VII. BÖLÜM TAVUK YETİŞTİRME Tavukçuluk entansifleşmeye son derece uygun bir hayvancılık dalıdır.

... konulu sunumlar: "VII. BÖLÜM TAVUK YETİŞTİRME Tavukçuluk entansifleşmeye son derece uygun bir hayvancılık dalıdır."— Sunum transkripti:

1 VII. BÖLÜM TAVUK YETİŞTİRME Tavukçuluk entansifleşmeye son derece uygun bir hayvancılık dalıdır

2 Tavuk, hindi, ördek, kaz, bıldırcın, sülün, keklik, güvercin, Afrika tavuğu, devekuşu gibi ticari amaçla yetiştirilen hayvanlar genel olarak “Kanatlı Kümes Hayvanları” olarak isimlendirilmektedir. Tavşan, vizon, şinşilla vb. kürk hayvanları ile birlikte kanatlı hayvanlar kümes hayvanları grubunun üyesidir Bu derste zaman darlığı nedeni ile ağırlıklı olarak tavuk yetiştiriciliği üzerinde durulacaktır. Tavukçuluk entansifleşmeye son derece uygun bir hayvancılık dalıdır. Tavukçuluk aile gereksinmesini karşılamak üzere de yapılabilir. Bu tarz üretime KÖY TAVUKÇULUĞU yada AİLE TAVUKÇULUĞU denir. Kanatlı yetiştiriciliği hobi (uğraşı, zevk) amaçlı da yetiştirilir.

3 Alternatif Üretim Sistemleri ENTANSİF/ YARI ENTANSİF Geleneksel Ticari Üretim (Konvansiyonel Üretim) ENTANSİF TİCARİ TAVUKÇULUK Büyük ve orta ölçekli KÖY TAVUKÇULUĞU (Aile Tavukçuluğu, Kırsal Tavukçuluk) Küçük ölçekli EKSTANSİF (düşük girdi/düşük çıktı) HOBİ ve/veya GÖSTERİ TAVUKÇULUĞU Küçük ölçekli TAVUKÇULUK DÜNYASI Ticari amaç yoktur

4 Modern bir tavukçuluk tesisi

5 Yerde etlik piliç yetiştiriciliği

6 Büyük kapasiteli 2 katlı etlik piliç kümesi (yaklaşık 150 000 piliç/kümes)

7

8 Tavukçuluk aile gereksinmesini karşılamak üzere ekstansif tarzda da yapılabilir Bu tarz üretime KÖY TAVUKÇULUĞU yada AİLE TAVUKÇULUĞU denir

9 Kanatlı hayvan gösterileri düzenleyen bir derneğin yayın organı ve yarışmadan bir görüntü

10

11 ABD de kanatlı hayvan şovlarına özel önem vermektedir. Yetişkinler için düzenlenen gösterilerin dışında ilköğretim çağındaki gençler için düzenlenen “4-H Tavukçuluk Programı” kapsamındaki gösteriler son derece örgütlü bir şekilde yıllardır yürütülmektedir (http://web.uconn.edu/poultry/4- hpoultry/).http://web.uconn.edu/poultry/4- hpoultry/

12 Label Rouge Traditional Free Range Poultry Eric CACHAN SYNALAF – CESE – 28/03/2007 A concept including quality, animal welfare, origin and guarantee

13 In conclusion, happy birds for proud farmers and satisfied consumers !

14 7.1. TAVUKÇULUĞUN HAYVANCILIKTAKİ YERİ VE ÖNEMİ7.1. TAVUKÇULUĞUN HAYVANCILIKTAKİ YERİ VE ÖNEMİ Tavuk, hindi, ördek, kaz, bıldırcın, sülün, keklik, güvercin, Afrika tavuğu, devekuşu gibi ticari amaçla yetiştirilen hayvanlar genel olarak “Kanatlı Hayvanlar” olarak isimlendirilmektedir. Bu derste zaman darlığı nedeni ile ağırlıklı olarak tavuk yetiştiriciliği üzerinde durulacaktırTavuk, hindi, ördek, kaz, bıldırcın, sülün, keklik, güvercin, Afrika tavuğu, devekuşu gibi ticari amaçla yetiştirilen hayvanlar genel olarak “Kanatlı Hayvanlar” olarak isimlendirilmektedir. Bu derste zaman darlığı nedeni ile ağırlıklı olarak tavuk yetiştiriciliği üzerinde durulacaktır Kanatlı hayvanlardan elde edilen başlıca ürünler et, yumurta, tüy, yağlandırılmış karaciğer ve deridirKanatlı hayvanlardan elde edilen başlıca ürünler et, yumurta, tüy, yağlandırılmış karaciğer ve deridir Dünyada üretilen kanatlı etinin % 80’nini tavuk eti, % 8’ini hindi eti, % 6’sını ördek ve kaz eti oluşturur. Kalan kısım ise bıldırcın, sülün, keklik, devekuşu vd etlerden oluşurDünyada üretilen kanatlı etinin % 80’nini tavuk eti, % 8’ini hindi eti, % 6’sını ördek ve kaz eti oluşturur. Kalan kısım ise bıldırcın, sülün, keklik, devekuşu vd etlerden oluşur Dünyada tüketilen yumurtanın tamamına yakını ise tavuk yumurtasıdır. Çin ve Tayland gibi uzak doğu ülkelerinde ördek yumurtası tüketimi de çok yüksektir, ayrıca çok önemli paya sahip olmasa da dünyada hemen hemen her yerde bıldırcın yumurtası da tüketilmektedir.Dünyada tüketilen yumurtanın tamamına yakını ise tavuk yumurtasıdır. Çin ve Tayland gibi uzak doğu ülkelerinde ördek yumurtası tüketimi de çok yüksektir, ayrıca çok önemli paya sahip olmasa da dünyada hemen hemen her yerde bıldırcın yumurtası da tüketilmektedir. Kaz ve ördeklerden elde edilen yumuşak tüyler yastık, yorgan ve mobilya yapımında ve kayak giysileri yapımında kullanılan değerli ürünlerdir. Tüyler süslemede de kullanılırKaz ve ördeklerden elde edilen yumuşak tüyler yastık, yorgan ve mobilya yapımında ve kayak giysileri yapımında kullanılan değerli ürünlerdir. Tüyler süslemede de kullanılır Kaz ve ördeklerin zorla beslenmesi sonucu elde edilen yağlandırılmış karaciğer havyar benzeri prestijli bir ürün olarak çok yüksek fiyatla satılabilmektedir.Kaz ve ördeklerin zorla beslenmesi sonucu elde edilen yağlandırılmış karaciğer havyar benzeri prestijli bir ürün olarak çok yüksek fiyatla satılabilmektedir.

15 Başlıca kanatlı hayvanlar: 1) Tavuk (ET – YUMURTA) 2) Hindi ( ET) 3) Ördek (ET–YUM.–YAĞLANDIRILMIŞ KARACİĞ – TÜY) 4) Kaz (ET–TÜY–YAĞLANDIRILMIŞ KARACİĞER) 5) Bıldırcın (YUMURTA – ET) 6) Afrika Tavuğu (Beç tavuğu) (YUMURTA – ET) 7) Sülün (ET) 8) Keklik (ET) 9) Devekuşu (ET–DERİ–TÜY–YUMURTA (süs amaçlı) Kaz ve devekuşunun yağı kozmetik ve eczacılık sektöründe kullanılır

16 Kanatlılarda değişik yaş dönemlerinde adlandırma:Kanatlılarda değişik yaş dönemlerinde adlandırma: 0-6 hafta arası : CİVCİV (hindi, kaz-ördekte ve devekuşunda palaz da denir)0-6 hafta arası : CİVCİV (hindi, kaz-ördekte ve devekuşunda palaz da denir) 6 hafta – eşeysel olgunluk (tavukta yaklaşık 5 ay) : PİLİÇ6 hafta – eşeysel olgunluk (tavukta yaklaşık 5 ay) : PİLİÇ Eşeysel olgunluktan sonra : Dişilere TAVUK, erkeklere HOROZ denirEşeysel olgunluktan sonra : Dişilere TAVUK, erkeklere HOROZ denir

17

18

19

20

21 İnsan varlığı Büyükbaşhayvanlar Küçükbaş hayvanlar DomuzKanatlıhayvanlar Dünya753632111175 Gelişmişülkeler281834596 Gelişmekte olan ülkeler 974954201238 (%) Çizelge :1960 ve 1990 yılları arasında insan nüfusu ve evcil hayvan varlığındaki artış (%)

22 1) Tavukçuluk küçük bir alanda yapılabilir:1) Tavukçuluk küçük bir alanda yapılabilir: Koyunculuk ve sığırcılık için mer’aya bağımlılık söz konusudur. Tavukçuluk ise tamamen kapalı kümeslerde yapılabilir.Koyunculuk ve sığırcılık için mer’aya bağımlılık söz konusudur. Tavukçuluk ise tamamen kapalı kümeslerde yapılabilir. 1 m 2 ‘de yetiştirilen hayvan sayısı1 m 2 ‘de yetiştirilen hayvan sayısı Yerde yetiştirmede 15-20 piliç/ m 2 (etlik piliç üretiminde)Yerde yetiştirmede 15-20 piliç/ m 2 (etlik piliç üretiminde) Kafeste yetiştirmede 20-40 tavuk/ m 2 (yumurta üretiminde)Kafeste yetiştirmede 20-40 tavuk/ m 2 (yumurta üretiminde) Birim alanda çok fazla sayıda hayvan yetiştirilebildiği için küçük alana sahip kümeslerde büyük ölçekli üretim yapılabilirBirim alanda çok fazla sayıda hayvan yetiştirilebildiği için küçük alana sahip kümeslerde büyük ölçekli üretim yapılabilir Örneğin 10 000 tavuk kapasiteli bir yumurta tavuğu kümesi için gerekli kümes alanı 500 m 2 ‘dir, bahçesi ile en fazla 1000 m 2 yeterlidirÖrneğin 10 000 tavuk kapasiteli bir yumurta tavuğu kümesi için gerekli kümes alanı 500 m 2 ‘dir, bahçesi ile en fazla 1000 m 2 yeterlidir Tavukçuluk neden bu kadar hızlı gelişiyor???

23 2) Tavukların üreme gücü çok yüksektir:2) Tavukların üreme gücü çok yüksektir: Yumurtacı damızlık bir tavuktan yılda yaklaşık 160 adet civciv elde edilir, bunların yarısı dişidir ve sonuçta bir yumurta tavuğundan kendi gibi yumurta veren 80 adet yumurta tavuğu elde edilmiş olurYumurtacı damızlık bir tavuktan yılda yaklaşık 160 adet civciv elde edilir, bunların yarısı dişidir ve sonuçta bir yumurta tavuğundan kendi gibi yumurta veren 80 adet yumurta tavuğu elde edilmiş olur Etçi bir damızlıktan ise yılda yaklaşık 130 adet erkek-dişi etçi civciv elde edilir ve bunların hepsi et üretiminde kullanılırEtçi bir damızlıktan ise yılda yaklaşık 130 adet erkek-dişi etçi civciv elde edilir ve bunların hepsi et üretiminde kullanılır Oysaki bir süt sığırı yılda 1 yavru verir ve bunun dişi olma olasılığı % 50’dirOysaki bir süt sığırı yılda 1 yavru verir ve bunun dişi olma olasılığı % 50’dir Tavukçuluk neden bu kadar hızlı gelişiyor???

24 3) Tavukların verim hızı yüksektir:3) Tavukların verim hızı yüksektir: Tavukçulukta hayvanlardan ürün elde etmek için uzun süre beklemek gerekmezTavukçulukta hayvanlardan ürün elde etmek için uzun süre beklemek gerekmez Yumurtacı bir civciv 5 aylık olunca yumurta vermeye başlar ve 1 yıllık verim dönemi boyunca yaklaşık 300 adet yumurta verirYumurtacı bir civciv 5 aylık olunca yumurta vermeye başlar ve 1 yıllık verim dönemi boyunca yaklaşık 300 adet yumurta verir Etçi civcivler ise 5-7 haftalık yaşta kesilip pazarlanabilirler, bu esnada canlı ağırlıkları 2 kg’a ulaşmıştırEtçi civcivler ise 5-7 haftalık yaşta kesilip pazarlanabilirler, bu esnada canlı ağırlıkları 2 kg’a ulaşmıştır Bir ineğin süt verimine başlaması ise yüksek verimli ırklarda bile 2 yılı aşmaktadırBir ineğin süt verimine başlaması ise yüksek verimli ırklarda bile 2 yılı aşmaktadır Sığırcılıkta genç hayvan besisi bile yapılsa 1-2 yaşında kesilmektedirSığırcılıkta genç hayvan besisi bile yapılsa 1-2 yaşında kesilmektedir Tavukçuluk neden bu kadar hızlı gelişiyor???

25 4) Tavukların yem değerlendirme yetenekleri çok yüksektir: Tavuklar 1 kg yumurta üretmek için 1.9-2 kg yem tüketirler (YDO=1.9)Tavuklar 1 kg yumurta üretmek için 1.9-2 kg yem tüketirler (YDO=1.9) Etlik piliç üretiminde 1 kg canlı ağırlık artışı için tüketilen yem miktarı 1.6-1.7 kg’dır (YDO=1.7)Etlik piliç üretiminde 1 kg canlı ağırlık artışı için tüketilen yem miktarı 1.6-1.7 kg’dır (YDO=1.7) YDO hindilerde 2.2-2.5, ördeklerde 2.5, kazlarda, bıldırcında 3-4YDO hindilerde 2.2-2.5, ördeklerde 2.5, kazlarda, bıldırcında 3-4 Koyunda ve sığırda YDO=4-5Koyunda ve sığırda YDO=4-5 (verim payı için kesif yem miktarı, yaşama payı besin madde gereksinmesi kaba yemle karşılanmaktadır) (verim payı için kesif yem miktarı, yaşama payı besin madde gereksinmesi kaba yemle karşılanmaktadır) Ancak değişik türlerde kullanılan yemlerin HP düzeyleri dolayısıyla yemlerin fiyatı da farklıdır, HP düzeyi etlik piliç yemlerinde % 22, hindilerde % 24-28, ördekte % 20, kazda % 16-18, koyun ve sığır yemlerinde ise % 16Ancak değişik türlerde kullanılan yemlerin HP düzeyleri dolayısıyla yemlerin fiyatı da farklıdır, HP düzeyi etlik piliç yemlerinde % 22, hindilerde % 24-28, ördekte % 20, kazda % 16-18, koyun ve sığır yemlerinde ise % 16 Tavukçuluk neden bu kadar hızlı gelişiyor???

26 5) Tavukçulukta işgücü gereksinmesi çok azdır:5) Tavukçulukta işgücü gereksinmesi çok azdır: Tavuk türü, yüksek otomasyon düzeyindeki ekipmanların kullanılmasına son derece uygundur.Tavuk türü, yüksek otomasyon düzeyindeki ekipmanların kullanılmasına son derece uygundur. Modern yetiştiricilikte yemleme, su sağlama, yumurta toplam, gübre temizleme gibi önemli işler otomatik sistemlerle gerçekleştirildiğinden çok az işgücü ile yüksek kapasitede üretim yapılabilmektedirModern yetiştiricilikte yemleme, su sağlama, yumurta toplam, gübre temizleme gibi önemli işler otomatik sistemlerle gerçekleştirildiğinden çok az işgücü ile yüksek kapasitede üretim yapılabilmektedir Örneğin otomatik kontrol sistemleri ile donatılmış kümeslerde 80 000 -120 000 kapasiteli bir işletme tek kişi tarafından idare edilebilmektedir.Örneğin otomatik kontrol sistemleri ile donatılmış kümeslerde 80 000 -120 000 kapasiteli bir işletme tek kişi tarafından idare edilebilmektedir. 120 000 yumurta tavuğu kapasiteli bir işletme tek işçi tarafından idare edilebilmektedir.120 000 yumurta tavuğu kapasiteli bir işletme tek işçi tarafından idare edilebilmektedir. Tavukçuluk neden bu kadar hızlı gelişiyor???

27 Yukarıda sıralanan nedenlerle tavuk eti ve yumurta son derece ucuza üretilebilir Üretimdeki ve tüketimdeki hızlı artışın 2 nedeni daha vardır Tavuk eti ve yumurta tüketimi bakımından dünyanın hiçbir yerinde dinsel ve/veya kültürel sınırlama yoktur Tavuk eti ve yumurta son derece değerli ve sağlıklı gıdalardır Tekrar özetleyecek olursak, tavukçulukta üretimin ve tüketimin çok büyük hızla artmasının başlıca nedenleri: 1- Tavuk türünün bazı avantajları nedeni ile tavuk eti ve yumurtanın ucuza üretilmesi 2- Tavuk eti ve yumurtanın tüketimi bakımından dünyanın hiçbir yerinde dinsel ve kültürel sınırlama olmaması 3- Tavuk eti ve yumurtanın son derece besleyici ve sağlıklı gıdalar olması

28

29 Etçi tavuk HindiDomuzSığır 1 kg canlı ağırlık artışı için gerekli yem miktarı, kg22.648 Kesim randımanı, % (kg karkas/kg canlı ağırlık x 100)75807264 Toplam yenilebilir kısımların oranı, % (top yenilebilir kısım ağ/canlı ağ x 100)50585755 Canlı ağırlıktaki protein oranı;% (Top pro/canlı ağırlık x 100)9.311.75.87.5 Kesilmiş temizlenmiş kısımdaki protein oranı;%18.620.110.213.6 1 kg et üretimi için gerekli yem miktarı, kg4.04.57.014.5 1 kg et proteini üretimi için gerekli yem miktarı, kg21.522.269107 Çizelge Hayvansal protein üretim etkinliği bakımından çeşitli hayvan türlerinin karşılaştırılması De

30 Ülkemizde sofralık yumurta üretimi ve tüketimi 1990 139 adet /kişi/yıl 1997 105 adet /kişi/yıl 1998 177 adet/kişi/yıl 2003 137 adet/kişi/yıl Dünya ortalaması 110 adet/kişi/yıl ABD ve AB 200-250 adet/kişi/yıl Rusya, Çin, Japonya 300 adet/kişi/yıl

31 Gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan ülkemizde yetersiz ve dengesiz beslenmeye ilişkin sorunlar halen güncelliğini korumaktadırGelişmekte olan ülkeler arasında yer alan ülkemizde yetersiz ve dengesiz beslenmeye ilişkin sorunlar halen güncelliğini korumaktadır Ortalama günlük hayvansal protein tüketiminin 35 g/kişi/gün olması gerektiği halde bu rakam ülkemizde 25 g civarındadırOrtalama günlük hayvansal protein tüketiminin 35 g/kişi/gün olması gerektiği halde bu rakam ülkemizde 25 g civarındadır ABD’de ise olması gerekenin 2 katıdır, 70 g/kişi/günABD’de ise olması gerekenin 2 katıdır, 70 g/kişi/gün Erken yaşlardaki yetersiz beslenme çocukların hem bedenen hem de zihnen gelişmesinde aksaklıklara yol açmaktadırErken yaşlardaki yetersiz beslenme çocukların hem bedenen hem de zihnen gelişmesinde aksaklıklara yol açmaktadır İnsanımızın iyi beslenmesi için tavuk eti ve yumurtası en önemli seçenektirİnsanımızın iyi beslenmesi için tavuk eti ve yumurtası en önemli seçenektir ÇÜNKÜ hem ucuzdur, hem sevilerek tüketilir hem de çok değerlidirÇÜNKÜ hem ucuzdur, hem sevilerek tüketilir hem de çok değerlidir. TAVUK ETİ VE YUMURTANIN BESİN DEĞERİ

32 TAVUK ETİTAVUK ETİ Proteince zengin, yağca fakir bir ettirProteince zengin, yağca fakir bir ettir Bu nedenle gelişme çağındaki çocuk ve gençler ile hamile anneler ve yaşlılar için idealdirBu nedenle gelişme çağındaki çocuk ve gençler ile hamile anneler ve yaşlılar için idealdir Tavuk etinin yağı az ve kas lifleri kısa olduğundan sindirimi kolaydır, bu nedenle sindirim sistemi bozuk olanlar yaşlılar ve bebekler rahatlıkla tüketebilirTavuk etinin yağı az ve kas lifleri kısa olduğundan sindirimi kolaydır, bu nedenle sindirim sistemi bozuk olanlar yaşlılar ve bebekler rahatlıkla tüketebilir Kalorisi az olduğu için kilo problemi olanlar da rahatlıkla tüketebilirKalorisi az olduğu için kilo problemi olanlar da rahatlıkla tüketebilir. TAVUK ETİ VE YUMURTANIN BESİN DEĞERİ

33 Tavuk etinde mozaik yağlanma yoktur, yağ deri altında ve kloak çevresinde toplanmıştır, deri ve karın yağı uzaklaştırılırsa oldukça yağsız bir et elde edilirTavuk etinde mozaik yağlanma yoktur, yağ deri altında ve kloak çevresinde toplanmıştır, deri ve karın yağı uzaklaştırılırsa oldukça yağsız bir et elde edilir Özellikle deriden ayrılmış göğüs eti yağsız denebilecek kadar az yağ içerirÖzellikle deriden ayrılmış göğüs eti yağsız denebilecek kadar az yağ içerir Tavuk eti, insanlar için esansiyel olan amino asitlerce zengindirTavuk eti, insanlar için esansiyel olan amino asitlerce zengindir Tavuk yağı doymamış yağ asitlerince zengindir, esansiyel yağ asitlerinden linoleik asit bakımından zengindir. Bu yağ asidi pek çok hormonun yapısına girer ve büyüme için esansiyeldirTavuk yağı doymamış yağ asitlerince zengindir, esansiyel yağ asitlerinden linoleik asit bakımından zengindir. Bu yağ asidi pek çok hormonun yapısına girer ve büyüme için esansiyeldir Tavuk eti (özellikle beyaz eti) B grubu vitaminlerinden Niasince zengindir. Bu vitamin, vücutta yağ, protein ve karbonhidrat metabolizmalarında görev yapan enzimlerin yapısına girerTavuk eti (özellikle beyaz eti) B grubu vitaminlerinden Niasince zengindir. Bu vitamin, vücutta yağ, protein ve karbonhidrat metabolizmalarında görev yapan enzimlerin yapısına girer Tavuk eti demir bakımından fakirdir,Tavuk eti demir bakımından fakirdir, bu kadar kusur kadı kızında da olurbu kadar kusur kadı kızında da olur Enerji, kcalProtein, gYağ, g Tavuk (et ve deri birlikte)21518.615.1 Tavuk (beyaz eti, göğüs)11423.21.7 Tavuk (koyu renkli et, but)12520.14.3 Hindi (et ve deri birlikte)16020.48.0 Ördek (et ve deri birlikte)40411.539.3 Sığır eti (orta yağlı)24018.718.2 Koyun eti (orta yağlı)26717.021.0 Çizelge : Çeşit etlerin kimi besin öğeleri (100 g ette)

34 YUMURTAYUMURTA Yumurta proteini insan vücudunun gereksinim duyduğu esansiyel (elzem) amino asitlerin hepsini gerekli oranda içerdiği için son derece değerli bir proteindirYumurta proteini insan vücudunun gereksinim duyduğu esansiyel (elzem) amino asitlerin hepsini gerekli oranda içerdiği için son derece değerli bir proteindir Yumurta proteinleri % 100 oranında vücut proteinine dönüştüğü için anne ütü ile birlikte “ÖRNEK PROTEİN” kabul edilirYumurta proteinleri % 100 oranında vücut proteinine dönüştüğü için anne ütü ile birlikte “ÖRNEK PROTEİN” kabul edilir Yumurtanın biyolojik değerliliğine 100 dersekYumurtanın biyolojik değerliliğine 100 dersek Sütün 90Sütün 90 Etin 85Etin 85 Soyanın 80Soyanın 80 Tahılların 50-70Tahılların 50-70 Yumurta ağırlığı 40-70 g arası değişir, ortalama 56 g’dırYumurta ağırlığı 40-70 g arası değişir, ortalama 56 g’dır Ortalama ağırlıkta bir yumurtada 6 g protein vardırOrtalama ağırlıkta bir yumurtada 6 g protein vardır Yumurta akı (albumin) proteince çok zengindir, hiç yağ ve kolesterol içermezYumurta akı (albumin) proteince çok zengindir, hiç yağ ve kolesterol içermez Yumurta sarısı ise yağ ve protein ve minerallerce zengindirYumurta sarısı ise yağ ve protein ve minerallerce zengindir Bir yumurtada (sarısında) yaklaşık 220 mg kolesterol vardırBir yumurtada (sarısında) yaklaşık 220 mg kolesterol vardır Ancak yumurta doymuş yağ asitlerince fakir, doymamışlarca zengin olduğundan sağlıklı bir gıda olarak kabul edilirAncak yumurta doymuş yağ asitlerince fakir, doymamışlarca zengin olduğundan sağlıklı bir gıda olarak kabul edilir Yumurta sarısı demir, kalsiyum, bakır, çinko gibi mineraller ile A, D ve B grubu vitaminlerince zengindir.Yumurta sarısı demir, kalsiyum, bakır, çinko gibi mineraller ile A, D ve B grubu vitaminlerince zengindir.

35 Yumurta enerjice zengin bir gıda değildir, kilo kontrolüne yardım eder Nitelikli proteinleri nedeni ile vücudun onarım faaliyetlerinin arttığı yara, yanık ve cerrahi müdahale ve enfeksiyon esnasında tüketilmesi olumlu sonuçlar verirNitelikli proteinleri nedeni ile vücudun onarım faaliyetlerinin arttığı yara, yanık ve cerrahi müdahale ve enfeksiyon esnasında tüketilmesi olumlu sonuçlar verir Karbonhidratı yok denecek kadar az olduğundan şeker hastaları rahatlıkla tüketebilirKarbonhidratı yok denecek kadar az olduğundan şeker hastaları rahatlıkla tüketebilir Doğal olarak paketlenmiştirDoğal olarak paketlenmiştir Kolay pişirilir ve yemeğe lezzet ve kıvam katarKolay pişirilir ve yemeğe lezzet ve kıvam katar Yumurta akı 60˚C, yumurta sarısı ise 70 ˚C’de katılaşırYumurta akı 60˚C, yumurta sarısı ise 70 ˚C’de katılaşır Normal katılaşmış ancak fazla pişirilmemiş yumurtanın sindirimi daha kolaydırNormal katılaşmış ancak fazla pişirilmemiş yumurtanın sindirimi daha kolaydır Yumurta çiğ olarak tüketilirse:Yumurta çiğ olarak tüketilirse: A) Salmonella gibi insanlarda da hastalığa yol açan mikroorganizmalar alınırA) Salmonella gibi insanlarda da hastalığa yol açan mikroorganizmalar alınır B) Yumurta akındaki “avidin” adlı madde inaktive edilemediği için yumurtada bulunan biyotinden yararlanma düşerB) Yumurta akındaki “avidin” adlı madde inaktive edilemediği için yumurtada bulunan biyotinden yararlanma düşer 1 yumurtanın besin değeri 40 g ete eşdeğerdir1 yumurtanın besin değeri 40 g ete eşdeğerdir 40 g etin bedeli 60 ykr, 1 yumurtanın bedeli 10 ykr40 g etin bedeli 60 ykr, 1 yumurtanın bedeli 10 ykr Yumurta son derece UCUZ bir gıdadırYumurta son derece UCUZ bir gıdadır

36 TAVUK IRKLARITAVUK IRKLARI Modern tavukçulukta kullanılan hayvanlar 2 grupta toplanabilirModern tavukçulukta kullanılan hayvanlar 2 grupta toplanabilir A) Saf ırklarA) Saf ırklar B) HibritlrB) Hibritlr Ticarı yumurta tavuk eti üretiminde hibritler kullanılırTicarı yumurta tavuk eti üretiminde hibritler kullanılır Saf ırklar ise hibrit eldesinde kullanılırSaf ırklar ise hibrit eldesinde kullanılır Hibritler, melez azmanlığı gösteren hibrit materyallerdir, saf hatların 2’li, 3’lü hatta 4’lü melezlenmesi ile elde edilirler özellikleri:Hibritler, melez azmanlığı gösteren hibrit materyallerdir, saf hatların 2’li, 3’lü hatta 4’lü melezlenmesi ile elde edilirler özellikleri: (A) Verimleri çok yüksektir(A) Verimleri çok yüksektir (B) Yaşama güçleri yüksektir(B) Yaşama güçleri yüksektir (C) Birörneklilikleri yüksektir (sürüdekilerin tamamına yakını verim bakımından benzer değerler gösterir)(C) Birörneklilikleri yüksektir (sürüdekilerin tamamına yakını verim bakımından benzer değerler gösterir) ANCAK; hibrit materyalleri damızlık olarak kullanırsak yavruları açılma gösterir ve verim düşer, birörneklilik bozulurANCAK; hibrit materyalleri damızlık olarak kullanırsak yavruları açılma gösterir ve verim düşer, birörneklilik bozulur

37 Şekil: Etçi bir tavuğun genel görünüşü Şekil: Yumurtacı bir tavuğun genel görünüşü

38 Beyaz yumurtacı hibrit materyal (tavuk) Kahverengi yumurtacı hibrit materyal (tavuk) Etçi hibrit materyal

39 ÖrneklerElde edildikleri Bölgeler Canlı ağırlıkları, kg Yumurta verimleri, adet/yıl Etçi IrklarCornish, Sussex, Dorking Brahma, Cochin, Langshan, İngiltere Asya 3.5-5100-120 Yumurtacı IrklarLergorn, Minorca, AnconaAkdeniz2-3250 KombineNew Hampshire, Plymouth Rock, Rhode Island Red ABD3-4220 Yumurtacı saf ırklar yılda 200-250 adet yumurta verirken yumurta yönlü ıslah edilmiş hibritler yılda 300-320 yumurta verirler Tavuk Irkları

40 TAVUK IRKLARI Beyaz Leghorn

41 Sussex

42 Orpington

43 Cochin

44 New Hampshire

45 Rhode Island Red

46 Tavukçuluk sektöründe uzmanlaşma çok ileri düzeydedir, üretim işletmeleri damızlıkçılık faaliyetlerinde bulunmaz.Tavukçuluk sektöründe uzmanlaşma çok ileri düzeydedir, üretim işletmeleri damızlıkçılık faaliyetlerinde bulunmaz. 1) Yumurta Tavukçuluğu İşletmeleri1) Yumurta Tavukçuluğu İşletmeleri 2) Etlik Piliç Üretim İşletmeleri2) Etlik Piliç Üretim İşletmeleri 3) Damızlık Üretim İşletmeleri3) Damızlık Üretim İşletmeleri 4) Islah işletmeleri4) Islah işletmeleri 5) Kuluçkahaneler5) Kuluçkahaneler 6) Yem fabrikaları6) Yem fabrikaları 7) Kesimhaneler7) Kesimhaneler 8) Ekipman Üreticileri8) Ekipman Üreticileri 9) Aşı-ilaç ve yem Katkı Maddeleri Üreten İşletmeler9) Aşı-ilaç ve yem Katkı Maddeleri Üreten İşletmeler 10) Entegre İşletmeler10) Entegre İşletmeler TAVUKÇULUKTA İŞLETME TİPLERİ

47