Ayrımcılık ve Ötekileştirme

... konulu sunumlar: "Ayrımcılık ve Ötekileştirme"— Sunum transkripti:

1 Ayrımcılık ve Ötekileştirme
Pınar Sayan, Roman Medya

2 Yasal Çerçeve Uluslararası Sözleşmeler Anayasa Kanunlar
Türk Ceza Kanunu İş Kanunu Milli Eğitim Temel Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Siyasi Partiler Kanunu, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu

3 Yasal Çerçeve Anayasa Madde 10:
Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (Ek fıkra: 7/5/ /1 md.) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 12/9/ /1 md.) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. (Ek fıkra: 12/9/ /1 md.) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. (*)

4 Yasal Çerçeve TCK Nefret ve ayırımcılık (1) Madde 122- (Değişik: 2/3/ /15 md.) Dil, ırk, milliyet, renk, cinsiyet, engellilik, siyasi düşünce, felsefi inanç, din veya mezhep farklılığından kaynaklanan nefret nedeniyle; Bir kişiye kamuya arz edilmiş olan bir taşınır veya taşınmaz malın satılmasını, devrini veya kiraya verilmesini, Bir kişinin kamuya arz edilmiş belli bir hizmetten yararlanmasını, Bir kişinin işe alınmasını, Bir kişinin olağan bir ekonomik etkinlikte bulunmasını, engelleyen kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

5 Yasal Çerçeve TCK: Avrupa Temel Haklar Şartı:
Dil, ırk, milliyet, renk, cinsiyet, engellilik, siyasi düşünce, felsefi inanç, din veya mezhep farklılığından kaynaklanan nefret nedeniyle; Avrupa Temel Haklar Şartı: Cinsiyet, ırk, renk, etnik veya sosyal köken, genetik özellikler, dil, din veya inanç, siyasi veya diğer her türlü düşünce, bir ulusal azınlığa mensubiyet, servet, doğum, sakatlık, yaş veya cinsel eğilime dayalı her türlü ayırımcılık yasaktır.

6 Yasal Çerçeve TCK ile korunan alanlar:
Bir kişiye kamuya arz edilmiş olan bir taşınır veya taşınmaz malın satılmasını, devrini veya kiraya verilmesini, Bir kişinin kamuya arz edilmiş belli bir hizmetten yararlanmasını, Bir kişinin işe alınmasını, Bir kişinin olağan bir ekonomik etkinlikte bulunmasını, engelleyen kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

7 Yasal Çerçeve Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama
MADDE  (1) Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu nedenle kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Halkın bir kesiminin benimsediği dinî değerleri alenen aşağılayan kişi, fiilin kamu barışını bozmaya elverişli olması hâlinde, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Selendi Davası: 38 kişiye 8 ay ile 45 yıl arası ceza

8 Yasal Çerçeve Kanunlara uymamaya tahrik
MADDE  (1) Halkı kanunlara uymamaya alenen tahrik eden kişi, tahrikin kamu barışını bozmaya elverişli olması hâlinde, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ortak hüküm MADDE  (1) Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

9 Yasal Çerçeve İş Kanunu Eşit davranma ilkesi Madde 5 – (Ek: 6/2/ /57 md.) İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.

10 Yasal Çerçeve Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz. İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz. İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır. 20 nci madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle yükümlü olur.

11 Kurumlar Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu
Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) TBMM, Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu TBMM, İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Belediyelerde Eşitlik Birimleri: 11 ilde 17 Belediye

12 Yasal Çerçeve Ayrımcılık, nefret ve nefret suçu tanımı yok.
Ayrımcılık değil, nefret suç. Nefretin ispatlanması gerekiyor. Mağdurun ispatlaması gerekiyor. Ceza ağırlaştırıldı fakat çok az uygulanan bir yasa. arası 92 davada 3 mahkumiyet, 69 beraat. Sadece Ceza Kanunu değil, ayrı bir yasa gerekiyor.

13 Yasal Çerçeve Dolaylı ayrımcılık, taciz, ayrımcılık yapma için talimat verme ve mağdurlaştırma gibi ayrımcılık türleri dahil değil. Resmi eşitlik ile yetinme, maddi eşitlik tanımlı değil. Ayrımcılığa uğrayanların izleyeceği yollar net ve etkin değil, bilinmiyor. Kolluk kuvvetleri, devlet görevlileri tarafından ayrımcılık yasağı çok bilinmiyor. Ücretsiz hukuki destek, sivil toplumun katılımı sınırlı.

14 Ayrımcılık Türleri Doğrudan Ayrımcılık: Bir kişi veya grubun, ayrımcılığın yasaklandığı nedenlerden birine dayalı olarak insan hak ve özgürlüklerinden, aynı veya benzer konumda olduğu diğer kişilerle eşit bir şekilde yararlanmasını ve bunları kullanmasını engelleme ya da zorlaştırma niyet veya etkisine sahip her türlü fark, dışlama, sınırlama ya da tercih. Dolaylı Ayrımcılık: Herkes için aynı şekilde geçerli ve görünüşte tarafsız olan, ancak bazı kişi ve gruplar üzerinde diğerlerinden farklı olarak veya diğer gruplardan daha fazla olumsuz etkiler yaratan yasal düzenleme, uygulama ve tedbirler.

15 Ayrımcılık Türleri Taciz: Ayrımcılık temellerinden herhangi biriyle bağlantılı olarak, bir kişinin onurunu zedelemek ve gözdağı veren, düşmanca, aşağılayıcı, küçük düşürücü ya da saldırgan bir ortam yaratmak amacı veya etkisiyle, istenmeyen bir davranışın meydana gelmesi. Ayrımcılık yapılması talimatı: Ayrımcılık temellerinden birine dayalı olarak kişilere yönelik ayrımcılık yapılması talimatı verilmesi. Mağdurlaştırma: Bir kişinin ayrımcılığa uğradığı gerekçesiyle yaptığı şikâyet sonucunda kötü davranışla karşılaşması veya farklı muamele görmesi ya da bir kişinin ayrımcılığa uğradığı gerekçesiyle bir şikâyette bulunan kişiyi desteklemesi sonucunda benzer muamelelerle karşılaşması.

16 Ayrımcılıkla Mücadelede STKların Rolü
Ayrımcılığa maruz bırakılan insanların ihtiyaçlarını dillendirmek ve bu ihtiyaçların karşılanmasını sağlamak için çeşitli yollar sunmak; Stratejik dava yolu dâhil, ayrımcılığa uğramış mağdurların adalete erişimlerini desteklemek; Bilinç artırma faaliyetleri yoluyla toplumda farklılıklara saygıyı ve eşitliği artırmak; Karar verme süreçlerini etkilemek için mekanizmalar kurmak; Tüm politikalara ayrımcılık yasağı ve eşit muameleyi dâhil etmek; Yetkili makamları ve kuruluşları ayrımcılığa karşı eylemde bulunmaya davet etmek; Ayrımcılığı izlemek, belgelemek ve ifşa etmek; Eşitliği siyasi gündemde tutmak ve seferberliğe teşvik etmek; Etkili eşitlik ve ayrımcılık yasağı politikalarının kabul edilmesi için savunu faaliyetleri yürütmek; Eşitlik ve ayrımcılık yasağına ilişkin politikaların uygulanmasını izlemek ve değerlendirmek.

17 Medyada Ayrımcılık

18 http://www. ortakhaber

19