ARAŞTIRMA MODELİ 9. Hafta.

... konulu sunumlar: "ARAŞTIRMA MODELİ 9. Hafta."— Sunum transkripti:

1 ARAŞTIRMA MODELİ 9. Hafta

2 Araştırma Modeli Model, önemli görülen değişkenleri içerisine alacak şekilde gerçek durumun özetlenmiş halidir. Araştırmanın amacına uygun ve ekonomik olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi ve yorumlanması için gerekli koşulların düzenlenmesidir Koşulların düzenlenmesinde iki yaklaşım vardır. Bunlar (1) Tarama, (2) deneme modelleridir.

3 Tarama Modeli, geçmişte ya da halen var olan bir durumu varolduğu şekliyle, betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Tarama modeli tek başına kullanılan bir model olmakla birlikte, ayrıca bütün araştırmaların içerisinde kullanılan bir modeldir. Var olan durum değiştirilmeye çalışılmaz, yalnızca olduğu gibi tanımlanır, uygun bir biçimde gözlenir. O anki mevcut durumların saptanması, zamansal gelişmelerin incelenmesi, değişkenler arasındaki ilişkilerin - karşılaştırmaların yapılması mümkündür. Görüş, düşünce tutum belirlemeye yönelik anket çalışmaları ve kütüphaneye dayalı olarak yapılan araştırmalar tarama modellerinin en yaygın kullanım biçimleridir.

4 Deneme Modeli Deneme modeli ile yapılan araştırmalarda mutlaka bir karşılaştırma vardır. Karşılaştırılanlar kendi içerisindeki değişim ya da durumlar arasındaki farklılıklar olabilir. Deneme ortamı yapay ya da doğal koşullarda, araştırmacının kontrolü altında gerçekleşir. Deneme bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkeni etkilemesi, kontrollü koşullarda sistemli değişiklikler yapılması ve sonuçların izlenmesi ile olur. Deneysel model olabilmesi için araştırmacı (1) değişkenleri değiştirebilmeli, (2) değişmeler kontrollü olmalı, (3) değişimin etkisi gözlenebilmelidir. Deneme modelleri; (1) deneme öncesi, (2) gerçek deneme ve (3) yarı deneme modelleri olmak üzere 3 grupta toplanabilir. Bu gruplamalar modellerin farklı kombinasyonlarına göre oluşturulur.

5 Çok denekli-tek faktörlü deneysel desen
Grup Öntest Denel İşlem Sontest GD R Ö ÖÖY Ö3 GK R Ö GÖY Ö4

6 DENEME MODELLERİNDE İÇ GEÇERLİLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Bağımlı değişkenin bağımsız değişkenler tarafından açıklanabilmesi iç geçerliliktir. Araştırmalar laboratuar ortamında yapıldıkça değişkenlerin kontrol imkanı artar ve buna bağlı olarak da iç geçerlilik artar. Zaman Olgunlaşma Deney öncesi ölçme Ayrı ölçme araç ve süreçleri Yanlı gruplama Denek kaybı

7 DENEME MODELLERİNDE DIŞ GEÇERLİLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Deneme sonucunda elde edilen bulgunun evrene genellenebilirliği dış geçerliliktir. Araştırmalar laboratuar dışında ya da alanda (gerçek yaşam ortamlarında) yapıldıkça sonuçların genellenebilirliği yani dış geçerlilik artar. Ölçme-bağımsız değişken etkileşimi Yanlı seçim-bağımsız değişken etkileşimi Deneme tepkisi Bağımsız değişkenlerin etkileşimi

8 Evren Araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar bütünüdür. Canlı ve cansız her türlü elemanı içerebilir. Çoklu elemanlardan oluşan bütünlere “evren”, tekli elemanlar için “örnek olay”, küçük çokluklar için ise “araştırma kümesi” terimi kullanılır. Her araştırmanın evreni belli değişkenlere, belli özelliklere göre sınıflandırılıp, tanımlanır Evrenin bilinmek istenen (ortalama, standart sapma vb) değerlerine paramaretre ya da evrendeğer denir. İki tür evren vardır; (1) Genel evren: soyuttur, tanımlanması kolaydır ancak ulaşılması zordur, hatta imkansızdır. Örneğin insanlar. (2) Çalışma evreni: ulaşılabilen evrendir. Araştırmacı pratikte çalışma evreni üzerinde gözlemler yapar ve sonuçlarını bu evren üzerinde genelleştirir.

9 Örneklem Örneklem, belli bir evrenden, belli kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliliği kabul edilen küçük kümedir. Araştırmalar çoğunlukla örneklem üzerinde yapılır ve sonuçlar ilgili evrene genellenir Örneklem üzerinde çalışmanın 3 temel nedeni vardır: (1) maliyet güçlükleri, (2) kontrol güçlükler ve (3) etik zorunluluklardır. Örneklem üzerinde gözlenen (ortalama, standart sapma vb) değerlere istatistik ya da örneklemdeğer denir.

10 Örneklem Belirleme Süreci
Evrenden örneklem alma işlemidir. Örneklem almanın belli kuralları vardır ve temel kural yansızlıktır. Seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliliği kabul edilen küçük kümedir. Elemanları benzeşik evrenler için şans (random) örnekleme, Elemanları listelemiş evrenler için sistematik örnekleme, Elemanları gruplanmış evrenler için küme örnekleme, Elemanları dağınık evrenler için tabakalama örnekleme tekniklerini kullanmak daha uygun olabilir. Araştırmacı örnekleme yöntemini mükemmel bir şekilde seçse bile, evreni tam olarak temsil etmesi mümkün değildir. Mutlaka bir şans faktörü işin içerisindedir. Bilimsel bilgilere “kesin” ya da “mutlak” olarak bakamayışımızın temel nedeni de budur.

11 İYİ BİR ÖRNEKLEME YAPILABİLMESİ İÇİN
Çalışma evreninin tanımlanması Evrendekilerin listelenmesi Örnekleme türünün belirlenmesi Örneklem büyüklüğünün kararlaştırılması Örneklemin alınması Temsilliğinin sınanması gerekir.

12 VERİ KAYNAKLARI Veri, araştırma sürecinde anlam çıkarmak veya sonuca varmak için kullanılan nicelikler, olaylar, kayıtlar veya sayı kümeleri olarak ifade edilebilir. Veriler olgusal ve yargısal olmak üzere iki grupta toplanabilir. Olgusal veriler; kişisel yargılardan bağımsız, herkesin üzerinde anlaşabildiği türden gözlenebilir ölçütleri olan gerçeklerdir. Örneğin yaşınız nedir? Eğitim düzeyiniz nedir? gibi sorulara verilecek cevaplar olgusal verileri toplamaya yöneliktir. Yargısal veriler; olgusal olmayan diğer verilerdir. Bu veriler öznel olup, ayrıca yorum gerektirir. Örneğin başarı, genel yetenek, kişilik, ilgi, görüş, tutum vb. veriler yargısal verilerdir. Öğretmenlerin eğitimin kalitesi ve sorunlarına ilişkin görüşleri yargısal verilerdir.

13 Veri kaynaklarını 3 grupta toplama mümkündür. Bunlar;
İnsanlar Belgeler Canlı ve cansız diğer varlıklar ve kalıntılar Veri kaynaklarını konuya olan fiziki yakınlıklarına göre 2 grupta toplayabiliriz. (1) birincil veri kaynakları, (2) ikincil veri kaynakları’dır. Konuyla ilgili doğrudan yaşantısı olanlar, yazılan araştırma raporları ya da eski eser kalıntıları birincil veri kaynaklarıdır. Araştırmacı mümkün olduğu kadar orijinal yani birincil veri kaynaklarını kullanmalıdır. Bulamama ya da ulaşamama durumlarında örneğin ders kitapları gibi ikincil veri kaynakları kullanılabilir.

14 VERİLER VE TOPLANMASI Veriler doğrudan ve dolaylı ölçümlerle toplanır.
Doğrudan ölçmelerde; ölçülmek istenen kavram ile onu temsil eden değişken ilgili hatta özdeştir. Doğrudan ölçmelerde herkes tarafından üzerinde anlaşılan standart ölçümler yapılır. Örneğin boy ölçülecekse metre, kilo ölçülecekse kg kullanılır. Fizik ve tabiat bilimlerinde ölçmeler daha çok doğrudan ölçmelerdir. Dolaylı ölçmeler; herkes tarafından üzerinde anlaşılmış standart birimleri olan ölçümleri içermez. Ölçümler dolaylı olarak belirtiler üzerinden yapılır. Örneğin genel yetenek bir problemin çözülmesi yoluyla ölçülür. Toplumsal statü ise eğitim, gelir gibi dolaylı değişkenlerle ölçülür. Başarı, ilgi, görüş, tutum vb. değişkenler dolaylı ölçümlerle belirlenmeye çalışılır

15 ÖLÇEK VE TÜRLERİ Araştırmalarda kullanılan 4 ölçek türü vardır
Sınıflama ölçeği (yaş, cinsiyet vb.) Sıralama ölçeği (boy sırası, puan sırası) Eşit aralıklı ölçek (sıcaklık vb.) Oranlı ölçek (boy, süre vb.)

16

17 VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Anket, Görüşme Formu, Gözlem Formu, Yazışma,
Belge Tarama

18 ANKET Ankette geniş kitlelere ulaşmak mümkündür. Örneklemin temsil düzeyini yükseltir. Cevaplarda bir standart sağlar, ancak soru sayısı sınırlıdır Hem olgusal (yaş, medeni durum vb.) hem de yargısal veriler (derse ilgi, programın yeterliliği vb.) toplanabilir Veri kaynağı ile araştırmacı arasındaki iletişim yazıyla yapılır Sosyal bilimlerde en çok kullanılan veri toplama araçlarından birisidir. Konular arasındaki geçiş ve soruların sırası önemlidir Anket diğer veri toplama araçlarına göre daha ekonomiktir. Anketi dolduran kimsenin etkisi altında değildir Anketi cevaplayanlar, seçenekleri geri dönüp tekrar tekrar inceleme şansına sahiptir. Anketi cevaplayanların soruları anlaması en önemli husustur Sorular basit ve kısa olmalıdır, her soru tek bir bilgi içermelidir

19 Anket Örneği Değerli Katılımcı, Bu anket paketinde sizlerin sportif yaşantınızda karşılaşabileceğiniz durumlar ile ilgili sahip olduğunuz mental dayanıklılık düzeyinizi belirlemeye yönelik bir takım ifadeler bulunmaktadır. Anketin ilk bölümünde çalışmaya katılan grubun özelliklerini tanımlamak amacı ile kullanılacak bazı bireysel sorular yer almaktadır. Bu bilgiler bireysel olarak kullanılmayacaktır. Elde edilen sonuçlar toplu olarak değerlendirilecektir. Bu nedenle isim belirtmeniz gerekmemektedir. Yaşınız: Kategoriniz: Cinsiyetiniz: Erkek ( ) Kadın ( ) Kaç yıldır hakemlik yapıyorsunuz: Eğitim Durumunuz: İlköğretim ( ) Ortaöğretim ( ) Üniversite ( ) Lisans Üstü ( )

20 Kesinlikle katılıyorum Kesinlikle katılmıyorum
Bu çalışmanın amacı sporda karşılaştığınız psikolojik süreçlere karşı sahip olduğunuz dayanıklılık düzeyinin belirlenmesidir. Geçmişe dönerek müsabakalarda karşılaştığınız stresli durumlara karşı verdiğiniz tepkileri tekrar hatırlayın. Aşağıda verilen maddeler ile sizin verdiğiniz tepkilerin ne kadar örtüştüğünü seçenekler vasıtasıyla bildirin. Her ifade için; sizin mental kapasitenizi ifade etmede ne kadar önemli olduğunu düşündüğünüz bölümü işaretleyiniz. Burada doğru veya yanlış cevap yoktur çünkü her sporcu farklı bir kişiliktir. Cevaplarınız gizli tutulacaktır. İçten ve samimi cevaplarınız için şimdiden TEŞEKKÜR EDERİZ... MADDELER Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum Soğukkanlılığımı bir an için kaybetsem bile kısa sürede yeniden kazanabilirim. 2. İşim konusunda yetersiz olmaktan endişe duyarım. 3. Yapmak zorunda olduğum işleri bitirme konusunda kararlıyımdır. 4. Yaptığım işten kuşku duyarım. 5. Yeteneklerim konusunda kendime güvenim tamdır. 6. Baskı altındayken iş konusunda en iyisini yapmaya çalışırım. 7. İşler yolunda gitmediğinde hayal kırıklığına uğrar ve sinirlenirim. 8. Zor koşullar altında kolay vazgeçerim. 9. Beklemediğim ve kontrol edemediğim olaylar karşısında kaygı duyarım. 10. Dikkatim kolay dağılır ve konsantrasyonumu kaybederim. 11. Beni rakiplerimden ayıran niteliklerim vardır. 12. Kendime zor hedefler seçerim ve sorumluluk alırım. 13. Potansiyel tehditleri fırsatlara dönüştürürüm. 14. Baskı altındayken kendimden emin bir şekilde kararlar alabilir ve bunları uygulayabilirim.

21 GÖZLEM Gözlem olay, durum ve nesnelere yönelik belirli hedeflere yönelik bir bakış, bir dinleyiştir. Verilerin bir başkasının raporundan değil, doğrudan elde edilmesini sağlar, birincil kaynaktır. Sözle olmayan davranışlara ilişkin verilerin toplanmasında önemlidir. Duyu organlarının yetersiz kaldığı durumlarda gözlem araçları kullanılmalıdır Süre ve para yönünden pahalıdır. Gözlenenlerden doğru anlam çıkarılması güçtür. Gözlemcilerin eğitilmesi gerekir

22 GÖZLEM FORMU DAVRANIŞ HİÇ (1) ORTA (2) TAM (3) Derse hazırlıklı gelme
 İşlenecek konu ve dersin amacını açıkca belirtme Dersin başlama ve bitiş saatlerine uyma Ders konusuna hakim olma Ses tonunu, dil ve ifadelerini uygun olarak kullanma Dersi ilgi çekici ve zevkli hale getirme Öğretim araçlarını yerinde ve etkin kullanma Etkin bir şekilde sınıfı yönetebilme Demokratik ortam yaratarak, soru sorma ve görüş belirtmelerine fırsat verme Etkili iletişim kurabilme Öğrencilere eşit davranma Görünüş ve davranışlarıyla model oluşturma Ders sırasında dönüt (geribildirim) verme Dersin sonunda konuyu özetleme ve önemli noktaları vurgulama Hata ve eksiklikler konusunda uyarma

23 GÖRÜŞME Sözlü iletişimle veri toplama tekniğidir
Bireysel ya da grup görüşmeleri yapılabilir Soruların önceden ayrıntılı bir şekilde hazırlanma durumuna göre yapılandırılmış, yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış görüşmeler vardır. Görüşmede fiziki ve psikolojik ortamın çok iyi oluşturulması gerekir Esneklik olması, önemli bir avantajıdır Pahalı ve zaman alıcıdır Soruların dikkatli ve önceden düşünülmesi ve amaçlar doğrultusunda oluşturulması gerekir Verilerin kaydedilmesi gerekir