KİSTİK FİBROZİS Dr. NAZAN ÇOBANOĞLU ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

... konulu sunumlar: "KİSTİK FİBROZİS Dr. NAZAN ÇOBANOĞLU ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ"— Sunum transkripti:

1 KİSTİK FİBROZİS Dr. NAZAN ÇOBANOĞLU ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ABD ÇOCUK GÖĞÜS HASTALIKLARI BİRİMİ

2

3 4 yaş, kız Öksürük, hışıltı yakınması 2 aylıktan beri 7-8 kez hışıltı, öksürük ve solunum sıkıntısı nedeniyle inhale bronkodilatör ve antibiyotik tedavisi Ebeveynleri öptüğünde tuz tadı alıyorlar Günde 3-4 kez yumuşak, kötü kokulu ve yapışkan gaita Mekonyum ileus ameliyatı Anne ve babasının babaları kardeş Fizik muayene: Göğüs ön-arka çapı artmış bilateral yaygın ronküsler ve sağ alt ve sol orta kesimlerde kaba raller duyuluyor parmaklarda çomaklaşma var. TANI: KİSTİK FİBROZİS

4 “ «Alnından öpüldüğünde tuz tadı alınan bir çocuk lanetlenmiştir ve kısa bir süre sonra ölecektir» Alonso y de los Ruyzes de Fonteca-İspanyol hekim-1606

5 “Kaşlarından öpüldüğünde tuz tadı alınan bir çocuk kısa bir süre içinde ölecektir”
Rocholz EL. In the almanac of children’s songs and games from Switzerland. Liepzig, JJ Weber, 1857

6 Kistik Fibrozis (KF) Bazı bezlerin işlevsel bozukluğu ile karakterizedir: ekzokrin bezler: ter bezleri pankreas müköz bezler: solunum sistemi gastrointestinal sistem üreme kanalları

7 4 yaş, kız Öksürük, hışıltı yakınması 2 aylıktan beri 7-8 kez hışıltı, öksürük ve solunum sıkıntısı nedeniyle inhale bronkodilatör ve antibiyotik tedavisi Ebeveynleri öptüğünde tuz tadı alıyorlar Günde 3-4 kez yumuşak, kötü kokulu ve yapışkan gaita Mekonyum ileus ameliyatı Anne ve babasının babaları kardeş Fizik muayene: Göğüs ön-arka çapı artmış bilateral yaygın ronküsler ve sağ alt ve sol orta kesimlerde kaba raller duyuluyor parmaklarda çomaklaşma var. TANI: KİSTİK FİBROZİS

8 Kistik Fibrozis (KF) Bazı bezlerin işlevsel bozukluğu ile karakterizedir: ekzokrin bezler: ter bezleri pankreas müköz bezler: solunum sistemi gastrointestinal sistem üreme kanalları

9 4 yaş, kız Öksürük, hışıltı yakınması 2 aylıktan beri 7-8 kez hışıltı, öksürük ve solunum sıkıntısı nedeniyle inhale bronkodilatör ve antibiyotik tedavisi Ebeveynleri öptüğünde tuz tadı alıyorlar Günde 3-4 kez yumuşak, kötü kokulu ve yapışkan gaita Mekonyum ileus ameliyatı Anne ve babasının babaları kardeş Fizik muayene: Göğüs ön-arka çapı artmış bilateral yaygın ronküsler ve sağ alt ve sol orta kesimlerde kaba raller duyuluyor parmaklarda çomaklaşma var. TANI: KİSTİK FİBROZİS

10 Kistik Fibrozis (KF) Bazı bezlerin işlevsel bozukluğu ile karakterizedir: ekzokrin bezler: ter bezleri pankreas müköz bezler: solunum sistemi gastrointestinal sistem üreme kanalları

11 4 yaş, kız Öksürük, hışıltı yakınması 2 aylıktan beri 7-8 kez hışıltı, öksürük ve solunum sıkıntısı nedeniyle inhale bronkodilatör ve antibiyotik tedavisi Ebeveynleri öptüğünde tuz tadı alıyorlar Günde 3-4 kez yumuşak, kötü kokulu ve yapışkan gaita Mekonyum ileus ameliyatı Anne ve babasının babaları kardeş Fizik muayene: Göğüs ön-arka çapı artmış bilateral yaygın ronküsler ve sağ alt ve sol orta kesimlerde kaba raller duyuluyor parmaklarda çomaklaşma var. TANI: KİSTİK FİBROZİS

12 Kistik Fibrozis (KF) Kalıtsal ve kompleks bir metabolik hastalık
Bazı bezlerin işlevsel bozukluğu ile karakterizedir: ekzokrin bezler: ter bezleri pankreas müköz bezler: solunum sistemi gastrointestinal sistem üreme kanalları

13 Kistik Fibrozis (KF) Otozomal resesif kalıtım
Beyaz ırkta daha sık görülüyor İnsidans 1/2000 canlı doğum

14 Genetik KF geni 7 numaralı kromozomun uzun kolunda bulunur
Günümüze dek yaklaşık 2000 mutasyon tanımlanmıştır Kuzey Avrupa beyazlarında ve Türkiye’de en sık görülen mutasyon delta F508

15 Patogenez KF geni “cystic fibrosis transmembrane conductance regulator (CFTR)” isimli bir proteini kodlar

16 CFTR Klor kanalı olarak görev yapar
Epitel hücrelerinin apikal membranlarından klorun geçişini sağlar

17 CFTR Bulunduğu yerler: Solunum yolu epiteli Pankreas Ter bezleri
Hepatobiliyer sistem Barsaklar Üreme sistemi

18

19 4 yaş, kız Öksürük, hışıltı yakınması 2 aylıktan beri 7-8 kez hışıltı, öksürük ve solunum sıkıntısı nedeniyle inhale bronkodilatör ve antibiyotik tedavisi Ebeveynleri öptüğünde tuz tadı alıyorlar Anne ve babasının babaları kardeş Fizik muayene: Göğüs ön-arka çapı artmış bilateral yaygın ronküsler ve sağ alt ve sol orta kesimlerde kaba raller duyuluyor parmaklarda çomaklaşma var. TANI: KİSTİK FİBROZİS

20 CFTR mutasyonları

21 KF Akciğer hastalığının patogenezi
Doğumda akciğerler normal(?) Solunum yollarında aşırı enflamasyon İlerleyici akciğer hasarı Akciğer fonksiyonlarında bozulma Solunum yetmezliği

22 Enflamasyon nasıl başlar?
İyon transportundaki defekt nedeniyle: Düşük volüm hipotezi

23 Düşük volüm hipotezi

24 Anormal solunum yolu yüzey sıvısı
Sonuç CFTR’da defekt Anormal solunum yolu yüzey sıvısı Kronik enfeksiyon

25 ASY enfeksiyonuna yol açan bakteriler
Staphylococcus aureus Haemophilus influenzae Pseudomonas aeruginosa Burkholderia cepacia Stenotrophomonas maltophilia

26 KF ve bakteriler

27 Pseudomonas aeruginosa
İlk olarak mukoid olmayan suşlar solunum yollarını enfekte eder Tedavi edilmezse/uygun tedavi edilmezse, hastalar genellikle aljinat-kaplı mukoid suşlarla kronik enfekte hale gelirler. -Eradike edilmesi zordur -Antibiyotiklere dirençlidir -Kötü prognozu gösterir

28 Bakteriler ve akciğer enflamasyonu
Kronik enfeksiyon / P. aeruginosa ile kolonizasyon Endobronşiyal enflamatuar yanıt

29 KF’de akciğer enflamasyonu

30 Defektif CFTR Anormal havayolu yüzey sıvısı Enfeksiyon
Anormal enflamatuar yanıt Anormal havayolu yüzey sıvısı Enfeksiyon Proenflamatuar sitokinler PMNL salınır DNA salınır Kemoatrektanlar PMNL ilişkili mediyatörler Havayolu obstrüksiyonu Artmış IL-8 Proteazlar artar Reaktif oksijen türleri Siliyer işlevlerde azalma Fagositozda azalma Organ hasarı Bronşiektazi

31 KF’in klinik bulguları
Üst solunum Yolları Nazal polipler Pansinüzit

32 KF’in klinik bulguları
Alt Solunum Yolları Kronik öksürük Tekrarlayan enfeksiyonlar Bronşiolit Bronşit Pnömoni Bronşiektazi

33

34

35 Gastrointestinal ve hepatobiliyer bulgular
Pankreatik tutulum Yağlar, proteinler, karbohidratlar ve yağda eriyen vitaminlerin malabzorbsiyonuna bağlı steatore Gelişme geriliği Hipoproteinemi ve ödem Abdominal distansiyon Tekrarlayan karın ağrıları Tekrarlayan pankreatitler Vitamin A, D, E, K eksiklikleri Glukoz intoleransı: diabetes mellitus ( KF ilişkili diyabet)

36 Gastrointestinal ve hepatobiliyer bulgular
İntestinal tutulum Yenidoğan: mekonyum ileus Daha ileri yaşlarda: fekal sertleşme (distal intestinal obstrüksiyon sendromu) İnvajinasyon Rektal prolapsus

37 KF Tanısı Ter Testi Pilokarpin iyontoforezi
Terde klor düzeyi > 60 mEq/L ise KF düşünülür 40-60 mEq/L ise şüpheli, tekrarlanmalı

38 KF Tanısı DNA analizi

39 Nazal potansiyel farkı ölçümü
KF tanısı Nazal potansiyel farkı ölçümü Nazal epiteldeki potansiyel farkının artmış olması KF tanısının doğrulanmasında kullanılır.

40 Pankreatik fonksiyonlar
KF tanısı Pankreatik fonksiyonlar 3 günlük gaita toplanarak yağ düzeyi ölçümü Duodenal entübasyon ve pankreozimin-sekretin stimülasyonu sonrasında enzim düzeylerinin ölçümü Fekal kemotripsin veya elastaz düzeylerinin azalmış olduğunun gösterilmesi

41 KF tanısı Yenidoğan taraması
KF olan yenidoğanların serum immunoreaktif tripsinojen düzeyleri yüksek bulunur. Prenatal tanı -amniosentez -CVS

42 KF Tedavisi Solunum sisteminin tedavisi
Gastrointestinal sistem tedavisi

43 Solunum sistemi tedavisi
Antibiyotik tedavisi: * oral antibiyotikler * intravenöz antibiyotikler * aerosolize antibiyotikler

44 Solunum sistemi tedavisi
Aerosolize antipsödomonal antibiyotikler Tobramisin Kolistin Kronik kolonize ise

45 Solunum sistemi tedavisi
Bronkodilatörler Antienflamatuar ilaçlar: * Azitromisin * Kortikosteroidler * Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar

46 Solunum sistemi tedavisi
Mukolitikler İnsan rekombinant DNAzı (Pulmozyme) PMNL parçalanmasıyla ortaya çıkan DNA nedeniyle viskozitesi artmış balgamı parçalar Hipertonik salin (6-7% NaCl)

47 Solunum sistemi tedavisi
Göğüs perküsyonu ve postural drenaj İstemli öksürme Tekrarlayan zorlu ekspiratuar manevralar (PEP ile birlikte veya değil)

48 Solunum sistemi tedavisi
Transplantasyon -Akciğer -Akciğer ve kalp 1 yıllık sağkalım: 80% 5 yıllık sağkalım: 50%

49 Gastrointestinal sistem tedavisi
Beslenme Yüksek enerjili diyet enerjinin 35-40% ‘ı yağdan sağlanır

50 Gastrointestinal sistem tedavisi
Pankreatik enzimler Pankreatik yetmezliği olan hastalar ana ve ara öğünlerde pankreatik enzim almalıdır (pH-rezistan enterik kaplı granüller)

51 Gastrointestinal sistem tedavisi
Vitaminler: A,D, E, K içeren ilaçlar Tuz: Yemeklerine fazladan tuz koymalılar

52 Yeni tedaviler Gen tedavisi Adenoviral vektörler Lipid vektörler
Henüz başarı sağlanamadı

53 İyon transportunun düzeltilmesi
Yeni tedaviler İyon transportunun düzeltilmesi Klor sekresyonunun artırılması Denufosol tetrasodium Moli1901, SPI-8811, INO4995 Sodyum transportunun inhibe edilmesi Nebülize amilorid

54 CFTR mutasyonunun düzeltilmesi

55 Yaşam süresi

56 Sonuç KF kompleks bir multiorgan hastalığı
Tekrarlayan ve tedaviye iyi yanıt vermeyen alt solunum yolu enfeksiyonu ve hışıltı öyküsü olanlarda mutlaka araştırılmalı Erken tedavi hastaların morbidite ve mortalitesini azaltmada çok önemli