ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ (ISO 14001) SEMİNER DOKÜMANI ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ EĞİTİMİ TMC.

... konulu sunumlar: "ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ (ISO 14001) SEMİNER DOKÜMANI ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ EĞİTİMİ TMC."— Sunum transkripti:

1 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ (ISO 14001) SEMİNER DOKÜMANI ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ EĞİTİMİ
TMC

2 KURULUŞLAR ÜZERİNDE BASKI
MÜŞTERİLER HİSSEDARLAR BANKA VE SİGORTALAR ÇALIŞANLAR KURULUŞ YEREL BASIN ULUSAL BASIN KARDEŞ KURULUŞLAR YASAL OTORİTELER KOMŞULAR TMC

3 DIŞ FAKTÖRLER YEŞİLCİ HAREKETLER,
EMİSYON, KOKU, GÜRÜLTÜ GİBİ KONULARDA GELEN ŞİKAYETLER, İYİLEŞTİRME ÇABALARINA DESTEK OLMAK İHTİYACI, YÜRÜRLÜKTEKİ LİMİTLERE UYMA İHTİYACI, YÜKSEK ATIK UZAKLAŞTIRMA MALİYETLERİ.. TMC

4 DIŞ FAKTÖRLER ÇEVRESEL PERFORMANSIN BELGELENDİRİLMESİ KONUSUNDA MÜŞTERİLERDEN GELEN BASKILAR, 2) DAHA MAKUL DEĞERLERLE SİGORTALANMA İMKANI, 3) YATIRIMLARIN ÇEVRE DOSTU FAALİYETLERE YÖNELMESİ, 4) İŞLETME RUHSATI İLE İLGİLİ İHTİYAÇLAR TMC

5 İÇ FAKTÖRLER YEŞİL İMAJ SAYESİNDE PAZAR PAYININ ARTTIRILMASI AVANTAJI,
RAKİPLERİN YEŞİL İMAJLARI NEDENİYLE PAZARLAMA FAALİYETLERİNİN TEHDİT ALTINDA OLMASI, FİNANSAL PERFORMANSIN ARTMASI - PROSES VERİMLİLİĞİNİN ARTTIRILMASI - DAHA İYİ KAYNAK KULLANIMI, - DAHA DÜŞÜK ATIK UZAKLAŞTIRMA MALİYETLERİ, KURULUŞ HİSSEDARLARININ, YÖNETİMİN ÇEVRESEL PERFORMANSINI İYİLEŞTİRİLMESİ VE SORUMLULUK ALINMASI KONUSUNDAKİ TALEPLERİ.. TMC

6 TARİHÇE İLK OLARAK 1992 YILINDA TASLAK OLARAK BS 7750 YAYINLANDI VE 200 İNGİLİZ FİRMADA UYGULANDI. 1993 YILINDA AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ (CEN) İLE ULUSLARARASI STANDARTLAR ORGANİZASYONU İLE ÇEVRE YÖNETİMİ VE PERFORMANSLARI GELİŞTİRME KARARI ALINDI. 1994’TE BSI (BRİTİSH STANDART INSTİTUTE) TARAFINDAN REVİZE EDİLEREK YORUMA AÇILDI. 1994 VE 1995 YILLARINDA YAPILAN REVİZYONLARDAN SONRA 1 / 9 / 1996’DA BS EN ISO : 1996 ADIYLA YAYINLANDI. TMC

7 ISO 14000 SERİSİ EYLÜL 1996’DA YAYINLANAN DOKÜMANLAR :
* ISO / ÇYS KULLANIM REHBERİ ÖZELLİKLERİ, * ISO / ÇYS PRENSİPLER, SİSTEMLER VE DESTEKLEYİCİ TEKNİKLER HAKKINDA REHBER * ISO ÇEVRE TETKİKLERİ İÇİN REHBER * GENEL PRENSİPLER * TETKİK PROSEDÜRLERİ, ÇYS TETKİKİ, * ÇEVRE TETKİKÇİLERİ İÇİN YETERLİK, NOT : ISO BS 7750 TEMEL ALINARAK HAZIRLANMIŞTIR. TMC

8 ISO 14000 SERİSİ DİĞER ISO 14000 SERİSİ STANDARTLAR :
• ISO ÇEVRE ETİKETLEME STANDARDI • ISO ÇEVRESEL PERFORMANS STANDARDI • ISO HAYAT ÇEVRİMİ ANALİZİ STANDARDI • ISO ÇEVRE YÖNETİMİ : SÖZLÜK TMC

9 ÇYS TERMİNOLOJİSİ ÇEVRE (3.2) KURULUŞUN FAALİYET GÖSTERDİĞİ ALANI ÇEVRELEYEN HAVA, SU,TOPRAK, DOĞAL KAYNAKLAR, FLORA, FAUNA, İNSANLAR VE BUNLARIN ARASINDAKİ İLİŞKİLER. NOT : BU ALAN FAALİYETİN DURUMUNA GÖRE TÜM DÜNYAYI DA İÇİNE ALABİLİR. TMC

10 ISO EK A BİLGİ İÇİN STANDARDIN YANLIŞ YORUMLANMASINI ÖNLEMEK İÇİN OPSİYONEL KONULAR – ÖN GÖZDEN GEÇİRME TETKİKTE REFERANS ALINAMAZ. TMC

11 ISO 14004 ÖRNEKLER, TANIMLAR, SEÇENEKLER
HER MADDE İLE İLGİLİ ELE ALINMASI GEREKEN BAZI KONULAR, HER MADDE İÇİN PRATİK YARDIM, YALNIZCA TETKİKÇİLER İÇİN YÖNLENDİRİCİ BİLGİ, TMC

12 ÇYS STANDARTLARININ NİTELİKLERİ
GENEL PRE AKTİF GÖNÜLLÜ İYİLEŞTİRMEYE YÖNELİK TETKİK EDİLEBİLİR TMC

13 ISO 14001 ÇYS YAPISI PLANLA 4.3 GÖZDEN GEÇİR POLİTİKA 4.2 UYGULA 4.4
4.6 KONTROL ET 4.5 POLİTİKA 4.2 TMC

14 ÇYS TERMİNOLOJİSİ ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ (3.5)
ÇEVRE POLİTİKASINI GELİŞTİRMEK, UYGULAMAK, ULAŞMAK, GÖZDEN GEÇİRMEK VE SÜRDÜRMEK İÇİN KURULUŞ YAPISINI, PLANLANAN FAALİYETLERİ, SORUMLULUKLARI, UYGULAMALARI, PROSEDÜRLERİ, İŞLEMLERİ VE KAYNAKLARI KAPSAYAN TOPLAM YÖNETİM SİSTEMİNİN BİR BÖLÜMÜ.. TMC

15 ÇYS’ nin 3 TEMEL PRENSİBİ
ÇYS TAAHHÜTLERİ • UYGUNLUK, • KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ, • SÜREKLİ İYİLEŞTİRME, HERHANGİ BİRİ KALDIRILIRSA ÇYS YIKILACAKTIR. TMC

16 ÇYS TERMİNOLOJİSİ KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ (3.13)
GERİ KAZANIM, ARITMA, PROSES DEĞİŞİKLİĞİ, KONTROL MEKANİZMALARI, KAYNAKLARIN ETKİN KULLANIMI VE HAMMADDE DEĞİŞİMİNİ İÇİNE ALABİLEN, KİRLİLİĞE NEDEN OLMAYAN, AZALTAN VE KONTROL EDEN İŞLEM, UYGULAMA, MADDE VE ÜRÜNLERİN KULLANIMI. TMC

17 ISO 14001 ÇYS YAPISI POLİTİKA 4.2 PLANLA 4.3
* ÇEVRESEL UNSURLAR * AMAÇ VE HEDEFLER * YASAL VE DİĞER * ÇEVRE YÖNETİM PROGRAMI GEREKLİLİKLER PLANLA 4.3 GÖZDEN GEÇİR UYGULA * YÖNETİMİN * YAPI VE SORUMLULUKLAR GÖZDEN * EĞİTİM, BİLİNÇ VE GEÇİRMESİ YETKİNLİK KONTROL ET * DÖKÜMANTASYON * İZLEME VE ÖLÇÜM * DOKÜMAN KONTROLÜ * UYGUNSUZLUK, DÜZELTİCİ * İLETİŞİM VE ÖNLEYİCİ FAALİYETLER * OPERASYONEL KONTROL * KAYITLAR * ACİL DURUM * ÇYS TETKİKİ POLİTİKA 4.2 TMC

18 ENTEGRE YÖNETİM SİSTEMLERİ
ENTEGRASYON KYS ÇYS EYS İSİGYS TMC

19 GENEL GEREKLER KURULUŞ, MADDE 4 GENELİNDE TANIMLANAN GEREKLİLİKLERİ İÇEREN BİR ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ KURMALI VE SÜRDÜRMELİDİR . TMC

20 ÇYS TERMİNOLOJİSİ ÇEVRE POLİTİKASI (3.9)
KURULUŞ TARAFINDAN BEYAN EDİLEN FAALİYETLER İLE ÇEVRESEL AMAÇ VE HEDEFLERİ BELİRLEMEK İÇİN İSKELETİ OLUŞTURAN, KURULUŞUN GENEL ÇEVRESEL PERFORMANSIYLA İLGİLİ AMAÇLARI VE PRENSİPLERİDİR. TMC

21 4.2. ÇEVRE POLİTİKASI ÜST YÖNETİM, AŞAĞIDAKİLERİ GARANTİ EDEN BİR ÇEVRE POLİTİKASI OLUŞTURMALIDIR : FAALİYET / ÜRÜN / HİZMETLERİN DOĞASINA, BOYUTUNA VE ÇEVRESEL ETKİSİNE UYGUNLUK : TAAHHÜTLER : * SÜREKLİ İYİLEŞTİRME, * KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ, * İLGİLİ YASAL VE DİĞER GEREKLİLİKLERE UYUM, TMC

22 ÇEVRE POLİTİKASI AMAÇ VE HEDEFLER İÇİN DAYANAK,
DOKÜMANTE, UYGULANMIŞ VE SÜREKLİLİĞİ SAĞLANMIŞ, TÜM SEVİYELERDE ANLAŞILIR, BENİMSENMİŞ UYGULANABİLİR, HERKESE AÇIK, TMC

23 (OPSİYONEL) ÖN ÇEVRESEL GÖZDEN GEÇİRME
ÇEVRE POLİTİKASI POLİTİKA VE UNSURLAR (OPSİYONEL) ÖN ÇEVRESEL GÖZDEN GEÇİRME UNSURLAR VE ETKİLER POLİTİKA 4.2 ÖNEMLİ UNSURLAR AMAÇLAR 4.3.3 TMC

24 ÇEVRE POLİTİKASI ÇEVRE POLİTİKASI VE İLETİŞİM İÇ DIŞ
KURULUŞUN TÜM SEVİYELERİ ; POLİTİKA HALKA AÇIK OLMALIDIR. * POLİTİKANIN BİLİNCİNDE OLMALI, * RAPORLAR / DEMEÇLER * HALKA GÖSTERİŞLMELİ * ANLAMALI, UYGULAMALI VE SÜREKLİLİĞİNİ SAĞLAMALIDIR. TMC

25 ÇEVRE POLİTİKASI VE YASAL DİĞER GEREKLİLİKLER
* ISO KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ VE YASALARA UYUMUN TAAHHÜDÜNÜ İSTER, * POLİTİKA * YASAL UYGUNLUĞU AŞMAMA NİYETİNİ BEYAN, * DİĞER GEREKLİLİKLERİ TAAHHÜT İÇİN DE KULLANILMALIDIR TMC

26 ÇEVRE POLİTİKASI ÇEVRE POLİTİKASI VE SÜREKLİ İYİLEŞTİRME
ÇEVRESEL PERFORMANSIN, TOPLAMDA İYİLEŞTİRİLMESİNİ SAĞLAMAK İÇİN ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ, İYİLEŞTİRME PROSESİNİN TÜM FAALİYET ALANLARINDA AYNI ZAMANDA OLMASI GEREKMEZ, SÜREKLİ İYİLEŞTİRME ÖNEMLİ ÇEVRESEL UNSURLARLA İLİŞKİLİ OLMALI, ISO POLİTİKADA İYİLEŞTİRME YAPILACAK ALANLARIN TANIMLANMASINI İSTEMEZ . TMC

27 4.3 PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL UNSURLAR
ÇYS’DEN ÖNCE AŞAĞIDAKİLER GÖZDEN GEÇİRİLMELİDİR : KANUN VE YÖNETMELİK GEREKLERİ, ÖNEMLİ UNSURLARIN TESPİTİ, MEVCUT ÇEVRESEL UYGULAMALAR, GEÇMİŞ KAZA VE UYGUNSUZLUKLAR TMC

28 4.3. PLANLAMA 4.3.1 ÇEVRESEL UNSURLAR
KURULUŞ, ÇEVREDE ÖNEMLİ ETKİLERİ OLAN VEYA OLABİLECEK UNSURLARI BELİRLEMEK AMACIYLA, KONTROL EDEBİLECEĞİ VE ETKİ EDEBİLECEĞİ FAALİYET, ÜRÜN VE HİZMETLERİN ÇEVRESEL UNSURLARINI TANIMLAMAK İÇİN PROSEDÜR OLUŞTURMALI VE SÜREKLİLİĞİNİ SAĞLAMALIDIR. TMC

29 ÇYS TERMİNOLOJİSİ ÇEVRESEL UNSUR (3.3)
ÇEVRE İLE ETKİLEŞEBİLECEK FAALİYET / ÜRÜN / HİZMET / BİLEŞEN SEBEP ÇEVRESEL ETKİ (3.4) FAALİYET / ÜRÜN/ HİZMETLERDEN KISMEN VEYA TAMAMEN KAYNAKLANAN, ÇEVREDEKİ OLUMLU YA DA OLUMSUZ DEĞİŞİKLİK SONUÇ TMC

30 4.3. PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL UNSURLAR UNSURLARI / ETKİLERİ LİSTELEME
PROSES AKIŞ DİYAGRAMI HER BİR AŞAMADA GİRDİ / ÇIKTILARIN TANIMLANMASI VE AŞAĞIDAKİ HER BİR DURUMUN DİKKATE ALINMASI GEREKİR : * NORMAL * ANORMAL * ACİL DURUMLAR * GEÇMİŞTE GERÇEKLEŞTİRİLEN VE PLANLAN FAALİYETLER TMC

31 4.3. PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL UNSURLAR GİRDİLER * Kaynak Kullanımı
UNSURLARI / ETKİLERİ LİSTELEME GİRDİLER * Kaynak Kullanımı * Hammadde Kullanımı * Taşeron hizmetleri vb. ÇIKTILAR * Ürün / yan ürünler, * Emisyonlar, deşarjlar, * Kontamine atıklar, katı atık, * Rahatsızlıklar, diğer TMC

32 4.3.PLANLAMA 4.3.1 ÇEVRESEL UNSURLAR
ÇEVRESEL ETKİLER DEĞERLENDİRİLİRKEN, * İNSAN, * FLORA VE FAUNA, * TOPRAK / SU / HAVA, * YERLEŞİM ÜZERİNE ETKİLER VE BUNLAR ARASINDAKİ ETKİLEŞİMLER, * KÜLTÜREL MİRASLAR, DİKKATE ALINMALIDIR. TMC

33 4.3 PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL UNSURLAR * ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ,
ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ * ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ, * EKOLOJİK İNCELEME, * NUMUNE ALMA VE ANALİZ (TOPRAK, HAVA, SU VB.) * MODELLEME (HAVA KALİTESİ, YER ALTI SUYU VB.) * GÜRÜLTİ VB. * RİSK VE SONUŞLARIN ANALİZLERİ, * HAYAT ÇEVRİMİ ANALİZİ. TMC

34 4.3 PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL DEĞERLEME
DOĞRUDAN ETKİLER; KURULUŞUN KONTROL ALTINA ALABİLECEĞİ ETKİLER * ÜRETİMDEN KAYNAKLANAN KATI, SIVI VE GAZ ATIKLARIN UZAKLAŞTIRILMASINDAN KAYNAKLI, * KURULUŞUN PETROL, ENERJİ VE HAMMADDE KULLANIMINDAN KAYNAKLI, * NAKLİYE KAYNAKLI TMC

35 4.3 PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL DEĞERLEME
DOLAYLI ETKİLER; KURULUŞUN ÜZERİNDE KONTROL KURAMASA DA ETKİLEYEBİLECEĞİ. * BAŞKA BİR FİRMADAN TEMİN EDİLEN HAMMADDELERİN ELDE EDİLMESİ SIRASINDAKİ İŞLEMLERDEN KAYNAKLI, * KURULUŞUN ÜRÜNLERİNİ HAMMADDE OLARAK KULLANAN DİĞER FİRMALARIN FAALİYETLERİNDEN KAYNAKLI, * KURULUŞUN ÜRÜNLERİNİN KULLANIMI, YANLIŞ KULLANIMI VEYA UZAKLAŞTIRILMASINDAN KAYNAKLI, TMC

36 4.3 PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL UNSURLAR
ÖNEM DURUMU ÖNEMLİ ÇEVRESEL UNSUR, ÖNEMLİ BİR ÇEVRESEL ETKİSİ OLAN VEYA OLABİLECEK UNSURDUR. TMC

37 4.3 PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL UNSURLAR ÖNEM FİLTRESİ TMC E
YASAL VE DİĞER GEREKLİLİKLER H E ÇEVRESEL RİSK H E MEVCUT VE POTANSİYEL RAHATSIZLIKLAR H E GEÇMİŞTE MEYDANA GELEN KAZALAR H E DOĞAL KAYNAK KULLANIMI H BİLGİ EKSİKLİĞİ E H ÖNEMSİZ UNSUR TMC

38 4.3 PLANLAMA 4.3.1 ÇEVRESEL UNSURLAR ÇEVREDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ TMC
ZARARIN DOĞASI * FİZİKSEL DURUM (KATI/SIVI/GAZ) * MİKTAR * ZEHİRLİLİK * MARUZ KALMA OLMA OLASILIĞI * NORMAL BİR PROSESTE * ANORMAL KOŞULLAR * KONTROL DIŞI DURUMLAR * OLAĞANÜSTÜ DURUMLAR ÇEVREDE DOĞURACAĞI SONUÇ * ZEHİRLEYİCİ * GEÇİCİ (KISA/ORTA/UZUN) * KALICI * OLUMLU / OLUMSUZ RİSK DEĞERLENDİRMESİ TMC

39 4.3 PLANLAMA 4.3.1. ÇEVRESEL UNSURLAR
ÖNEMLİ ÇEVRESEL UNSURLARIN YÖNETİMİ TÜM ÖNEMLİ UNSURLAR, ÇYS KAPSAMINDA AŞAĞIDAKİ YÖNETEMLERDEN EN AZ BİRİ İLE YÖNETİLMELİDİR. ÖNEMLİ UNSURLAR OPERASYONEL KONTROL AMAÇLAR – DESTEKLEYİCİ HEDEFLERLE BİRLİKTE ARAŞTIRMA TMC

40 4.3 PLANLAMA 4.3.1 ÇEVRESEL UNSURLAR
(OPSİYONEL) ÖN ÇEVRESEL GÖZDEN GEÇİRME UNSURLAR VE ETKİLER POLİTİKA 4.2 ÖNEMLİ UNSURLAR AMAÇLAR 4.3.3 YÖNETİM PROGRAMI UYGULAMA KONTROL GÖZDEN GEÇİRME TMC

41 4.3.2 YASAL VE DİĞER GEREKLİLİKLER
4.3 PLANLAMA 4.3.2 YASAL VE DİĞER GEREKLİLİKLER KURULUŞ, FAALİYET, ÜRÜN VE HİZMETLERİNİN ÇEVRESEL UNSURLARI İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELERİ VE KURULUŞUN BELİRLEDİĞİ DİĞER GEREKLİLİKLERİ TANIMLAMAK VE BUNLARA ULAŞMAK İÇİN BİR PROSEDÜR OLUŞTURMALI VE SÜREKLİLİĞİNİ SAĞLAMALIDIR. TMC

42 4.3 PLANLAMA 4.3.3 AMAÇ VE HEDEFLER ÇEVRE AMAÇLARI ÇEVRE HEDEFLERİ TMC
‘’ ÇEVRE POLİTİKASINDAN DOĞAN ‘’ MÜMKÜN OLAN DURUMLARDA ÖLÇÜLEBİLİR KURULUŞUN ULAŞMAK İFADE EDİLEN, KURULUŞA VEYA BÖLÜMLERİNE İÇİN BELİRLEDİĞİ VE UYGULANABİLEN DETAYLI PERFORMANS UYGUN DURUMLARDA GEREKLİLİKLERİ OLUP ÇEVRESEL AMAÇLARA ÖLÇÜLEBİLİR OLARAK DAYANIR, BU AMAÇLARA ULAŞMAK İÇİN İFADE EDİLEN İHTİYAÇLARIN ORTAYA KONULMASI VE GENEL ÇEVRESEL KARŞILANMASIDIR. GAYRETLERDİR. ‘’ (ISO – 3.7) (ISO – 3.10) TMC

43 ÇEVRE POLİTİKASI, AMAÇ VE HEDEFLER
4.3 PLANLAMA 4.3.3 AMAÇ VE HEDEFLER ÇEVRE POLİTİKASI, AMAÇ VE HEDEFLER Amaç Amaç 2 Amaç 3 Doğal kaynak kullanımını azaltmak Hedef 2a Hedef 2b : ABC Hedef 2c Çevre Politikası Beyanları Doğal kaynakları Optimum kullanmak Amaç : 2 Doğal kaynak kullanımını azaltmak Firmasının yıllık su Kullanımını % 60 azaltmak TMC

44 4.3 PLANLAMA 4.3.3 AMAÇ VE HEDEFLER
‘’ Kuruluş, ilgili her fonksiyon ve seviye için yazılı amaç Ve hedeflerini oluşturmalı ve sürdürmelidir. Kuruluş amaçlarını belirlerken, * yasal ve diğer gereklilikleri; * önemli çevresel unsurlarını; * teknolojik seçeneklerini; * finansal, operasyonel ve iş gerekliliklerini; * ilgili tarafların görüşlerini dikkate almalıdır. Amaç ve hedefler kirliliği önleme taahhüdü de dahil çevre politikası ile uyumlu olmalıdır. (ISO – 4.3.3) TMC

45 4.3 PLANLAMA 4.3.3 AMAÇ VE HEDEFLER Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi
Amaçlar; * Çevrede önemli etki yaratabilecek potansiyele sahip alanlarda, * Riski yüksek, çevre ve kuruluş için sorumluluk getirecek alanlarda, * Kuruluşa finansal fayda sağlayacak faaliyetlerde, * Doğrudan / Dolaylı unsurları, anormal / normal operasyonları, Kapsayacak şekilde belirlenmelidir. TMC

46 sürekliliğin sağlanması prosesi
4.3 PLANLAMA 4.3.3 Amaç ve Hedefler Amaç ve Hedeflerin Tetkiki Amaç ve hedeflerin belirlenmesi, sürekliliğin sağlanması prosesi Dikkate alınacaklar: * Önemli unsurlar * Yasal ve diğer gereklilikler * Teknoloji * Finansal ve operasyonel * İlgili tarafların görüşleri Örn. Emisyon İyileştirme görülmesi İzleme ve Ölçüm Zaman TMC

47 4.3 PLANLAMA Ölçülebilir ve Ölçülemeyen Hedefler
Örn. ton CO₂ / ton ürün Aynı emisyon için birimler değişebilir. Örn. Konsantrasyon / yük Örn. yasal otoritelerle iletişimi geliştirmek. Amaç ve hedefler, uygulanabilirse ölçülebilir olmalıdır ! TMC

48 4.3.4 Çevre Yönetim Programı
4.3 PLANLAMA 4.3.4 Çevre Yönetim Programı ‘’ Kuruluş amaç ve hedeflerine ulaşmak için program (lar) oluşturmalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. Bu programda; a) Kuruluşun ilgili her fonksiyon ve seviyesinde, amaç ve hedeflere ulaşmak için sorumluluklar belirlenmeli b) yöntem ve zaman içerilmelidir. (ISO ) TMC

49 4.3.4 Çevre Yönetim Programı
4.3 PLANLAMA 4.3.4 Çevre Yönetim Programı Yeni gelişmeler, ürünler, hizmetler veya prosesler için (değişiklik önemli bir çevresel etki yaratıyorsa) çevre yönetim programı revize edilmelidir. TMC

50 4.3.4 ÇEVRE YÖNETİM PROGRAMI
4.3 PLANLAMA 4.3.4 ÇEVRE YÖNETİM PROGRAMI DETAYLI ÇEVRE YÖNETİM PROGRAMI AMAÇ SORUMLU MÜDÜR YÖNETİM ZAMAN ABC yıllık su Bakım Müdürü Yağ alma / 2002 –10/2002 Kullanımını % banyolarına bir 10/ton üretim sonraki düşürecek banyonun sularını aktarmak için tesisat döşemek TMC

51 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.1 YAPI VE SORUMLULUK
• Görev, sorumluluk ve yetkiler tanımlanmalı, dökümante edilmeli ve iletilmelidir. • ÇYS’nin uygulanması ve kontrolü için kaynaklar sağlanmalıdır. İnsan kaynağı, Uzmanlık becerisi, Teknolojik kaynaklar, Finansal kaynaklar.. TMC

52 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.1 Yapı ve Sorumluluk Üst Yönetim,
ÇYS’nin standardın gerekliliklerine göre kurulması, uygulanması ve sürdürülmesini temin etmek, Gözden geçirme ve ÇYS’nin iyileştirilmesi için ÇYS performansını üst yönetime raporlamak amacıyla yönetim temsilcisi / temsilcileri atamalıdır. TMC

53 4.4.2 Eğitim, Bilinç ve Yeterlilik
4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.2 Eğitim, Bilinç ve Yeterlilik Eğitim ihtiyaçlarını belirlemeli, Çevrede önemli etki yaratabilecek işlerde çalışanlar uygun eğitimleri almalıdır. Önemli etkilere neden olabilecek görevlere çalışan personel, uygun öğrenim, eğitim ve / veya deneyim temel alınarak yetkin olmalıdır. TMC

54 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.2 Eğitim, Bilinç ve Yeterlilik
Çalışanlar ; İşlerinin önemli çevresel etkilerini, Çevre yönetim sisteminin gerekliliklerine uygunluğa ulaşmada onların görev ve sorumluluklarını, Belirlenen işletme prosedürlerinden sapmanın olası sonuçlarını, kavrayacak şekilde eğitilmeli ve bilinçlendirilmelidir. TMC

55 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.3 İLETİŞİM
Kuruluş, çevresel unsurları ve ÇYS konusunda; Kuruluşun çeşitli kademe ve görevleri arasında iç iletişim İlgili taraflardan gelen belgelerin kabulü ve yanıtlanması İçin prosedürü oluşturmalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. TMC

56 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME DIŞ İLETİŞİM
‘’... Önemli çevresel unsurları hakkında dış iletişim proseslerini dikkate alarak kararını kayıt altına almalıdır’’ EMAS, Kuruluşun halka açık ayrıntılı bir çevre raporu hazırlamasını ister. Iso 14001’de halka açık bir beyan zorunluluğu yoktur.! TMC

57 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.3 İletişim Dış İletişim
Yasal Otoriteler Komşular Acil Durum Dış İletişim için posedür Organizasyonları * kabul * kayıt altına alma Finans * yanıt verme Kuruluşları Gönüllü Müşteriler Kuruluşlar Basın TMC

58 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.3 İletişim Dış İletişim
İki taraflı etkin iletişim var mı? Geri besleme, sistemi geliştirmek için kullanılıyor mu? Negatif konular ÇYS içerisinde adresleniyor mu? Acil durumları önlemek ve etkisini azaltmak için iletişim var mı? TMC

59 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.4 ÇYS Dokümantasyonu
Etkin dokümantasyon, planlanan düzenlemelerin ; kontrolünü, tutarlılığını, sürekliliğini Sağlar. TMC

60 Doküman Sisteminde Hiyerarşi
4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.4 ÇYS Dokümantasyonu Doküman Sisteminde Hiyerarşi Yol gösteren doküman ÇYS elementleri ve bunlar 1. arasındaki ilişkiler Sistem prosedürleri Alanların, departmanların vb. 2. günlük faaliyetlerinin tanımı Operasyonel prosedürler Teknik operasyonların özel Ve teknik talimatlar 3. koşullarının tariflenmesi Veri ve kayıtlar 4. İzleme verileri vb. TMC

61 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME Entegre Sistem Prosedürleri
4.4.4 ÇYS DOKÜMANTASYONU Entegre Sistem Prosedürleri Mevcut KYS ve İSİG Sistem dokümanları ÇYS’yi içerecek şekilde Geliştirilebilir ÇYS * Satınalma * Doküman Kontrolü * Tedarikçi değerlendirme ve onay KYS İSİG * Kalibrasyon vb. TMC

62 Kuruluşun büyüklüğü ve karmaşıklığı
4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.4 ÇYS DOKÜMANTASYONU Ne kadar dokümantasyon? Yasal gerekliliklerle Yasal ve Şirket gereklilikleri ilgili dokümanlar üzerine kurulu kapsamlı, detaylı dokümantasyon Büyüklüğü nedeniyle sınırlı Şirket ve sınırlı yasal dokümantasyon gerekliliklerle ilgili ihtiyacı dokümantasyon Kuruluşun büyüklüğü ve karmaşıklığı Muhtemel Çevresl Etkiler TMC

63 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME * Doğru Bilgi : 4.4.5 Doküman Kontrolü
* doğru yerde mi ? * doğru zamanda mı ? * güncel mi ? * Periyodik gözden geçirme, * Yürürlükten kalkan dokümanlar kullanımdan kaldırılmış mı? * Oluşturma ve güncelleme sorumlulukları.. TMC

64 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.6 OPERASYONEL KONTROL
Önemli unsurlarla ilgili işlemler / faaliyetler tanımlanmalıdır. Olmamaları politika, hedef ve amaçlardan sapmaya neden olabilecek durumlar için dokümante prosedürler oluşturulmalı, İşletme kriterleri tanımlanmalı, Kuruluş tarafından kullanılan mal ve hizmetlerin önemli çevresel unsurları ile ilgili prosedürler oluşturulmalı / sürekliliği sağlanmalı TMC

65 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.6 Operasyonel Kontrol
Personel Malzeme Ekipman Bilgi * Tanımlanmış * Tanımlanmış * Tanımlanmış * İçeriği yeterli * Yetkin * Doğru tip * Uygun tip * Güncel * Eğitimli * Doğru durumda * Yeterlilik * Uygun * Doğru Davranış * Mevcut * Durum durumda * Mevcut * Mevcut * İletilmiş Mevcut * Tanımlı * Çevre Koşulları Uygun TMC

66 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME Kazaların Çevresel Sonuçları
Acil durum planlarının çoğu yangın ve patlama sonucu İş sağlığı ve iş güvenliği konularını kapsar. Çevresel sonuçlarını kapsıyor mu? * Atmosfere gaz ve partikül kaçağı, * Sıvıların toprak ve suya karışması, * Yangın ve patlama sonucu çevresel zarar. TMC

67 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.7 Acil Durumlara Hazırlık ve Önlem
Kaza ve Planı tatbikat sonrası gözden Eğitim geçirme ve Gözden Geçir Uygula İletişim güncelleme Önleyici tedbirler Kontrol Kontroller Et * Tatbikatlar * Boşaltma tatbikatları * Acil durum servisleri ve yasal otoritelerden geri besleme TMC

68 4.4 UYGULAMA VE İŞLETME 4.4.7 Acil Durumlara Hazırlık ve Önlem
* Potansiyel kazalar ve acil durumlar ile bunlara gösterilecek tepkileri tanımlamak, * Bu durumlarda doğacak çevresel etkileri önlemek ve azaltmak, İçin prosedürler oluşturulmalıdır. * Bu prosedürleri periyodik olarak test etmelidir. * Kaza ve acil durum sonrasında gözden geçirmeli, gerekirse güncellemelidir. TMC

69 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.1 İzleme ve Ölçüm ‘’...çevre üzerinde önemli etkisi olabilecek operasyon ve faaliyetlerinin Anahtar özelliklerini düzenli olarak izlemek ve ölçmek için dokümante Prosedür oluşturulmalı ...’’ ‘’....bu, kuruluşun çevresl amaç ve hedeflerine uygunluğunu da içerir’’... TMC

70 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.1 İzleme ve Ölçüm ‘’ Kuruluş, ilgili çevre yasa ve yönetmeliklerine uygunluğunu periyodik olarak değerlendirmek için dokümante bir prosedür oluşturmalı ve sürekliliğini sağlamalıdır’’ TMC

71 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.1 İzleme ve Ölçüm * İzleme ekipmanları kalibre edilmeli ve sürekliliği Sağlanmalı. * Kalibrasyon kayıtları saklanmalı. TMC

72 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.2 Uygunsuzluk, Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Uygunsuzluğu ele almak ve araştırmak, Etkiyi azaltmak için faaliyetlerde bulunmak, Düzeltici ve Önleyici faaliyeti başlatmak, bitirmek için sorumluluk ve Yetkileri tanımlayan prosedür oluşturmalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. TMC

73 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.2 Uygunsuzluk, Düzeltici ve Önleyici Faaliyet ‘’...düzeltici ve önleyici faaliyet problemin boyutuna ve çevresel etkinin boyutuna ve çevresel etkinin boyutuna bağlı olmalıdır.’’ Kuruluş, düzeltici ve önleyici faaliyet sonucu dokümante prosedürlerde yapılan değişiklikleri uygulamalı ve kayıt etmelidir. TMC

74 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.2 Uygunsuzluk, Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Uygunsuzluğun Boyutu ÇYS uygunsuzluk prosedürünün uygulanabileceği nokta Örn. Soruşturma ve mahkeme kararı Örn. Muayene kayıtları, Hata hemen düzeldi. SINIRLI ETKİ ÇEVRESEL FELAKET TMC

75 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.3 Kayıtlar Çevre Kayıtlarının, * belirlenmesi, * saklanması, * elden çıkarılması İçin prosedür oluşturtmalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. Kayıtlar, eğitim kayıtları ile tetkik ve gözden geçirme sonuçlarını içermelidir. TMC

76 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.3 Kayıtlar Kayıtlar ; * okunaklı, * tanımlı, * ilgili faaliyet, ürün ve hizmetin izlenebilmesine elverişli, * kolayca bulunabilir, * zarara, bozulmaya, kaybolmaya karşı korunaklı olmalıdır * Saklama süreleri belirlenmeli ve kayıt edilmelidir. TMC

77 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.4 ÇYS Tetkiki Kuruluş, a) ÇYS’nin Standardın gerekliliklerine de dahil planlanan düzenlemelere uyup uymadığının; gereği gibi uygulanıp, sürdürüldüğünün saptanması Tetkik sonuçları hakkında yönetime bilgi sağlanması, amacıyla periyodik ÇYS tetkikleri yapılması için prosedür ve program oluşturulmalıdır. TMC

78 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.4 ÇYS Tetkiki Tetkik Prosedürü Yetki ve * Yöntem Sorumluluklar * Planlama * Hazırlık Tetkikçi eğitimi ve seçimi * Tetkikin gerçekleştirilmesi * Raporlama ve takip Kapsamı * Tetkik sonuçlarının üst yönetime aktarılması, Sıklığı * Kayıtlar, TMC

79 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
4.5.4 ÇYS Tetkiki Tetkik planı ve programı aşağıdakileri yansıtmalıdır : * Faaliyetin çevresel önemi, * Daha önceki tetkiklerin sonuçları. TMC

80 4.6 Yönetimin Gözden Geçirmesi
Buradasınız! Planla Gözden Geçir Politika Uygula Kontrol Et TMC

81 4.6 Yönetimin Gözden Geçirmesi
Prosedür aşağıdakileri içerecektir : * gözden geçirme sıklığı, * sorumluklar, * metodlar, * Gözden geçirme çıktılarının kuruluş içine ve ilgili taraflara iletilme şekilleri.. TMC

82 4.6 Yönetimin Gözden Geçirmesi
Tipik Bir Çerçeve Önceki gözden geçirme faaliyetleri ve sonuçları, Mevcut çevre politikasına uygunluk, Yapı, kaynaklar, iletişim ve eğitimin uygunluğu, Amaç ve hedeflere, yönetim programına ve diğer yönetim sistemlerine uygunluk, Yukarıda bahsedilenlerin ışığında kısa, orta ve uzun vadede taahhütler, kaynaklar ve programlardaki durum. TMC

83 BELGELENDİRME Ön Tetkik, Belgelendirme Tetkiki, TMC

84 BELGELENDİRME Belgelendirme Kuruluşu İçin ;
* Belgelendirme tetkikinde gerek duyulan daha detaylı gözden geçirmeler için planlama / kaynak ayırmak, * Müşteriye belgelendirme tetkik işleminde yardımcı olmak amacıyla bilgi vermek * Müşterinin fabrikası ve prosesi hakkında bilgi toplamak. TMC

85 BELGELENDİRME Ön Tetkik Sırasında ;
* Sistem standardın gerektirdiği gibi çevresel gözden geçirme üzerine kurulmuş mu ? * İlgili faaliyetler için uygun çevre izinleri var mı ? * Sistem, yasal gerekliliklere uyum ve çevresel performansın sürekli gelişimi ile ilgili amaçlara ulaşmak için planlanmış mı ? TMC

86 BELGELENDİRME Ön Tetkik Sırasında ;
ÇYS uygulamaları, belgelendirme tetkikine hazırlık için yeterli mi ? İç tetkik standardın ilgili maddesinin gerekliliklerine uygun mu ve belgelendirme tetkikini yapmak için kullanılabilir mi? Belgelendirme tetkikini yapmak için yeterli bilgi var mı? TMC

87 BELGELENDİRME Belgelendirme Tetkikinin Amacı
* ÇYS’nin standardın tüm maddelerine uygunluğunu onaylamak, * ÇYS’nin yasal mevzuata uygunluk ve çevresel performansın sürekli gelişimi prensibine göre planlandığını ve buna ulaşıldığını saptamak. * Kuruluşun kendi politika ve prosedürlerine uygun hareket ettiğini onaylamak. TMC

88 BELGELENDİRME Belgelendirme Tetkiki Sırasında
* Çevresel unsur ve etkilerin tanımlanması ve değerlendirilmesi, * Amaç ve hedefler, * Performans izleme, ölçümleme, raporlama ve bunların ışığında amaç ve hedeflerin gözden geçirilmesi * Raporların / standardın gerektirdiği beyanların gözden geçirilmesi TMC

89 BELGELENDİRME Belgelendirme Tetkiki Sırasında ;
* ÇYS’nin verimliliğinin tetkikler ve gözden geçirme faaliyetleri ile güvence altına alınmış olması, * Çevre politikasından kaynaklanan yönetimin sorumluluğu, * Yasal gerekliliklerden örnekleme yaparak sistem elementlerinin çalışmasının gözden geçirilmesi TMC

90 TEŞEKKÜRLER !! THE END.. GÖNÜL BATMAZ TMC