrenince durumu gecikmeksizin sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Rizikonun gerçekleştiğine ilişkin bildirimin yapılmaması veya geç yapılması, ödenecek tazminatta veya bedelde artışa neden olmuşsa, kusurun ağırlığına göre, tazminattan veya bedelden indirim yoluna gidilebilir. Sigortacı, rizikonun gerçekleştiğini daha önce fiilen öğrenmişse bu hakkını kullanamaz.

21 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
3- Bilgi verme ve sigortacının araştırma yapmasına izin verme yükümlülüğü Sigortacının riziko gerçekleştiğinde sorumluluğunun doğup doğmadığını, doğmuşsa kapsam ve sınırını belirleyebilmesi için rizikoyla ilgili tüm bilgilere sahip olması gerekir. Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleşmesinden sonra, sözleşme uyarınca veya sigortacının istemi üzerine, rizikonun veya tazminatın kapsamının belirlenmesinde gerekli ve sigorta ettirenden beklenebilecek olan her türlü bilgi ve belgeyi sigortacıya sağlamak zorundadır.

22 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
4- Koruma önlemleri alma yükümü Sigorta ettiren, sigortasını yaptırmış olsa bile ihmalkar davranmamalı, rizikonun doğmaması veya doğmuşsa da zararın artmasını önleyici her türlü tedbiri almalıdır. Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleştiği veya gerçekleşme ihtimalinin yüksek olduğu durumlarda; zararın önlenmesi, azaltılması, artmasına engel olunması veya sigortacının üçüncü kişilere olan rücu haklarının korunabilmesi için, imkânlar ölçüsünde önlemler almakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırılık sigortacı aleyhine bir durum yaratmışsa, kusurun ağırlığına göre tazminattan indirim yapılabilecektir.

23 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
5- Zarar gören mal ve zararın gerçekleştiği yerde değişiklik yapmama yükümlülüğü Sigorta konusu malın yerinin değiştirilmesi veya zararın meydana geldiği yerde değişiklik yapılması, uygulamada hasar tespitini güçleştiren hususların başında gelir. Sigorta ettiren, hasarın saptanmasından önce, hasar konusu yerde ve malda, hasar sebebinin veya zarar miktarının belirlenmesini güçleştirecek veya engelleyecek bir değişiklik yapamaz. Bu yükümlülüğün ihlalinde, ihlal ile zarar arasında illiyet bulunması şartıyla, kusurun ağırlığına göre tazminattan indirime gidilebilir.

24 SİGORTA SÖZLEŞMESİ Sigorta eksperi
Sigorta eksperi, sigorta konusu risklerin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan kayıp ve hasarların miktarını, nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve mutabakatlı kıymet tespiti, ön ekspertiz ve hasar gözetimi gibi işleri mutat meslek olarak yapan tarafsız ve bağımsız kişidir. Gerçek ve tüzel kişilerce yapılabilir.