SOSYAL HİZMETİN ANATOMİSİ ÇOCUK KORUMA SİSTEMİ ve SOSYAL KAVRAMLAR Sosyal Yardım, Sosyal Hizmet.

... konulu sunumlar: "SOSYAL HİZMETİN ANATOMİSİ ÇOCUK KORUMA SİSTEMİ ve SOSYAL KAVRAMLAR Sosyal Yardım, Sosyal Hizmet."— Sunum transkripti:

1 SOSYAL HİZMETİN ANATOMİSİ ÇOCUK KORUMA SİSTEMİ ve SOSYAL KAVRAMLAR Sosyal Yardım, Sosyal Hizmet

2 Himaye-i Etfal Cemiyeti 633 Sayılı KHK Türkiye ÇEK Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü SHÇEK Genel Müdürlüğü Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 30 Haziran 1921 1935 1963 1983 CUMHURİYET SONRASI SOSYAL HİZMET SÜRECİ 03 Haziran 2011

3 ÇOCUK KORUMA SİSTEMİ AİLENİN VELAYET GÖREVLERİ

4 Madde 339: B. Velâyetin kapsamı I. Genel olarak Ana ve baba, çocuğun bakım ve eğitimi konusunda onun menfaatini göz önünde tutarak gerekli kararları alır ve uygularlar. Çocuk, ana ve babasının sözünü dinlemekle yükümlüdür. Ana ve baba, olgunluğu ölçüsünde çocuğa hayatını düzenleme olanağı tanırlar; önemli konularda olabildiğince onun düşüncesini göz önünde tutarlar. Çocuk, ana ve babasının rızası dışında evi terk edemez ve yasal sebep olmaksızın onlardan alınamaz. Çocuğun adını ana ve babası koyar. 4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNU

5 KORUNMA İHTİYACI OLAN ÇOCUK Kanunlardaki Tanımları: 55395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 22828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu 44787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun Madde 3: (b) Beden, ruh ve ahlak gelişimleri veya şahsi güvenlikleri tehlikede olup; 1.Ana veya babasız, ana ve babasız, 2.Ana veya babası veya her ikisi de belli olmayan, 3.Ana ve babası veya her ikisi tarafından terkedilen, 4.Ana veya babası tarafından ihmal edilip; fuhuş, dilencilik, alkollü içkileri veya uyuşturucu maddeleri kullanma gibi her türlü sosyal tehlikelere ve kötü alışkanlıklara karşı savunmasız bırakılan ve başıboşluğa sürüklenen, Madde 3: (1) Bedensel, zihinsel, ahlaki, sosyal ve duygusal gelişimi ile kişisel güvenliği tehlikede olan, ihmal veya istismar edilen ya da suç mağduru çocuğu, MADDE 6: 2-b) Bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş halde kalan küçüğü

6 Mevzuatta belirtilen şartları taşıyan, evli ya da bekâr, çocuklu ya da çocuksuz herkes koruyucu aile olmak üzere ikamet ettiği ilde bulunan İl Müdürlüğüne başvurabilir. TC vatandaşı olmak Sürekli Türkiye’de ikamet etmek 25-65 yaşları arasında olmak En az ilkokul mezunu olmak Düzenli gelire sahip olmak Koruyucu ailesi olunacak çocuğun öz anne-babası ya da vasisi olmamak. Koruyucu aile yanına yerleştirilen yetim ve öksüzlerden orta öğretime devam edenler 20 yaşına, üniversite eğitimine devam edenler 25 yaşına kadar devlet koruması altında kalırlar ve çeşitli ücretler ile desteklenirler. Madde 23: Mahkemece korunma kararı alınan korunmaya ihtiyacı olan çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi bu Kanuna göre kurulmuş kuruluşlarda olduğu kadar Kurumun denetim ve gözetiminde bir "Koruyucu Aile" tarafından da yerine getirilebilir. (Değişik ikinci cümle: 6/2/2014-6518/18 md.) Koruyucu aileye, korunmaya ihtiyacı olan çocuğun bakımı ve yetiştirilmesine karşılık olarak ikinci fıkra kapsamında ödeme yapılabileceği gibi koruyucu aile bu işi gönüllü olarak da üstlenebilir. 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu Koruyucu Aile Tanımı: Kimler Koruyucu Aile Olabilir? Yaş ve okul durumuAylık BakımAylık HarçlıkAylık Toplam 0-3 Yaş478,88- 4-5 Yaş718,33- 6-14 Yaş (İlköğretim 1-4 sınıflar)766,2255,96822,18 6-14 Yaş (İlköğretim 5-8 sınıflar)766,2283,93850,15 15-18 Yaş (Lise ve Dengi)814,10111,91926,01 19 +Yaş (Yüksek Öğrenim)861,99186,521.048,51 Servis : 195 TL KURS : 1.574 TL (Meslek Edinme) 2.959 TL (S.B.S) 4.609 TL (Üniversiteye Hazırlık) Ücretleri koruyucu aileye ayrıca ödenmektedir. a)Aile Yanında Bakım b)Sosyal ve Ekonomik Destek c)Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları d)Danışmanlık Tedbiri e)Eğitim Tedbiri f)Sağlık Tedbiri g)Koruyucu Aile AKRABA AİLE YANINDA ÖNLEYİCİ HİZMETLER 22828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu 44721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Madde 22: Haklarında derhal korunma tedbiri alınmasında zorunluluk görülen çocuklar mahkeme kararı alınıncaya kadar, bu Kanuna göre kurulmuş kuruluşlarda veya aile yanında mahalli mülki amirin onayı alınmak suretiyle bakım altına alınır. Madde 347: Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunur veya çocuk manen terk edilmiş hâlde kalırsa hâkim, çocuğu ana ve babadan alarak bir aile yanına veya bir kuruma yerleştirebilir. Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmeti Okul Öncesi Eğitim Çağında 442,96 İlköğretim Çağında 1-8. Sınıf 664,47 Orta Öğretim Çağında Olup Okula Devam Edemeyen 442,96 Lise Çağında 708,77 Yüksek Öğretime Devam Eden Çocuk 797,36 Katlı Yardım (Üç Katı - Yılda İki Kez)2.657,88 a)Sosyal ve Ekonomik Destek b)Ücretsiz Kreş c)Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları d)Danışmanlık Tedbiri e)Eğitim Tedbiri f)Sağlık Tedbiri ÖZ AİLE YANINDA ÖNLEYİCİ HİZMETLER MADDE 50 – (1) Kuruluşların kapasitelerinin yüzde üçü, İl Müdürlüğünce tespit edilecek çocukların ücretsiz yararlanması için ayrılır. (2) İl müdürlüğü, ücretsiz kontenjanları sosyal çalışma görevlisi tarafından düzenlenecek sosyal inceleme raporuna göre değerlendirir. Ücretsiz kontenjan kapsamında değerlendirilebilecek çocuklar şunlardır: a) Ekonomik durumlarına bakılmaksızın şehit ve gazi çocukları; Bakanlığa bağlı kuruluşlarda korunma altında bulunan çocuklar; cezaevlerinde hükümlü ve tutuklu olan anneleri ile birlikte kalan çocuklar, b) Ekonomik gücü yeterli olmayan ailelerin çocukları ile ekonomik güçlük içindeki anne veya babası vefat etmiş çocuklar, tek ebeveyni ile yaşayan çocuklar, engelli ebeveyni olan çocuklar, kadın konukevinde bulunan veya ayrılan kadınların çocukları. (3) Bu maddenin ikinci fıkrasına göre İl Müdürlüğü tarafından uygun görülen çocuklar, ücretsiz olarak kuruluşlara yerleştirilir. Ücretsiz olarak yerleştirilen çocukları kabul etmeyen kuruluşlar hakkında 51 inci madde hükümleri uygulanır. ÖZEL KREŞ VE GÜNDÜZ BAKIMEVLERİ İLE ÖZEL ÇOCUK KULÜPLERİNİN KURULUŞ VE İŞLEYİŞ ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK  Korunma altında iken reşit olarak kuruluştan ayrılan, işi ve geliri olamayan gençlerin destelenmesi  Olağanüstü bir felaket, hastalık veya kaza gibi durumlarla karşılaşan ve ailesinin geçimini sağlayamayacak duruma düşen veya vefat eden ailelerin çocukların desteklenmesi, 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu Madde 45- (1) Bu Kanunun 5 inci maddesinde yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirlerden; a)Danışmanlık ve barınma tedbirleri Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve yerel yönetimler tarafından yerine getirilir. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu Madde 45- (1) Bu Kanunun 5 inci maddesinde yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirlerden; b)Eğitim tedbiri Milli Eğitim Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yerine getirilir. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu Madde 45- (1) Bu Kanunun 5 inci maddesinde yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirlerden; d)Sağlık tedbiri Sağlık Bakanlığı tarafından yerine getirilir. KORUNMA İHTİYACI OLAN ÇOCUK 2 1 3 4 5 6 7 Öz Aile Akraba Aile Evlat Edinen Aile Koruyucu Aile Çocuk Evi - Sevgi Evi Yuva ve Yurt Çocuk Destek Merkezi

7 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu Madde 22 Ek Fıkra: Sosyal hizmet kuruluşlarının kendisine teslim edilen çocuk hakkında yapacağı inceleme sonucunda hazırlayacağı raporda, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 9. Maddesi uyarınca çocuğun derhal korunma altına alınmasını gerektiren bir durum olmadığı ve ailesine teslim edilmesinde herhangi bir sakınca bulunmadığı kanaatine varması halinde mülki idare amirinin onayı ile çocuk ailesine teslim edilebilir. 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu 21. Madde: Kurum, korunmaya, bakıma, yardıma muhtaç aile, çocuk, özürlü ve yaşlılar ile sosyal hizmetlere muhtaç diğer kişileri tespit ve incelemekle görevlidir. Bu kişilerin Kuruma duyurulmasında ve incelemeye ilişkin olarak Kurum ile işbirliğinde bulunulmasında mahalli mülki amirler, sağlık kuruluşları ve köy muhtarları ile genel kolluk kuvvetleri ve belediye zabıta memurları yükümlüdürler. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 6. Madde: (1) Adlî ve idarî merciler, kolluk görevlileri, sağlık ve eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, korunma ihtiyacı olan çocuğu Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bildirmekle yükümlüdür. Çocuk ile çocuğun bakımından sorumlu kimseler çocuğun korunma altına alınması amacıyla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına başvurabilir. Madde 24: Korunma kararı genel olarak çocuk reşit olana kadar devam eder. Ancak bu karar, korunma kararına neden olan şartların ortadan kalkması halinde Kurum yetkililerinin önerisi üzerine mahkemece çocuk reşit olmadan önce kaldırılabileceği gibi reşit olduktan sonra da çocuğun rızası alınmak şartıyla devamı hususunda karar verilebilir. Reşit olduktan sonra korunma kararının devamı aşağıda belirtilen şartlara bağlıdır. a) 18 yaşını tamamlamış olan korunmaya ihtiyacı olan çocuklardan; 1. Ortaöğrenime devam edenlerin 20 yaşına kadar, 2. Yükseköğrenime devam edenlerin 25 yaşına kadar korunma kararları uzatılabilir. b) Öğrenime devam etmeyen 18 yaşını doldurmuş çocukların bir iş veya meslek sahibi edilerek kendi kendilerine yeterli olabilmelerinin sağlanması amacıyla 20 yaşına kadar korunma kararları uzatılabilir. Bunlardan korunma kararı kalkmış; ancak tek başına yaşamını sürdüremeyecek durumda bulunan kız çocukları, Kurumca himaye olunur. Bu çocukların emek karşılığı iaşe, ibate ve harçlıkları Kurumca karşılanmak kaydıyla Kurum hizmetlerinde çalışmaları da sağlanabilir. c) Bedensel, zihinsel ve ruhsal engellilikleri nedeniyle sürekli bakıma ihtiyacı olan ve çalışmaktan aciz olan Çocukların korunma kararı uzatılır. 1)5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu 2)6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun 3)2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu 4)4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 5)4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun Madde 5: Aileye Teslim; (3) Tehlike altında bulunmadığının tespiti ya da tehlike altında bulunmakla birlikte veli veya vasisinin ya da bakım ve gözetiminden sorumlu kimsenin desteklenmesi suretiyle tehlikenin bertaraf dileceğinin anlaşılması hâlinde; çocuk, bu kişilere teslim edilir. Bu fıkranın uygulanmasında, çocuk hakkında birinci fıkrada belirtilen tedbirlerden birisine de karar verilebilir. II. Çocukların Yerleştirilmesi Madde 347: Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunur veya çocuk manen terk edilmiş hâlde kalırsa hâkim, çocuğu ana ve babadan alarak bir aile yanına veya bir kuruma yerleştirebilir. Ana ve baba ile çocuğun ödeme gücü yoksa bu önlemlerin gerektirdiği giderler Devletçe karşılanır. Nafakaya ilişkin hükümler saklıdır. MADDE 6. - Aile mahkemesi, diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere görev alanına giren konularda: 2.Küçükler hakkında; a)Bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş halde kalan küçüğü, ana ve babadan alarak bir aile yanına veya resmî ya da özel sağlık kurumuna veya eğitimi güç çocuklara mahsus kuruma yerleştirmeye, Karar verebilir. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 31. Madde: (5) Çocuğun korunma ihtiyacı içinde bulunduğunun bildirimi ya da tespiti veya hakkında acil korunma kararı almak için beklemenin, çocuğun yararına aykırı olacağını gösteren nedenlerin varlığı hâlinde kolluğun çocuk birimi, durumun gerektirdiği önlemleri almak suretiyle çocuğun güvenliğini sağlar ve mümkün olan en kısa sürede Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na teslim eder. 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu 22. Madde: Haklarında derhal korunma tedbiri alınmasında zorunluluk görülen çocuklar mahkeme kararı alınıncaya kadar, bu Kanuna göre kurulmuş kuruluşlarda veya aile yanında mahalli mülki amirin onayı alınmak suretiyle bakım altına alınır. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 9. Madde: Acil Korunma Kararı Alınması; 1- Derhâl korunma altına alınmasını gerektiren bir durumun varlığı hâlinde çocuk, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bakım ve gözetim altına alındıktan sonra acil korunma kararının alınması için Kurum tarafından çocuğun Kuruma geldiği tarihten itibaren en geç beş gün içinde çocuk hâkimine müracaat edilir. Hâkim tarafından, üç gün içinde talep hakkında karar verilir. Hâkim, çocuğun bulunduğu yerin gizli tutulmasına ve gerektiğinde kişisel ilişkinin tesisine karar verebilir. 2- Acil korunma kararı en fazla otuz günlük süre ile sınırlı olmak üzere verilebilir. Bu süre içinde Kurumca çocuk hakkında sosyal inceleme yapılır. Kurum, yaptığı inceleme sonucunda, tedbir kararı alınmasının gerekmediği sonucuna varırsa bu yöndeki görüşünü ve sağlayacağı hizmetleri hâkime bildirir. Çocuğun, ailesine teslim edilip edilmeyeceğine veya uygun görülen başkaca bir tedbire hâkim tarafından karar verilir. 22828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu 55395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 5 Gün içerisinde Mülki İdare Amirinin Oluru ile Aileye Teslim; Madde 22: Korunmaya muhtaç çocukların reşit oluncaya kadar bu Kanun hükümlerine göre Kurumca kurulan sosyal hizmet kuruluşlarında bakılıp yetiştirilmeleri ve bir meslek sahibi edilmeleri hususundaki gerekli tedbir kararı yetkili ve görevli mahkemece alınır. Bu karar için gerekli belgeler Kurumca düzenlenir ve ilgili mahkemeye gönderilir. Madde 5: (1) Koruyucu ve destekleyici tedbirler, çocuğun öncelikle kendi aile ortamında korunmasını sağlamaya yönelik danışmanlık, eğitim, bakım, sağlık ve barınma konularında alınacak tedbirlerdir. Madde 5: Alınacak Tedbirler; (3) Bu Kanunda belirtilen tedbirlerle birlikte hâkim, 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununda yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirler ile 4721 sayılı Kanun hükümlerine göre velayet, kayyım, nafaka ve kişisel ilişki kurulması hususlarında karar vermeye yetkilidir. 2 1 3 4 5 6 7 İhbar – Alo 183 Koruma Altına Alma Kolluk Kuvvetlerinin Çocuğu Kuruma Teslimi İlk Kabul İlk Kabul İşlemleri Koruyucu ve Destekleyici Tedbirlerin Alınması Bakım Altındaki Çocukların Ailesine Teslimi Korunma İhtiyacı Olan Çocuk

8 Tepki SOSYAL KAVRAMLAR Çalışma Sorun İnceleme Belediye Doku Devlet Medya Destek Adalet Politika Yardım Hizmet Güç SOSYAL Bakış Algı Proje Risk Analiz Gelişim Hukuk Demokrat Statü Örgüt Bağ İlişki Bilgi Duruş Faaliyet Tavır İçerik Bilim Tarih Düzen Talep Etkileşim Sınıf Toplum Çözüm Kavram Güvenlik Statü Tabaka Devrim Olay Şiddet

9 SOSYAL HİZMET ÇERÇEVESİ AKIL RUH BEDEN İNSAN Zihinsel Sorunlar Fiziksel Sorunlar Ruhsal Sorunlar TOPLUM SOSYAL POLİTİKA TOPLUM SOSYAL POLİTİKA AİLE SOSYAL HİZMET AİLE SOSYAL HİZMET BİREY SOSYAL YARDIM BİREY SOSYAL YARDIM Temel İhtiyaçlar Sosyal İlişkiler Genel Ahlak

10 Sosyal Yardım ile Sosyal Hizmetin Farkları Sosyal Yardımın ÖzellikleriSosyal Hizmetin Özellikleri 1. Temel İhtiyaçlara Odaklanır1.Sosyal İlişkilere Odaklanır 2. Karşılıksızdır, herhangi bir sorumluluk vermez.2. Karşılıklıdır, görev, edim ve sorumluluk yükler. 3. Eşittir, uygulamaları eşitliğe dayanır.3. Eşit değildir, kişinin ihtiyacına göre değişir. 4. Geneldir, Toplum odaklıdır.4. Özneldir, kişi odaklıdır. 5. Tüketilir, tüketim odaklıdır.5. Sürdürülür, devamlılık isteyen bir süreçtir.

11

12 Sosyal Yardım ile Sosyal Hizmetin Karşılaştırması Sosyal Yardımın SonuçlarıSosyal Hizmetin Sonuçları Süreklilik Talebi Sosyal yardım alan kesim yardımların sürekliliğini ister. Legalleşme Sosyal Hizmet Uygulamasını yapan kurum toplum nezdinde legalleşir ve toplumsal kabulü artar. Hak Algısı Sosyal yardımlar süreç içerisinde hak algısı doğurur. Tahakküm Sosyal Hizmet uygulayanın Sosyal Hizmeti alan üzerinde etkinliği ve otoritesi artar. Talep artışı Sosyal yardımlar süreç içerisinde başkaca taleplerin doğmasını tetikler. Davranış Değişikliği Sosyal Hizmet uygulanan kesimlerde davranış değişiklikleri oluşur.

13 AVRUPADAKİ FARKLI SOSYO POLİTİK UYGULAMALAR  İskandinav Model (Kuzeydeki Oluşum)  Bu ülkelerde Sosyal hizmet ve sosyal yardımlar, daha çok devlet ve mahallî idareler tarafından yürütülmektedir.  Anglo-Sakson Model  Sosyal hizmet ve sosyal yardımlar alanında profesyonel kamu yararına STK’lar tarafından yerine getirilir.  Korporatif Model (Hollanda, Almanya, Avusturya, İtalya Oluşumu)  STK ve yerel yönetimler koordine şekilde sosyal hizmet uygulayıcısıdır. Örneğin; Almanya’da Evangelik Kilisesine bağlı hastane, huzurevi, rehabilitasyon merkezi, aile danışma merkezi v.b. kuruluş bulunmaktadır.

14 Teşekkürler ÇOCUK HİZMETLERİ ŞUBESİ ALİ FUAT KARAMAN İL MÜDÜR YARDIMCISI ali.karaman@aile.gov.tr