BİR DENEY TÜPÜ İÇERİSİNE KONULAN YOĞUNLUKLARI FARKLI, BİRBİRİNE KARIŞMAYAN SIVILARIN İNCELENMESİ DENEYİN AMACI: Yoğunlukları (özkütle) farklı olan sıvıların.

... konulu sunumlar: "BİR DENEY TÜPÜ İÇERİSİNE KONULAN YOĞUNLUKLARI FARKLI, BİRBİRİNE KARIŞMAYAN SIVILARIN İNCELENMESİ DENEYİN AMACI: Yoğunlukları (özkütle) farklı olan sıvıların."— Sunum transkripti:

1 BİR DENEY TÜPÜ İÇERİSİNE KONULAN YOĞUNLUKLARI FARKLI, BİRBİRİNE KARIŞMAYAN SIVILARIN İNCELENMESİ
DENEYİN AMACI: Yoğunlukları (özkütle) farklı olan sıvıların tüp içerisinde karışmadığını görmek. HAZIRLIK SORUSU: Denize dökülen akaryakıtın su üzerinde durmasının nedenlerini araştırınız. .

2 1.cam tüp 2.su 3.sıvı yağ 4.ispirto 5.gazyağı
DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER:

3 1-Su, sıvı yağ, ispirto ve gazyağından yaklaşık 2 ‘şer cm3 alınız.
DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Su, sıvı yağ, ispirto ve gazyağından yaklaşık 2 ‘şer cm3 alınız. 2-Bir cam tüpe sırayla önce su, sonra zeytinyağı, ispirto ve en üste de gaz yağı koyunuz. 3-Bu sıvıların birbirine karışmadığını gözleyiniz.

4 DENEYİN SONUCU:             Yoğunlukları farklı olan sıvılar bir tüp içerisinde aşağıdan yukarıya doğru yoğunluğu  büyük olandan  yoğunluğu  küçük olana doğru, karışmadan sıralanır. Yoğunluk maddelerin ayırt edici özelliklerinden biridir. TEORİK BİLGİ:             Yoğunlukları farklı olan sıvılar bir kap içerisine konursa , sıvıların birbirine karışmayarak yoğunluğu büyük olan sıvı, kabın en dip kısmında yer alır. Yoğunluğu en küçük olan sıvı, kabın en üst kısmında yer alır.

5 FARKLI MADDELERİN YOĞUNLUKLARININ İNCELENMESİ
DENEYİN AMACI:Farklı sıvıların yoğunluklarını bulmak. HAZIRLIK SORULARI: 1-Yoğunluk maddelerin ayırt edici özelliklerinden biri midir? Tartışınız. 2-Yoğunluk farkından yararlanılarak günlük yaşantımızda hangi işler yapılmaktadır?

6 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-3 adet 250 ml beherglas
2-dereceli silindir 3-su              ( 100 cm3 ) 4-zeytinyağı ( 100 cm3 ) 5-ispirto        ( 100 cm3 ) 6-terazi ve tartı takımı

7 DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Beherglaslardan birini boş olarak tartınız. Değerini dara olarak bir yere yazınız. 2-Dereceli silindir kullanarak her bir beherglasa sırayla 100 cm3 su, zeytinyağı ve ispirto koyunuz ve bunları ayrı ayrı terazide tartarak bulduğunuz değerleri sırayla yazınız. 3-Tartarak bulduğunuz kütle değerlerinden beherglasın kütlesini ( dara ) çıkarınız. 4-Bulduğunuz net kütle değerlerini 100 ‘e bölünüz. Çıkan sonuçları  karşılaştırınız.

8 DENEYİN SONUCU: Deney neticesinde üç farklı sıvıdan 100 cm3  eşit hacimli alınmasına karşın üçününde kütlelerinin ,  dolayısıyla yoğunluklarının farklı olduğunu gözlemişsinizdir. Bazı maddelerin yoğunlukları aşağıda verilmiştir. MADDE ADI YOĞUNLUK (g/ cm3)   MADDE ADI ( g/ cm3 )  Alkol  (Etil )         0,8  Demir            7,8  Su         1,0  Bakır            9,0   Aliminyum         2,7  Civa          13,6

9 d = m = ( Yoğunluk = Kütle )
TEORİK BİLGİ: Bir maddenin birim hacminin kütlesine o maddenin “özkütlesi ( yoğunluk )”  denir.Yoğunluk maddeler için ayırt edici bir özellik olup, her maddenin kendine özgü bir yoğunluğu vardır.              d =  m   =  ( Yoğunluk = Kütle  )                                V                                    Hacim                  Yoğunluk birimleri: KÜTLE HACİM YOĞUNLUK     m      V        d     g      cm3      g /cm3     kg       m3      kg/m3

10 BASİT BİR AREOMETRE YAPIMI
DENEYİN AMACI: Sıvı yoğunluğunu ölçmeye yarayan basit bir“areometre”  yapmak. HAZIRLIK SORUSU: Bir mandırada sütün saf olup olmadığını nasıl ölçebilirsiniz?

11 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER:
1.deney tüpü 2.derin bir kova 3.tuz veya kum 4.su DENEY DÜZENEĞİ:

12 1-Deney tüpüne biraz tuz veya kum dökünüz. Areometreniz hazırdır.
DENEYİN YAPILIŞI: 1-Deney tüpüne biraz tuz veya kum dökünüz. Areometreniz hazırdır. 2-Kovayı suyla doldurarak, deney tüpünü suya bırakınız.Bu tüp su içerisinde düşey durur. 3-Tüp üzerinde su seviyesini işaretleyiniz. İşaretlediğiniz yer suyun yoğunluğunu gösterir. 4-Bu defa tuzlu su çözeltisi hazırlayınız ve tüpü bu çözeltiye bırakınız. Tüpün tuzlu suda daha az battığını gözleyiniz. 5-Deneyi alkol veya zeytinyağı ile de tekrarlayınız. DENEYİN SONUCU: Yoğunluğu bilinmeyen bir sıvıyı, areometre yardımıyla bulabiliriz. TEORİK BİLGİ: Sıvı cisimlerin yoğunluğunu ölçmeye yarayan aletlere “Areometre” denir. Areometrelerin yapımında yoğunluğu bilinen (örneğin su)  sıvılardan yararlanılır. Suya göre yoğunluk ayarlandıktan sonra diğer sıvıların yoğunluklarını da bulmak mümkün olabilecektir. 2. Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler

13 MADDELERDEKİ FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞMELERİN İNCELENMESİ
DENEYİN AMACI:Çay şekerinin fiziksel ve kimyasal değişimini incelemek HAZIRLIK SORULARI: 1-Fiziksel  ve kimyasal değişme olaylarını araştırınız. Günlük yaşantınızla ilgili olayların hangileri fiziksel ve kimyasal değişmedir? Tartışınız. 2-Mumun erimesi, mumun yanması, sütün yoğurda dönüşümü, çivinin paslanması, üzümden sirke oluşması olaylarından hangileri kimyasal değişmedir? KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1.deney tüpü 2 adet 4.su 7.bunzen kıskacı 2 ad 10.cam çubuk 2.küp şeker 6 adet 5.üç ayak 2 adet 8.bağlama parçası 11.çekiç 3.ispirto ocağı 6.statif çubuk 2 adet 9.kibrit 12.beherglas

14 DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Deney tüplerinin içine 3 ‘er tane küp şeker atarak  şekildeki düzeneği kurunuz. 2-Deney tüplerinden birinin içine biraz su koyarak şekerin erimesini sağlayınız. Diğer tüpü ispirto ocağında ısıtınız. 3-İspirto ocağını kapatıp bir müddet bekleyiniz. Sonra deney tüpünü çekiçle kırarak içindeki maddeyi inceleyiniz. Oluşan madde şeker özelliği taşıyor mu?

15 *ÇÖZÜNME OLAYLARI FİZİKSEL DEĞİŞMEDİR.
DENEYİN SONUCU: I. düzenekte şeker suda çözünerek gözünüzle göremeyeceğiniz kadar küçük parçalar halinde suyun içinde dağılmıştır. Suyun tadına baktığınızda şeker tadını algılarsınız. O halde şekerin yapısı değişmemiş olup sadece şekli ve tanecik büyüklüğü değişmiştir. *ÇÖZÜNME OLAYLARI FİZİKSEL DEĞİŞMEDİR. II. düzenekte şekerin yakılması sonucu, siyahlaşarak kömür haline geldiğini görürsünüz. Şeker yanma sonucu kimyasal yapısı değişmiş ve kömür haline gelmiştir.             *YANMA OLAYLARI KİMYASAL DEĞİŞMEDİR. TEORİK BİLGİ:             Basınç, sıcaklık gibi çeşitli etkiler sonucu maddelerde gözlemlenen değişmelerde o maddenin esas yapısı değişmiyorsa maddeye etkiyen bu tür olaylara “fiziksel olay” denir. Fiziksel olay neticesinde maddenin fiziksel özelliklerinde ve şeklinde meydana gelen değişmelere   “fiziksel değişme” denir. Başlıca fiziksel değişmeler şunlardır: 1.Yoğunluk 4.Hacim 7.Parlaklık 10.Tat 13.Buharlaşma ısısı 2.Çözünürlük 5.Genleşme 8.Renk 11.Kaynama noktası 14.Erime ısısı 3.İletkenlik 6.Setlik 9.koku 12.Erime noktası             Ortam koşullarına bağlı olarak yanma, çürüme, paslanma, pişme, mayalanma gibi etkilerle maddenin görünümünü, şeklini değiştirdiği gibi iç yapısını da değiştiren olaylara  “kimyasal olay” denir.  Kimyasal olay neticesinde maddede gözlenen değişmelere “kimyasal değişme” denir.

16 POTASYUM KLORATIN (KCIO3 )KİMYASAL YOLLA AYRIŞTIRILMASININ İNCELENMESİ
3. Karışımların Fiziksel Yolla Ayrılması 4. Bileşiklerin Kimyasal Yolla Ayrıştırılması POTASYUM KLORATIN (KCIO3 )KİMYASAL YOLLA  AYRIŞTIRILMASININ İNCELENMESİ HAZIRLIK SORUSU: Bileşiklerin hangi yöntemlerle ayrıştırılabileceğini araştırınız. Örnekler veriniz. KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1- iki adet deney tüpü ( biri büyük biri küçük   9- destek çubuğu 2- dik açılı cam boru 10- bunzen kıskacı 3- su 11- bağlama parçası 4- ispirto ocağı 12- kibrit 5- bir adet üçayak 13- cam çubuk 6- spatül ml ‘lik beherglas 7- delikli lastik tıpa 15- potasyum klorat 8- plastik boru 16- terazi ve tartım takımı

17 1-Küçük deney tüpüne 4 gram potasyum klorat koyunuz.
DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Küçük deney tüpüne 4 gram potasyum klorat koyunuz. 2-Cam boru takılmış tek delikli lastik tıpa tüpün ağzına yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi yerleştirilir. Tüp ile tıpa arasında boşluk olmamasına özen gösterilmelidir. 3-Beherglasa ¾  oranında su koyunuz. Büyük deney tüpünün içini hava almayacak şekilde su doldurarak  sekildeki gibi  beherglasın içine yerleştiriniz. 4-İspirto ocağını yakarak, küçük tüpte gaz çıkışı bitene kadar ısıtınız. 5-Gaz çıkışı bitince ısıtma  işlemini durdurunuz. Lastik boruyu büyük tüpün ağzından çıkarınız.Beherglastaki tüpün ağzını baş parmağınızla kapatarak hava almayacak şekilde  çıkarınız. 6-Çıkardığınız tüpün ağzına  yanan bir kibrit alevi tutup, sonuçlarını gözlemleyiniz.

18 (Potasyum klorat) (Potasyum klorür) (Oksijen )
DENEYİN SONUCU: Bu deneyde Potasyum klorat ( KCIO3 ) ısınma sonucu yapısal bir değişikliğe uğrayarak bozunmuştur.Bozunma sonucu Potasyum klorata görünüşte çok benzeyen Potasyum klorür(KCI)  ile Oksijen  gazı (O2)  oluşmuştur. Oluşan gazın oksijen olduğunu yanan kibrit alevinin daha parlak yanmasını sağladığını gözlemleyerek anlayabilirsiniz.                                                                         ISI                                             KCIO3        ®          KCI          +        3/2 O2                                                (Potasyum klorat)           (Potasyum klorür)                  (Oksijen ) TEORİK BİLGİ: Karışımları bileşenlerine ayırma işlemlerinde FİZİKSEL yollar kullanılır. ( Süzme, eleme, damıtma, mıknatısla ayırma, suda çözme, özkütle farkı ile ayırma, ...vb.) Çünkü karışımın oluşumu fiziksel bir olaydır.                      Bileşiklerin oluşumları KİMYASAL  olduğundan,  ayrıştırılma işlemleride ancak kimyasal yollarla sağlanabilir.Bileşiklerin ayrıştırılması işlemlerinde  en yaygın  olanları şunlardır: 1-Isı Enerjisi ile ayrıştırma 2-Elektrik Enerjisi ile ayrıştırma (ELEKTROLİZ )

19 4-Saf su ile elektroliz olayını gerçekleştirmek mümkün müdür?
SUYUN ELEKTRİK AKIMININ ETKİSİYLE ELEMENTLERİNE AYRILMASININ GÖZLENMESİ DENEYİN AMACI: Bileşikleri (su) elektrik enerjisi ile ayrıştırarak  başka saf maddeler elde etmek. HAZIRLIK SORULARI: 1-Farklı yükler birbirini çekerler yargısı elektrotta gerçekleşen olaylar için söylenebilir mi? Araştırınız. 2-Suyu oluşturan gazlardan oksijen gazı hangi elektrotta toplanmasını beklersiniz? 3-Suyun elektrolizinde oluşan hidrojen ve oksijen gazları arasındaki yaklaşık oran nedir? Araştırınız. 4-Saf su ile elektroliz olayını gerçekleştirmek mümkün müdür? KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1.güç kaynağı 4.krokodil kablo 7.üç ayak 10.bunzen kıskacı 2.deney tüpü- 2 adet 5.cam çubuk 8.statif çubuk 11.su 3.çelik elektrot-2 adet 6.damlalık 9.beherglas (800 ml) 12.sülfirik asit  veya sodyum karbonat

20 DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Bir beherglas içerisine 500 ml su koyunuz. İçine az  miktar sülfirik asit veya 30 gr kadar çamaşır sodası (Na2CO3) koyarak çözeltinizi hazırlayınız. 2-İki deney tüpünü de hazırladığınız çözeltiyle ağzına kadar doldurunuz. Sonra hava almayacak şekilde parmağınızla kapatarak ters çeviriniz ve beherglas içerisindeki çözeltiye daldırınız. Tüpleri Bunzen kıskacıyla sabitleyiniz. 3-Elektrotların uçlarını şekilde görüldüğü gibi tüplerin içlerine yerleştiriniz. Krokodilleri elektrotlara bağlayarak, diğer uçlarını güç kaynağının doğru akım çıkışına bağlayınız. 4-Tüplerdeki gaz birikmesi sona erdikten sonra yine hava almayacak şekilde sudan çıkarınız. Tüplere kibrit alevi yaklaştırdığınızda patlayarak yanan gaz hidrojen (yanıcı gaz), alevi daha parlak yakan gaz ise oksijen (yakıcı gaz) gazıdır.

21 DENEYİN SONUCU:              Suyun elektrolizinde; ( - ) kutba bağlı olan tüpte iki hacim hidrojen , ( + ) kutba bağlı olan tüpte bir hacim oksijen gazı toplanır. TEORİK BİLGİ:             Bir bileşiğin elektrik yardımıyla bileşenlerine ayrılma olayına “elektroliz” denir. Herhangi bir bileşiğin elektrolizinde bileşiğin anyonu anottan, katyonu ise katottan açığa çıkar.             Elektroliz düzeneğinde pozitif ve negatif kutupların her ikisine birden “elektrot” denir. Güç kaynağının pozitif kutbuna bağlanan elektrot “anot” , negatif kutbuna bağlanan ise” “katottur”.  İki kutup arasında elektrik taşınmasını sağlayan iletken çözeltiye “elektrolit” denir.             Suyun elektrolizinde katotta ( - ) “hidrojen, anotta( + ) ise oksijen gazı toplanır. Deney sırasında bir süre sonra  tüplerde toplanan hidrojen gazı hacim olarak oksijen gazının iki katı olur. Yapılan deneyde yaklaşık olarak 1 coulomb’luk yükün  devreden geçmesi halinde yaklaşık olarak 0,12 cm3 hidrojen, 0,06 cm3 oksijen gazının açığa çıktığı  görülmüştür. 5. Elementlerden Bileşik Oluşturulması

22 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER:
DEMİR  (Fe) İLE KÜKÜRT (S) ELEMENTLERİNDEN KİMYASAL YOLLA DEMİR SÜLFÜR (FeS) BİLEŞİĞİNİN ELDE EDİLMESİNİN GÖZLENMESİ DENEYİN AMACI:Elementlerden bileşik oluşumunu görmek, kütlenin korunumu yasasını doğrulamak. HAZIRLIK SORULARI: 1-Endotermik ve ekzotermik reaksiyonları araştırınız. Örnekler veriniz. 2-Azot fabrikalarında açığa çıkan kükürt gazının oluşum sebebini araştırınız.                          KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1- bir deney tüpü 10- kükürt tozu 2-üç adet saat camı                                                                11- demir tozu 3-terazi ve tartım takımı                                                       12- bağlama parçası 4-ispirto ocağı                                                                        13- bez parçası 5-saçayak                                                                              14- bunzen kıskacı 6-bir adet üçayak                                                                  15- spatül 7-mıknatıs                                                                              16- tüp maşası 8-destek çubuğu                                                                    17- balon 9-bir büyüteç                                                                         18- kibrit

23 3-Karışıma mıknatıs yaklaştırınız ve sonuçlarını gözlemleyiniz.
DENEYİN YAPILIŞI: 1- 7 gram demir tozu ile 4 gram kükürdü spatül yardımıyla teraziye koyup  tartarak,  ayrı ayrı  saat camlarına koyunuz. 2-Bunları  diğer saat camına koyarak karıştırınız. Büyüteçle bu karışımı inceleyiniz. 3-Karışıma mıknatıs yaklaştırınız ve sonuçlarını gözlemleyiniz. 4-Oluşturduğunuz karışımı deney tüpüne doldurunuz.. Yukarıdaki şekil düzeneğini hazırlayınız. 5-Çıkacak olan gazlar zehirli olduğundan tüpün ağzına balon bağlayınız. 6-Hazırladığınız demir tozu ve kükürt karışımını ısıtınız. Isıtma sırasında karışımdaki değişiklikleri gözlemleyiniz. 7-Isıtma işlemi tamamlandıktan sonra elde ettiğiniz oluşumu soğumaya bırakınız. 8-Soğuduktan sonra deney tüpünü bir bezle sarıp  çekiçle kırınız. Oluşan yeni maddeyi saat camına koyunuz. 9-Elde ettiğiniz yeni maddedeki değişiklikleri gözlemleyiniz. Yeni maddeye mıknatıs yaklaştırınız, mıknatıs tarafından çekiliyor mu? 10-Yeni maddeyi büyüteçle inceleyiniz, demir  ve  kükürt taneciklerini görebiliyor musunuz? 11-Yeni madenin kütlesi reaksiyona giren maddelerin kütleleri toplamına eşit mi?

24 Demir + Kükürt + Isı ® Demir sülfür
DENEYİN SONUCU: Yeni maddeyi elde etmek için kullandığınız demir tozunun gri, kükürt tozunun ise sarı renkte olmasına karşın, oluşan yeni maddenin rengi siyahtır. Demir tozları mıknatıs tarafından çekilmesine karşın,  oluşan yeni madde mıknatıs tarafından çekilmez. Bu maddeyi büyüteçle incelediğinizde , içinde kükürt ve demir tozu taneciklerini göremezsiniz.  Oluşan yeni maddenin kütlesi, reaksiyona giren maddelerin kütleleri toplamına eşittir.                                           Demir  + Kükürt  +  Isı ®  Demir sülfür                                               Fe        +     S            +   Isı  ®         FeS                       7 gram demir tozu  +  4 gram kükürt tozu  =  11 gram demir sülfür bileşiği TEORİK BİLGİ: Elementler kimyasal olaylar neticesinde birleşerek yeni bir madde oluştururlar. Oluşan yeni maddelerin özellikleri kendini oluşturan elementlerin özelliklerinden farklıdır. En az iki  atomun  kimyasal reaksiyonlarla, belirli oranlarda birleşerek oluşturdukları yeni saf maddelere BİLEŞİK denir.             Bir kimyasal reaksiyonda, reaksiyona giren maddelerin kütleleri toplamı, reaksiyon sonucu meydana gelen ürünlerin kütleleri toplamına eşittir. Fransız bilgini LAVOSIER ‘in bulduğu bu kanuna “ kütlenin korunumu kanunu” denir. B. ATOMUN YAPISI VE PERİYODİK ÇİZELGE 1. Atomun Yapısı 2. İyonlar Atomların Elektrik Yüklü Hâlidir 3. Bir Elementin Birden Çok İzotopu Olabilir 4. Elementler Kendi Aralarında Sınıflara Ayrılır 5. Tüm Elementler Periyodik Çizelgede Gösterilir

25 KUVVET DURAN BİR CİSMİ HAREKET ETTİRİR Mİ?
ÜNİTE II: KUVVET VE HAREKETİN BULUŞMASI - ENERJİ A. EVRENDE HER ŞEY HAREKETLİDİR 1. Konum, Yer Değiştirme ve Zaman Ölçülebilir 2. Hangi Cisim Daha Hızlıdır? B. KUVVET ETKİSİNDE CİSİMLER NASIL DAVRANIR? 1. Kuvvet Duran Cisimleri Hareket Ettirir, Hareketli Cisimleri Durdurur, Hareketin Yönünü Değiştirir 2. Kuvveti Nasıl Ölçeriz? KUVVET DURAN BİR CİSMİ HAREKET ETTİRİR Mİ? DENEYİN AMACI:     Duran bir cisme kuvvetin etkisini görmek. HAZIRLIK SORULARI: 1-Duran bir cismi harekete geçirmek için ne yapılmalıdır? 2-Hareket halindeki bir cisme bir etki uygulayarak cismin hızını, doğrultusunu ve yönünü değiştirebilir miyiz?

26 KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER:
1-bir döküm ayak 2-dinamometre 3-iplik DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Bir döküm ayağının vidasına bir iplik bağlayıp, ucuna ilmik yapınız. 2-Dinamometreyi ipliğe bağlayarak çekiniz. DENEYİN SONUCU: Yaptığınız deneyde dinamometre belli bir kuvvet değerini  gösterirken, döküm ayağın hareket ettiğini görürsünüz.

27 1 Başlangıç noktası Kuvvet birimleri:
TEORİK BİLGİ: Kuvvet nedir? Duran bir cismi hareket ettiren, hareket halindeki bir cismi durduran veya hareket hızını, yönünü,doğrultusunu ve cisimlerin biçimlerini değiştiren etkiye “kuvvet” denir.             Kuvvet vektörel bir büyüklüktür ve vektörle gösterilir ( → ) . Kuvvetin değeri dinamometre ( yaylı el kantarı ) ile ölçülür.  Kuvvet “F” ile sembolize edilir ve dört elemanı ile tanımlanır. Bunlar: 1 Başlangıç noktası                                                     Kuvvet birimleri: 2 Doğrultusu                                                         gramkuvvet g-f 3 Yönü                                                                   kilogramkuvvet kg-f 4 Şiddeti                                                                Dyn   ve  Newton ( N ) ‘dur.

28 KUVVET CİSİMLERİN ŞEKLİNİ DEĞİŞTİRİR Mİ?
DENEYİN AMACI: Kuvvetin esnek cisimler üzerindeki şekil değiştirme etkisini görmek. HAZIRLIK SORULARI: 1-Bir yay parçasının iki ucundan çekip bıraktığınızda nasıl bir değişim gözlenir? 2-Bir hamur yumağını avucunuzun içinde sıkıp bıraktığınızda nasıl bir değişim gözlenir? DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-döküm ayak 2-statif çubuk 3-bağlama parçası 4-dik tutturucu 5-çelik şerit 6-çengelli ağırlıklar 7-yalıtkan saplı çubuk DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Yukarıdaki şekil düzeneğini hazırlayınız. 2-Çelik şeride değişik ağırlıklar asarak değişiklikleri gözleyiniz. 3-Astığınız  ağırlıkların hepsini geri çıkarın ve sonuçları gözlemleyiniz.

29 1 Tele uygulanan kuvvetle doğru orantılıdır.
DENEYİN SONUCU:             Esnek cisimlere bir kuvvet uygulandığı zaman cisimde şekil değişikliği meydana gelir. Uygulanan kuvvet ortadan kalkınca cisim tekrar ilk şekline döner. TEORİK BİLGİ:             Kuvvet bir cisme etki ettiği zaman,cismin şeklini değiştiren, kuvvet ortadan kalktığı zaman  ilk şekline dönebilen cisimlere “esnek (elastik) cisimler” denir. Kuvvet bir cisme etki ettiği zaman şeklini değiştiren, kuvvet ortadan kalktığı zaman  ilk şekline dönemeyen cisimlere “esnek olmayan cisimler” denir.             Esnek cisimlerin esnekliğinin bir sınırı vardır. Bu sınırdan sonra cisimler esnekliğini kısmen veya tamamen kaybeder. Esneklik sınırı aşılmamak şartıyla esnek cisimlerin uzama miktarı, uygulanan kuvvetle doğru orantılıdır. (HOOKE KANUNU) Uzama esnekliği; 1 Tele uygulanan kuvvetle doğru orantılıdır. 2 Telin uzunluğu ile doğru orantılıdır. 3 Telin kesiti ile ters orantılıdır. 4 Telin cinsine bağlıdır.

30 YERÇEKİMİ KUVVETİ ETKİSİNİNİN GÖZLENMESİ
DENEYİN AMACI:  Yerin bir çekim kuvveti olduğunu görmek. HAZIRLIK SORULARI: 1-Elimizde bulunan bir elmayı serbest bıraktığımızda neden yere doğru düşer? 2-Dünyamız bütün cisimleri niçin yerin merkezine doğru çeker? Araştırınız. DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 4-çengelli ağırlık 5-ip 6-kibrit 1-döküm ayak 2-statif çubuk 3-bağlama parçası 7-yalıtkan saplı çubuk DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Şekildeki düzeneği hazırlayın. 2-Çengelli ağırlığı ip ile yalıtkan saplı çubuğa asınız. 3-İpin gergin ve aşağıya doğru düşey oluşuna dikkat edin. 4-İpi kibrit ile yakınız. Çengelli ağırlığın neden yere düştüğünü tartışınız.

31 Yerçekimi kuvveti bütün cisimleri yerin merkezine doğru çeker.
DENEYİN SONUCU: Yerçekimi kuvveti bütün cisimleri yerin merkezine doğru çeker. TEORİK BİLGİ: Belirli bir yükseklikten serbest bırakılan  bir cisim Yer’ e düştüğüne göre, Yer’ in bu cisme bir kuvvet uygulaması gerekir. Bu kuvvete “yerçekimi kuvveti” denir. Bir cismin ağırlığı , o cisme etki eden yerçekimi kuvvetidir  (G = mg ) . O halde ağırlık da bir kuvvettir. Dünya ile dünyada bulunan cisimler birbirlerine çekim kuvveti uygular. Ancak dünyanın kütlesi, cisminkine göre çok büyük olduğundan, dünya bu çekimden etkilenmez. Dünyanın çekim alanı enlemlere göre değişir. Bu yüzden herhangi bir cismin ağırlığı, ekvatordan kutuplara doğru gittikçe artar. Yerçekimi kuvvetinin doğrultusu düşey, yönü Yer’in merkezine doğrudur. İngiliz bilgini “Isaac Newton “   bir gün elma ağacının altında otururken bir elmanın yere düştüğünü görür. Bu olay daha sonra kendi adıyla anılan “Newton Genel Çekim kanununu” bulmasına ışık tutmuştur. Bu kanuna göre;” bütün kütleler birbirini çeker. Bu çekme kuvveti cisimlerin kütle büyüklüklerine ve  aralarındaki uzaklığa bağlıdır.” Örneğin yer elmayı çeker, elma da yeri çeker. Ancak yerin kütlesi elmanın kütlesinden büyük olduğu için, elmaya uyguladığı çekim kuvveti de o kadar büyüktür. Bu nedenle elma yere doğru düşer.

32 DİNAMOMETRENİN (Yaylı terazi) TANITILMASI
DENEYİN AMACI:  Dinamometreyi tanımak ve kullanmak. HAZIRLIK SORULARI: 1-Dinamometre ne işe yarar? 2-Dinamometreler maddelerin hangi özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır? DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-dinamometre 2-çengelli ağırlıklar 3-bağlama parçası DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Önce dinamometrenin üstündeki vidayı gevşetiniz. 2-Dinamometreyi hangi konumda kullanacaksanız, sıfır  ayarını ona göre yapmaya dikkat ediniz. 3-Şekildeki düzeneği hazırlayın. Sonra çeşitli ağırlıkları (çengelli ağırlıklar, bağlama parçası) tartınız.

33 TEORİK BİLGİ: Bir cismin ağırlığını veya cisme etkiyen kuvveti ölçmeye yarayan alete “dinamometre” denir. Dinamometreler “Esnek cisimlere eşit kuvvetler uygulandığında, uzama miktarları da eşit olur” kuralından yararlanılarak yapılmıştır. Dinamometreler, hangi konumda ölçüm yapılacaksa o konuma göre ayarlanmalıdır. ***Önemli not:Dinamometreler değişik ağırlıklara göre ayarlanmıştır(100g-f, 200g-f, 400g-f, 1kg-f...vb.). Örneğin 300g-f ağırlığındaki bir cismi, 100g-f ‘lik bir dinamometrede tartmaya çalışırsak, dinamometrenin esneklik özelliği kaybolacağından dolayı bozulacaktır. 3. Kuvvet Kuvvetle Dengelenir

34 DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-iki adet dinamometre
BİRARADA BULUNAN MADDELERİN BİRBİRİNE UYGULADIĞI KUVVETLERİN İNCELENMESİ DENEYİN AMACI: Bir arada bulunan maddelerin birbirine uyguladığı kuvvetlerin eşit olduğunu  görmek. HAZIRLIK SORULARI: 1-Beton zemine hızla atılan çelik bilya sıçrama hareketi yapar mı?Sebebini araştırınız. 2-Bir cisme yapılan etkiye, cisim aynı büyüklükte mi yoksa farklı büyüklükte mi tepki verir?Tartışınız. DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-iki adet dinamometre 2-iki adet küçük bunzen kıskacı 3-üç ayak 4-iplik

35 1-Dinamometreleri kullanacağınız konumda ayarlayınız.
DENEY DÜZENEĞİ: DENEYİN YAPILIŞI: 1-Dinamometreleri kullanacağınız konumda ayarlayınız. 2-Bunzen kıskaçlarını şekildeki gibi bağlayarak, içlerine dinamometreleri yatay konumda tutturunuz. cm uzunluğunda bir iple dinamometreleri şekildeki gibi bağlayınız. 4-Dinamometrenin biri sabit kalacak şekilde, diğer dinamometreyi aynı doğrultuda geriye doğru çekiniz. 5-Sabit dinamometredeki değer ile çektiğiniz dinamometredeki değerleri karşılaştırınız. Değerler birbirine eşit mi?

36 Dinamometrelerin gösterdiği kuvvetlerden biri etki, diğeri tepkidir.
DENEYİN SONUCU: Her iki dinamometre değerlerini okuduğunuzda ikisi de aynı değerleri gösterir. Dinamometrelerin gösterdiği kuvvetlerden biri etki, diğeri tepkidir. Etki tepkiye eşit fakat zıt yönlüdür (Newton’un III. Hareket kanunu). TEORİK BİLGİ: Newton’un III. Hareket kanununa göre; bir cisme yapılan her etki, eşit değerde ve zıt yönde bir tepkiye neden olur. Yukarıdan serbest bırakılan bir top yere çarptıktan sonra geri sıçrar. Bunun nedeni yer tarafından topa uygulanan tepki kuvvetidir. F = Etki kuvveti        N = Tepki kuvveti                F = -N       ifadesi yazılabilir 4. Bileşke Kuvvet Birden Fazla Kuvvetin Ortak Etkisini Tek Başına Yaratır

37 PARALEL KUVVETLERİN BİLEŞKESİNİN İNCELENMESİ
DENEYİN AMACI:   Paralel kuvvetlerin bileşkesini deney yaparak hesaplama. TEORİK BİLGİ:                                         Bir çubuğun her iki ucuna aynı doğrultu ve yönlü kuvvetler uygulanırsa; Bileşke kuvvet, kuvvetlerin toplamına eşit, aynı yönde ve büyük kuvvete yakın olur. Paralel kuvvetlerde bileşke kuvvetinin Uygulama noktası:                                                    A B O F1                   R = F1 + F2                  F2                                               F1 . a = F2 . b     Formülü ile hesaplanır.                                                                                                                                   

38 HAZIRLIK SORULARI: 1-Bileşke kuvvet nedir? 2-Bir çubuğun her iki ucuna aynı yönlü, farklı büyüklükte kuvvetler uygulanırsa; bileşke kuvvetin büyüklüğü, yönü ve yeri hakkında ne söylenebilir?                                                                                                                                               DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-statif çubuk 2 adet 2-bağlama parçası 2 adet 3-bunzen kıskacı 2 adet 4-dinamometre 2 adet 5-üç ayak 2 adet 6-yarıklı ağırlık takımı DENEY DÜZENEĞİ:

39 1-Dinamometreleri kullanacağınız konumda ayarlayınız.
DENEYİN YAPILIŞI: 1-Dinamometreleri kullanacağınız konumda ayarlayınız. 2-Bunzen kıskaçlarını bağlama parçaları ile bağlayarak, içlerine dinamometreleri şekildeki gibi  dikey konumda tutturunuz. 3-Değişik değerdeki yarıklı ağırlık takımını kaldıraç kolunun çeşitli yerlerine asarak kuvvet değerlerini okuyunuz. 4-Dinamometreleri değişik yerlere takarak deneyi tekrarlayınız. DENEYİN SONUCU: Dinamometrelerin gösterdiği değerler toplamı yarıklı ağırlıkların değerine eşittir. F1. a = F2. b  formülü her durumda geçerlidir.

40 KESİŞEN KUVVETLERİN BİLEŞKESİNİN İNCELENMESİ
DENEYİN AMACI:  Kesişen kuvvetlerin bileşkesini deney yaparak hesaplama. HAZIRLIK SORULARI: 1-Bir cisme farklı doğrultuda ve yönde kuvvetler uygulandığında cismin hareket doğrultusu ve yönü hakkında ne söylenebilir? 2-Cismin hareket doğrultusu uygulanan kuvvetin büyüklüğüne bağlı mıdır? Tartışınız. DENEYDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-statif çubuk 4 adet 2-üç ayak 3 adet 3-optik daire 4-saplı makara 5-bağlama parçası  7 adet 6-küçük bunzen kıskacı 2 adet 7-dinamometre 2 adet 8-yarıklı ağırlık takımı 9-saplı makara 2 adet DENEY DÜZENEĞİ:

41 1-Dinamometreleri kullanacağınız konumda ayarlayınız.
DENEYİN YAPILIŞI: 1-Dinamometreleri kullanacağınız konumda ayarlayınız. 2-Yukarıdaki şekil düzeneğini oluşturunuz. 3-Optik daire üzerinden kesişen kuvvetler arasındaki açıyı okuyunuz. 4-Bir kağıt üzerinde ölçekli bir şekilde kuvvet diyagramını çizerek paralel kenar yöntemiyle veya kosinüs teoremiyle bileşke kuvveti hesaplayarak, yarıklı ağırlıktaki değerle karşılaştırınız. DENEYİN SONUCU: Bu deneyde yarıklı ağırlık bileşke kuvveti dengeleyen kuvvettir. Bileşke kuvvet, dengeleyen kuvvetle aynı doğrultuda, aynı büyüklükte, fakat zıt yöndedir. TEORİK BİLGİ: Uzantıları birbirini kesen  ve aralarında açı bulunan kuvvetlere kesişen kuvvetler denir. Kesişen kuvvetlerin bileşkesini üç yolla bulmak mümkündür. 1-Paralel kenar metodu:  Aralarında açı bulunan kuvvetler bir paralel kenara tamamlanır. Bu kuvvetlerin uygulama noktasından geçen köşegen büyüklüğü bileşke kuvveti verir. 2-Uç uca ekleme metodu: Bileşenlerden birinin bitim noktasından diğerinin başlangıç noktasına gelecek şekilde paralel kaydırılarak uç uca eklenir. İlk başlangıç noktası ile son bitim noktasını birleştiren vektör bileşke kuvveti verir. 3-Dik bileşenlerine ayırma metodu:Kuvvetler ayrı ayrı dik bileşenlerine ayrılarak, yatay ( X ) ve düşey (Y ) bileşenleri ayrı ayrı toplanır. Toplam yatay ve düşey bileşenlerin kesiştiği nokta ile uygulama noktasını birleştiren vektör bileşke kuvveti verir. 5. Her Cismin Eylemsizliği Vardır 6. Sürtünme Yararlı mı Zararlı mı?

42 Cismin yüzeyinin büyük yada küçük olması sürtünme kuvvetini etkilemez.
SÜRTÜNME KUVVETİNİN CİSMİN AĞIRLIĞI VE YÜZEYİN CİNSİYLE OLAN İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ DENEYİN AMACI :Sürtünme kuvvetinin cismin ağırlığına ( yüzeye yapılan etki kuvvetine) ve yüzeyin cinsine bağlı olduğunu görmek. HAZIRLIK SORULARI: 1-Bir kutuyu hareket ettirdiğimiz kuvvetle iki kutuyu üst üste koyarak hareket ettirdiğimiz kuvvet arasında fark olur mu? Nedenlerini tartışınız. 2-Bir ansiklopediyi masa üzerinde yatay konumda ve dikey konumda hareket ettirirken harcanan kuvvetler arasında bir fark olur mu? Nedenlerini tartışınız.             Sürtünme kuvveti; yüzeye yapılan  “etki kuvvetinin (N)” büyüklüğüne bağlıdır. FS = k.N = k.m.g             Cismin yüzeyinin büyük yada küçük olması sürtünme kuvvetini etkilemez. KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER: 1-Tahta takoz -2 adet            2-Dinamometre 3-Cam 4-Yarıklı ağırlık takımı