BİLİMSEL ARAŞTIRMA ve YAYINLARDA ETİK İLKELER

... konulu sunumlar: "BİLİMSEL ARAŞTIRMA ve YAYINLARDA ETİK İLKELER"— Sunum transkripti:

1 BİLİMSEL ARAŞTIRMA ve YAYINLARDA ETİK İLKELER

2 SUNUM ÜNİVERSİTE ve BİLİM BİLİMSEL ARAŞTIRMA İLKELERİ
BİLİMSEL YAYINLAR ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ ETİK – DIŞI DAVRANIŞLARIN TANIMLARI ETİK-DIŞI DAVRANIŞLARIN ÖNLENMESİ

3 ‘ACADEMİA’ ÜNİVERSİTE
BİLGİ ÜRETEN VE BİLGİ İLETEN BİR KURUMDUR TEMEL GÖREVLERİ - EĞİTİM - ARAŞTIRMA - HİZMET

4 ÜNİVERSİTE AÇIK VE DÜRÜST OLMALI OBJEKTİF OLMALI
ALANINDA EN MÜKEMMELİ UYGULAMALI ÖRNEK OLMA, ORİJİNAL VE YENİYİ BULMA SERBEST VE DOĞRU İLETİŞİM SAĞLAMALI SORUMLULUĞUNU TAŞIMALI

5 DÜZ MANTIK ve DOGMA SORGULAYICI MANTIKLA DÜŞÜNCE
ÜNİVERSİTE EĞİTİMİ: BİLİMSEL DÜŞÜNCE DÜZ MANTIK ve DOGMA YERİNE SORGULAYICI MANTIKLA DÜŞÜNCE

6 BİLİMSEL DÜŞÜNCE KABUL ETMEMEK HER ŞEYİ SORGULAMAK
YENİ ANLAYIŞLARA YÖNELMEK HİÇBİRŞEYİ MUTLAK GERÇEK OLARAK KABUL ETMEMEK

7 6 N 1 K’YI ÖĞRENMEK ! NE ? NE ZAMAN ? NEREDE ? NİÇİN ? NASIL ?
KİM ?

8 BİLİM Doğayı gözlem,deney,araştırmalarla
değerlendirip,akıl süzgeçinden geçirmek. Önyargı ve dogmalardan uzak kalmak. İnsanların mutluluğu,refahı,uzun ve sağlıklı yaşaması için bilimsel bilgi ve teknolojiyi uygulamak.

9 BİLİMİN TEMEL İLKELERİ
DÜRÜSTLÜK*** ŞEFFAFLIK EVRENSELLİK ADALET ERİŞİLEBİLME

10 BİLİMSEL ARAŞTIRMA Bir teoriye veya bilgiye katkıda
bulunabilecek, sistem ve disiplin içinde yürütülen uygulamadır.

11 ARAŞTIRMA HAYALGÜCÜ YARATICILIK İnnovasyon ZEKA + KIVILCIM !

12 ALBERT EINSTEIN NOBEL PRIZE 1921 in PHYSICS (1 milyon 120 bin avro)
Discoveries in Theoretical Physics and Discovery of Law of the Photoelectric Effect EĞER NE YAPTIĞIMIZI BİLSEYDİM BUNA “ARAŞTIRMA” DEMEZDİM…

13 ARAŞTIRICI Yeni Bilgilerin Düşünülmesi, Oluşturulması, Yöntemlerin veya Sistemlerin Düşünülmesi ve Geliştirilmesinde Görev Alan Profesyonel Nitelikte Bireydir

14 ARAŞTIRMA NEDEN YAPILIR ?
BİRİNCİL AMAÇ *BİLİME KATKIDA BULUNMAK İKİNCİL AMAÇ - YAYIN YAPMAK - AKADEMİK YÜKSELME - ENDÜSTRİ İSTEĞİ VE DESTEĞİ

15 BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR
TEMEL ARAŞTIRMALAR KEŞFE YÖNELİK MERAKA DAYALI UYGULAMALI ARAŞTIRMALAR KEŞFE YÖNELİK AMACA YÖNELİK

16 İYİ ARAŞTIRMA İDARESİ (GOOD RESEARCH MANAGEMENT =GRM-EU)
- ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ - VERİ TOPLANMASI VE SAKLANMASI - VERİ ANALİZİ VE YORUMU - YAYIN

17 ARAŞTIRMA KONUSUNU SEÇERKEN
1. BU SORUNUN KONUDAKİ ÖNEMİ NEDİR ? 2. ELDE EDİLEN VERİLER NE KADAR YENİ VE NE KADAR İLGİNÇ BİLGİ İÇERİYOR ? 3. ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI VE UYGULANMASI BAŞARILI OLABİLECEK Mİ?

18 BİLİM YÖNETİMİ YAYIN BİLİMSEL GERÇEK DENETİM HİPOTEZ / YENİ SORU
PROJE ÖNERİSİ VERİ TOPLAMA VE VERİ ANALİZİ YAYIN

19 DANIŞMAN = MENTOR= HOCA
DENETİM DANIŞMAN = MENTOR= HOCA

20 Danışman ile Öğrencisinin
Görüşmesi MENTOR SONUÇLARIN ELDESİ, ANALİZİ VE DANIŞMAN İLE TARTIŞILMASI MENTEE AYDA EN AZ İKİ KEZ BİR SAAT (EU)

21 Değerlerin Kazanımı için Gereklidir
HOCA “MENTOR” AKADEMİK MESLEKİ KİŞİSEL ETİK Değerlerin Kazanımı için Gereklidir ÖĞRENCİ “MENTEE”

22 ÜNİVERSİTE’NİN TEMEL GÖREVLERİNDEN BİRİ DE ;
İYİ MENTÖR ’ LÜK YAPMAKTIR

23 İYİ ARAŞTIRMA İDARESİ (GOOD RESEARCH MANAGEMENT =GRM-EU)
- ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ - VERİ TOPLANMASI VE SAKLANMASI - VERİ ANALİZİ VE YORUMU - YAYIN

24 BİLİMSEL YAYININ AMACI
BİLİM İNSANLARINA , * GÖZLEMLERİMİZİ DEĞERLENDİRME * DENEYLERİ TEKRARLAMA * BİLİMSEL ve ENTELLEKTÜEL DEĞERLENDİRME İMKANI VERMEKTİR

25 YAYINLANMAMIŞ ARAŞTIRMA BİLİM DEĞİLDİR !
ÜRETKENLİKTİR

26 ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYINLARDA YÜKSEK AHLAK, DÜRÜSTLÜK VE AÇIKLIK PRENSİPLERİNİN UYGULANMASI

27 BİLİMSEL YANILTMA (Scientific Misconduct)
ARAŞTIRMANIN DEĞERİNİ VE GÜVENİRLİĞİNİ AZALTAN HER TÜR GİRİŞİM

28 BİLİMSEL YANILTMA (SCIENTIFIC MISCONDUCT)
DİSİPLİNSİZ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YALANCILIK VE “SLOPPY SAPTIRMA RESEARCH” FRAUD

29 BİLİMSEL YALANCILIK VE SAPTIRMA (SCIENTIFIC FRAUD)
ARAŞTIRICI, AMACI VE BİLİNÇLİ OLARAK ÇALIŞMANIN METOD VEYA SONUÇLARINI SAPTIRMAKTADIR “KÖTÜ NİYETLİ !” ÖZÜRÜ YOKTUR UYGUN ŞEKİLDE İNCELENMEYE ALINMALI VE GEREKEN CEZALAR VERİLMELİDİR

30 BİLİMSEL ARAŞTIRMA VEYA YAYININ “ETİK-DIŞI DAVRANIŞ” KABUL EDİLEBİLMESİ İÇİN :
KASIT veya AĞIR İHMAL SONUCU GERÇEKLEŞMİŞ OLMALIDIR İDDİA , İNANDIRICI ve YETERLİ DELİLLE KANITLANMIŞ OLMALIDIR

31 BİLİMSEL YAYINLARDA ETİK –DIŞI KABUL EDİLEN DURUMLAR
UYDURMA ( Fabrication) ÇARPITMA ( Falsification) AŞIRMA ( Plagiarism ) DUPLİKASYON ( Duplication) DİLİMLEME ( Least Publishable Units) DESTEK VEREN KURUMUN BELİRTİLMEMESİ İSİM ÇIKARILMASI VEYA EKLENMESİ ( Unauthorized Authorship) TÜBİTAK-AYEK

32 AŞIRMA (İNTİHAL = PLAGIARISM)‏
Başkalarının fikirlerini,metodlarını, verilerini, uygulamalarını,yazılarını ve şekillerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen yazarın kendisinin gibi sunması Yabancı dilden kitap, makale ve benzeri yayınları tercüme ederek kendi eseri gibi basması

33 SAHTECİLİK (UYDURMA = FABRICATION)‏
Sunulan veya yayınlanan belgeyi gerçeğe aykırı olarak düzenlemek, bir belgeyi değiştirmek veya gerçeğe aykırı belgeyi bilerek kullanmak Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, bunları rapor etmek veya yayınlamak

34 ÇARPITMA (FALSIFICATION)
Araştırma kayıtları ve verileri tahrif etmek Kullanılmayan yöntem,cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek Araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak İlgili teori ve varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak

35 ÇİFT YAYIN (DUPLİKASYON)‏
Editörlerin izni alınmadan orijinal bir çalışmanın aynen veya sonuçlarıyla başka bir yayın organında yayınlanmasıdır Dergilerin,hakemlerin,editörlerin kaynaklarını boşa harcamaktır Okuyucuya,araştırıcıya ve bilime saygısızlık Farklı dillerde,farklı okuyucu kitlesine hitap etme gerekçesi yeterli değil !

36 DİLİMLEME (SALAMİZASYON)‏
Tek bir yazıda sunulabilecek veri, bulgu ve fikirleri yapay olarak bölerek birden fazla yayın haline getirmektir *Yayın sayısını arttırmaya yönelik *Önceki yayını kaynak göstermemek *Önceki yayından yeterli düzeyde farklılık göstermeyen yayınlar

37 YAZARLIK Çalışmanın tasarımı, veri toplama, analiz ve yorumuna yeterli katkı Yazının taslağını kaleme alma, entellektüel içerik yönünden gözden geçirme Yayınlanacak son metni onaylama maddelerin tümü yerine getirilmelidir. (ICMJE)‏

38 UYGUN OLMAYAN YAZARLIK
Hakkı olduğu halde adı konmayanlar Hakkı olmadığı halde adı konanlar “Gölge yazarlık,onursal yazarlık, hediye yazarlık” Bölüm başkanı,parayı bulan, araştırıcının arkadaşı,eşi,dostu..., hastaları,kanı,idrarı sağlayan...” Hakkı olanların hepsinin adı olmalı, hakkı olmayanların hiçbirinin adı olmamalı...

39 TEZ KORSANLIĞI Tasarımı,yürütülmesi veya yazımına katkı olmadan başkasına ait tezi makale haline getirip yayınlamaktır Yazarlık kriterlerine uymuyor Hazır bir eserin makale olarak yazımı yazarlık değil ! Tez sahibinin haberi veya adı olması yeterli değil !

40 BİLİMSEL YANILTMA Uluslararası örnekler:
Darsee : Uydurma (Fabrikasyon)‏ Soman : Hakemliğin suistimali Imanishi-Kari-Baltimore: Çarpıtma (Falsifikasyon)‏ Gallo : HIV keşfi (Aşırma- Plajerizm ?) Whang : Kök Hücre Araştırmaları‏ (Fabrikasyon)

41 Bilimsel Yanıltmanın Nedenleri
Yetersiz araştırma eğitimi Hızlı yükselme hırsı Tanınma arzusu (Hollywood send.)‏ Üstlerin aşırı ve oransız baskısı Fazla yayın = prestij duygusu Maddi-manevi kazanç hırsı Psikiyatrik bozukluklar Kansu,Ruacan (CBT,2001)‏

42 BİLİMSEL YANILTMA - ÖNLENMESİ
I. ETİK STANDARTLARIN EĞİTİMİ, ÖĞRETİMİ VE KURUMLARDA YERLEŞTİRİLMESİ II. BİLİMSEL YANILTMALARA YOL AÇABİLECEK BASKILARI AZALTMAYA YÖNELİK GİRİŞİMLERİ DESTEKLEMEK III. BİLİMSEL YANILTMAYI FARKEDEBİLECEK VE SONRASINDA GEREKEN PROFESYONEL YAKLAŞIMI GÖSTEREBİLECEK DÜZENLEMELERİN GELİŞTİRİLMESİ

43 TÜRKİYE’DE YAYIN ETİĞİ İLE İLGİLİ KURALLAR
YÖK Disiplin ve Etik Yönetmeliği ÜNİVERSİTELERARASI KURUL Doçentlik Sınavı Etik Kurulu TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu (AYEK) TÜBA Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu

44 Üniversitelerarası Kurul Doçentlik Sınavı Etik Komisyonu
2004 Dönemi 98 dosya 23 yaptırım Bir daha girememe Üç yıl girememe – İki yıl girememe – Bir yıl girememe

45 KEŞFE YÖNELİK ARAŞTIRMALAR “Yaratıcılık” Gerektirir !
Akla gelmeyenleri görmek Belli kalıplar içinde düşünmemek Yenileri Bulmak

46 Araştırmacı(Öğrenci) AYDA EN AZ İKİ KEZ, BİR SAAT (EU)
“Danışman” Kimdir ? Normal mesai saatleri dışında ve Ailesine ayırması gereken saatler dışında sizin projenizi okuyan, Projesi “KABUL” veya “RED” cevabı almış bir kişidir Bazı günler “ılımlı-olumlu”, bazı günler “sinirli-olumsuz” olabilen bir insandır, Ancak Projenizin Danışmanın hangi 24+saatine rastlayacağı belli değildir.!!... Size bağlıdır Araştırmacı(Öğrenci) AYDA EN AZ İKİ KEZ, BİR SAAT (EU)

47 YAYIN ARAŞTIRMA PROJESİ ULUSAL ULUSLARARASI *
ARAŞTIRMA PROJESİNİN YAZIMI ARAŞTIRMA PROJESİ VERİLERİN ANALİZİ ve YORUMU YAYIN ULUSAL ULUSLARARASI *

48 INNOVATION INDEX (YARATICILIK İNDEKSİ)
Dünya İnovasyon 2016 Sıralamasında Türkiye 42. Sırada

49 ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE NELER KAZANDIRACAK ?
ANALİTİK VE ELEŞTİREL DÜŞÜNCEYİ BİLİMSEL DÜŞÜNMEYİ SAYISAL VE ŞEKİLSEL YARGILAMAYI YARATICI DÜŞÜNCE KAZANMAYI ÖĞRENMEYİ BİLMEYİ BİLGİYE NASIL ULAŞACAĞINI ÖĞRENMEYİ YAŞAM-BOYU ÖĞRENME VE OKUMA ALIŞKANLIĞINI

50 BİLİMSEL ALANLARDA YAYIN TÜRLERİ
MEKTUP (Letter) KISA RAPOR (Brief Report) VAKA SUNUMU (Case Report) MAKALE (Full Article) DERLEME (Review)

51 HER ARAŞTIRICININ (MENTEE) FARKLI GEREKSİNİMLERİ VARDIR
PROJE KONUSU YARATMAK PROJEYİ TAMAMLAMAK YAYIN YAPMAK ÜRETKEN OLMAK ALANINDA ETKİN BİR YERE GELEBİLMEK