Prof. Dr. Arslan TUNÇBİLEK

... konulu sunumlar: "Prof. Dr. Arslan TUNÇBİLEK"— Sunum transkripti:

1 Prof. Dr. Arslan TUNÇBİLEK
TÜRKİYE’DE SOSYAL SİGORTALAR KURUMUNA BAĞLI OLANLARIN İŞ KAZALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 1937/ Ahmet Haki Türkdemir İş Hijyeni Dersi Ders Sorumlusu Prof. Dr. Arslan TUNÇBİLEK

2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ TANIMLAR YÖNTEM BULGULAR TARTIŞMA SONUÇ ve DEĞERLENDİRME ÖNERİLER KAYNAKÇA

3 TANIMLAR İş Kazası: Çalışanın işyerinde bulunduğu sırada veya işveren tarafından başka yerde görevlendirilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlar ve emzikli kadınların çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, çalışanın işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp-getirilmeleri sırasında meydana gelen ve çalışanı hemen ya da sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır. İşyeri: 506 Sayılı Kanun’da “çalışanların işlerini yaptıkları yer” olarak tanımlanmıştır. İşin niteliği ve yürütme bakımından işyerine bağlı bulunan yerlerde dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılmaktadır. Sigortalı: Bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılır. Sürekli İşgörememezlik: Bir iş kazası veya meslek hastalığı sebebiyle yapılan tedavinin sonunda çalışanın meslekte çalışma gücünün tamamının veya bir kısmının kaybedilmiş olmasıdır. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 10’unu kaybedenlere sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Bazı durumlarda, sürekli işgöremezlik vaka sayıları, çalışma gücünün % 10’dan azını kaybedenleri de kapsayabilmektedir. İş Kazası Sonucu Ölüm: İş kazası sonucu ölümler ile tedavinin devamı sırasında veya kendilerine daimi işgöremezlik geliri bağlandıktan sonra geçirdiği kazanın etkilerine bağlı olarak ölen çalışanları kapsamaktadır. Hizmet Süresi: Çalışanın işe ilk başlama tarihi itibarıyla, iş kazası geçirinceye kadar geçen çalışma süresidir. Kaza İnsidans Hızı (Accident incidence rate): Belirli bir süre içindeki toplam kaza sayısının aynı sürede risk altındaki ortalama işçi sayısına bölümü ile elde edilen sayının binde ifadesidir.

4 Tablo 1. Türkiye’nin Dönemlerine Göre Bazı Üretim Bilgileri
Dönem I Dönem II Dönem III Dönem IV Yıl 1937/ İşletme Sayısı 3.205 Çalışan İşçi Sayısı İşletme Başına Düşen İşçi Sayısı 85,83 9,55 6,80 6,73 Başlıca Üretim Sektörleri 1. sıra Gıda İnşaat 2. sıra Dokuma Ticaret 3. sıra Şahsi Hizmetler

5 Tablo 2: Kazaların Yaş Grupları ve Cinsiyetlere Göre Dağılımı
Dönem I Dönem II Dönem III Dönem IV Sayı % 14 yaş ve altı 264 0,77 1049 0,71 757 0,54 150 0,17 15-19 yaş 4557 13,24 19046 12,88 14093 10,09 4966 5,48 20-24 yaş 5716 16,60 23864 16,14 23366 16,72 10056 11,11 25-44 yaş 20406 59,26 89307 60,40 91759 65,68 68822 76,01 45-59 yaş 3059 8,88 13186 8,92 9214 6,60 6243 6,89 60 yaş ve üzeri 307 0,89 1245 0,84 419 0,30 312 0,34 BİLİNMEYEN 122 0,36 163 0,11 100 0,07 0,00 TOPLAM 34431 147860 139708 90549 ERKEK 33550 97,44 145817 98,62 136255 97,53 87890 97,06 KADIN 881 2,56 2043 1,38 3453 2,47 2659 2,94 Kaza Oranı (% 0)* 125,17 83,67 41,54 16,62 *Kaza oranlarında her dönem diğerinden anlamlı biçimde farklı çıkmaktadır(α=0,05 ve p<0,05).

6 Tablo 3: 1937-1999 Yıllarında İş Kollarına Göre Kaza İnsidans Hızlarının Dağılımı (%0)
İş Grupları 01 Tarım ve Hayvancılık* 38 19 10 02 Ormancılık ve Tomrukçuluk* 25 3 04 Balıkçılık 258 101 2 11 Kömür Madenciliği (p>0,05)* 152 171 168 157 12 Kömürden Başka Madenler 141 90 40 13 Ham Petrol ve Doğalgaz 146 68 29 14 Taş, Kil ve Kum Ocakları 6 105 42 15 19 Metal Olmayan Maden İstihracı 44 16 20 Gıda Maddeleri Sanayii 65 33 14 21 İçki Sanayii 170 78 31 TOPLAM 34 97 41 * dönemi çıkartıldığında kaza oranları farksız çıkan sektörler (α=0,05 ve p>0,05)

7 Tablo 4: 1946-1999 Yıllarında Dönem Yüzdelerinin Kaza Nedenlerine Göre Dağılımı (%) (α=0,05)
MOTORLU TAŞIT KAZALARI 0,00 3,41 1,81 3,06 DİĞER TAŞIT KAZALARI 0,05 0,07 0,08 KAZA NETİCESİ ZEHİRLENMELER 0,25 0,21 0,54 KAZA NETİCESİ DÜŞMELER 41,80 7,90 7,58 12,61 P<0,05 MAKİNELERİN SEBEP OLDUĞU KAZALAR 37,83 17,46 12,57 8,22 YANICI MADDELERİN ATEŞ ALMA VE PATLAMASINDAN İLERİ GEL.KAZ 2,84 0,31 0,26 0,23 SICAK BİR MADDE KOROZİF MAYİDEN.BUHARDAN RADYAS.İLERİ GEL. KAZ. 3,13 6,18 5,30 ATEŞLİ SİLAHLARDAN ÇIKAN GAZLAR 0,03 0,02 0,04 KAZA NETİ.SUDA BOĞUL. VE SUYA DÜŞ. 0,12 0,01 BÜTÜN DİĞER KAZA SEBEPLERİ 14,28 63,98 71,93 69,75 KEND.ÖLDÜR.VE KEND.TRAVMATİZE ETME BİLE BİLE ADAM ÖLD.VE TRAVMA ETME BİLİNMEYEN NEDENLER 0,29 0,17

8 *1946-1962 dönemi dışında p>0,05
Tablo 5: Yıllarında Kaza Yüzdelerinin Kazadan Etkilenen Organa Göre Dağılımı (%) (α=0,05) KAZADAN ETKİLENEN ORGAN KAFATASININ KIRILMASI 0,00 0,05 0,04 0,08 BEL KEM.VE GÖVDE KEM.KIRIKLAR 0,01 ETRAF KIRIKLARI 2,44 4,79 5,60 KIRIKSIZ ÇIKIKLAR 4,08 0,62 0,20 0,61 EKLEM.BİTİŞİK ADALE BURK.VE İNCİL 7,10 6,41 7,28 BAŞ TRAVMASI 3,08 2,37 2,34 GÖĞSÜN.KARNIN VE PELVİS İÇ TRAV. 2,60 1,02 0,16 0,27 YIRTIKLAR VE YARALAR 42,82 36,23 29,93 SATHİ TRAVMA, DERİ SATHINI BOZMAYAN KONTÜZYON VE ÇÜRÜK 28,35 37,36 41,63 BİR MENFEZ GİREN YABAN.CİSM.TESİRİ 7,33 5,98 5,33 YANIKLAR 6,24 5,79 5,83 ZEHİRLENME TESİRİ 0,10 0,37 0,23 0,57 DİĞER VE TASRİH EDİLMEYEN DIŞ NEDENLERİN ETKİSİ (p<0,05) * 87,90 0,54 0,45 0,51 * dönemi dışında p>0,05

9 Tablo 6: Yıllarında İşletmenin Çalıştırdığı İşçi Sayısına Göre Kaza Yüzdelerinin Dağılımı (%) (α=0,05) SİGORTALI GRUPLARI 50'nin altı 50'nin Üzeri Bilinmeyen 43 35 22 60 30 10 72 28 P<0,05

10 Tablo 7: Yıllarında İşçinin İşletmede Çalıştığı Süreye Göre Kaza Yüzdelerinin Dağılımı (%) (α=0,05 ve p>0,05) SİG. HİZMET SÜRESİ 1 GÜN 2- 7 GÜN 8-30 GÜN 1-3 AY 3 AY- 1 YIL 1-2 YIL 2-5 YIL 5-10 YIL 10+ YIL 0,62 1,58 6,00 12,82 25,04 14,53 19,44 11,56 8,00 0,49 1,37 4,57 9,94 23,89 14,37 19,12 14,29 11,59 1,54 1,59 5,39 9,70 25,60 15,21 16,83 11,58 12,55

11 Tablo 8: Yıllarında İşçinin İşletmede Çalışma Saatine Göre Kaza Yüzdelerinin Dağılımı (%) (α=0,05) İŞ SAATLERİ 1. SAAT 2 SAAT 3. SAAT 4. SAAT 5. SAAT 6. SAAT 7. SAAT 8. SAAT 9. SAAT 22 17 13 10 7 8 2 26 15 14 6 5 1 46 12 4 9 P<0,05

12 Tablo 9: Yıllarında Geçici İşgöremezlik Süresine Göre Kaza Yüzdelerinin Dağılımı (%) (α=0,05)  Dönemler 1-3 4-7 8-30 31+ Ortalama İŞG.SÜR. * 29 41 24 6 10 3 11 36 42 9 17 5 32 16 7 26 44 22 P<0,05 * dönemi çıkartıldığında gruplar arası farklılık anlamsızdır

13 Tablo 10: Yıllarında Sürekli İşgöremezlik Raporu Alanların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı(% olarak) (α=0,05) YAŞ GRUPLARI -14 15-19 20-24 25-44 45-59 60+ ERKEK KADIN 0,90 9,18 1,02 53,64 21,37 3,55 96,67 3,34 2,64 9,79 1,13 59,77 15,28 1,43 98,29 1,46 0,73 8,14 0,68 56,54 17,36 2,83 98,34 2,34 0,05 3,22 0,97 55,23 24,93 97,62 2,38 p<0,05

14 İŞ GÖRMEZLİK DERECELERİ
Tablo 11: Yıllarında Sürekli İşgöremezlik Derecesine Göre Kaza Yüzdelerinin Dağılımı (%) (α=0,05) İŞ GÖRMEZLİK DERECELERİ % 10'DAN AZ % 10-19 % 20-29 % 30-39 % 40-49 % 37,7 29,0 25,8 0,0 7,4 37,9 21,9 12,8 6,2 4,4 4,2 45,0 19,4 12,4 9,2 6,1 7,8 30,8 26,2 13,3 10,7 11,2 P<0,05

15 Tablo 12: Yıllarında Kazalardan Ölüm Yüzdelerinin Oluş Zamanına Göre Dağılımı (% olarak) (α=0,05) ÖLÜMÜN VUKU BULDUĞU ZAMAN ANİ ÖLÜMLER GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK DEVRESİNDE ÖLÜM SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK DEVRESİNDE ÖLÜM 74,6 25,6 0,0 65,2 28,3 6,6 75,0 8,7 16,4 73,4 7,4 19,3 P<0,05

16 Tablo 13: Yıllarında Kazalardan Ölüm Yüzdelerinin Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Dağılımı (% olarak) (α=0,05) YAŞ GRUPLARI -14 15-19 20-24 25-44 45-59 60+ ERKEK KADIN 0,7 10,7 15,1 55,1 14,8 3,6 97,9 2,1 2,3 6,0 10,9 56,0 18,4 6,3 99,7 0,3 0,8 3,2 8,0 60,7 17,8 9,5 99,1 0,9 4,4 63,7 20,5 10,3 98,3 1,7 P<0,05