YONT221 KAMU YÖNETİMİNDE DEVLETİN ETKİNLEŞTİRİLMESİ KAMU YÖNETİMİNDE REFORM VE YENİDEN YAPILANDIRMA Araştırma Görevlisi: PH.D. Mehmet Necati Cizrelioğulları.

... konulu sunumlar: "YONT221 KAMU YÖNETİMİNDE DEVLETİN ETKİNLEŞTİRİLMESİ KAMU YÖNETİMİNDE REFORM VE YENİDEN YAPILANDIRMA Araştırma Görevlisi: PH.D. Mehmet Necati Cizrelioğulları."— Sunum transkripti:

1 YONT221 KAMU YÖNETİMİNDE DEVLETİN ETKİNLEŞTİRİLMESİ KAMU YÖNETİMİNDE REFORM VE YENİDEN YAPILANDIRMA Araştırma Görevlisi: PH.D. Mehmet Necati Cizrelioğulları

2 KAMU YÖNETİMİNDE REFORMUN AMAÇLARI
Demokrasinin Kalitesini iyileştirmek Kamu yönetimine karşı duyulan güvensizlik duygusunu azaltmak Kamu yönetiminde saydamlığı sağlamak E-devlet projesini hayata geçirmek Bürokrasi ve kırtasiyeciliği azaltmak Vatandaşların Yönetsel katılımını arttırmak Sivil Toplumu güçlendirmek İşlevine gerek kalmayan kurumları tasfiye etmek

3 Kamu Yönetiminde Reformun özellikleri
Kamu Yönetiminin çerçevesinde gerçekleşen ekonomik toplumsal siyasal ve teknolojik gelişmelerin bir sonucudur. Kamusal hizmetlerin daha kaliteli,hızlı ve ekonomik bir şekilde sunumudur. Kamu yönetiminde reform tartışmaya dayalıdır. Kamu yönetiminde reform zaman alıcıdır. Reform düzenlemekle yapmaktan ibaret değildir. Bu düzenlemeleri hayata geçirmek için uğraşmaktır.

4 REFORMLARI GEREKTİREN FAKTÖRLER
Dış Faktörler Avrupa Birliği Süreci IMF ve Dünya Bankasının Etkileri Küreselleşme ve Rekabet İç Faktörler Kamu Mali Yönetiminde Kriz Yönetimin Hantallaşması, verimsizlik ve etkinsizlik İnsan Kaynakları Yönetiminde Yozlaşma Artan yolsuzluklar ve kötü Yönetim uygulamaları Toplumsal Beklentiler:Yönetime katılma, sivilleşme, Hesap verebilirlik, Saydamlık ve Yerelleşme talepleri

5 TEMEL AMAÇ DAHA AZ MALİYETLE VE DAHA ÇOK SORUMLULUKLA ÇALIŞAN BİR KAMU YÖNETİMİ SİSTEMİ KURMAK KAMU YÖNETİMİ, KENDİ İÇ YAPISINI SORGULAMALI, PİYASALAR VE SİVİL TOPLUMLA İLİŞKİLERİNİ GÖZDEN GEÇİRMELİDİR.

6 REFORMLARIN AŞAMALARI
Birinci Aşama: Kamuda yasal-yapısal serbestleşme,sübvansiyonların kaldırılması ve tasarruf önlemleri ( ) İkinci Aşama: KİT’lerin Özelleştirilmesi, hizmetlerde etkinlik ve verimlilik politikaları ve Düzenleyici Kurullar Üçüncü Aşama: Hizmetlerde vatandaş odaklılık, hesap verebilirlik,yönetime katılma, yerinden yönetim, saydamlık ve performansa dayalı yönetim (2002 ve sonrası)

7 Yeni Sağ ve Kamu Yönetimi
Yeni sağ düşünce; 19. yüzyıl liberalizmin çağdaş yorumu olarak değerlendirilmektedir. Bu düşüncenin ortaya çıkışı, 20. yüzyılda devletin aşırı büyümesinden ve hem bireysel hem toplumsal özgürlüklerin kısıtlayıcı haline gelmesinden kaynaklandığıdır. Ekonomik ,sosyal,siyasal ve yönetsel boyutları olan bir dönüşümü ifade etmektedir. Kamusal faaliyet alanın küçültülmesini ve küçültülen alanın da özel kesim yönetim anlayışı doğrultusunda yeniden yapılandırılmasını öngörmektedir. Bu süreç , ideolojik ,teorik ve küresel meydan okumalar şeklinde hükümetlerin kamu hizmetlerinde büyük dönüşümler yapmalarına neden olmuştur.

8 İki değişim; Kamu sektöründe özel sektörleşme eğilimi Örgütlemede temel ilke olan bürokrasiden uzaklaşma eğilimi olarak belirtilmektedir. Yeni sağ teorislerine göre; en iyi yönetim özel sektör disiplini altında gerçekleşecektir. Siyasal kontrol artırılmakta Bütçe harcamalarına tasarrufa gidilmekte Profesyonel özerklik ve kamu hizmeti birlikleri zayıflatılmakta Bürokrasinin doğal yetersizlikleri giderilmeye çalışılmaktadır.

9 Yeni sağ düşünceyi savunanlar;
Devletin küçültülmesini Kamu sektörünün faaliyet alanının daraltılmasını böylece piyasa ekonomisinin kendi koşul ve kurallarına göre çalışma imkanlarını genişletilebileceğini öne sürerler. Bu yönüyle yeni sağ en önemli kaynağını ekonomik liberalizmde bulmaktadır.

10 Yeni Sağ ve Kamu Sektörü Reformları
Serbestleştirme (Deregulasyon) Özelleştirme Yeni kamu hizmet anlayışı

11 Serbestleştirme Genel olarak devletin sektörler üzerindeki hukuki düzenleme ve kısıtlama, dolayısıyla kontrol etme yetkisinin kısıtlanmasını, bazı alanlarda da kaldırılmasını içermektedir. Kamu tekellerin tekel olma niteliğinin kaldırılarak, alana devlet yanında,özel sektörün de serbestçe girebilmesine imkan verilmesini ve böylece rekabet ortamının oluşmasına katkıda bulunmasını da kapsamaktadır. Fiyat ve ücret kontrolleri, faiz oranının ve döviz kurunun kontrolü, kira kontrolleri, piyasa girişlerin engellenmesi ve sınırlandırılması, devlet monopolleri, imtiyaz hakkı,kotalar,tarifeler,çeşitli teşvikler ve destekler görüldüğü diğer alanlardır. Serbestleştirme, kur fazlalığından kaynaklanan bozukluklara bir çözüm olarak da görülmektedir. (Enflasyonun paranın fonksiyonlarını yerine getirmesini engellemesi gibi)

12 Serbestleştirme sonucunda kamu yönetimindeki gelişmeler:
Ademi merkeziyetçilik ve yetki devri ile görev ve yetkilerin kurumsal otonomi ve yönetimsel bağımlılık şeklinde dağıtılması. Performans aracılığıyla etkinliğin ve verimliliğin değerlendirilmesi Yönetim sürecinde kullanıcıların da yer almasıyla,karar verme mekanizmalarında kullanıcıların etkinliklerinin artırılması Üreticilerde hizmet sağlayıcılar arasında ayrımın yapılması ve bunun sonucunda hizmetlerin sözleşme aracılığıyla ile gördürülebilmesi Kamu kuruluşlarında şirketleşme sürecinin başlatılması Özel ve kamu kuruluşları arasında rekabet sağlanması,kamu özel işbirliğine gidilmesi ve geleneksel kamu-özel sınırlarının kaldırılması. Ayrıca, serbestleştirme de, yönetim gücünün merkezileşmesi yerine rekabetin artırılmasını da gerektirmektedir.

13 Özelleştirme Genel olarak özelleştirme, sosyal faaliyetlerde hükümetin etkinliğinin azalmasını, özelde ise mal ve hizmetlerinin mülkiyetinin kamu sektöründen özel sektöre transferini ifade etmektedir. Daha geniş anlamda, özellikle ekonomik etkinlikleri bakımından küçültülmüş bir devletin;serbest piyasa ekonomisi uygulamasının önündeki tüm engellerin kaldırıldığı bir ekonomik ve toplumsal düzen yaratmaya yönelik karar,eylem ve işlemlerin tümünüdür. Dar anlamda, sermayesinin kısmen ya da tamamen özel kişi veya kurallara satılması anlamına gelmektedir. Bu anlamlarıyla özelleştirme, herhangi bir faaliyetin üretimde ve finansmanında özel sektörün oransal olarak arttığı bir süreç olarak görülebilir.

14 Özelleştirme felsefi kaynağını, bireycilik, özgürlük, kendiliğinden düzen ve serbest piyasa ekonomisi ile sınırlandırılmış devlet ilkelerinden hareket eden yeni sağ akım oluşturmuştur. Özelleştirme yeniden yapılanmanın ana eksenlerinden biridir. Amacı, politik müdahalelerle zarar eden ve bu yüzden topluma haksız ve akılcı olmayan bir yük haline gelen kuruluşlarından kurtulmaktır.

15 Başka bir nokta ise, özelleştirme uygulamaları;
kamu harcamalarının daraltılması, kamu açıkların giderilmesi, sermaye mülkiyetinin tabana yayılması, kamu hizmetlerinde verimliliğin sağlanması, serbest piyasa ekonomisinin geliştirilmesi gibi amaçlara dayandırılmaktadır. Bu süreçte özelleştirme uygulamalarının arkasında dört temel baskı vardır.: Bunlardan birincisi, daha iyi yönetim ve daha az maliyet talep eden pragmatik baskılar İkincisi, devletin büyümesini bir tehlike olarak gören ve daha az yönetim talep eden ideolojik baskılar Son olarak kamu sistemini çok bürokratikleşmiş, profesyonelleşmiş ve koruyucu bulan ve halkın daha çok seçme hakkına sahip olmasını savunan popülist baskılardır. Özelleştirme yöntemler; özel sektörün önündeki kamusal engelleri kaldıran yasal ve kurumsal serbestleştirme, blok satış, halka arz, kiralama, yönetim devri, imtiyaz gibi uygulamalar.

16 Türkiye’ye Yansımaları
Ekonomik alanda serbest piyasa ekonomisine geçiş, siyasal ve yönetsel alanda devlet yapısının liberalleşmesi. Yeni kamu yönetim anlayışının ve yeni sağın en önemli ilkelerinden biri olan devletim minimize edilmesi (özelleştirme) Kamuda yasal-yapısal serbestleşme yani yani kamu mal ve hizmetlerdeki sübvasyiyonların kaldırılması ve tasarruf önlemleri ya da politikalarıdır. 1990’dan itibaren kamu hizmetlerinde kalite, vatandaş odaklık, yönetişim,katılım,hesap verebilirlik,saydamlık,esnek örgüt yapıları ve performansa dayalı yönetim (idari reform ) Bürokrasi odaklı bir yönetim anlayışından vazgeçilerek ,kamu yönetimi karşısında vatandaş ve sivil toplum yeniden keşfedilmiş;karşılıklı roller ve sorumluluklar yeniden tanımlanması Ömür boyu istihdam yerine sözleşmeli personel uygulaması AK Parti iktidarıyla, 2004 yılında TBMM’nin gündemine giren 5227 Sayılı Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun Tasarısı ile Türkiye’deki merkeziyetçi yapının büyük oranda yerelleşmesi sağlanacaktı yılında TBMM’den geçen bu yasa ile Türkiye’deki iki yüz yıldır varolan merkeziyetçi idari yapı, yarı merkeziyetçi yarı idari yerinden bir yönetime doğru radikal bir değişime uğrayacaktı (Çevik, 2004:120). Fakat Cumhurbaşkanının yasayı veto etmesi nedeniyle yönetimdeki merkeziyetçi yapı kırılamayarak daha etkin, etkili, verimli bir yapı olan yerelleşme sağlanamamıştır. Özelleştirme politikası ile, devletin rolünün savunma, güvenlik, adalet, eğitim, sağlık ve altyapı gibi kamusal ya da yarı kamusal hizmetlerle sınırlandırılması ve ekonominin, genel olarak piyasa mekanizması kuralları içinde yönetilmesi amaçlanmaktadır. Böylece devletin asli görevlerinde daha etkin olacağı düşünülmektedir