PARAFİSKALİTE VE PARAFİSKAL YÜKÜMLÜLÜKLER-II Prof. Dr. Kâmil TÜĞEN

... konulu sunumlar: "PARAFİSKALİTE VE PARAFİSKAL YÜKÜMLÜLÜKLER-II Prof. Dr. Kâmil TÜĞEN"— Sunum transkripti:

1 PARAFİSKALİTE VE PARAFİSKAL YÜKÜMLÜLÜKLER-II Prof. Dr. Kâmil TÜĞEN

2 SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI VE TÜRKİYE’DE PARAFİSKAL KURUMLAR

3 TÜRKİYE’DE PARAFİSKAL KURUMLARIN GELİŞİMİ-I
Osmanlı İmparatorluğu’nda; -Aile içi yardımlaşmalar -Dinsel yardımlar * Hayır kurumları, vakıflar (Darülaceze, Kızılay vs.) * Kaynakları ise zekat, fitre, sadaka ve bağış -Meslek Kuruluşları (loncalar) * Üyelerinden alınan paralar ile yoksullaşan ve hasta üyelerine yardım

4 TÜRKİYE’DE PARAFİSKAL KURUMLARIN GELİŞİMİ-II
1866’da Askeri Personel Sandığı (ilk resmi sgk) 1881’de Memurlara Yönelik Mülki İdare Sandığı kurulmuştur. Bu iki sandık 1909 yılında “Askeri ve Mülki Memurlar Sandığı” adı altında birleştirilmiştir. Bunlar dışında da çeşitli yıllarda bazı sandıklar kurulmuştur. (Örneğin; 1917 Şirket’i Hayriye Tekaüt Sandığı) 1921 yılında Amele Birliği kurulmuştur (Zonguldak ve Ereğli bölgesindeki maden işçileri kurmuştur)

5 TÜRKİYE’DE PARAFİSKAL KURUMLARIN GELİŞİMİ-III
Türkiye Cumhuriyeti Döneminde; -İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde şekillenmiştir. -Emekli Sandığı 1949 yılında 5434 sayılı kanun, -Sosyal Sigortalar Kurumu 1965 yılında 506 sayılı kanun -Bağ-Kur 1971 yılında 1479 sayılı kanunla kurulmuştur.

6 TÜRKİYE’DE PARAFİSKAL KURUMLARIN GELİŞİMİ-IV
Temel Sosyal Parafiskal Kurumlar Sosyal Güvenlik Kurumu (SSK, Emekli Sandığı, Bağ-Kur) Türkiye İş Kurumu Tamamlayıcı Sosyal Parafiskal Kurumlar OYAK, Kefalet Sandığı Amele Birliği İlksan

7 Emekli Sandığı -İkinci Dünya Savaşı’na kadar, yaklaşık 20’yi bulan emekli sandıkları kurulmuştur. -1949 yılında 5434 sayılı kanun ile Emekli Sandığı bir KİT olarak kurulmuştur tarihinden itibaren “Emeklilik İşlemlerini” yürütmeye başlamıştır. -Başlangıçta sadece memurlar sandığın kapsamında iken, daha sonra çeşitli kanunlarla belediye başkanı, il daimi encümeni üyesi, milletvekili, askeri okul öğrencileri ve çeşitli kuruluşlarda sözleşmeli çalışanlar gibi birçok kişi kapsama dahil edilmiştir

8 Emekli Sandığı’nın Görevleri
-Emeklilik aylığı, -Sağlık hizmetleri, -İştirakçilerin dul ve yetimlerine aylık bağlanması, -İştirakçilere maluliyet aylığı verilmesi, -İstiklal Madalyası sahiplerine şeref aylığı ödenmesi, -Vatani Hizmet Tertibinden aylık ödenmesi -Muhtaç durumdaki yaşlılara aylık bağlanması.

9 Emekli Sandığı’nın Gelirleri-I
Kanuni Gelirler İştirakçi Kesenekleri Aylık Kesenek: aylık tutarları üzerinden %16 oranında Giriş Keseneği: ilk aylıklarının %25’i Artış Keseneği: Emekliliğe esas aylık veya ücretleri yükselme suretiyle artanların ilk aya ait artış farkıdır. Fiili ve İtibari Hizmet Zammı Keseneği: Fiili ve hizmet karşılığı eklenecek sürelere ait hak ediş toplamının %10’unun yarısıdır.

10 Emekli Sandığı’nın Gelirleri-II
Kurum Karşılıkları Aylık Kesenek Karşılığı: İştirakçilerden alınan keseneklere karşılık olarak çalıştıkları kurumlardan her ay %20. Ek Karşılıklar: Vazife malullüğü aylıkları ile vazife nedeniyle ölenlerin hak sahiplerine bağlanacak dul ve yetim aylıkları için her yıl kurum bütçelerinden aylık ve ücret bölümlerindeki ödeneklerin %4’ü ek olarak karşılık verilmektedir. Yönetim Giderlerine Katılma Payı: Kurumlar, sandığın yönetim giderlerine o yıl ödedikleri kurum karşılıkları oranında katılmaktadır. Fiili ve İtibari Hizmet Zammı Karşılığı: Fiili ve hizmet karşılığı eklenecek sürelere ait hak ediş toplamı üzerinden alınan kesenek ve karşılıklardır. Öğrenci Keseneği: Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda Silahlı Kuvvetler hesabına okuyan öğrenciler adına ödenecek keseneklerdir.

11 Emekli Sandığı’nın Gelirleri-III
Yatırım Gelirleri i. Menkul Kıymetler   Deniz Bank Deniz Nakliyat T.A.Ş., Emek İnşaat ve İşletme A.Ş., Eskişehir Çimento A.Ş gibi toplam sekiz kuruluşta iştiraki bulunmaktaydı. Sandığın tüm iştirakleri özelleştirilmek için Özelleştirme İdaresi Başkanlığına devredilmiştir. ii. Gayrimenkuller Emekli Sandığı’nın mal varlığının en çok %40’ı gayrimenkullere yatırılabilmektedir. Diğer Gelirler Disiplin para cezaları, sandık gelirlerinin işletilmesinden sağlanan gelirler vs.

12 Emekli Sandığı’nın Giderleri
Sandığın giderlerinin önemli bir bölümünü emekli, adi malullük, vazife ve harp malullüğü aylıkları, evlenme ikramiyeleri, toplam ödemeler ve kesenek iadeleri oluşturmaktadır. Bu görevler için yapılan ödemeler sandık gelirlerinin karşılık gösterildiği ve ana hizmeti teşkil eden görev gelirleri ile karşılanması gereken harcamalarıdır. Hazine ve kurumlar adına yapılan giderler: emeklilik ikramiyeleri, ölüm yardımları, sosyal yardım zamları, vatani hizmet aylıkları, makam ve yüksek hakimlik tazminatları, yaşlı ve sakat aylıklarından diğer sosyal güvenlik kurumlarınca ödenmesi gereken hisseler.

13 Emekli Sandığı’nın Gelir-Gider Dengesi (Bin TL)

14 Sosyal Sigortalar Kurumu 1. 3
Sosyal Sigortalar Kurumu tarih ve 506 sayılı “Sosyal Sigortalar Kanunu”yla dağınık halde bulunan Sosyal Sigortalar Kanunları günün koşullarına göre yeniden gözden geçirilerek tek metin haline getirilmiş ve Sosyal Sigortalar Kurumu oluşturulmuştur

15 SSK’nın Amacı ve Faaliyetleri
Amacı Bir hizmet sözleşmesine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılan sigortalıları çalışma yaşamının çeşitli risklerine karşı sigorta etmek suretiyle sosyal güvenliklerini sağlamaktır. Faaliyetleri İş Kazaları, Meslek Hastalıkları, Hastalık, Analık, Malullük, Yaşlılık ve Ölüm

16 SSK’nın Gelir ve Giderleri
Gelirleri Prim gelirleri Cezalar, Bakanlık tarafından kuruma verilmesi uygun görülecek paralar, Bağışlar, Menkul ile gayrimenkul gelirleri Genel bütçeden yapılan yardımlar. Giderleri Emekli aylıkları, Sosyal yardım zammı ödemeleri, Sağlık giderleri ve Genel yönetim giderleri.

17 SSK’nın Mali Durumu (Bin TL)

18 Bağ-Kur Esnaf, sanatkârlar ve diğer bağımsız çalışanların bazı sosyal sigorta kollarından yararlanmalarını sağlayan bir kamu kurumudur. Bağımsız çalışanların da memur ve işçilerle benzer haklardan yararlanabilmesi amacıyla 2 Eylül 1971 tarihinde 1479 sayılı kanun kabul edilmiştir.

19 Bağ-Kur’un Gelir ve Giderleri
Gelirleri -Sigortalı sayılanların ödeyecekleri primler, -Bağış ve vasiyetler, -Taşınır ve taşınmaz mallarından sağlanan gelirler, -Genel bütçeden yapılacak yardımlar, -Kurum iştirak ve kuruluşlarının gelirleri, vs. Giderleri -Genel yönetim giderleri -Sigortalılar için yapılan gider

20 Bağ-Kur’un Gelir-Gider Dengesi (Bin TL.)

21 ORDU YARDIMLAŞMA KURUMU (OYAK)-I
1961 tarih ve 205 sayılı Kanuna göre Milli Savunma Bakanlığı’na bağlıdır. Türk Silahlı Kuvvetleri’ne mensuplarına yöneliktir. Üyeler kuruma prim ya da aidat ödemektedirler. Aidatlar daimi üyeler için maaşın %10’u, geçici üyeler (yedek subaylar) için ise %5’i olarak hesaplanmaktadır.

22 ORDU YARDIMLAŞMA KURUMU (OYAK)-II
Üyelerine Emekli Sandığı’nca sağlanan sosyal güvencelere ek olarak; Emeklilik, Maluliyet, Ölüm yardımı, Düşük faizli konut kredisi Emekli maaşı sistemine giren sürekli üyelerine üçer aylık dönemler halinde emekli maaşı ve ölüm yardımı Geçici üyelere ise aidat ödediği sürece maluliyet ve ölüm yardımı yapılmaktadır.

23 Oyak’ın Başlıca Gelir Kaynakları
Oyak’ın başlıca gelirleri; Sürekliliği olan askeri ve sivil personelden her ay kesilecek %10'lar, Yedek subaylardan her ay kesilecek %5'ler, Kurumun mevcutlarının işletilmesinden elde edilecek gelirler, Bağışlar, Konut Ön Biriktirim Fonu’ndan yararlanmak isteyen üyelerden her ay kesilecek %10 ek aidat, Otomotiv, çimento, finans, gıda ve hizmet sektörlerinde toplam 26 iştirakten.

24 KEFALET SANDIĞI Sandık, Maliye Bakanlığı’na bağlı olup, bakanlık memurlarından seçilecek üç kişilik bir kurul tarafından yönetilmektedir. Kefalet Sandığı aidatları, giriş aidatı ve aylık aidat şeklinde alınır. Giriş aidatı, kefalete bağlı görevde bulunanların tam olarak aldıkları ilk maaş veya ücretin yarısı olup beş eşit taksitte alınmaktadır. Aylık aidat ise maaş ve ücretin %2’sidir. Sandığın aidatlar dışında, sandık sermayesinin işletilmesinden elde edilen gelirleri, bağış gelirleri ve para cezalarından elde ettiği gelirleri de bulunmaktadır. Kefalet Sandığı sermayesi her türlü vergi ve resimden muaftır.

25 AMELE BİRLİĞİ Zonguldak ve Ereğli Bölgesinde çalışan maden işçilerine yönelik olarak işçilerin iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık tehlikelerine karşı kurulmuştur. Prim oranı %3 olup, zorunlu üyeler için yarısı işveren yarısı da işçi tarafından, gönüllü üyeler için ise tamamı işçi tarafından ödenmektedir. Kurumun başlıca gelir kaynakları; üyelerden kesilen primler, fon gelirleri, devletin yapacağı yardımlar bağışlardan oluşmaktadır. Kurumun üyelerine sağladığı hizmetler ise, geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi, öğrenim, cenaze ve iş kazası yardımı yapılması, konut edindirme ve konut onarım kredisi verilmesi olarak belirtilebilir.

26 İLKSAN İlkokul öğretmenleri sağlık ve sosyal yardım sandığı
1943 yılında 4357 sayılı kanun ile Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak kurulmuştur. Sandığın en önemli gelir kaynağı üyelerden her ay kesilecek aidatlardır. Yardımlar, bağışlar, sandık gelirlerinin nemalandırılmasından elde edilen gelirler kurumun gelirleridir. Sandık üyesiyken emekliye ayrılanlardan en az 120 ay aidat ödemiş olan üyelere emekli yardımı ödemesi yapılır. Kurumun sağladığı hizmetler: Evlenme yardımları Doğum yardımı Doğal afet yardımı Ölüm yardımı

27 TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞ-KUR)
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı bir kuruluş olan Türkiye İş Kurumu,   tarihli 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu (TİKK) ile kurulmuştur. Kuruluş amacı; istihdamın korunmasına, geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına ve işsizliğin önlenmesine yardımcı olacak faaliyetlerde bulunmak ve işsizlik sigortası hizmetlerini yürütmektir.

28 Kurumun Görevleri Ulusal istihdam politikasının oluşturulmasına ve işsizliğin önlenmesine yönelik faaliyetlerde bulunmak, İşsizlik sigortası işlemlerini yürütmek, İşgücü arz ve talebinin belirlenmesine yönelik işgücü ihtiyaç analizlerini yapmak ve yaptırmak, Mesleki eğitim ve işgücü uyum programları geliştirmek ve uygulamak,  vs.

29 Kurumun Başlıca Giderleri
İşsizlik Sigortası Fonu uygulaması ile ilgili sigortalı işsizlere verilen ödenekler, Hastalık ve analık sigortası primleri, İşsizlik sigortası hizmetlerinin yerine getirilmesine yönelik bina kiralanması, hizmet satın alınması vs.

30 TÜRKİYE’DE SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNDE YAŞANAN SORUNLAR VE SİSTEMİN MALİ AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

31 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-I
1. Kapsam Darlığı 2009 yılı eylül ayı sonu itibariyle sigorta programları tarafından kapsanan nüfus toplamı milyon kişi olup, toplam nüfus (71 milyon kişi) dikkate alındığında ülke nüfusunun yaklaşık %81’inin sigortalı olduğu ortaya çıkmaktadır yılında sigorta kapsamına alınan nüfus 62 milyon kişidir. Ülke nüfusunun % 83,7’si sigorta kapsamındadır. 2.Devlet Katkısının Yetersizliği Devletin sisteme uygulamada herhangi bir katkısı bulunmamakta, bütün yük işçi ve işveren üzerinde kalmaktadır. Devletin katkısı kuruluş giderlerini karşılamak ve işlemleri (Günümüzde devletin sigorta ve işverenler tarafından ödenen toplam primin ¼’ü prim ödeme uygulamasına başlanmıştır)

32 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-II
Prim Tahsilatının Yetersizliği Prim affı uygulamalarına gidilmiştir. Prim oranlarının yüksek olmasıdır. Primlerin yüksekliği çalışanları ve işverenleri sigortasız olmaya veya prim ödememeye teşvik etmektedir.

33 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-III
4. Kayıtdışı Uygulamalar Kayıtdışı istihdam, çalışanların ilgili kamu ve kuruluşlarına hiç bildirilmemesi ya da gün ve/veya ücret olarak eksik bildirilmesi, Kayıtdışında kalan eksik prim ödemelerinin büyüklüğüne bağlı olarak sosyal güvenlik açıkları hacim olarak genişlemektedir.

34 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-IV
5. Erken Emeklilik Erken yaşta emeklilik bu kurumların giderlerini artırıcı, gelirlerini ise azaltıcı bir etki yaratmaktadır. Sosyal güvenlik kurumlarının finansman yapıları giderek bozulmakta ve mali açıklar giderek artmaktadır.

35 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-V
6. Aktif - Pasif Sigortalı Dengesinin Bozulması AB ülkelerinde 4 sigortalıya 1, OECD ülkelerinde 6 sigortalıya 1 ve Ülkemizde ise yaklaşık 2 sigortalıya 1 emekli düştüğü görülmektedir. Ülkemizde 2009 yılı eylül ayı itibariyle; aktif sigortalılar: kişi pasif sigortalılar: kişi aktif-pasif sigortalı oranı ise %1.78 olarak gerçekleşmiştir .

36 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-VI
7. Fonların Etkin Değerlendirilememesi SSK fonları olmak üzere KİT zararlarını karşılamak üzere devlet tahvillerine yatırılmakta ve söz konusu tahvillerin getirisi enflasyon ve piyasa faiz oranlarının altında kalmaktadır. Özellikle gayrimenkullerinin piyasa fiyatının çok altında kiraya verilmesi.

37 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-VII
8. Devlet Ağırlıklı Yönetim ve Politik Müdahaleler Ülkemizde SSK ve Bağ-Kur gibi kurumların fonlarının kullanımında politik müdahaleler söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla böyle bir oluşum; fonların verimsiz kullanılması, prim afları çıkarılması, erken emeklilik.

38 SİSTEMİN TEMEL SORUNLARI-VIII
9. Norm ve Standart Birliğinin Olmaması Norm birliği, bütün sigortalıların tek bir sosyal sigorta mevzuatına tabi olmasıdır, Standart birliği ise aynı norma tabi ve aynı objektif özelliklere sahip sigortalılar arasında aynı hükümlerin uygulanmasıdır. 5502 sayılı kanun öncesinde; SSK ve Bağ-Kur Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na, Emekli Sandığı ise Maliye Bakanlığı’na bağlıydı. Özellikle yaşlılık, malullük ve ölüm sigortalarında kişilere sağlanan haklar her kurumda farklı olmuştur.

39 SOSYAL GÜVENLİK AÇIKLARININ KAMU FİNANSMAN AÇIKLARI İÇİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ-I
1990’lı yılların başlarından itibaren giderek artan sosyal güvenlik açıkları, artık sistemin kendini yenilemeyecek bir duruma geldiğini göstermektedir. Ülkemizde sosyal güvenlik açıklarına neden olan SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nın mali yapılarının yetersizliği, kamunun borçlanma gereğini artırarak makro-ekonomik istikrarın sağlanmasını zorlaştırmıştır.

40 SOSYAL GÜVENLİK AÇIKLARININ KAMU FİNANSMAN AÇIKLARI İÇİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ-II
Sosyal güvenlik kurumlar, kuruluş kanunlarından dolayı mevcut fonlarını uzun yıllar devletin düşük getirili senetlerine bağlanmış ve bu kuruluşların fonları erimiştir.

41 Ülkemizdeki sosyal güvenlik açıklarının başlıca nedenleri-I:
Fonların etkin kullanılamaması, Devletin sosyal güvenlik hizmetlerinin finansmanına dolaylı yoldan katılması, Prime esas kazancın eksik beyan edilmesi, Prim tahsilat oranlarının düşük kalması, Sosyal güvenlik kurumlarının; norm ve standart birliğinin, idari ve mali özerkliğinin sağlanamaması, koordinasyon ve işbirliğinin azlığı, Kayıtdışı istihdamın varlığı, Denetimin yetersizliği, vs.

42 Ülkemizdeki sosyal güvenlik açıklarının başlıca nedenleri-II:
Af uygulamaları, Bürokratik işlemlerin çokluğu, Bilgi işlem altyapısının yetersizliği,

43 TÜRKİYE’DE SOSYAL GÜVENLİK REFORM SÜRECİ
2016 Ağustos aktif sigortalı sayısı: Aktif / pasif sigortalı: 1,87 3 türlü kayıt dışı çalışma söz konusudur: - Çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi, - Çalışma gün sayılarının eksik bildirilmesi, - Sigorta primine esas kazanç tutarlarının eksik bildirilmesidir. Türkiye’de; - Tarım sektörü, - İnşaat sektörü, - Küçük çaplı işletmelerde, - Geçici ve mevsimlik işlerde, kayıt dışılığın diğer sektör ve işletmelere göre daha yoğun olduğu görülmektedir. Kayıtdışı istihdam (2009), % 43.84 Kayıtdışı istihdam (2015), % 33,56 Kayıtdışı istihdam oranları: Tarım, % 81 Sanayi, %19 Hizmet, %20

44 Kayıtdışı İstihdam Oranları

45 TÜRKİYE’DE SOSYAL GÜVENLİK REFORM SÜRECİ
Türkiye, IMF ile sürdürdüğü görüşmeler bazı sosyal güvenlik anlamında temel bazı hedefler ortaya koymuştur. Bunlar: Emeklilik yaşının erkek ve kadında sırasıyla 43’den 60’a ve 38’den 58’e yükseltilmesi ve primin hesaplanmasına esas olan taban ve tavan aylıklarının artırılması, İşsizlik sigortası Kayıtdışı istihdamın önlenmesi, Tüm sosyal güvenlik kuruluşlarının yani SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur’un Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında toplanması, Bireysel emeklilik uygulamasına geçilmesi, Genel sağlık sigortasına geçilmesi veya yeniden yapılandırılması şeklinde belirtilebilir.

46 4447 SAYILI KANUN KAPSAMINDA YAPILAN DÜZENLEMELER
İşsizlik Sigortası Kanunu, tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Kanunun yürürlük tarihi olarak belirlenmiştir. İlk uygulama ise yürürlük tarihinden itibaren 600 gün sonra gerçekleşmiştir. Buna göre kendi istek ve rızası olmaksızın, 31 Ocak 2002 tarihinden sonra işten ayrılan sigortalı işsizler, işsizlik sigortası ödemeleri ve hizmetlerinden yararlanabileceklerdir.

47 Kanun Kapsamında İşverenin işçileri işe başlatmadan önce kuruma bildirmeleri zorunludur. Sosyal güvenlik destek primine bağlı olarak çalışanlar emekli aylığı almak suretiyle çalışanlardır. %24 olan sosyal güvenlik destek primi %30’a yükseltilmiştir. Kurumdan emekli aylığı alan avukat ve noterlerin aylıklarından %15 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilmesi öngörülmüştür. Yeniden sigortalı olanlar ile diğer sosyal güvenlik yasalarınca sağlık yardımı almak amacıyla kapsamdan çıktıktan sonra tekrar Bağ-kur sistemine girmek isteyenlere tekrar 8 ay sağlık sigortası primi ödeme şartı getirilmiştir. Tarım sigortalılarının ödeyecekleri malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranları % 15’den % 20’ye çıkarılmıştır. Emeklilik yaşı ile ilgili olarak kadın-erkek arasındaki ayrım kaldırılmış ve emekliye ayrılabilmek için 25 hizmet yılının kadın ise 58, erkek ise 60 yaşın doldurulması şartı getirilmiştir. Kanun kapsamında 2002 Şubat başından itibaren işsizlik sigortası uygulamasına da geçilmiştir. Amacı: Mali kaynak sağlamak, Piyasa şartlarında kaynakları değerlendirmek ve Ödemelerde bulunmak üzere “İşsizlik Sigortası Fonu” kurulmuştur.

48 İşsizlik Sigortası İşsizlik sigortası; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen tamamen kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, zor duruma düşmelerini önlemeyi amaçlayan, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren, devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur. İşsiz kalanlar işverenin düzenlediği "İşten Ayrılma Bildirgesi" ile 30 gün içinde birlikte Türkiye İş Kurumu'na başvuracaklardır. Ayrıca işveren düzenlemiş olduğu “İşten Ayrılma Bildirgesi” nin bir nüshasını düzenlenme tarihinden itibaren 15 gün içinde Türkiye İş Kurumu’na vermekle mükelleftir. Haklı nedenler hariç 30 gün içinde Kuruma başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, işsizlik ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülmektedir.

49 Kimler İşsizlik Ödeneği Alabilir
Kimler İşsizlik Ödeneği Alabilir? (Hizmet akdinin feshinden önceki 120 günü sürekli olmak üzere, son 3 yıl içinde en az 600 gün süre ile çalışmış olanlardan) Hizmet akitleri, işveren tarafından feshedilenler, Sağlık sebepleri veya işyerinde işçiyi bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkması halinde işveren tarafından hizmet akdi feshedilenler, Belirli süreli hizmet akdi ile çalışmakta olup da sürenin bitiminde işsiz kalanlar, İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olanlar, Özelleştirme nedeniyle hizmet akdi sona erenler,

50 Sosyal Güvenlik Kurumu Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü
İşsizlik sigortası primlerinin toplanması Sosyal Güvenlik Kurumu İşsizlik sigortası her türlü hizmet ve işlemlerin yapılması Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü

51 Bu Kişilere Ne Tür Yardımlar Sağlanır?
İşsizlik ödeneği, 5510 sayılı Kanun gereğince ödenecek sigorta primleri, Kısa çalışma talebinin kurumca uygun bulunması halinde kısa çalışma ödeneği verme ( tarihten önceki 120 gün içinde, son üç yıl içinde 600 gün sigortalı olmak) Ücret Garanti Fonu kapsamında işçilerin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmeleri halinde iş ilişkilerinden kaynaklanan 3 aylık ücret alacaklarını garanti etmek, Hastalık ve analık sigortası primleri ödemesi yapılır. Yeni bir iş bulma, Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi hizmetleri sağlanır.

52 İşsizlik Sigortası Prim Oranları
Sosyal Sigortalar primine esas alınan ücretler, işsizlik sigortası primine de esas alınacak ücretlerdir. İşsizlik sigortasına esas brüt ücretlerden; %1 sigortalı payı, %2 işveren payı, %1 devlet payı İsteğe bağlı sigortalılarda, % 1 sigortalı payı, %2 işveren payı. İşsizlik sigortası primine esas olan ücretin alt sınırı (tabanı) sigorta primine esas ücrete eşittir. Prime esas ücretin üst sınırı ise sigorta primine esas taban ücretin üç katı olarak belirlenmektedir. Korumalı işyerlerinde çalışan ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları hedeflenen engellilerin işsizlik sigortası işveren payı Hazinece karşılanmaktadır.

53 İşsizlik Ödeneği Tutarı Ne Kadardır?
İşsiz kalan sigortalının alacağı günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40‘ıdır. İşsizlik ödeneği üst sınırı ‘’ sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık brüt asgari ücretin %80’ini geçemez. Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde; 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, (6 ay)  900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün, (8 ay)  1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, (10 ay)

54 İşsizlik Sigortası Fonu-I
Bu Kanunun gerektirdiği görev ve hizmetler için mali kaynak sağlamak, piyasa şartlarında kaynakları değerlendirmek, Kanunun öngördüğü ödemelerde bulunmak üzere "İşsizlik Sigortası Fonu" kurulmuştur. Fon bütçe kapsamı dışında olup, gelirlerinden vergi kesintileri hariç hiç bir şekilde kesinti yapılamaz ve Genel Bütçeye gelir kaydedilemez. Fon, Sayıştayın vize ve tesciline tabi olmakla birlikte, denetimine tabidir. Fon, tarihli ve 3568 sayılı kanuna göre ruhsat almış yeminli mali müşavirler tarafından denettirilmekte, denetim sonuçları ilan edilmektedir.

55 İşsizlik Sigortası Fonu-II
Gelirleri; İşsizlik sigortası primlerinden, Bu primlerin değerlendirilmesinden elde edilen kazanç ve iratlardan, Fonun açık vermesi durumunda Devletçe sağlanacak  katkılardan, Bu kanun gereğince sigortalı ve işverenlerden alınacak ceza, gecikme zammı ve faizlerden, Diğer gelir ve kazançlar ile bağışlardan, Giderleri; Sigortalı işsizlere verilen ödeneklerden, Hastalık ve analık sigortası primlerinden, Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi giderlerinden, Genel Yönetim Giderleri.

56 4632 Sayılı “Bireysel Emeklilik, Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu: Bireysel Emeklilik Sistemi”-I
7/4/2001 tarihli ve sayılı RG’de yayımlanmıştır. Bireysel emeklilik bir tasarruf ve yatırım sistemi olarak ikinci emeklilik geliri ile bireylerin emeklilikte refah seviyelerinin artırılmasına imkan tanıyacak bir özel emeklilik sistemidir. Kanuna göre; bireysel emeklilik, zorunlu kamu sosyal güvenlik sistemlerine ilave olarak özel sigorta tekniğinin kullanıldığı ve yaşlılık riskine karşı verilecek güvenceyi bireyin kendi sorumluluğuna bırakan yapıya sahiptir.

57 4632 Sayılı Kanun -II Bireysel emeklilik sisteminin temel özellikleri;
gönüllü katılım esasına dayanması, bireysel katkılara dayalı fon esasına göre işleyen bir sistem olması, mesleğine ve statüsüne bağlı olmaksızın 18 yaşın üzerinde olan herkesin katılabilmesi, katılımcının yanı sıra işverenlerin de prim ödeyebilmesi, kişilerin katkılarının kişi adına açılan bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesi, bireysel emeklilik hesabında biriken fonların yatırım fonlarına aktarılması ve bu fonların portföy yönetim şirketlerince işletilmesi, katılımcıların birikimlerini kolaylıkla bir diğer emeklilik şirketine aktarabilmesi, en az 10 yıl prim ödeyen ve 56 yaşını geçen kişilere sistemden gelir ödenmeye başlanması vs.

58 4632 Sayılı Kanun -III Emeklilik şirketleri 2003 yılının Ekim ayından itibaren faaliyete geçmiştir. Emeklilik döneminde ek bir gelir sağlamak suretiyle refah düzeyinin yükseltilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak sağlayarak istihdamın artırılması, ekonomik kalkınmaya katkı sağlaması, Kamunun sosyal güvenlikten kaynaklanan yükünün hafifletilmesi, Mali sektörde uzun vadeli fonların artarak kurumsal yatırımcıların gelişmesi, Sermaye piyasalarının derinleşmesine üst düzeyde katkı sağlayabilecek şekilde düzenlenmiştir.

59 Şu Anda Sistemde Kaç Şirket Vardır?
Anadolu Hayat Emeklilik, Fortis Emeklilik, Yapı Kredi Emeklilik, Vakıf Emeklilik, Koç Allianz Hayat ve Emeklilik, Garanti Emeklilik ve Hayat, AvivaSA Emeklilik ve Hayat, Doğan Emeklilik, Başak Emeklilik, Oyak Emeklilik Anonim Şirketleri Aegon Emeklilik ve Hayat, ING Emeklilik Anonim Şirketleri …..

60 Zorunlu BES Nedir? 1 Ocak 2017 itibari ile 45 yaş altı çalışan herkesin maaşından otomatik olarak BES kesintisi yapılacak. Otomatik geçiş yapılacak Bireysel Emeklilik siteminden cayma hakkı (2 ay içinde)bulunuyor. Cayma hakkını kullanan çalışanlar hiçbir maddi kesintiye ise uğramayacaklar. Çalışanlardan yapılan kesintilerin, hiçbir kayıp olmadan on gün içerisinde iade edilmesi gerekiyor.  Emeklilik halinde hesabındaki birikimi en az 10 yıl süreli yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana, birikiminin yüzde 5'i oranında ek devlet katkısı teşviki verileceğine karar verildi.

61 Zorunlu BES Nedir? İşverenlerin öncelikle, otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Hazine Müsteşarlığı tarafından yetkilendirilmiş en az bir emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi imzalamak zorunda olduğu kaydedilen açıklamada, "Halihazırda sektörde faaliyette bulunan 18 emeklilik şirketi ile işverenlerin sözleşme imzalaması mümkün bulunmaktadır« İşverenin, katkı payını zamanında emeklilik şirketine aktarmaması veya geç aktarması halinde çalışanın birikiminde oluşabilecek parasal kaybı telafi etmek zorunda olduğu belirtilen açıklamada işverenlerin çalışanların katkı paylarının yönlendirileceği fonlara ilişkin olarak 'faiz içeren' veya 'faiz içermeyen' şeklinde tercihlerini almak, tercihte bulunmayanlar adına tercihte bulunmakla yükümlü bulunduğuna dikkat çekildi. Çalışanların ücretinden kesilecek asgari katkı payı miktarının, ilgisine göre prime esas kazancın veya emeklilik keseneğine esas aylığın yüzde 3'ü olacağı duyuruldu.

62 E-Devlet ve BES BES‘ te katılımcıların bilgilendirilmesi amacıyla
e-Devlet'te e-Hizmetler bölümündeki Emeklilik Gözetim Merkezi sekmesinde "Bireysel Emeklilik Sistemi Devlet Katkısı Kullanım ve Limit Bilgileri Sorgulama" servisi başlatıldı. katılımcılar sistemdeki tüm sözleşmelerine ilişkin olarak; temel sözleşme bilgilerini, hesaplanan devlet katkısı tutarını ve ilgili yıl için kalan devlet katkısı limitini e-Devlet üzerinden takip edebiliyor. İlgili servise, "turkiye.gov.tr" adresinde yer alan e-Devlet Kapısı üzerinden; e-Devlet şifresi, mobil imza, elektronik imza, TC kimlik kartı ve internet bankacılığı yöntemlerden herhangi biri kullanılarak erişim sağlanabiliyor.