Şimdi buradasınız: Girişim ile ilgili çalışmalar> Tanı ve tarama > Prognoz, Nedensellik, Etiyoloji, Zarar > Sistematik Derlemeler & Meta-analizler >

... konulu sunumlar: "Şimdi buradasınız: Girişim ile ilgili çalışmalar> Tanı ve tarama > Prognoz, Nedensellik, Etiyoloji, Zarar > Sistematik Derlemeler & Meta-analizler >"— Sunum transkripti:

1 Şimdi buradasınız: Girişim ile ilgili çalışmalar> Tanı ve tarama > Prognoz, Nedensellik, Etiyoloji, Zarar > Sistematik Derlemeler & Meta-analizler > Klinik Rehberler Bilimsel araştırma raporlarının kanıt değerine karar verebilmek için bilgi ve beceriler Çalışmayı geçerliliği açısından değerlendirmek – çalışmanın yürütülmesinde eksilmede taraf tutmayı fark edebilmek Çalışma tipine uygun skorlama ölçeklerini kullanarak eleştirel değerlendirme yapabilmek

2 Şimdi buradasınız: Girişim ile ilgili çalışmalar> Tanı ve tarama > Prognoz, Nedensellik, Etiyoloji, Zarar > Sistematik Derlemeler & Meta-analizler > Klinik Rehberler Bu bölümün sonunda kullanıcı: Nedensellik ile korelasyon veya ilişki arasındaki farkı açıklayabilecek Newcastle-Ottowa skalasının özelliklerini açıklayabilecek; Doğru tanı koyulup işlemler mükemmel bir şekilde gerçekleştirildiği ve kontrol muayeneleri düzenli olarak yapıldığı halde bazı hastalarda dental implant tedavisi sonrasında ileri kemik kaybı meydana gelebilmekte, implant çevresinde kanama, supurasyon ve sonuçta implant kaybı görülebilmektedir. Hastanız da bu tür sorunlardan endişe duyarak size riskler hakkında bazı sorular sormaktadır. gelecek görselde zarar, nedensellik ve etyoloji hakkında daha fazla öğreneceksiniz

3 Olumsuz klinik sonuca yol açacak en iyi kanıtı sağlayan çalışma tasarımı - örneğin sigara kullanımı ile implant çevresi kemik kaybı? Dental implant yerleştirilen hayvanlar rastgele iki çalışma grubuna ayrılmıştır. Bir gruptaki deney hayvanlarına kontrollü olarak sigara dumanı uygulanmıştır. Eğer bu gruptakilerde diğerlerinden daha fazla kemik kaybı görülürse muhtemelen nedensel ilişki vardır. Helsinki Deklarasyonunda belirtilen etik ilkeler nedeniyle bu tür bir deneyin insanlar üzerinde yapılması mümkün değildir. İlaçların, tıbbi malzemelerin ve girişimlerin muhtemel zararlarını değerlendirebilmek amacıyla uzun yıllardır hayvan çalışmaları yapılmaktadır. Ancak hayvanlarla insanlar arasında biyolojik benzerlik olmadığı için elde edilen sonuçlar tartışmalıdır. Bu nedenle nedensellik deneysel olmayan (gözleme dayalı) klinik çalışmaların verilerine dayanmaktadır. Gelecek görselde bu klinik çalışmalar hakkında daha fazla bilgi sahibi olacaksınız

4 Sigara kullanımı ile implant çevresi kemik kaybında klinik olumsuz etkinin muhtemel nedeni hakkında sizce hangi çalışma tasarımı için en iyi kanıtı sağlayacaktır? Bir grup hasta (kohort) implant yerleştirilmeden önce muayene edildiler ve ileriye yönelik (prospektif) olarak zaman içinde takip edildiler – eğer sigara kullananlarda kemik kaybı oranı kullanmayanlardan daha fazlaysa muhtemelen nedensel ilişki vardır. Kesitsel (Cross-section) olarak implant yapılan hastalar muayene edilerek kemik kaybı olanlar olmayanlar ile karşılaştırıldı – eğer sigara kullananlarda kemik kaybı oranı kullanmayanlardan daha fazlaysa muhtemelen nedensel ilişki vardır. Bir grup hasta (kohort) implantlar yerleştirildikten belirli bir süre sonra örneğin 3 veya 5 yıl sonra muayene edilir (retrospektif) – eğer sigara kullananlarda kemik kaybı oranı kullanmayanlardan daha fazlaysa muhtemelen nedensel ilişki vardır. Kemik kaybı olan hastalar (vakalar) kemik kaybının olmadığı benzer yaş, cinsiyet ve tedavi protokolü uygulanmış hastalarla (kontrol) karşılaştırılır – eğer sigara içenlerde kemik kaybı oranı daha yüksekse muhtemelen nedensel ilişki vardır. BUNUNLA BİRLİKTE – İyi, kötü ve çirkin tiplerde gözlemsel çalışmalar bulunmaktadır. Bunlar Newcastle-Ottawa skalası uygulanarak anlaşılabilir. gelecek görselde skaladan bahsedilecektir

5 Olumsuz bir klinik tablonun olası sebebi hakkında en iyi kanıtı sağlayacak çalışma tasarımı - örneğin sigara kullanımı ile implant çevresi kemik kaybı Zayıf bir kohort çalışmanın özellikleri: Karşılaştırma gruplarını açık bir şekilde tanımlayamaz Etkene maruz kalmayı ve sonuçlarını etkene maruz kalmış ve/veya kalmamış bireylerde aynı şekilde (tercihan kör bir şekilde) objektif olarak ölçemez Yanılmaya sebep olabilecek faktörleri belirleyip bunları gerekli şekilde kontrol altında tutamaz Hasta takibini yeteri kadar uzun ve tam olarak yerine getirmez Zayıf bir vaka kontrollü çalışmanın özellikleri: Karşılaştırma gruplarını açık bir şekilde tanımlayamaz Vaka ve kontrol gruplarında etkene maruz kalma ve sonuçlarını objektif olarak aynı şekilde (tercihan kör bir şekilde) ölçemez Yanılmaya sebep olabilecek faktörleri belirleyip bunları gerekli şekilde kontrol altında tutamaz Gelecek görselde zarar, nedensellik ve etiyoloji hakkında önerilen kaynaklar yer almaktadır

6 Bu bölümün sonunda kullanıcı:
Şimdi buradasınız: Girişim ile ilgili çalışmalar> Tanı ve tarama > Prognoz, Nedensellik, Etiyoloji, Zarar > Sistematik Derlemeler & Meta-analizler > Klinik Rehberler Bu bölümün sonunda kullanıcı: Nedensellik ile korelasyon veya ilişki arasındaki farkı açıklayabilecek Newcastle-Ottowa skalasının özelliklerini açıklayabilecek Konuyla ilgili çevrimiçi kaynaklar: Wells et al. The Newcastle-Ottawa scale The Ottawa Hospital, Research institute Nedensellik ile ilgili dersler Ohio State Univ. (Dr. Oakes), USA Causality, effect identification & statistical inference. (online-course) University of Stanford, USA: Medical statistics (free course) John Hopkins, USA: Introduction to Biostatistics (free) Türkçe kaynaklar Ocal JY. STD Eleştirel Değer Biçme. Araştırma yöntemleri temel konular.