Sağlık Bilimleri Fakültesi

... konulu sunumlar: "Sağlık Bilimleri Fakültesi"— Sunum transkripti:

1 Sağlık Bilimleri Fakültesi
Üreme Ve Doğurganlık Aile Planlaması (Kontraseptiv Yöntemler) Bes 213. Aile Sağlığı ve Planlaması Dersi) (10) Prof. Dr. Ömer R. ÖNDER Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Güz

2 Kuyuyu, susamadan önce kaz.
Afrikalılara neyi nasıl yapacaklarını söyleyebilecek eskimolar olabilir.

3

4

5 Nüfus Piramidi Türleri Türkiye Nüfus Piramidi

6 Nüfus Piramidi Türleri
1.Üçgen Görünümlü Piramit; Üçgen görünümlüdür. Tabanı geniş, tepeye doğru hızlı bir daralma gösterir, Nüfus piramidi üçgen olan toplumlarda; Aşırı doğurganlık, Taban geniş, tepeye doğru hızlı daralma, doğum ve ölüm hızı yüksek, Çocuk sayısı fazla, yaşlı sayısı az, genel olarak genç nüfus yapısı, Çocuk sayısı fazla ve doğurganlık yüksek, üreticilik yetersiz, tüketim fazla, Az gelişmiş ya da gelişmekte olan toplum ya da ülke, 2. Silindir/Fıçı Görünümlü Piramit; Silindir ya da fıçı görünümlü, Tabanı dar, tepe kısmı sivri değil, dar, ortası şişkince, Nüfus piramidi silindir olan toplumlarda; Çocuk sayısı, az, yaşlı sayısı artmakta, Nüfus yaşlı niteliğinde, Doğum hızı ve ölüm hızı düşük, Nüfus artış hızı az, nüfus azalmakta, Üreticilik iyi, Gelişmiş toplumların nüfus piramidi silindir görünümlü(İngiltere, Fransa, Almanya),

7 Aile Planlaması Tanımı
Anne ve çocukların sağlığını bozmayacak şekilde, ailelerin istedikleri zaman, bakabilecekleri ve yeterince sevgi gösterebilecekleri sayıda çocuk sahibi olabilmeleri, Çocuk sahibi olamayan, kısırlık sorunu yaşayan ailelere yapılacak tıbbi yardımlar da aile planlaması kapsamında ele alınmakta, Başka bir deyişle aile planlaması hizmetleri, istenmeyen gebeliklerin önlenmesi ve gebe kalamayanların tıbbi destekle gebe kalabilmelerine olanak sağlayan hizmetlerdir, Birçok Çalışmanın Sonucuna Göre(DSÖ); 18 yaşın altındaki gebelik ve doğumlar (erken yaş), 35 yaşın üzerindeki gebelik ve doğumlar (çok geç yaş), 2 yıldan daha kısa aralıklı gebelik ve doğumlar (çok sık), 4 ve daha fazla sayıda gebelik ve doğumlar (çok sayıda) anne ve bebeklerin sağlığını etkilemekte ve riskli sayılmaktadır. Doğurganlık istenilen düzeye gelse bile, aile planlaması hizmetleri her zaman çok önemli ve gereklidir. Çünkü istenmeyen gebelikler ve CYBE’ler her zaman sorun olmaya devam edecektir.

8 Nüfus Planlaması Tanımı
Nüfus artış hızını önlemek ve kontrol altında tutabilmek için, ekonomik gerekçelerle devletin yurttaşlara yaptırım uygulayarak, doğurganlığın azaltılmasına ya da nüfusun dengelenmesine nüfus planlaması denir, Nüfus politikalarının ele alınmasında bazı ülkelerde “aile planlaması”, bazı ülkelerde de “nüfus planlaması” uygulamalarına rastlanmaktadır, Görüldüğü gibi bu iki kavram birbirinden farklı olup, aile planlamasında gönüllülük esastır. Yurttaşlar bakabileceği çocuk sayısına kendileri özgür iradeleriyle karar verirler, Aşırı doğurganlık sorununun önemli boyutlarda olduğu Çin ve Hindistan gibi ülkelerde nüfus planlaması uygulanmakta, 1-2 çocuktan sonra eşlerden birine kısırlaştırma(cerrahi sterilizasyon) öngörülmektedir, Türkiye’de, aşırı doğurganlığın anne ve çocuk sağlığına olumsuz etkileri eğitim ve bilgilendirmeyle anlatılarak, çocuk sayısına eşler özgür iradesiyle karar vermektedir,

9 Doğurganlığı Etkileyen Etmenler
Menarj (ilk adet görme) ve Menapoz (adetten kesilme) Yaşı: Bu iki yaş arasındaki süre doğurganlık açısından önemlidir. Ancak bu durum toplumdan topluma ya da bireysel farklılıklarla değişebilir. Evlilik ve İlk Evlenme Yaşı: Bu da, toplumdan topluma göre değişebilir.Ayrıca aynı toplum içerisinde kırsal-kentsel ve öğrenim düzeyine göre de farklılık gösterebilir. Genellikle kentsel kesimde kırsala göre ilk evlenme yaşı yüksektir. Benzer biçimde öğrenim yükseldikçe ilk evlenme yaşı da yükselmektedir. İstenmeyen Gebelikler ve İsteyerek Düşükler: İstenmeyen gebelikler ve isteyerek düşükler doğurganlığın fazla olduğu toplumlarda daha büyük sorundur. İstenmeyen gebelikler de kontraseptif yöntem kullanıp kullanmamakla ya da doğru kullanmakla yakından ilişkilidir. Kontraseptif Yöntem Kullanımı: Gebe kalmak istememesine karşın kadının, bu yöntemlere olan tutumun olumlu ya da olumsuz oluşu, yöntem hakkında yanlış bilgi edinilmesi, doğurganlığı etkiler. Gebelik/Doğum Aralığı: İki gebelik ya da doğum arasındaki sürenin 2 yıldan kısa olması ve doğumların daha fazla yapılması nedeniyle doğurganlık etkilenmektedir. Cinsel İlişki Sıklığı: Cinsel ilişki sıklığından, özellikle gebeliği önleyici yöntem kullanmayanlarda doğurganlık çok daha fazla etkilenmektedir. Bebek ve Çocuk Ölümlülüğü: Bir toplumda bebek ve çocuk ölüm hızları ne denli yüksekse, kadınlarda o ölçüde gebe kalma eğilimi artabilir. Çocuklarda Cinsiyet Tercihi: Türkiye’de ve bir çok ülkede erkek çocuk sahibi olma tercihi önemli sorundur. Erkek çocuğuna sahip olana değin gebe kalınmaktadır. Kadının Statüsü ve Çalışma Durumu: Statüsü yüksek ve çalışan kadınlar daha az sayıda çocuğa sahip olma eğilimindedir. Dinsel İnançlar: İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılmasını inancı gereği uygun bulmayanlar, her gebe kaldığı bebeği doğurduklarından, doğurganlık da bu durumdan etkilenmektedir. Emzirme: Bebeğini uzun süre emzirenlerde doğumdan sonra yumurtlama geç başladığından, gebe kalma olasılığı da azalır. Aile Yapısı ve Ekonomik Durum: Çekirdek aile yapısı özelliği gösterenlerde ve ekonomik düzeyi yüksek olanlarda çocuk sayısı, diğerlerine kıyasla daha azdır.

10 Türkiye’de Doğurganlığın düzenlenmesi Politikaları
1.Pronatalist Politika; Cumhuriyetin ilk yıllarında nüfusun az olduğu ve artırılmasına yönelik politikalar geliştirilmiş, (İlk nüfus sayımı ) Dış ülkelere karşı güçlü olmak adına askere, tarım alanında gelişmek için işçiye duyulan gereksinim nedeniyle nüfusun artırılması politikası benimsenmiş, İsteğe bağlı düşükler ve gebeliği önleyici ilaç ve araçların satılması yasaklanmış, 6’dan fazla çocuğu olanlara ikramiye verilmesi ve yol vergisinden muaf tutulması gibi hükümleri içeren yasalar uygulanmış, 2.Antinatalist Politika; Ülke kaynaklarının gereksinimi karşılamasında, hızlı nüfus artışının olumsuz etkileri nedeniyle 1965 yılında hızlı nüfus artışının azaltılması benimsenmiş, İstenmeyen gebelikleri önlemeyi kolaylaştırıcı hükümler içeren, 557 Sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun çıkarılmış, Gebeliği önleyici ilaç, araç ve gerecin satışı, dağıtımı, kullanımı, eğitimi ve propagandası serbest bırakılmış, 1983’de yeniden yasal düzenlemeye gidilmiş ve Sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun çıkarılmış: 557 sayılı yasanın getirdiklerine ek olarak isteğe bağlı cerrahi kısırlaştırma ve yine isteğe bağlı 10 haftaya kadar gebeliklerin sonlandırılması serbest bırakılmış, Sektörler arası işbirliğinin artırılmasının önemine vurgu yapılmış,

11 Aile Planlaması Hizmetlerinin Amaçları
Çok erken ve çok geç yaşta(18 yaşından önce ve 35 yaşından sonra) gebelikleri önlemek, İki yıldan daha kısa aralıkta gebe kalmayı önlemek, Kadının 4 ve üzeri çocuk sahibi olmasını önlemek, İstenmeyen ve riskli gebelikleri önlemek, Hızlı nüfus artışını ve nüfus kirliliğini önlemek ve toplumun, sağlıklı, iyi eğitim görmüş, ekonomik olanakları yeterli ve mutlu bireylerden oluşmasını sağlamak, Toplumun sağlık düzeyini yükseltmek, Toplum bireylerine aile planlaması ve yöntemleri hakkında doğru bilgi kazandırılması için eğitim yapmak ve yöntemlerin doğru biçimde uygulanmasını sağlamak, Çocuk sahibi olamayan, kısırlık sorunu yaşayan çiftlere destek olmak,

12 Aile Planlamasında Danışmanlık
Yüz yüze konuşma sırasında bir konunun konuşulması fikir ve görüş alış verişinde bulunulması, o konuda bilgili ve yetkin kişinin diğerine yardımcı olmasıdır, Gebeliği önleyici yöntemlerin mutlaka bu konuda eğitimli bir hekim ya da hemşire ile görüşüldükten, danışmanlık alındıktan sonra kullanılması gerekmektedir, Bu yöntemlerin, komşu, eş, dost, arkadaş ve eczanenin önerisi ile kullanılması son derece yanlış olup, danışmanlık bu nedenle çok önemlidir, Aile Planlaması Danışmanlığı Türleri; Ön Danışmanlık; Başvuran birey ya da çiftle tüm aile planlaması konularının konuşulması, görüş alış verişinde bulunulması ve kullanılacak yönteme karar verilmesi, Yönteme Özel Danışmanlık; Yönteme karar verdikten sonra, uygulama öncesi yöntemin daha ayrıntılı özelliklerinin konuşulduğu ve tartışıldığı danışmanlık türü, İzlem Danışmanlığı; Kullanım süresince sorun çıkması halinde, sorunu ve nedenlerini saptamaya ve sorunu çözmeye yönelik verilen danışmanlık,

13 Anne/Çocuk Sağlığı Göstergeleri(2011)
Gösterge Değer 0-14 Yaş Nüfus Yüzdesi (%) 65 Yaş ve Üzeri Nüfus yüzdesi (%) Kaba Doğum Hızı(%o) Yıllık Nüfus Artış Hızı (%0) Toplam Doğurganlık Hızı (Çocuk) Bebek Ölüm Hızı (%0) Neonatal Bebek Ölüm Hızı(İlk 1 Ay)(%0) Beş Yaş Altı Ölüm Hızı (%0) Anne Ölüm Hızı (Yüzbinde) Sağlık Personeli ve Sağlık Kuruluşlarındaki Doğumlar(%) Antenatal Bakım (En Az 4 Ziyaret) (%) Antenatal Bakım (En Az 1 Ziyaret) (%) Sezeryan Doğumlar (%) Gebe Başına Ortalama İzlem Sayısı Bebek Başına Ortalama İzlem Sayısı Loğusa Başına Ortalama İzlem Sayısı Aile Planlaması Kullananlar(Modern+Geleneksel)(%) Evli çiftlerde Modern(Etkili) AP Yöntemi Kullanan(%) (%16.9 RİA, %14.3 Kondom) Geleneksel AP Yöntemi Kullananlar(%) (%26.3’ü geri çekme) İsteyerek Düşük Hızı (%) Kendiliğinden Düşük Hızı (%)

14 Anne/Çocuk Sağlığı Göstergeleri(2010)
0-14 Yaş Nüfus Yüzdesi; Nüfusun 100 kişiden 25’i 0-14 yaş grubunu oluşturmaktadır (% 25.3), 65 Yaş ve Üzeri Nüfus yüzdesi; Nüfusun her 100 kişiden 7’si, 65 ve daha yukarı yaştadır (% 7.3), Kaba Doğum Hızı; Her 1000 kişinin başına doğum düşmektedir. Kaba bir ölçüdür. Çünkü erkekler, çocuklar ve menapoza girmiş kadınlar doğurgan özellikte olmamalarına karşın, hesaba onlar da dahildir. (% ) Yıllık Nüfus Artışı; Türkiye’de her 1000 kişi yıl sonunda 1011 kişi olmakta, o yıl l000 kişi kişi çoğalmaktadır (%0 12.8), kaba ölüm hızı, kaba doğum hızından çıkarılarak da hesap edilebilir. Toplam Doğurganlık Hızı(Kadın başına); Türkiye’de doğurgan çağdaki(15-49 yaş), her bir kadının doğurganlığın sonuna kadar yaklaşık 2 çocuk sahibi olacağını gösterir (2.1), Bebek Ölüm Hızı; Türkiye’de doğan her 1000 bebekten 7.7’si, bir yaşını(12 ay) doldurmadan ölmektedir (%0 7.7), Beş Yaş Altı Ölüm Hızı; Türkiye’de her bin, beş ve daha küçük yaştaki çocuklardan 11’i her yıl ölmektedir (% ), Anne Ölüm Hızı; Türkiye’de her kadından 15-6’sı gebelik, doğum ve lohusalık sırasında olumsuz etkenler(kötü sağlık koşulları) nedeniyle bir yıl içerisinde ölmektedir (Yüzbinde 15.5), Sağlık Personelinin Yaptırdığı Doğumlar (%); Türkiye’de her l00 doğumdan yaklaşık 94’ü sağlık kuruluşunda ya da diplomalı profesyonel sağlık personeli tarafından yaptırılmaktadır (% 94.0), Antenatal Bakım (En Az 4 Ziyaret)(%); Türkiye’de her 100 gebe kadından 82’sine gebelik süresince en az 4 kez sağlık personeli tarafından ziyaret edilerek gebelik bakımı hizmeti verilmektedir (% 82.0), Gebe Başına Ortalama İzlem Sayısı; 4.3 Bebek Başına Ortalama İzlem Sayısı; 8.1 Loğusa Başına Ortalama İzlem Sayısı; 2.0 Sezeryan Doğumlar; Her 100 gebeden 47’si sezeryan ameliyatıyla doğum yaptırılmaktadır (% 47.0), 15-49 Evli Kadınlarda AP Yöntemi Kullanan; Doğurgan çağdaki her 100 kadından ancak 46’sı gebelikten koruyucu modern(etkili) yöntem kullanmaktadır (%16.9’u RİA, % 14.3’ü Kondom). Kadınların % 27.1’i geleneksel (etkisi sınırlı) yöntem kullanmaktadır (bunların % 26.3’ü geri çekme yöntemi), Düşük Hızı; 100 gebelikten 20.5’i düşükle sonlanmaktadır. Bunların 10 ya da 11’i kendiliğinden, 10’u ise isteyerek düşük yapmaktadır. 100 gebelikten 10’u istemeden gebe kalınmıştır.

15 Kontraseptiv Yöntemler I.Modern Etkili Yöntemler
 1.Hormon İçeren Kontraseptif Yöntemler; a.Oral Haplar/Kombine Oral Kotraseptifler=KOK (Östrojen ve Progestron İçerirler), b.Minihap (Minipill=Yalnızca Progestron İçerirler), c.Enjekte Edilen Hormonal Yöntemler, c.1.Aylık İğneler (Östrojen ve Progestron İçerirler), c.2.Üç Aylık İğneler (Yalnızca Progestron İçerirler), d.Deri Altı Kapsülleri/ İmplant=Norplant (Yalnızca Progestron İçerirler), 2.Rahim İçi Araçlar (RİA); a.Katkısız RİA’lar (Lippes Loop), b.Katkılı RİA’lar (Bakır/Hormon İçerirler), 3.Bariyer Yöntemler; a.Kondomlar, a.1.Erkek Kondomu(Prezervatif, Kaput, Kılıf), a.2.Kadın Komdomu(Feminon), b.Diyafram, c.Spermisitler(Vajinal Köpük, Süppozituvar=Fitil, Krem, Jel vb.), 4.Cerrahi Sterilizasyon (Cerrahi Kısırlaştırma); a.Tüp Ligasyonu (Kadında Cerrahi Sterilizasyon), b. Vazektomi (Erkekte Cerrahi Sterilizasyon), 5.Acil Kontrasepsiyon (Post Koital Kontrasepsiyon); a.Oral Haplar, b.RİA, 6.Vajinal Halkalar;

16 Modern Etkili Kontraseptiv Yöntemler (Cinsiyete Göre Ayırım)
I. KADINA ÖZGÜN YÖNTEMLER: A. Geçici Yöntemler;  1.Hormon İçeren Kontraseptif Yöntemler; a.Oral Haplar/Kombine Oral Kotraseptifler=KOK (Östrojen ve Progestron İçerirler), b.Minihap (Minipill=Yalnızca Progestron İçerirler), c.Aylık İğneler (Östrojen ve Progestron İçerirler), d.Üç Aylık İğneler (Yalnızca Progestron İçerirler), e.Deri Altı Kapsülleri/ İmplant=Norplant (Yalnızca Progestron İçerirler), 2.Rahim İçi Araçlar (RİA); 3.Bariyer Yöntemler; a.Kadın Komdomu(Feminon), b. Diyafram, c. Spermisitler(Vajinal Köpük, Süppozituvar=Fitil, Krem, Jel vb.), 5.Acil Kontrasepsiyon (Post Koital Kontrasepsiyon); a. Oral Haplar, b. RİA, 6.Vajinal Halkalar; B. Kalıcı Yöntemler; a. Tüp Ligasyonu (Kadında Cerrahi Sterilizasyon), II. ERKEĞE ÖZGÜN YÖNTEMLER: a. Erkek Kondomu(Prezervatif, Kaput, Kılıf), B. Kalıcı Yöntemler a. Vazektomi (Erkekte Cerrahi Sterilizasyon),

17 Kontraseptiv Yöntemler II.Geleneksel (Etkisi sınırlı) Yöntemler
Geri Çekme (Koitus İnterruptus), Vajinanın Yıkanması (Vajinal Lavaj), Emzirme, Yumurtlama Döneminde Cinsel İlişkiden Kaçınma, a.Periyodik Kaçınma Yöntemi- Bazal Vücut Isısı Yöntemi, b.Servikal Mukus ve Servikal Palpasyon (Rahim Ağzı Salgısı ve Rahim Ağzını Yoklama) Yöntemi, c.Takvim Yöntemi,

18 Kadına Özgün Modern(Etkili) Kontraseptiv Yöntemler

19 Erkeğe özgün Modern (Etkili)Kontraseptiv Yöntemler

20 Hormon İçeren Yöntemlerin Kısıtlılıkları
Oral Hap/KOK, Bir Aylık İğne; Minihap, Üç Aylık İğne, Deri Altı Kapsülü); Gebelik, Kalp damar hastalığı, Damar tıkanıklığı , Meme ve üreme organları kanseri , Hipertansiyon, Diyabet, Şişmanlık, Felç, Sigara içen 35 yaş ve üzeri kadınlar, Migren Vajinal kanama, Karaciğer, böbrek vb. sorunu bulunanlar kullanmamalıdır. (Önemli; Hap kullanmaya yeni başlayanlarda, bulanık görme, görme kaybı, şiddetli baş ağrısı, karın, göğüs, kol ve bacak ağrıları, adet kanamasında beklenmeyen değişiklikler , nefes darlığı, deride sararma halinde hemen hekime başvurulmalıdır),

21 Bebeğini Emziren kadının
Kullanabileceği Yöntemler(Östrojen hormonu içermeyenler); Minihap, Üç aylık iğne, Deri altı kapsülleri, RİA (östrojensiz) Diyafram, Spermisitler, Erkek ve kadın kondomu, Cerrahi kısırlaştırma(tüp ligasyonu), Kullanılması Sakıncalı Yöntemler; Östrojen hormonu içeren tüm yöntemler annenin sütünü azaltır. Kombine oral kontraseptifler(KOK), Bir aylık iğne , Vajinal halka(östrojenli),

22 Zihinsel Engellilere Uygun Kullanılabilecek Yöntemler
Engelin derecesi, türü, etik ve yasal durumlar göz önünde bulundurularak birey, ailesi, ve aile planlaması kliniğinden uzmanla birlikte karar verilmeli, Engelliler için tüm modern (etkili) yöntemler uygun, Ancak bireyin durumuna göre, olabildiğince kolay uygulanabilir ve uzun süre etkili yöntemler tercih edilmeli, Bunlar: Bir aylık iğneler, Üç aylık iğneler, Deri altı kapsülleri, Rahim içi araç(RİA), Cerrahi kısırlaştırma (tüp ligasyonu, vazektomi)(Etik olarak tartışmalı),

23 İnfertilite (Kısırlık)
Aile planlaması hizmetlerinden, kısırlık sorunu yaşayan çiftlere destek olunması da amaçlanmaktadır, Çiftlerin ortalama bir yıl boyunca korunmasız ve düzenli cinsel ilişkide bulunmalarına karşın, gebeliğin oluşmamasına infertilite (kısırlık) denir, İnfertilite Türleri; Primer İnfertilite; Gebeliğin hiç oluşmaması, Sekonder İnfertilite; Daha önceden gebelik oluştuğu halde, daha sonra gebeliğin oluşmaması, Kısırlığa yol açan nedenler kadına ve erkeğe özgü olabilir. Kısırlık sorunu nedeniyle kliniğe başvuran çiftler, hem erkek hem de kadın ayrıntılı biçimde muayene edilerek nedene göre tedavi yapılmalı,

24 İnfertilite(Kısırlık) Nedenleri Ve Tedavi
 b.Erkeğe İlişkin Kısırlık Nedenleri; Hormon yetmezliği ve düzensizliği, Sperm sayısının yetersizliği, Her iki sperm kanalının tıkanıklığı, Testis travması, Testis toplar damarlarının genişlemesi (varikosel), Geçirilmiş kabakulak hastalığının yol açtığı testis iltihabı, Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) ve komplikasyonları, c.Tedavi Yaklaşımı; Çift birlikte ele alınmalı, hem erkek hem de kadın ayrı ayrı muayene ve tetkik edilmeli, Kısırlık nedeni hangi tarafta ise, incitilmeden açıklanmalı, Belirlenen nedene yönelik tedavi planlanır; Enfeksiyon tedavisi(CYBE varsa), Hormon tedavisi, Cerrahi tedavi, Tüp bebek tedavisi, a.Kadına İlişkin Kısırlık Nedenleri; Hormon yetmezliği ve düzensizliği, Yumurtlamanın olmaması, Over rezervi yetmezliği, Polikistik over, İltihaplanmalar(PID), Her iki taraflı fallop borularının tıkanıklığı(CYBE-Klamidya), Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) ve komplikasyonları, Trikomonas vajinalis enfeksiyonları (geçici kısırlık), Kadının vücudunda spermlerin etkinliğini azaltan maddelerin (antikor) gelişmesi,

25 Türkiye’de Aile Planlaması Hizmeti Veren Kurumlar
Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ nün planlaması ve organizasyonu doğrultusunda; Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları; Aile Sağlığı ve Toplum Sağlığı Merkezleri, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri, Kadın Sağlığı ve Hastalıkları ve Doğum(Jinekoloji) Uzmanları Muayenehaneleri, Hekim/hemşire önerisi ile eczaneler, İkinci Basamak Sağlık Kuruluşları; Devlet Hastaneleri/Kadın Doğum Klinikleri, Aile Planlaması Klinikleri, Doğumevi, Kadın Hastalıkları Hastanesi, Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşları; Üniversite Hastaneleri, Kadın-Doğum Klinikleri, Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri(Doğumevi) Kadın Hastalıkları Hastanesi(Doğumevi),

26 Değerlendirme Soruları
Kaç tür nüfus piramidi vardır? Nüfus piramitlerinin türüne göre özellikleri nelerdir? Kısaca belirtiniz. Türkiye’nin 2008 yılına ait nüfus piramidinin önemli birkaç özelliğini belirtiniz. Aile planlamasının tanımını yapınız. Nüfus planlaması ile arasında ne fark vardır? Belirtiniz. Anne, bebek ve çocukların sağlığını etkileyen riskli gebelik ve doğumları 4 grup halinde belirtiniz. Türkiye’de doğurganlığın düzenlenmesine ilişkin iki önemli politikayı açıklayınız. 2827 sayılı Nüfus Planlaması Kanununun 557 sayılı kanuna kıyasla getirdiği yenilikleri yazınız. Kaç tür aile planlaması danışmanlığı vardır? Adlarını yazıp, kısaca açıklayınız. Türkiye’nin; Toplam Doğurganlık Hızını, Anne Ölüm Hızını, Bebek Ölüm Hızını, İsteyerek Düşük Hızını, Modern(Etkili) Yöntem Kullanma Hızını, Geleneksel Yöntem Kullanma Hızını, Sezeryan Sıklığını yazınız ve birer tümceyle açıklayınız, Kadına özgün modern(etkili) yöntemlerin adlarını yazınız. Erkeğe özgün modern(etkili) yöntemlerin adlarını yazınız. Progestron hormonu içeren modern(etkili) yöntemlerin adlarını yazınız(3 adet). Hem istenmeyen gebeliklerden, hem de CYBE’lerden koruyan yöntemlerin adlarını yazınız. Bebeğini emziren annede sütün salınmasını azalttığı için önerilmemesi gereken yöntemlerin adlarını yazınız. Zihinsel engellilere uygun olan yöntemler hangileri olabilir? Adlarını yazınız.

27 Kaynaklar Akın, A., Özvarış, Ş. B.,(1997). “Ana Sağlığı ve Aile Planlaması”, Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Ed: Münevver Bertan; Çağatay Güler). 2.bs. Ankara: Güneş Kitabevi LTD. ŞTİ. Akın, A., Özvarış, Ş. B.,(2006). “Aşırı Doğurganlığın Anne ve Çocuk Sağlığına Etkileri”, Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Ed: Çağatay Güler; Levent Akın). 1.bs. Ankara : Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. Akın, A., Özvarış, Ş. B.,(2006). “Aile Planlaması”, Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Ed: Çağatay Güler; Levent Akın). 1.bs. Ankara : Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. Akın, A., Özvarış, Ş. B.,(2006). “Kontrasepsiyon”, Halk Sağlığı Temel Bilgiler (Ed: Çağatay Güler; Levent Akın). 1.bs. Ankara : Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi. Çalışkan, D.,(2011). “Kadın Sağlığı”, Halk Sağlığı, (Ed: Birgül Piyal). 1.bs. Ankara : Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Yayın No:92. Çokar, M., Ortaylı, N., (2003). “Öğretmen ve Öğretmen Adayları İçin Cinsel Sağlık Eğitimi”. Milli Eğitim Bakanlığı., İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı., Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu. İstanbul: Uygun Matbaası. Deniz, Ü ., İbili, M., (2004). “Aile Planlaması”, KPSS-SB:Kamu Personeli Seçme Sınavı-Sağlık Bilimleri (Ed: KenanOkan). 2.bs. Ankara: Selim Kitabevi. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü., (2009). “Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008”. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü , Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı, Avrupa Birliği, Ankara, Türkiye. Hoffman, S., Mantell, J., Exner, T., Stein, Z., (2004). “The Future of the Female Condom”. International Family Planning Perspectives. 30 (3): Ocaktan, M.E., (2011). “Doğurganlığın Düzenlenmesi ve Aile Planlaması”. Halk Sağlığı, (Ed: Birgül Piyal), 1.bs. Ankara : Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Yayın No:92. Önder, Ö.R., (2006). “Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı(CSÜS) El Kitabı”. Özürlüler Eğitim Vakfı., Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Üreme Sağlığı Programı. Ankara: İsmat Matbaacılık. Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü., Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ., (2005). “Aile Planlaması ve Üreme Sağlığı”, Ulusal Aile Planlaması Hizmet Rehberi. I. Cilt, 4.bs. Ankara. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü., Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ., (2005). “Kontraseptif Yöntemler”, Ulusal Aile Planlaması Hizmet Rehberi. II. Cilt, 4.bs. Ankara. Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü., Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA)., Türk Silahlı Kuvvetleri., (2005). “Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Eğitim Rehberi”, 3.bs. Ankara: Damla Matbaacılık ve Yayıncılık Tic. Ltd. Şti. Sağlık Bakanlığı., (2010). “Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2008”. Ankara: Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. World Health Organization :WHO., (2009). “World Health Statistics 2009”. Geneva. World Health Organization :WHO., (2004). “Selected Practice Recommendations for Contraceptive Use”. Second Edition. Geneva. World Health Organization: WHO., (2004). “Medical Eligibility Criteria for Contraseptive Use”. Third Edition. Geneva.

28 Teşekkürler