Sağlıklı Yaşama Yönelik Tehditler (BAĞIMLILI K)

... konulu sunumlar: "Sağlıklı Yaşama Yönelik Tehditler (BAĞIMLILI K)"— Sunum transkripti:

1 Sağlıklı Yaşama Yönelik Tehditler (BAĞIMLILI K)

2 BAĞIMLILIK NEDİR Bağımlılık kişinin kullandığı madde üstünde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır. Farklı bir tanımla da ; bağımlılık bireylerin, kendilerinin ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine karşın, belirli bir eylemi yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymaları halidir. Ve Tütün\Sigara, Alkol, Uçucu maddeler, Esrar, Kokain,Eroin Kafein,Morfin, Akineton,Ecitasy,Sedatif İlaçlar bağımlılık yapan maddelerdir.

3 Bağımlılığın Oluşumu İlk temas (Deneme) Kullanım ve hücresel düzeyde değişme (Zaman zaman kullanım) Psikolojik ve Biyolojik Bağımlılık (Sürekli kullanım)

4 MADDE BAĞIMLILIĞI NEDİR?  Bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek İçin alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal yada sosyal sorunlara rağmen madde alımının devam etmesi,  Bırakma isteğine rağmen bırakılamaması,  Aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının arttırılması,  Maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur.

5 MADDE BAĞIMLILIĞININ TARİHSEL GELİŞİMİ İkinci dünya savaşından sonra özellikle Amerika'da yaşanan kültürel bunalım döneminde toplumun geneline yaygınlaşmış, özellikle genç kuşaklarda yaygın bir kullanım patlaması olmuştur. Devletlerin uyuşturucuya karşı mücadeleleri aynı yıllarda başlamıştır. Kısa sürede yasaklamalar nedeniyle yeraltına inen uyuşturucu pazarı yasadışı örgütlerin, özellikle silah kaçakçılığı ile bir arada yürüttükleri büyük kâr getiren yasadışı bir sektöre dönüşmüştür Uzun yıllar boyunca çeşitli çevrelerce uyuşturucu kullanımının bizim kültürümüze uygun olmadığı ve hiçbir zaman yaygınlaşmayacağı öne sürülmüştür. 1983 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkla-Hastanesi içinde Alkol ve Madde Bağımlılarının tedavisi için AMATEM adıyla bir birim oluşturulmuştur.

6 MADDE BAĞIMLILIĞININ TANISI Maddeyi kullanmak için güçlü bir istek Maddeyi kullanma davranışını denetlemede güçlük Yoksunluk belirtileri Tolerans gelişimi Maddeyi elde etmek, kullanmak ve belirtilerini gizlemek için aşırı zaman ve çaba harcama Madde kullanımı sosyal, ruhsal,fiziksel sorunlara yol açsa da maddeyi almaya devam etmektedir.

7 A.B.D. Psikiyatri Cemiyeti'ne göre aşağıdaki kriterlerden en az üçünün mevcut olması, bir kişinin bağımlı olup olmadığına karar verilmesi için yeterli olmaktadır: 1. Maddeyi yüksek dozlarda kullanmak, 2. Kullanımı azaltma veya bırakma teşebbüslerinin başarısızlıkla sonuçlanması, 3. Maddeyi elde etme, kullanma veya etkilerinden kurtulma için fazla zaman harcanması, 4. Zehirlenme veya yoksunluk belirtilerinin sık ortaya çıkması, 5. Sosyal ve mesleki etkinliklerin ihmal edilmesi, 6. Maddenin kötü etkilerine rağmen kullanıma devam edilmesi, 7. Maddeye karşı belirgin tolerans gelişmesi, 8. Yoksunluk belirtilerinden kurtulmak için maddenin sık kullanılması

8 Sigara Bağımlılığı Sigaradaki nikotin, bağımlılık yapan bir maddedir. Nikotin vücutta endorfin maddesini salgılanmasını engellediği için bağımlılık yapıyor. Vücut Endorfin yerine nikotin ister hale gelir. Endorfin vücudumuzun ürettiği rahatlatıcı bir salgıdır. Üzüldüğümüz zaman veya sevindiğimiz zaman ya da fiziksel bir zorlanma ile karşılaştığımızda bu salgı vücudumuz tarafından üretilir. Sigara tiryakilerinde aldıkları nikotin nedeni ile bu salgı yeterli düzeyde salgılanamaz.Tiryakilerde vücut, üzüntü, sevinç, stres gibi durumlarda biyolojik olarak bu ihtiyacı, sigara içmek sureti ile karşılar. Sigaranın temeldeki fiziksel bağımlılığı budur. Sigara bağımlılığının fiziksel yönünün yanı sıra, asıl beynimizde oluşan alışkanlık yönü vardır. Sık sık tekrar edilen her eylem zamanla, beynimizde alışkanlık yapar. Yürümek, okumak, yazmak, yüzmek, bisiklet kullanmak; tekrar yapa yapa kazandığımız faydalı alışkanlıklardır. Bir de sigara gibi kötü alışkanlıklar vardır ki; bunlar da tekrar edilerek alışkanlık kazanılır.

9 Sigaranın İçindeki Zehirli Maddeler Radon (radyosyon), Metanol (füzeyakıtı), Toluen (tiner), Kadmiyum (akü metali), Bütan (tüpgaz), DDT (böcek öldürücü), Hidrojen Siyanür (gaz odaları zehiri), Aseton (oje sökücü), Naftalin (güve kovucu), Hidrojen Siyanür (gaz odaları zehiri), Arsenik (fare zehiri), Amonyak (tuvalet temizleyicisi) Nikotin ve 3.885 toksik madde. Sonuç olarak ciğerlerimizde oluşan Katran yani asfalt

10 Sigaradan sonra ciğerlerimizin hali

11

12 Sigaranın yol açtığı ölümleri, ölüme sebep veren diğer olaylarla karşılaştırırsak Bilinen terör yılda 2-3 bin insanımızın Trafik terörü yılda 10-12 bin insanımızın Sigara terörü yılda 100 bin insanımızın hayatına mal olmaktadır. Sigaranın yol açtığı ölümler; trafik, terör, iş kazaları vb. tüm ölümlerin toplamından beş kat daha fazladır. Her Yıl Ülkemizde 100 bin Kişinin Ölmesi Ne Anlama Geliyor? Her gün 1 uçak düşüyor ve 300 kişi ölüyor. Her yıl yüz bin nüfuslu bir şehrimize bir atom bombası atılıyor Her gün içi dolu 6 otobüs uçuruma yuvarlanıyor kimse sağ kalmıyor.

13 Sigara İçmekle Neler Kaybedersiniz?

14 SİGARA KULLANIMINDA

15 SİGARAYI BIRAKMAK İÇİN ÖNERİLER Kesin karar vererek herhangi bir gün seçilerek bırakılır. Sigara içen arkadaş ve çevreden uzaklaşın. Sigara içme isteği uyandıran yiyecek ve içeceklerden uzak durun. Yanınızda sigarayı hatırlatacak eşya taşımayın. Sizi strese sokacak konu ve tartışmalardan uzak durun.

16 ALKOL BAĞIMLILIĞI Sigaradan itibaren bütün içki ve uyuşturucuların en büyük zararı beyne ve merkezî sinir sistemine dönük olup, diğer bütün organlara da sayısız zararları söz konusudur. Alkollü içkiler, mayalanmış şekerli besinlerden elde edilen aklı, şuuru etkilemek suretiyle sarhoşluk veren maddelerdir.

17 ALKOLÜN SAĞLIĞA ETKİLERİ Kan dolaşım düzenini bozar. Karaciğer hücrelerinde yağlanma meydana gelir, siroz hastalığına sebep olur. Böbrek iltihabına, idrarda şeker ve cerahat oluşmasına yol açar. Mideyi bozar, ağrı yapar, gastrit ve ülsere sebep olur. Bağırsak çalışma düzeni bozulur. Bellek kaybına neden olur Uyku bozukluklarına neden olur Göz kaslarında ani güçsüzlük ve felce bağlı çift görmeye neden olur. Kalp hastalıklarına neden olur Kansere neden olur

18 ESRAR Genellikle ilk denenen yasadışı uyuşturucu maddedir. Hint kenevirinden elde edilir. Esrar sigara tütünü ile karıştırılır ve sigara yapılarak içilir. Esrarın ot, joint, plaka, mühür, papatya, anten, keyif, kaynar, nane, kına, derman, paspal, ilaç, afgan, mal, kenevir, cigaralık, sarma, kendir, kuru, marihuana gibi sokak adları vardır..

19 Kalp ritminde bozulma, iştah artışı ve ağız kuruluğu yapar, sarhoşluk hali yaratır. Gözlerde kanlanma, göz etrafında kızarma, döküntüye neden olabilir. Konuşma ve denge bozulur, renk, ses, mekan algısı değişir. Motor hareketlerde yavaşlama, unutkanlık, artan konuşkanlık, sahte bir cesaret hali baş gösterir. Kuru öksürük, bronşit, faranjit, akciğer kanseri görülme sıklığı sigara içenlere göre 5 kat fazladır. Esrar kullananlarda şizofreni görülme riski kullanmayanlara göre 7 kat fazladır. ESRARIN SAĞLIĞA ZARARLARI

20 ESRARLA İLGİLİ YANLIŞ İNANÇLAR YANLIŞDOĞRU Esrar doğal olduğu için zararlı değildir.Birçok bitki insan için zehirlidir. Esrar bağımlılık yapmaz.Esrar psikolojik bağımlılık yapar, genellikle diğer maddelere geçiş maddesidir. Esrarın etkisi sadece birkaç saat sürer.Esrar vücutta yağ hücrelerinde depolandığı için etkisi günlerce, haftalarca sürebilir. Esrar stresi giderir.Diğer uyuşturucularda olduğu gibi esrar sadece problemlerle yüzleşmeyi geciktirir. Esrar, sigaradan ve alkolden daha az zararlıdır.Esrar 421 adet kimyasal madde içermektedir. Sigara şeklinde içildiği zaman sigaradan 5 kat daha zararlıdır. Esrar zihni açarEsrar zihni sisli hale getirir. Bellek, konuşma, anlama ve karar verme yeteneğini bozar.

21 UYUŞTURUCU BAĞIMLILIĞININ TEDAVİSİ Uyuşturucu bağımlılığının tedavisinde önemli iki nokta vardır: 1. Bağımlının kendisinin tedavi olmaya ve bağımlılıktan kurtulmaya istekli olması. 2. Bağımlılığın erken teşhis edilerek tedaviye başlanması. Uyuşturucu madde bağımlılığının tedavisi; tedavi ve rehabilitasyon olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilir. 1.Tedavi aşmasında kişi bağımlı olduğu maddeden uzaklaştırılarak yoksunluk belirtileri ile savaşılır. Vücut organlarında meydana gelmiş hasarlar tedavi edilir. Bu safhada bağımlı hastanede gözlem altında tutulmalıdır. 2. Rehabilitasyon aşamasında kişilerin ruhsal problemleri çözümlenmeye çalışılır. Tekrar iş gücü kazandırılarak çalışabilecek ve topluma yararlı olacak hale getirilir.

22 UÇUCU MADDELER Tiner, uhu, bali gibi yapıştırıcılar, benzin, aseton, oje, çakmak gazı gibi maddeler uçucu madde kapsamında değerlendirilir. Bunlar genelde bir beze emdirilir veya bir torbaya doldurulur ve buharı içe çekilerek kullanılır. İlk denemede bile kanamaya bağlı ölümlere neden olabilirler. Bağımlılık yapıcı etkisi fazladır. Belirgin bir kokusu vardır ama kokusunun anlaşılmaması için bu maddeler kullanıldıktan sonra sakız çiğnenmekte veya alkol alınmaktadır.

23 Ciddi bir sarhoşluk, denge bozukluğu, yürüme güçlüğüne neden olur. Baş ağrısı, bulantı, kusma, tıkanma, boğulma ve buna bağlı olarak ani ölümler meydana getirir. Kalıcı beyin hasarları oluşturur ve öğrenme, yargılama gibi yeteneklerini bozar. Madde etkisindeki kişi agresif,öfkeli, saldırgan olur. Sanılanın aksine sadece sokak çocukları tarafından kullanılmaz, elde edilmesi kolay olduğundan kullanımı son derece yaygındır. UÇUCU MADDELERİN SAĞLIĞA ZARARLARI

24 EROİN Haşhaş bitkisinin kurutulmuş sıvısından elde edilir. Beyazdan koyu kahverengiye kadar değişik renklerde olabilir. Sigaraya sarılabilir, buruna çekilebilir, damar içine verilebilir veya dumanı içe çekilebilir. Vuruş, eyç, koreks, dalga, paket, ilaç, beyaz, mal, tiş, peynir, paket gibi sokak adları vardır. Çok şiddetli ve hızlı bağımlılık yapar.

25 EROİNİN SAĞLIĞA ZARARLARI Beden ısısında düşme, gevşeme, hareket ve konuşmada yavaşlama, göz bebeklerinde küçülme, yüzde kızarıklık, bedende enjeksiyon izleri görülür. Madde bağımlılarının bile en çok korktukları maddedir. Zira, alınmadığında korkunç yoksunluk belirtileri görülür. Alınmadığı zaman burun akıntısı, halsizlik, uykusuzluk, ciddi kas ağrıları ve kramplar, beyin yıkımları görülür, sinir sistemi bloke olur. Etkisi 6-8 saatte geçtiğinden günde 3-4 kez kullanma ihtiyacı doğar. Yüksek dozda alındığında ölüme neden olur.

26 DİĞER ZARARLI ALIŞKANLIKLAR Düzenli ve Dengeli Beslenmeme Hareketsiz Yaşam Tarzı Kişisel Hijyeni ve Uyku Hijyeni Sağlamama Kumar Alışkanlığı TV ve İnternet Alışkanlığı

27 YASAL YÖNDEN ALKOL VE MADDE KULLANIMI TCK Madde 192’ye göre; Kullanan kişi soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara başvurarak tedavi olmayı isterse, hakkında cezaya hükmolunmaz. Kullanıcı olan çocukların hukuki süreç başlamadan önce tedaviye ikna edilmeleri önemli 12 yaşın üzerindeki çocukları okuldan polis, çocuk koruma kanunu kapsamında, sivil ekiplerle alabilir, karakola değil, çocuk şubeye götürülmeleri gerekir. 15 yaş altındaki çocukların alınması için savcılık talimatı gerekiyor

28 İLAÇ OLARAK KULLANILAN ANCAK BAĞIMLILIK YAPABİLECEK MADDELER Eczanelerde yeşil ve kırmızı reçete ile satılan ilaçlardır. (Diazem, Nervium, Xanax, Tranxilene, Ativan, Rivotril, Akineton ve Rohypnol gibi...) Rahatlama ve gevşemeye, kötüye kullanımda bağımlılığa yol açarlar. Alkol ile alındıklarında etkileri daha da artar. Yoksunluk tablolarında gerginlik, rahatlayamama, titreme, uykusuzluk, sinirlilik, bulantı gibi etkiler görülür; hayatı tehdit edici olabilir. Enerji içeceği ve sınavlarda dikkati yoğunlaştırdığı iddia edilen haplar da tehlike yaratmaktadır.

29 DOĞRULAR-YANLIŞLAR YANLIŞ DOĞRU Yalnız iradesiz kişiler bağımlı olur. Bağımlılıktan kurtulmak mümkün değildir. “Bir kere denemekten bir şey olmaz” “Ben bağımlı olmam” Esrar bağımlılık yapmaz. Bağımlılığın irade ile ilgisi yoktur. Kimse “ben bağımlı olacağım” diye yola çıkmaz. Bağımlılık tam olarak iyileşmez ama düzelir. Bağımlılık, ömür boyu süren bir hastalık olarak kabul edilmelidir. Bir kere denemekle ya da ara sıra kullanmakla bağımlı olunur. Bağımlılığın ilk adımı, bir kere kullanmaktır. Herkes bağımlı olabilir. Kimyasal ya da doğal; uyarıcı ya da uyuşturucu her madde bağımlılık yapar.

30 BAŞVURULACAK YERLER Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM Kliniği-395 95 95 Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi -310 33 33 Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi-202 44 44 Ankara Barosu Gelincik Kadın ve Çocuk Merkezi-444 43 06 Çankaya RAM-466 67 76

31 SORULAR Zararlı alışkanlıklar nelerdir? Uyuşturucu, Alkol, Sigara, Eroin, Kokain, vb. kullanmak, Düzenli ve Dengeli Beslenmeme, Hareketsiz Yaşam Tarzı, Kişisel Hijyeni ve Uyku Hijyeni Sağlamama, Kumar Alışkanlığı, TV ve İnternet Alışkanlığı Bağımlılık nedir? Bağımlılık bireylerin, kendilerinin ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine karşın, belirli bir eylemi yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymaları halidir.

32 Bağımlılığın oluşum aşamaları nelerdir? Deneme, Zaman zaman kullanım, Sürekli kullanım Madde bağımlılığı nedir? madde alımının devam etmesi, bırakılamaması, miktarının arttırılması, alma isteğinin durdurulamamasıdır.

33 Madde bağımlılığının tanısı nelerdir? Maddeyi kullanmak için güçlü bir istek, Maddeyi kullanma davranışını denetlemede güçlük, Yoksunluk belirtileri, Tolerans vb. Sigara kullananlar için bırakmasına yönelik önerileriniz nelerdir? Kesin karar vererek herhangi bir gün seçilerek bırakılır.Sigara içen arkadaş ve çevreden uzaklaşın.Sigara içme isteği uyandıran yiyecek ve içeceklerden uzak durun.Yanınızda sigarayı hatırlatacak eşya taşımayın.Sizi strese sokacak konu ve tartışmalardan uzak durun.

34 Alkolün sağlığa etkileri nelerdir? Kan dolaşım düzenini bozar. Karaciğer hücrelerinde yağlanma meydana gelir, siroz hastalığına sebep Mideyi bozar, ağrı yapar, gastrit ve ülsere sebep olur.Bellek kaybına neden olur.Uyku bozukluklarına neden olur.Göz kaslarında ani güçsüzlük ve felce neden olur. Esrarın sağlığa zararları nelerdir? Kalp ritminde bozulma, iştah artışı ve ağız kuruluğu yapar, sarhoşluk hali yaratır. Konuşma ve denge bozulur, renk, ses, mekan algısı değişir.

35 Uyuşturucu bağımlılığının tedavisinde önemli olan nedir? Kişinin kurtulmaya istekli olması. erken teşhis edilerek tedaviye başlanması.