Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

... konulu sunumlar: "Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD"— Sunum transkripti:

1 Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD
Beden hastalanınca! Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

2 İyilik hali Fiziksel iyilik Duygusal iyilik Ussal iyilik Ruhsal iyilik
Sosyal iyilik Çevresel iyilik

3 Soma - Psişe

4 Denge ve gelişim

5 Stresten hastalığa giden süreç
Genel Adaptasyon Sendromu Stresten hastalığa giden süreç Stres direnci Stresin başlaması Faz 1 Alarm Reaksiyonu Faz 2 Direnç Faz 3 Tükenme

6

7 Stresten hastalığa

8 Stresten hastalığa Bedenselleştirme Stres Ruhsal hastalık
Bedensel hastalık Stres

9 Hastalık belirtileri

10 Psikososyal etkenlerin bedene etkileri

11 Strese gösterilen ruhsal tepkiler
Anksiyete

12 Strese gösterilen ruhsal tepkiler
Anksiyete Depresyon

13 Strese gösterilen ruhsal tepkiler
Anksiyete Depresyon Psikoz

14 Stresle ortaya çıkan bedensel hastalıklar
Akut hastalıklar Kronik hastalıklar Ölümcül hastalıklar

15 Bedenselleştirme Duygusal bir acıyı bedensel olarak anlatma

16 Bedensel hastalığa gösterilen ruhsal tepkiler
Çaresizlik duygusu Kontrolu kaybettiği duygusu, kaygı Utanç, suçluluk Öfke, kızgınlık Yas, depresyon Gerileme, çocuksu isteklerde bulunma Hipokondriazis

17 Bedensel hastalığa gösterilen ruhsal tepkiler
İstek ve haz kaybı Sosyal geri çekilme Umutsuzluk Kaygılı ruminasyonlar Sanrı ve varsanılar İntihar düşüncesi

18

19 Tıbbi hastalıklarda ruhsal belirti sıklığı
Yatan hastalarda % 27 tanı düzeyinde anksiyete ve depresyon % 5-20 konfüzyon, ajitasyon % 41 eşikaltı belirti

20 Ortak belirtiler Enerji azlığı Uyku bozukluğu İştah azlığı
Bilişsel bozukluk

21 Tıbbi hastalıklarda depresyon
Ayaktan hastalarda* %20-24 klinik açıdan anlamlı depresyon %10 major depresyon Yatan hastalarda %23-45 klinik açıdan anlamlı depresyon %4-45 major depresyon %3-29 minor depresyon * Borson et al, 1986; Kukull et al, 1986

22 Tıbbi hastalıklarda depresyon
Bedensel hastalığa bağlı olarak biyolojik etkilerle Bedensel hastalığa karşı ruhsal tepki olarak Medikasyona bağlı olarak Koinsidental olarak

23 Depresyonda tıbbi hastalık
Kendine zarar verme Kendini ihmal etme Antidepresanların yan etkisi

24 Niçin tedavi edelim? Depresyon, fiziksel hastalıklarla ilişkili bedensel belirtileri amplifiye eder. Depresyonla komorbid durumlar işlevselliği daha fazla bozar. Depresyon mortaliteyi arttırır. Depresyon uygun tedaviye yanıt verir.

25 Ne zaman tedavi edelim? Depresif belirtiler 15 günden uzun sürdü ise
Orta ya da ağır şiddette ise Bedensel hastalığın iyileşmesini engelliyorsa Tedaviye uyumu olumsuz etkiliyorsa Bedensel hastalık iyileştiği halde devam ediyorsa

26 Ne zaman müdahale etmeyelim?
Mizah duygusunu kaybetmemişse Sıcak duygulara sahipse Yaşama ilgisini sürdürüyorsa Ziyaretçilerden hoşlanıyorsa

27 Nasıl anlayalım? Son günlerde daha önce yapmaktan zevk aldığınız şeylerde azalma var mı? Kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Uykunuz nasıl? İştahınız nasıl? Gelecekle ilgili planlarınız var mı?

28 Ne kullanalım? Daha önce yararlandığı ilaç
Aile üyelerinin yarar gördüğü ilaç Yaş Bedensel hastalık Yan etkiler, kontrendikasyonlar Güvenlik Maliyet

29 Serotonin Noradrenalin Dopamin Fluoksetin Paroksetin Sertralin
Fluvoksamin Citalopram Venlafaksin TAD Reboksetin Serotonin Noradrenalin Dopamin impuls dürtü enerji uyanıklık anksiyete irritabilite duygu bilişsel işlev iştah seks agresyon güdü Bupropion Mirtazapin

30 Nelerle kullanmayalım
TAD Antihipertansifler SSRI P450 (CYP) enzimlerini inhibe eden ajanlar Antikonvulsan Digoksin Warfarin

31 Nasıl kullanalım? Yaşlılarda doz azaltımına gidilmeli
Bedensel hastalık göz önünde bulundurulmalı Düşük dozda başlanmalı, 2-4 hafta içinde etkili doza ulaşılmalı Etkili dozda yeterli süre kullanılmalı

32 Nasıl kullanalım? TAD, mianserin, mirtazapin gibi sedatif etkisi fazla olanları yatmadan önce Aktive edici SSRI’ları sabah

33 Yakın İzlem İçin Nedenler
%20-50 tedavinin ilk aylarında “drop out” %30-50 başlangıç tedavisinden tam yanıt alamaz 1 hafta sonra yan etki kontrolü 2.,4. ve 6-8. haftalarda etkili doz takibi

34 Etki ve yan etkiler için bekleme süresi
Etkinlik Terapötik etki Yan etkiler 1 2 3 4 Hafta

35 Yanıt yoksa? Tanı gözden geçirilmeli Doz gözden geçirilmeli
Tedaviye uyum gözden geçirilmeli 8. haftada yanıt yoksa başka gruptan ilaca geçilmeli Dirençli olgular ve intihar riski olanlar Psikiyatriste sevkedilmeli

36 Hastalıkla yaşamak Hastalığı yönetmek
İlaç almak Diyet ve eksersiz Ağrı, uykusuzluk, yorgunluk belirtilerin azaltmak Tıbbi yardım almak Günlük aktiviteleri/rolleri yönetmek Eş, ebeveyn, çalışan rollerini sürdürme Duyguları yönetme Korku, öfke, depresyonu kontrol etme Lorig K, Holman H, Sobel D, Laurent D, Gonzalez V, Minor M: Living a Healthy Life with Chronic Conditions, Palo Alto, CA: Bull Pub. Co., 2000

37 Ne kadar kullanalım İyileşme Remisyon Relaps Yineleme Depresyon yok
Yanıt Semptomlar Sendrom Akut Sürdürüm Tedavi fazları Koruma 2 ay 4-9 ay Kupfer DJ. J Clin Psychiatry. 52(5s):28-34,1991.

38 Nasıl keselim? Azaltılarak uzun sürede kesilmeli
Birden bırakılırsa çekilme belirtileri görülebilir Sinirlilik, uykusuzluk, huzursuzluk, baş dönmesi en sık görülen çekilme belirtileridir