Bilimsel Araştırma: Temel Kavram, İlke ve Yaklaşımlar

... konulu sunumlar: "Bilimsel Araştırma: Temel Kavram, İlke ve Yaklaşımlar"— Sunum transkripti:

1 Bilimsel Araştırma: Temel Kavram, İlke ve Yaklaşımlar

2 Bilginin Kaynağı Nedir?
Tüm düşünenleri, özellikle felsefecileri uğraştıran bir konu Değişik görüşler ve düşünce akımları BU KONUDAKİ İKİ TEMEL DÜŞÜNCE AKIMI: Rasyonalizm Aklı duygusal algılardan bağımsız olarak, bilgi kaynağı sayan öğretileri ifade eder. Bilgilerin doğrulanması için GÖZLEME yer verilmemekte ve kesin bilgiler için DENEY Empirizm Bilginin kaynağı DUYU ve DENEYİMLER İdeal bilgi BİLİM ve olgusal özellikte

3 Bilginin Kaynağı Nedir?
Bir çok önemli Empirist vardır: Bu kişiler her konuda hem fikir değillerdir,ama anlaşmazlıkları bu düşünce yaklaşımının gelişmesine sebep olmuştur. Carnap (1967): Tümevarım İnsan bilgisinin tek tek yapılan gözlem ve bireysel deneyimlerin sistemli bir birikimle oluşabileceği Parçadan bütüne,özelden genele gidiş Popper (1961: 1972): Tümdengelim Genel önermelerden hareketle özel durumlar için akıl yürüterek sonuçlar çıkartılır Bütünden parçaya gidiş Tümevarım:insanların öldüğünü tek tek görünce insanların ölümlü olduğu bilgisine ulaşmak Tümdengelim: insanlar ölümlüdür genellemesi sonucunda, Ali de ölümlüdür böylece o da insandır sonucuna varmak.

4 Problem Çözmenin Pratik Dayanakları
Önceki uygulamalar (gelenekler/ örnekler) Otorite figürleri Kişinin kendi deneyimleri Bilim İlk üç kişinin sağduyusuna bağlı bir yaklaşım… Bu insanı gördükleri ve kestirebildikleriyle sınırlı tutar… Ağırlıklı olarak kullanılan: kişisel yetişmişlik ve çevre etkenlerine bağlı

5 Problem Çözmenin Pratik Dayanakları: BİLİM
Genel, güvenilir, geçerli verilere dayalı… Ortaklaşa benimsenen ölçütlere göre, gözlenebilir (empirist yaklaşımla toplanmış) veri Bilimin çeşitli tanımları Nesnel sağlamlığı olan bilgiler bütünü Neden-sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi İnsanoğlunun biriktirdiği, kaydedilmiş sistematik bilgi

6 Problem Çözmenin Pratik Dayanakları: BİLİM
EN GENEL KABUL EDİLEBİLİR HALİYLE BİLİM Geçerliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü Bilim bir ÜRÜN Bu ürünü elde etmek için izlenen yol ise BİLİMSEL YÖNTEM

7 BİLİM TEMEL İŞLEVLERİ:
Anlama Nedir sorusuna cevap arama Varolan durumun olduğu gibi resmedilmesi Açıklama Niçin sorusuna cevap arama Nedensel ilişkilerin bulunması ve kuram geliştirmeye yönelik araştırmalar Kontrol Üretilen bilgilerin fiilen uygulamaya aktarılması Doğa ve toplum olaylarının denetim altına alınması Betimleme, açıklama, yordama, tanımlama ve kontrol gibi değişik adlandırmalar… Yordama da var…

8 KURAMIN ÖNEMİ ve BİLİMDEKİ YERİ
Bilim KURAMLARLA gelişir. Araştırmaların en üst düzeyde ürettikleri yeni bilgilerdir. Araştırmaların çoğunun empirik ve KURAMSAL yönü vardır. KURAM, Olguları açıklamak için araştırmacı tarafından kurulur. Kısmen doğrulanmış, fakat tümüyle kesinleşmemiş bir sistem, birbirleriyle ilişkili önermeler demetiyle yapılan açıklama Bir dünya görüşü kadar kapsamlı olmayıp, belli bir olgu türünü kapsar ve verilerle test edilir. Bazı geliştirilen kuramlar, araştırma sonuçlarını özetler, yeni araştırmaların sonuçlarını özetlemeye yarar,yeni araştırmalar için yol gösterici, boşlukları ve yeni araştırma hipotezlerini belirleyicidir.

9 KURAMIN ÖNEMİ ve BİLİMDEKİ YERİ
Hiçbir kuram son şeklini almış sayılmaz. Yeni verilerle geliştirilmesi mümkündür. Bir alanda kuram geliştirmeden önce, bir dizi empirik çalışma yapılması gerekir. Hiçbir kuram alanındaki tüm verileri içerecek şekilde olmamıştır. İYİ BİR KURAMIN ÖZELLİKLERİ: Empirik olarak sınanabilir sonuçlar vermeli: kendi yorumu ve sınama yolları içermeli Gözlemler ve önceki kuramlar ile tutarlı olmalı; olabildiğince kapsamlı olmak Kısa ve yalın bir anlatım Gözlenebilir olgu ve ilişkiler dayalı olmalı

10 Bilimin Türleri Farklı bilim dallarında (psikoloji ve fizikteki değişik kavramlar) yöntemsel bir farklılık yoktur. Bütün bilim alanları üç gruba indirgenebilir: Toplum ya da sosyal bilimler Amacı doğa bilimleriyle aynı olsa da toplumsal nitelikli olayları içerir. Doğa ya da fizik, tabiat bilimleri Doğa olaylarıyla ilişkili olup, var olanı anlamayı, açıklamayı ve kontrolü amaç edinir. Matematik Sembollerle, olaylardan bağımsız gelişir ve olayların gerçekten varlığına gerek yoktur. Bunlardan dolayı bazı sınıflandırmalarda bilim alanlarının üstünde ele alınır. Sadece matematik mutlaktır, diğerleri görelidir. Doğa ve toplum bilim arasındaki temel ayrım, içeriklerin kontrol ve incelenebilme güçlüklerindeki düzey ayrılığı…

11 Araştırma Yöntembilimi
Yöntembiliminin ürünü: araştırma yöntem ve teknikleri Yöntembilim temelde araştırmaya giden tıkalı yolları açmayı amaçlar. Bunlar bilimsel tutum ve davranış eksikliği olabileceği gibi Yöntem ve tekniklerdeki yetersizlikler de olabilir.

12 Bilimin Temel Nitelikleri
Olgusaldır. Herkesçe gözlenebilir gerçeklere dayalı olması, kişisel görüş ve beğenilerden bağımsız Sistemlidir. dağınık ve ilişkisizmiş gibi görünen bir dizi olguyu, belli bir sistem, belli bir bütünlük içinde açıklamak Akılcıdır. Açıklamalar akla uygun Genelleyicidir. Tek tek olayları açıklayıcı değil, onları de içerecek genellemeler biçiminde Evrenseldir. Her gelişmişlik düzeyinde yer ve zamana göre değişmeyen türde ilişkiler içermesi Birikimlidir. Her yeni katkı öncekilerle bütünleşerek gelişir. Kayıtlıdır. Sağlam fakat göreli bir bilgidir. Gerçeğe geçici doğrularla yaklaşma: geçerlik olasılığı yüksek genellemeler

13 Russell der ki Bilimde varılan her aşama, uzun bir yolculuktaki konaklama yerleridir.

14 Bilimsel Yöntem Bilim üretmenin yolu Bilimin süreç yönü
Kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yol gibi farklı tanımlar var. GENEL BİR ANLATIMLA Problem çözmek için izlenen düzenli yol Tümevarım ile tümdengelim yaklaşımlarının SENTEZİ

15 Bilimsel Yöntemin Aşamaları
Güçlüğün sezilmesi Problemin tanımlanması (güçlüğün araştırılabilecek bir probleme dönüştürülmesi) Çözümün tahmin edilmesi (sınanmak istenen hipotezlerin kurulması ya da problemle ilgili soruların hazırlanması) Gözlenebilir sınayıcıların belirlenmesi (hipotezlerin sınanması için ya da cevaplanması gereken soruları için gözlenebilir verilerin bulunması) Deneme ve değerlendirmelerin yapılması Raporlaştırma

16 Bilimsel Yöntemin Aşamaları
İlk üç aşama: TANIMLAMA 4 ve 5 : SINAMA RAPORLAŞTIRMA

17 Bilimsel Yöntemin Temel Nitelikleri
Açık seçiktir. Bilinen belli süreçlerden oluşur. Denetlenebilir. Herkese, her türlü denetime açıktır. Yansızdır. Eleştirici ve düzelticidir. Deneyicidir. Seçicidir. Akla uygundur. Duyarlığı yüksektir. Olgusal düzeyde bilinen en güvenli problem çözme yöntemi

18 Bilimsel Yöntemin Dayandığı Temel Varsayımlar (Sayıltılar)
Olaylar arasında sistemli neden-sonuç ilişkileri vardır. Olaylar “eşya” gibi incelenebilir. Tümevarım ve tümdengelim senteziyle geçerli ve güvenilir bilgi toplanabilir. Olaylar metafizik görüşlere dayalı olmaksızın açıklanabilir.

19 Diyalektik Yöntem İle İlişkisi
Diyalektik Nedir? Karşılıklı tezler ileri sürerek konuşma, tartışma, fikir alışverişinde bulunma GENELDE, yöntemli ve doğru düşünme… doğru bilgiye varma sanatı

20 Diyalektik Yöntem İle İlişkisi
Eski Diyalektik dört temel ilkeye dayalı Her şey birbiriyle ilgilidir. Her şey oluş halindedir. Nicel değişmeler, nitel değişmeyi yaratır. Gerçek, içsel çelişkileri içerir.

21 Diyalektik Yöntem İle İlişkisi
Yeni Diyalektik altı temel ilkeye dayalı Diyalektik bilim, konuşma felsefesidir. Diyalektik düşünce tümleyicidir. Bilim organik bir yapıdadır. Bilgi tarihsel yapıdadır. Bilgi, eksikli ve geçici yapıdadır. Yeni bir tutum (açık felsefe) gerekir.

22 Diyalektik Yöntem İle İlişkisi
Çağdaş bilim ve bilimsel yöntem anlayışı, diyalektik görüşü de içerir fakat daha kapsamlıdır. Bilimsel yöntem, varsayımlarda yanılma olasılığının varlığını kabul eder.

23 Bilimsel Yöntemde “İsbat”
Daha önceleri Bilimsel yöntemle elde edilen bilginin MUTLAK DOĞRU ve DEĞİŞMEZ olduğu görüşü Sonraları ise, modern bilimsel yöntem anlayışında, Elde edilen sonuçların yüksek bir olasılıkla doğru kabul edilmesi ilkesi Bu değişimin nedenleri Bilimsel yöntemin varsayımlara dayalı bir süreç olması ve bunların geçerli olmama olasılıklarının var olması Tek neden-tek sonuç yerine ÇOKLU NEDEN-ÇOKLU SONUÇ Problemleri yaratan olası nedenlerin çokluğu Araştırmacıdan kaynaklanabilecek yanılgılar ile problemin doğru tanımlanamama olasılığı Problem çözümünün,verilerin yorumlanmasıyla gerçekleşebildiği, yorum yapmak öznel olduğu için, yanlış yorumların yapılabileceği