Menstrüel Siklus Doç. Dr. Cem Atabekoğlu

... konulu sunumlar: "Menstrüel Siklus Doç. Dr. Cem Atabekoğlu"— Sunum transkripti:

1 Menstrüel Siklus Doç. Dr. Cem Atabekoğlu
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğ. AD

2 Menarşdan, menopoza kadar üremeye yönelik her ay tekrarlayan hormonal değişiklik ve adet kanaması ile karakterize, özellikle genital sistem olmak üzere tüm organizmayı etkileyen siklik değişikliklere menstrüel siklus denir.

3 Siklus süresi  287 gündür
21-35 günde bir mens. normal kabul edilir Menstruasyon süresi  2-3 / 7 gün Bir siklus boyunca kaybedilen kan miktarı 30 ml kadardır (20-80 ml).

4 Menarş  ilk menstruasyon
Menopoz  mentruasyonun kesildiği an Düzenli ovulatuar sikluslar menarştan 1-2 yıl sonra başlar İlk bir iki yıl anovulatuar sikluslar yüzünden menstrüel düzensizlik sıktır.

5 Menstrüel Siklus Menstrüasyon Foliküler faz Ovulasyon Luteal faz

6 Menstrüel faz: Siklusun ilk dört beş günüdür.
Bir önceki siklusta oluşmuş olan endometriumun fonksiyonel tabakası parçalanarak dökülür. Aynı anda endometriumun bazal tabakasından yeni siklusla birlikte artan östrojen etkisi ile rejenerasyon başlar.

7 Folliküler faz: Proliferasyon fazı da denir.
Menstrüel kanama sonrası başlayıp ovulasyona kadar devam eder. Bu faz estrojenin proliferatif etkileri sonucu oluşur. Bu faz tamamlandığında endometrium tabakası 5-6mm kalınlığa ulaşır.

8 Luteal Faz: Sekresyon fazı da denir.
Ovulasyon ile birlikte başlar ve menstrüel kanamanın başlamasıyla son bulur. Endometriyal bez yapılarında hipertrofi, görülür. Endometrium stroması ödemli bir hal alarak genişler. Bu faz sonunda ortaya çıkan iskemik değişikliklerle menstrüasyon izlenir

9 Düzenli bir menstrüel siklus için:
Sağlam çalışan bir hipotalamus-hipofiz- over aksı gerekir Ayrıca sağlam bir genital trakt normal olmalıdır.

10 SSS CNS Hipotalamus Ön hipofiz Over Uterus
GnRH Ön hipofiz FSH LH Over Estrogen progesteron Uterus

11 Sağlam hipatalamo-pituiter-ovaryan aks
GnRH (portal sistem anterior pituiter) LH, FSH E2, progesteron İntraoveryan otokrin / parakrin sistemler İnternal genital sistem ile bağlantılı sağlam bir eksternal sistem Vajinal orifis Serviks Uterin kavite

12 Foliküler fazda GnRH frekansı daha hızlı
Hipotalamustan 10 aminoasitli bir dekapeptit olan GnRH pulsatil tarzda salgılanır. (2 dk) GnRH’nın yarıömrü beş dakikadır Foliküler fazda GnRH frekansı daha hızlı Luteal fazda frekans düşük ancak amplitüd yükselir.

13 FSH LH Hipotalamus Ön Hipofiz

14

15 FSH Granüloza hücrelerinde proliferasyona ve östrojen üretimine neden olur Granüloza hücrelerinde FSH ve LH reseptör sayısını arttırır LH reseptörlerinin indüksiyonu LH Teka hücrelerinde androjen sentezini arttırır Granüloza hücrelerinde yeterli LH reseptörü oluşunca Progesteron üretimine yol açar Follikülden ovumun atılmasını sağlar

16

17

18 İlk foliküler gelişim hormonal etkiden bağımsız
FSH stimulasyonu bir grup folikülün atreziye gitmesini önleyerek preantral safhaya ulaştırır FSH ile indüklenmiş aromatizasyon granuloza hücrelerinde östrojen üretimi sağlar FSH ile birlikte östrojen, granulaza hücrelerinde FSH reseptör sayısını artırarak granuloza hücreleinde proliferasyona neden olur.

19 FSH  foliküler büyüme
FSH  granüloza hücrelerinin çoğalması Granüloza hücreleri  Estrojen üretimi

20 Kolesterol 27 C Pregnanlar 21 C Androstanlar 19 C Estranlar 18 C
Progestinler Kortikosteroidler Androstanlar 19 C Androjenler Estranlar 18 C Estrojenler

21

22 Preantral Follikül Oosit büyür Zona pellusida oluşur
Granüloza katmanları artar Teka oluşmaya başlar

23 Preantral Follikül FSH reseptörleri ortaya çıkar
FSH kendi reseptör sayısını artırır : up-regülasyon FSH aromataz aktivitesini aktive eder Androjen baskın ortamda ise 5-a redüktaz aktive olur androjenler estrojenler aromatizasyon 5-a redüksiyon 5-a androjenler inhibitör

24 Antral Follikül FSH ve E2 etkisi folliküler sıvı artar ve kavitasyon oluşur Teka ve granuloza hücrelerinde LH reseptörleri ortaya çıkar P450scc, 3-b OHSD aktivitesi başlar. LH, LDL kolesterolu hücre içine, mitokondriye sokar Teka hücrelerinde p450 c17 aktivitesi başlar

25 Teka hücrelerinde üretilen androjenler FSH’ın etkisi ile granulaza hücrelerinde aromataz enzimi ile östrojene dönüşür

26 İki Hücre Teorisi Granuloza hücreleri Teka hücreleri

27

28 Feed back sistem Üretilen östrojen hem hipofiz üzerinden FSH üretimini azaltırken, hem de hipotalamus üzerinden GnRH üzerinde azaltıcı etki gösterir Yüksek doz östrojen LH üzerinde stimülatör etki yapar ve böylece ovulasyon öncesinde LH piki izlenir

29 Başarılı bir folikül, en yüksek aromataz seviyesi, yüksek estrojen konsantrasyonu olan foliküldür
Geç foliküler fazda estrojen seviyeleri yavaşça ama sürekli yükselirken ovulasyondan saat önce hızla yükselerek pik yapar. Östrojenin pik yapmasıyla LH ani yükselişi görülür.

30

31 LH Surge E2 200 pg/mL üzerinde 50 saat Follikül>15 mm

32

33

34 Luteal faz Progesteron üretimi ile karakterizedir
Oositin atıldığı folikül korpus luteum adını alır Gebelik oluşmaz ise E2, progesteron düzeyleri hızla düşer Gebelik oluşmaz ise ovulasyondan 9-11 gün sonra korpus luteum hızla regrese olur Ortalama luteal faz 14 gündür, ancak foliküler fazın süresi değişir Gebelik oluşur ise KL 7. haftaya kadae progesteron salgılamaya devam eder

35

36

37 Endometrial Siklus Menstrüel endometrium Proliferatif faz
Sekretuar faz İmplantasyon hazırlığı Endometrial kırılma Bu değişimler “fonksiyonalis” de olur. “Bazalis” rejenerasyon içindir.

38 Menstrüel endometrium
Endometriumun üst 2/3 bölümü her mens ile dökülen siklik hormon değişikliklerine duyarlı fonsiyonel tabakayı ve alt 1/3 kısmı ise rejenerasyonu sağlayan bazal tabakayı oluşturur. Siklusun ilk 5 gününde deskuamasyon ve rejenerasyon fazları iç içedir. Endometriumun fonksiyonel tabakası bu aşamada dökülürken alttaki bazal tabakadan da rejenerasyon başlamıştır.

39 Proliferatif faz Sonra ovulasyona kadar, proliferasyon fazı da dediğimiz, endometriumun bez ve glandüler yapılarında mitoz artışı ile karakterize dönem başlar. Bu dönemde bezler boyutça büyür ve yüksek mitotik aktivite gösterirler.

40 Sekretuar faz Ovulasyondan sonra progesteronun etkisiyle luteal fazda sekresyon fazı da denen sürece girilir. Sekresyon fazında endometrium stromasında giderek artan ödem ve glikojen depolanması gözlenir. Glandüler yapılar kıvrımlı ve geniş içi sekresyonla dolu hal alırlar.

41 İmplantasyon fazı günlerde (postovulatuar 7-13) arasında endometrium 3 katmandır Alt 1/3 bazalis Orta 1/3 stratum spongiozum Üst 1/3 stratum kompaktum 21-22 günlerde PG sentezine bağlı olarak ödem artar 22. günde endotel hücre mitozu başlar

42 Korpus luteumun regresyonuyla birlikte, endometrium stromasında lökosit infiltrasyonu ve ödem gözlenir. Spiral arterlerde vazokonstriksiyon olur. Oluşan doku iskemisi ve spiral arter kasılmalarıyla birlikte endometriumun üst tabakası nekroze olur ve kanla karışarak adet kanı olarak vücuttan atılır.

43 Endometrial kırılma fazı
Trofoblastik hCG olmaksızın 25. günde luteolizis olur ve estrojen ve progesteron azalır Vazomotor reaksiyon Apoptozis, doku kaybı menstruasyon Her vazokonstrüksiyon daha uzun sürer. Mensten 24 saat önce iskemi ve staz olur.

44 Menstruasyon Enzimatik doku yıkımı Estrojene bağlı doku proliferasyon
MMP Plazmin Spiral arter vazokonstriksiyon Estrojene bağlı doku proliferasyon Pıhtılaşma, trombosit agregasyonu

45

46 Menstruasyon <21 gün: polimenore >35 gün: oligomenore
Hipomenore <20ml Hipermenore>80 ml Menoroji>8 gün Ara kanamalar --- metroraji Menometroraji