ETİK Davranış ve karakterle ilgili olarak neyin doğru ve iyi olduğunu araştıran sistematik bir çalışmadır ve ’’Ne yapmalıyız?’’,’’Bunu niçin yapmalıyız?’’

... konulu sunumlar: "ETİK Davranış ve karakterle ilgili olarak neyin doğru ve iyi olduğunu araştıran sistematik bir çalışmadır ve ’’Ne yapmalıyız?’’,’’Bunu niçin yapmalıyız?’’"— Sunum transkripti:

1 ETİK Davranış ve karakterle ilgili olarak neyin doğru ve iyi olduğunu araştıran sistematik bir çalışmadır ve ’’Ne yapmalıyız?’’,’’Bunu niçin yapmalıyız?’’ sorularının cevabını araştırır.

2 ETİK Sadece ne yapmamız gerektiği ile ilgili uygun bir karar vermemizle değil, aynı zamanda verdiğimiz kararın doğruluğunu kanıtlamamızla da ilgilenir. Başka bir deyişle Etik, ahlaki seçimlerimiz için iyi gerekçeler sağlamaya çalışır.

3 ECZACILIK ETİĞİ Eczacılık mesleğinin uygulanması sırasında ortaya çıkan değer sorunlarının tartışıldığı, açıklığa kavuşturulduğu, çözüm yollarının bulunmaya çalışıldığı bir etkinliktir.

4 MORAL ETİK AHLAK

5 DEONTOLOJİ ‘’Ne yapmalı’’ yada ‘’Ne yapmamalı’’ sorularına toplumun belirlediği ve yaptırımlarla donattığı kuralların bilgisidir. Deontoloji, olanı olduğu gibi tanıtan yükümlülükler bilgisidir. Etik ise olması gerekeni savunur.

6 ETİK DEĞERLENDİRMELER
Üç özelliğine göre ayırt edilirler.Bu değerlendirmeler 1. Nihaidir (en son değerlendirmelerdir) 2.Evrensellik taşırlar 3. Herkesin iyiliğini desteklerler

7 NE ZAMAN ETİK KARAR GEREKİR?
Etik ilkeler hakkında bilgi sahibi olmayan sağlık çalışanları içinde bulunduğu durumun etikle ilgili olup olmadığını ayırt edebilirler. Eğer içinde bulunulan durumda; 1.Birden fazla çözüm olduğunda 2.Kesin bir “en iyi” çözüm yoksa 3.Başkalarının sağlığına ya da hakkına direkt müdahale söz konusu ise içinde bulunulan durum etik bir kararı gerektiriyor demektir.

8 İçinde bulunulan durumla ilgili olarak verilen kararın etik sorun oluşturup oluşturmadığını anlamak için şu soruların yanıtlanması yeterli olacaktır.Bu durum 1.Haksızlık mı? Kime? 2.Verilmiş bir sözü bozar mı? 3.Zararlı olabilir mi? Kime? 4.Var olan yada gelecekteki ilişkileri tehdit eder mi? 5.Birilerinin hakları tehlikeye girer mi? 6. Saygısızlık mı? Kime karşı? 7.Hasta açısından düşünülecek olursa bu hastaya yarar sağlar mı? Eğer bu sorulara verilen yanıtlar çoğunlukla “Evet” ise etik bir sorun söz konusu demektir.

9 ETİK İLKELER - Özerkliğe saygı, - Zarar vermeme,
- Yararlılık Sadakat, - Kötü davranmama, - Özgürlük, - Aydınlatılmış onam, - Doğruluk, - Gizlilik, Sözünde durma, - Gerçeği söyleme, - Sır saklama - Eşitlik, Adalet

10 ECZACILAR İÇİN ETİK KURALLAR
Bir eczacı hastaların sağlığından ve güvenliğinden sorumlu olmalı ve mesleki bilgilerini hastalara saygı sınırları içerisinde iletmelidir. Bir eczacı, hastanın yararının ve kanunların gerektirdiği durumlar hariç, mesleki kayıtların gizlilik ve kişisellik özelliklerine her zaman saygılı olmalıdır. Eczacı, her hastanın kişiliğine ve itibarına saygılıdır. Bir eczacı sunduğu hizmet karşılığında hakkı olan, ancak kabul edilebilir bir ücret almalıdır. Bir eczacının görevi, kanunları bilmek ve mesleğinin saygınlığını korumak olmalıdır. Ayrıca bir eczacı, meslek etiğine uymalı ve meslek saygınlığını tehlikeye düşürebilecek hiçbir aktiviteye katılmamalıdır. Bir eczacı, meslektaşlarının ve diğer tüm sağlık elemanlarının değer ve becerilerine saygılı olmalıdır. Bir eczacı, bilerek hiçbir zaman hastalarına zarar verebilecek yada kanun tarafından öngörülmüş standartlara uymayan ilaçlar hazırlamamalı, standartlar dışında yardımcı madde, ilaç ve tıbbi malzeme kullanmamalıdır. Bir eczacı, hastaların doğru ve tam bilgi almalarını sağlamalı ve onları sunulan hizmetlerin maliyeti, değeri vb. konularda aldatmaktan kaçınmalıdır.Ayrıca kaynakların dağılımı konusunda adil davranmalıdır.

11 ECZACILIKTA SIKLIKLA KARŞILAŞILAN ETİK SORUNLAR
Şüpheli durumlar için ilaç bilgisi sağlama Miyadı dolmak üzere olan ilaçların dağıtımı Endikasyonları onaylanmamış yada kanıtlanmamış ilaçların kullanımı Ürün seçimi Eczacı-Endüstri ilişkisi Hastaları teşhis konusunda bilgilendirme veya açıklama yapma Bir AIDS hastasının veya intihara teşebbüs etmiş bir hastanın gizliliğini koruma Eczacının kendi değer yargılarına ters düşen bir durumda eczanesinde bununla ilgili ilaç bulundurmaması

12 ETİK İKİLEM Etik davranışların ve ilkeleri uygulanması sırasında, herhangi bir anlaşmazlığın olduğu durumlarda ortaya çıkarlar. Belli bir doğru yada yanlış cevabın bulunmadığı veya birden çok doğru çözümün bulunabildiği durumlarda ortaya çıkarlar.

13 ECZACILARIN SIKLIKLA KARŞILAŞTIĞI ETİK İKİLEMLER
Doktor tarafından yazılmış, ancak zararlı olabilecek bir reçeteyi hazırlamak Zararlı olmadığı halde yararlı da olmayacak bir ilacın bulunduğu reçeteyi hazırlamak Hasta teşhis konusunda bilgilendirilmemişse, hastayı bu konuda bilgilendirmek Bir doktorun ricası üzerine, hastadan bilgi gizlemek Dini yada ahlaki inançlara ters düşen ilaçları bulundurmak yada bunları hazırlamak Şüpheli yada başlangıç suistimali durumlarında alışkanlık yapıcı ilaçları vermek

14 ETİK KARAR VERME SÜRECİ
1.Problemin saptanması ve olayla ilgili tüm gerçeklerin tanımlanması 2.İçinde bulunulan durumun tüm gerçeklerinin bir araya getirilmesi 3.Durum içinde rol alan değerlerin tanımlanması ve çatışma içinde ortaya çıkarılması 4.Çatışmayı çözümlemek için olanaklı çözümler önerilmesi, “ne yapmalıyım” sorusuna yanıt aranması 5.Seçeneklerin tanımlanması, önem sırasına göre önceliklerinin belirlenmesi ve başkalarından alınabilecek öneriler varsa onların değerlendirilmesi 6.Seçeneklerin elenmesi ve seçilenlerin doğruluğunun kanıtlanması, ayrıca olası eleştirilere yanıt bulunması “Ne yapmalıyım, Bunun niçin yapmalıyım” sorusunun yanıtlanması 7.Sonuçların değerlendirilmesi

15 YARARLANILAN KAYNAKLAR
Eczane Eczacılığı ve Etik, Gülbin ÖZÇELİKAY, G.Hale ÖZCÖMERT, Sevgi ŞAR, Eriş ASİL, Turkiye Klinikleri J Med Ethics 1997;5(1):6-9. Ayşegül Demirhan Erdemir,Tıpta Etik ve Deontoloji, Nobel Tip Kitabevi,2011. Ayşegül Demirhan Erdemir, Tıp Etiğinde Esaslar, Tercih Kitapevi, 2016. Erdem AYDIN ,Tıp Etiği, Güneş Yayınevi, 1999.