DÜNYA’ DA ve TÜRKİYE’ DE REKLAMIN TARİHÇESİ. M.Ö. 3000’ li yıllar reklamcılığın başlangıç tarihi olarak kabul edilir. -Çığırtkanlar -Tabelalar -Tekrarlar.

... konulu sunumlar: "DÜNYA’ DA ve TÜRKİYE’ DE REKLAMIN TARİHÇESİ. M.Ö. 3000’ li yıllar reklamcılığın başlangıç tarihi olarak kabul edilir. -Çığırtkanlar -Tabelalar -Tekrarlar."— Sunum transkripti:

1 DÜNYA’ DA ve TÜRKİYE’ DE REKLAMIN TARİHÇESİ

2 M.Ö. 3000’ li yıllar reklamcılığın başlangıç tarihi olarak kabul edilir. -Çığırtkanlar -Tabelalar -Tekrarlar Reklamcılık tarihinin mecra örnekleridir. Daha sonra sesli spotlarla başlayan reklamcılık, marka ve amblemlerin gelişmesi ile değişik mecralara yönelmiştir.

3 Özellikle Ortaçağ esnaf loncaları kalite kontrolü esasını benimseyince markalaşma şart oldu. Tabii ki malın ayırt edilebilmesi için de bir işaret koymak zorunda idi. İmalatın merkezileşmesi ve nakliyecilikte gelişme sayesinde çeşitli malların çok uzaklardan getirilebilmesi, farklılaştırmayı sonraki dönemlerde bariz biçimde öne çıkardı. Eskiçağ ve Ortaçağ Avrupa'sında işaretler sembolikti.

4 -1480 -1480 de ilk duvar afişi Londra'da bir kilise kapısına asılır.(William Caxlon'un rahipler için hazırladığı "The Pyes of Salisbury Use" adlı kitabinin ilanı) Bu uygulama, reklamcılık tarihinin ilk basılı reklam mecrası örneği olarak kabul edilir. - 1450 - 1450 Matbaa icat olur ve reklam bugün algıladığımız biçimde, kitle iletişimiyle birlikte var olur.

5 - 1525 de ilk reklam; - 1525 de ilk reklam; Bilinen gazete ilanı de Almanya'da neşredilen bir ilaç reklamıdır. - 17. yy. - 1625'de ilk gazete ilanı - 1650'de ilk gazete ilanı - 17. yy. başlarında İngiltere'de reklamcılığın ilk adımlarını atılır. - 1625'de ilk gazete ilanı (Reklam tarihçisi Frank Presbery’e göre) ilk ilan Mercurius Britannicus'da çıkan bir kitap reklamıdır. - 1650'de ilk gazete ilanı (Başka bir reklam tarihçisi olan Henry Sampson’ a göre) bu ilan Several Proceedings'in Parliament gazetesinde çıkan ve çalınmış 12 atın geri getirilmesi halinde mükafat vaadeden bir ilandır. Her halükarda 17.yüzyılın, yeni bir medya olan basının doğuşu ile modern reklamcılığa ilk adımın atıldığı devir olduğu söylenebilir. 1625’ de Londra Gazetelerinde de ilanlara rastlanmaya başlanır ve 1650‘ de Londra gazeteleri çay, kahve, çikolata ilanlarıyla dolup taşar.

6 - 1588'de ilk reklam ajansı fikri ortaya atılır; - 17. yy. – 18. yy reklam ilanları gazetede hızla yayılmaya devam eder. -1812’ de ilk reklam ajansı kurulur. (Londra) Bu fikir Fransız düşü­nürü Montaigne tarafından şöyle ortaya atılmıştır: "Biri­sinin satılık incileri varsa, bir hizmetçi veya Paris'e seyahat için müracaat edeceği bir büroya ihtiyaç vardır." Bu, günümüzün reklam ajansına ilk referans olarak alınabilecek bir tanımlamadır. - 17. yy. – 18. yy reklam ilanları gazetede hızla yayılmaya devam eder. -1812’ de ilk reklam ajansı kurulur. (Londra) sonra 1841’ de PHILADELPHIA'da kendi adına ilk Amerikan reklam ajansını kuran Volney B.Palmer, 1845'de BOSTON’ da 1849'da NEWYORK‘ ta 2 şube açmıştır.

7 Tarihçi Ralph Hower, 1841-69 yılları arasındaki reklam ajanslarının faaliyetlerini şöyle özetlemektedir: "Reklam ajanslarının mevcudiyeti, reklam verenler ve yayıncıların budalalığı sonucudur... Ajanslar, bu sağlam ekonomik kuruluşların sırtından kazanç sağlamaktadırlar. Ancak şunu da inkar etmemelidir ki ajanslar mal ve medyaların satışlarını büyük çapta kolaylaştırarak pazarlamanın gelişmesi ve ucuzluğun yayılmasına hizmet etmişlerdir. Fransız İhtilali sonrası Fransız İhtilali sonrası El işçiliği makine çağı reklamcılıkta büyük sahalar

8 ‘Yeni kralların saltanat asaları makinelerdir.’ Norman Foerste - 1880'den sonra fabrika reklamları yaygınlaşır. Fransız ihtilali sonucu doğan büyük endüstri ve dolayısıyla geniş tüketici kitleleri ihtiyacı 1880'den sonra fabrika reklamlarının yaygınlaşmasını sağladı. - 1505 – 1905 = Pazarlama Devri Reklamcılığın en süratli gelişme gösterdiği dönemlerden biridir. Bu dönem ulusal düzeyde pazarlama devridir. Endüstri; şehirlilerin yaşantılarını kolaylaştırma amacına yönelmiş.

9 - 1874‘de ilk kez reklamın yayın hakkı alınır. - 1874‘de ilk kez reklamın yayın hakkı alınır. Tüccarlar prensinin (John Wannamaker ), bulduğu reklam fikirlerini başka mağazaların çalmasını engellemek amacıyla almak zorunda kaldığı bir önlemdi bu. - 1883’ de dergi reklamcılığı da başlar. - 1883’ de dergi reklamcılığı da başlar. Aylık Ladies Home Journal - 1892'de Kanada'da ilk reklam şirketi kuruldu. - 1892'de Kanada'da ilk reklam şirketi kuruldu. (Mc.Kim tarafından )

10 - 1903 ve 1908 Reklamcılık konusunda yazılan ilk eserler. - 1903 ve 1908 Reklamcılık konusunda yazılan ilk eserler. Örnek olarak; Walter D. Scott, ‘ The Theory of Advertising’ ve ‘The Psychology of Adverti­sing’, Small Maynard Co. Boston verile­bilir. Reklamcılığın işletmecilikle ilişkisini ilk kuran yazar ise Paul T. Cherington olmuştu. Cherington; mal ve hizmetlerin dağıtımında reklamın oynadığı rol ile ilgili üç faktör tanımlamıştı. Bunlar; mallar, tüketiciler ve bunları birbirine bağlayan araçlardı.

11 -1907’ de yepyeni bir reklam mecrası doğar; radyo! Marconi'nin ilk radyo yayınını yapmasından itibaren radyoculuğun gelişimi de yepyeni bir reklam mecrasının doğuşuna sebep oldu. Öyle ki Amerika'da 1927 yılında 7 milyon radyo alıcısına karşılık 4 milyon dolarlık reklam yapılırken 1960 da 166,5 milyona çıkan alıcı adedine paralel 672 milyon dolarlık bir radyo reklam harcaması doğdu. Bu rakam 1963 de 779 milyon doları bulmuştur. - 1911 Reklamcılık ahlakı konusunda yasa çıkarılır. Ve ‘reklamda doğruluk’ ilkesi benimsenir. Tüketici haklarını korumaya yönelik ilk göstergelerden biri.

12 - 1930’ lu yıllar = Zor Yıllar = Büyük Bunalım - 1930’ lu yıllar = Zor Yıllar = Büyük Bunalım (Dünya Ekonomik Krizi) Tüketicilerde satışa karşı bir direnme meydana gelmiştir. Aynı yıllarda reklamcılık açısından olumlu bir gelişme olarak A.C. Nielsen, George Gallup gibi kişiler tarafından araştırma şirketlerinin kurulduğunu görmekteyiz. Bu şirketler tüketicilerin satın alma alışkanlıklarını ve özelliklerini incelemeye başlamışlardır. - 1939 – 1945 İkinci Dünya Savaşı ve O yıllarda reklam! Devlet ile rek­lamcılar bir kere daha el ele verirler. Harp Reklamcılığı Divanı, özel reklamcılar tarafından desteklenir, halk servisi kampanyaları düzenlenip uygulanır. Savaş sıralarında, reklamcılıkta savaş temasını işlenir.

13 - 1940 – 1950’lerde reklamcılık geniş çapta gelişti. Bu arada televizyonun da yepyeni ve kuvvetli bir mecra olarak yayın hayatına girmesi reklamcılığın dev adımlarla ilerleyip bugünkü duruma gelmesinde en büyük etken oldu. - 1963 deki değişim; Televizyon reklamlarının 2 milyar doları aşması karşısında küçük gazeteler battı, büyük tirajlılar ise sar­sıntı geçirmeye başladı. Radyo tamamen üçüncü plana düşmüştü. 1967’ de bu rakam 3 milyon doları bulmaktaydı ve Amerika da o yıllar her on evden birinde televizyon bulunmaktaydı.

14 TÜRKİYE’ DE REKLAMIN TARİHÇESİ - 1840 İlk yarı özel gazete Ceride-i Havadis - 1840 İlk yarı özel gazete Ceride-i Havadis !! İlk reklam örneği – Avrupa’ dan getirilip Galata’ da satılan Fransa işi duvar kağıtları. - 1842 ilk resimli ilan - 1842 ilk resimli ilan Avrupa malı bir nasır ilacı için çıkmıştır. İlkel reklamcılık devrinin bizde de ilk örnekleri tellallar ve çığırtkanlarla yapılan sesli spot reklamlardır

15 - 1860’da ilk özel fikir gazetesi, Tercüman-ı Ah­val - 1860’da ilk özel fikir gazetesi, Tercüman-ı Ah­val ile yeni bir dönem başlar. - 1861’de Şinasi’nin Tasvir-i Efkar’ı - 1864’ de ilk ticari ilanlar; ikinci doğru dürüst gazete olarak yayın hayatına girer. - 1864’ de ilk ticari ilanlar; Tercüman-ı Ah­val’ da rastlanır. Örneğin; Yenicami avlusunda tabak çanak satan bir mağazanın, Ramazan dolayısıyla yeni çeşitler ithal ettiğini duyuran bir reklam. - 1880’e kadar - 1880’e kadar, bu tür gazeteler daha çok kitap ilanlarına yer verirler. Ticari nitelikte gazetelerde ise dikiş makinesi, türlü ilaç ve doktor ilanlarının arttığı görülür.

16 -1880’ Sultan Abdülhamit dönemi -1880’ Sultan Abdülhamit dönemi nde gerçek ilerleme görülmüştür. Özetleyecek olursak Promosyon girişimleri 1870 de başlamış fakat bu dönemde gerçek gelişmeye ulaşmıştır. (sigara kağıdı promosyonları) Reklamcılık meslekleşmiş, İlan-reklam farkı anlaşılmaya başlanmış, İlk kez el ve duvar ilanları belirmiş Yazılar kısalmış, başlık ve resim kullanımı artmış Elbiseli ya da saçı açık Avrupalı kadın resimleri -elle çizim- rahatlıkla kullanılmış İlk kez fotoğraf kullanılmış Yerli tanık ve övgücü kullanılmış Çerçeve ve yan başlıklar kullanarak dikkat çekme çabalarına girişilmiştir.

17 - 1907’ de İstanbul’ da yayıncılık Avrupa düzeyine erişir. - MEŞRUTİYET DEVRİ ve REKLAM - 1908 Meşrutiyetle gelen ‘Basın Özgürlüğü’ - 1909 ‘İlancılık Kollektif Şirketi’ kurulur. - 1907’ de İstanbul’ da yayıncılık Avrupa düzeyine erişir. - MEŞRUTİYET DEVRİ ve REKLAM - 1908 Meşrutiyetle gelen ‘Basın Özgürlüğü’ hakiki anlamıyla ilancılığın başlangıcını sağlamıştır. - 1909 ‘İlancılık Kollektif Şirketi’ kurulur. Fakat Dünya Savaşının ekonomik hayatı felce uğratması basın özgürlüğünü ve Reklamcılığı duraklatmış, hatta eskisinden de geriye götürmüştür. Bu durum Cumhuriyetin ilanına kadar sürmüştür.

18 - CUMHURİYET ve SONRASI - CUMHURİYET ve SONRASI Dönemin En önemli gelişmesi; Ankara’ nın ilanı keşfetmesidir. Bu dönemde devletçi ekonomi politikalarına girilince, yoğun bir yerli malı kampanyası belir­di. Aynı zamanda Hancılık­tan reklamcılığa geçişin mi­marı, ünlü grafikçi İhap Hulusi Görey, eserleriyle yepyeni bir dönemi başlattı. Yazısı az çizimleri bol reklamlar

19 - 1924’ten itibaren Gazetecilik ve İlancılık tekrar gelişme yoluna girdi. - 1928 lerde harf devrimi kısa bir durgunluk yaratmıştır. -1957 – 1961 = Karanlık Yıllar - 1924’ten itibaren Gazetecilik ve İlancılık tekrar gelişme yoluna girdi. Ford ve Bayer’ in sürekli reklamları yer almış ve bunları örnek alan yerli firmalar da reklama önem vermiştir. - 1928 lerde harf devrimi kısa bir durgunluk yaratmıştır. -1957 – 1961 = Karanlık Yıllar 27.11.1957 Bakanlar Kurulu Kararı : Gazete ve Dergilere ilan verme hakkı sadece ‘Resmi İlanlar Şirketine’ tanınır. 07.01.1961’ de ise bütün reklam ve ilanlar serbest bırakılır.

20 - 1944 ‘Faal Reklam Ajansı’ Eli Acıman, Vitali Hakko (Vakko) ve Mario Began Faal reklam ajansını kurarlar. - 1949 Reklam Filmi Acıman daha sonra Türkiye’ de ‘Reklamcılığın okulu’ sayılan ManAjans’ı kurmuştur ve Koç Şirketinin reklamlarını almıştır. Bir müddet sonra da J. Walter Thompson ile ortaklık kurarak ManAjans Thompson adını alan ajans, günümüzde de faaliyetlerini reklam, halkla ilişkiler alanında sürdürmektedir. - 1949 Reklam Filmi AND Film’de canlı resim çalışmalarına başlayarak Türkiye’de bu tekniği ilk gerçekleştiren kişi olan Yüksel Ünsal, 1960’da Vedat Ar ile birlikte Vog-Bali firması için hazırladığı bir seri filmi animasyonun reklam alanına girmesini sağlamıştır. - 1961’de ilk renkli reklam filmi - 1961’de ilk renkli reklam filmi Yüksel Ünsal- Mehmet Muhtar-Kemal Baysal ortaklığı, ilk renkli reklam filmlerini yapmaya başlıyordu.

21 RADYO REKLAMCILIĞI 27 Ocak 1951 Reklam artık radyo’ da da hayat bulur. Böylece radyo reklam kuşakları bankalar, büyük firmalar, resmi kuruluşlarca özel programlar düzenlemek için kiralanır. Sonraları ileri görüşlü bazı kişiler kollektif reklam programları düzenlemek suretiyle profesyonel radyo reklamcılığını başlatırlar. -1957 – 1959 yılları arasında Sedef Reklam; Türkan Sedefoğlu, hem ilk radyo reklamcılarından biri hem de ilk kadın reklamcılarından biri. -1957 – 1959 yılları arasında Radar Reklam, Ses Reklam, Melodi Reklam, Anten Reklam gibi kuruluşlar birbirini izle­di.