UNVAN GRUBU ve BİRLEŞİK İSİM GRUBU

... konulu sunumlar: "UNVAN GRUBU ve BİRLEŞİK İSİM GRUBU"— Sunum transkripti:

1 UNVAN GRUBU ve BİRLEŞİK İSİM GRUBU

2 UNVAN GRUBU Bu konu için önerilen literatür: 1. UNVAN GRUBU: Leyla Karahan, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, 2008, UNVAN GRUBU: Enfel Doğan, Türkçe Cümle Bilgisi – I, Anadolu Üniversitesi, 2012,

3 UNVAN GRUBU Bir şahıs ismi ve bir unvan veya akrabalık isminin oluşturduğu kelime grubuna, unvan grubu denir: Ali Bey, Melek Teyze, Ayten Hanım, Nuri amca, Berk dayı, vb.

4 UNVAN GRUBU Unvan grubunun özellikleri: 1. Unvan veya akrabalık ismi grubun sonunda bulunur: Ülker Hanım, Gülten yenge, Faruk enişte, Bilge Kağan, Kül Tigin, vb. 2. Yabancı dillerin etkisiyle, unvan unsuru şahıs isminden önce de geldiği görülür, ancak bu durum, Türkçenin özelliği değildir: Bay Halit, Bayan Cemile, Prens Charles, Prenses Diana, Kraliçe II. Elizabeth, Kral Henry, doktor Burak, Sultan Murat, Şehzade Mustafa, vb.

5 UNVAN GRUBU 3. Şahıs ismi, birleşik isim olabilir: Arif Ago hoca, Nazım İbrahim bey, Pargalı İbrahim Paşa, vb. 4. Unvan grubu cümlede ancak isim unsuru olabilir: Halil İnalcık bey, çok tanınmış bir tarihçidir. Bugün derste yine İsmail Parlatır hoca konuştu. Bu işi mecburen avukatımız Okan Aykut beyle bitirmemiz gerekecek.

6 UNVAN GRUBU 5. İlk unsuru kişi ismi değil de unvan veya akrabalık ismi olan bazı gruplar, unvan grubu olmaktan çıkmış, birleşik isim grubu olmuşlardır: Doktor Sevim, Hoca Nasrettin, Dede Korkut, vb. Burada tek ayırt edici özellik, vurgudur. Birleşik isim grubunda, vurgu sonda, unvan grubunda ise baştadır. Diğer sözlerle, her iki durumda da vurgu kişi ismi üzerinedir. 6. Dolayısıyla, unvan grubunda da vurgu, ilk unsur (kişi ismi) üzerinedir.

7 BİRLEŞİK İSİM GRUBU Bu konu için önerilen literatür: 1. BİRLEŞİK İSİM GRUBU: Leyla Karahan, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, 2008, BİRLEŞİK İSİM GRUBU: Enfel Doğan, Türkçe Cümle Bilgisi – I, Anadolu Üniversitesi, 2012,

8 BİRLEŞİK İSİM GRUBU Bir kişi adı ve soyadından oluşan kelime grubuna, birleşik isim grubu denir: Erdoğan Boz, Gürer Gülsevin, Fadıl Hoca, Nuran Nuran, Mehmet Ülkü, vb. Birleşik isim grubunun özellikleri: 1. İkiden fazla kelimeden de oluşabilir: Reşat Nuri Güntekin, Yahya Kemal Beyatlı, vb. 2. Bazen adın bir parçası olmuş unvan ve akrabalık isimleri de birleşik isim grubu yapar: Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim, vb.

9 BİRLEŞİK İSİM GRUBU 3. Grubu oluşturan kelimeler birbirine eksiz bir şekilde bağlanır. 4. Bazı sıfat tamlamaları, zamanla birleşik isim grubuna dönüşebilir. Burada vurgu, sıfat tamlamalarında olduğu gibi birinci unsur değil de ikinci unsur üzerinedir: Deli Dumrul, İkinci Selim, Pargalı İbrahim, vb. 5. Zamanla unvan grupları da birleşik isim grubuna dönüşebilir: Evliya Çelebi, Yusuf Has Hacip, vb.

10 BİRLEŞİK İSİM GRUBU 6. Unvan grubu gibi, bu grup da cümlede isim unsuru yapar: Bugün Ayşe Kulin’in son kitabını alacağım. Ali Şir Nevai, en tanınmış şairlerdendir. Makedonya Türk yazarı Necati Zekeriya, ülke dışında da çok saygı gören bir yazardı. 7. Grubun vurgusu, son unsur üzerindedir.

11 ALIŞTIRMALAR Aşağıdakilerden hangisi bir unvan grubu değildir? a. Ferhat dayı b. Lemi Hoca c. Baba Hakkı d. Feryal Hanım e. Murat Bey

12 ALIŞTIRMALAR Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öznesi birleşik isim grubudur? a. Yahya Kemal, Türkçeyi çok güzel kullanmış bir şairdir. b. Recaizade Ekrem Bey, çok hisli bir şairdi. c. Fenerbahçe, Semih Şentürk’e veda etmeli mi? d. Galatasaray taraftarı Arda Turan’ı çok özleyecek. e. Babasının adı Mehmet Nadir idi.

13 ALIŞTIRMALAR Aşağıdaki cümlelerden hangisinin nesnesi bir unvan grubudur? a. Fatma kardeşe ablalık yapacaksın. b. Nazmiye teyze kıdemli bir eczacıydı. c. Halime anne Girit göçmenlerindendi. d. Hamdi Hoca’yı bütün öğrencileri seviyordu. e. Hicran Hanım’ın takımı yendi.

14 Aşağıdaki cümlelerin kelime gruplarını bulunuz:
Kitapların puntolarından şikayet eden okurlar, Everest’in büyük baskı Kitapları ile artık daha rahat okuyacaklar. İster kütüphanenizde isterseniz hediye kitap olarak düşünebileceğiniz bu şık ve lüks kitaplar Everest logosuyla kitap sektörünü hareketlendirecek. Everest bu atılıma edebiyat dünyasının usta yazarı Ayşe Kulin’in yeni romanı Handan ile başlıyor. İlk baskısı 150 bin adet yapılan Handan şimdi, daha büyük harflerle ve daha geniş aralıklı olarak yayımlandı!

15 Aşağıdaki cümlelerin kelime gruplarını bulunuz:
Yaşamına ressamlığın yanı sıra yazarlığı da ekleyen Ayhan Özbek’in kitabı “Yetişin Herkes Ölüyor” Kitapçılardaki yerini aldı. Özbek, kitabında giderek kaybetmekte olduğumuz değerlerimiz üzerine eleştirel tespitler getiriyor. “Günümüzde arkadaşlığı, dostluğu, yardımlaşmayı giderek kaybediyoruz. Geleneklerimiz gözlerimizin önünde yok oluyorlar. Tüm bunlara kayıtsız kalmamız endişe verici.”diyen Özbek, “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın.” sözünü insanların kendilerine düstur edinmelerini tavsiye ediyor.

16 BUGÜNLÜK BU KADAR. 