Güvenli Cerrahi Uygulamaların Sağlanması Yrd. Doç. Dr. Gökhan OSMANOĞLU Medicana International Ankara Hastanesi Kalite Direktörü Genel Cerrahi Uzmanı Başhekim.

... konulu sunumlar: "Güvenli Cerrahi Uygulamaların Sağlanması Yrd. Doç. Dr. Gökhan OSMANOĞLU Medicana International Ankara Hastanesi Kalite Direktörü Genel Cerrahi Uzmanı Başhekim."— Sunum transkripti:

1 Güvenli Cerrahi Uygulamaların Sağlanması Yrd. Doç. Dr. Gökhan OSMANOĞLU Medicana International Ankara Hastanesi Kalite Direktörü Genel Cerrahi Uzmanı Başhekim Yardımcısı

2

3 WHO (Dünya Sağlık Örgütü) verilerine göre dünyada her 25 kişiden biri, hayatı boyunca en az bir kere ameliyat olmaktadır. Dünyada yılda 234 milyon ameliyat yapılmakta, ve gelişmiş ülkelerde hata görülme sıklığı %3 - %16. Bunların %0,4 - %0,8’i kalıcı sakatlık ve ölümle sonuçlanmakta... Bu rakamlar gelişmekte olan ülkelerde daha da yüksek..

4 Türkiyede 2007 yılı verilerine göre 2 milyon 256 bin büyük ve 1 milyon 308 bin orta ve 1 milyon 585 bin küçük ameliyat yapıldığı ortaya konulmuştur (Prof. Dr. Nazmi ZENGİN/ Toplum Sağlığı Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanı) ABD’de her yıl 195 bin kişinin önlenebilir tıbbi hatalar sonucu yaşamını yitirdiği bu ölümler göz önüne alındığında, tıbbi hatalara bağlı ölüm oranının tüm ölümler arasında ilk beşte olduğu belirlenmiştir. (HGD-Dr. Mustafa BULUN) Türkiyede cerrahi hasta güvenliğinden kaynaklanan tıbbi hataların sayısı bilinememektedir. Bundaki en önemli neden raporlama ve bildirmedeki sürecin oluşturulamamış olmasıdır.

5 Günümüzde hastaların güvenli bir şekilde ameliyat edilmesi, uluslar arası standartlar ve kurumların yazılı prosedürler halinde uygulamaya soktuğu yüzlerce kuralı uygulamasıyla sağlanabiliyor. Ameliyatta hasta güvenliğini sağlamak, sağlığa özel trafik kurallarını uygulamayı gerektiriyor. Bu güvenliğin içinde; doğru hastaya doğru dozda ilaçla anesteziyi doğru uygulamak, işlemi doğru yere yapmak, taraf cerrahisi kuralların uygulamak, enfeksiyon kontrolünü yapmak, cihazların bakımını düzenli ve zamanında yapmak, ilaç stokları ve miyadlarının takip kontrolü gibi çok önemli ve vazgeçilmez olanlar geliyor.

6 Cerrahi Güvenlik hakkında 5 gerçek Hastanede yatırılarak yapılan ameliyatlardan sonra komplikasyon oranı %25’ e kadar çıkabilmektedir. Büyük cerrahi işlemlerden sonra kaba ölüm oranı %0,5 - %5 olarak bildirilmiştir. Sanayileşmiş ülkelerde hastanede yatan hastalarda görülen istenmeyen olayların yarısı cerrahi ile ilişkilidir. Cerrahi nedeniyle ortaya çıkan zararın en az yarısı önlenebilir. Çoğu büyük hastanelerde dahi cerrahi güvenlik için bilinen prensipler istikrarlı biçimde uygulanmamaktadır.

7 AORN (Ameliyathane Hemşireler Birliği, Amerika) ve JCI’ın hasta güvenliği hedefleri ışığında ameliyathanelerde güvenli bir hasta bakım ortamını sağlamak adına yapılması gerekenler nedir? 1- Ameliyathanede fiziksel alan sınırları

8 2- Ameliyathane salonunun mimari yapısı

9 3- Havalandırma sistemleri, özellikli temizlik, düzenli enfeksiyon kontrolü( ortamdan alınan kültürler...)

10 4- Ortam ısısı ve nemin kontrol altında tutulması

11 5- Ameliyathane genelinde kullanılacak tekstillerin güvenliği

12 6- Cihaz ve elektrik güvenliği

13 7- Hasta transferinde ve ameliyat pozisyonlarında güvenliğin sağlanması

14 8- Kimyasalların güvenli kullanımı

15 9- Yangın güvenliği ( Ameliyathaneye özel Yangın Tatbikatı…)

16 10- Kullanılan sarf malzemelerin güvenliği

17 11- İlaç Güvenliği

18 Taraf Cerrahisi (Prosedür İşaretlemesi) Cerrahi hataların tıbbi hataların yüzde %48’ini oluşturduğu bilinmektedir, cerrahi hataları engellemek için hastanın ameliyat olacağı yerin mutlaka işaretlenmesi gereklidir… Cerrahi işlemlerin, Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen hasta güvenliği çözümlerine ve evrensel protokole uygunluğunun sağlanması esastır.

19 Esra Hemşire hn. Ben Dr. Gökhan OSMANOĞLU, …….. saatte sağ meme ca. operasyonu olacak …………… isimli hastamızın hazırlıklarına başlayalım. Birazdan taraf cerrahisi işaretlemesini hastamızın katılımıyla yapmak üzere kata geleceğim. Dr. Gökhan Bey, not ediyorum ……….. isimli hastamızın sağ meme ca. ameliyatı öncesi hazırlıklarına başlıyoruz.Kalemi kendisine teslim ettik… Taraf cerrahisi işaretleme sürecinde size eşlik edeceğiz.

20

21 Cerrahi işlemlerde taraf işaretleme sürecinde uygulanacak kurallar; Taraf işaretlemesi için cerrahi taraf işaretleme kalemi kullanılır. Yapışkan taraf işaretleyicileri kullanılmaz.

22 Taraf işaretlemede kurum bir yöntem belirlemelidir. Cerrahi Alan İşaretlemesi; ‘’Cerrahın Adı ve Soyadının Başharfleri’’ ya da ‘’Ok’’ ile yapılabilir.

23 Ameliyat öncesi servisde hasta ile ilgili son kontroller ‘’Cerrah’’ tarafından yapılarak ‘’Hasta’’nın da katılımıyla taraf işaretleme süreci gerçekleştirilir.

24 İşaret ameliyat bölgesine veya yakınına belirgin ve silik olmayacak şekilde konulur. Diğer bakım süreçleri için gerekmedikçe ameliyat edilmeyecek bölgeler işaretlenmez.

25

26

27 İşaret hastanın hazırlanmasından ve giyinmesinden sonra bile görülebilir bir pozisyonda olmalıdır.

28 Alçı yada bandaj varsa üzerine işaretleme yapılmalı. Ameliyathanede bandaj çıkarıldıktan sonra tekrar işaretleme hastanın cildi üzerine yapılmalıdır.

29

30 Taraf işaretleme mutlaka hastanın uyanık ve bilinçli olduğu zaman diliminde yapılır.

31 Prosedür taraf işaretlemeyi reddetme durumlarını tanımlamalıdır.

32 Çoklu yatay yapılar (el ve ayak parmakları ve lezyonlar) veya çoklu düzeylerde (lomber ve torakal ve servikal omurlar) en uygun ve en yakın bölge işaretlenir.

33 Taraf İşaretlemede İstisnalar -Tek organ vakaları (sezaryen bölgesi, kardiyak cerrahi) -Müdahaleler sırasında, kateter ve enstrümanların takılmasında -Cerrahi prosedürün tasarlandığı açık yara ve lezyonlarda, -Acil Müdahalelerde, -Prematüre bebeklerle ilgili müdahalelerde (çünkü işaretleme kalıcı iz bırakabilir)

34

35 Hastaya ameliyat öncesi ‘’Servis Hemşiresi’’ tarafından kimlik doğrulama işlemi yapılır ve hasta, dosyası ile birlikte ‘’Sağlık Destek Personeli’’nin de refakatinde ameliyathaneye gönderilir.

36

37

38 Hasta ameliyathaneye ‘’Kat Hemşiresi ve SDP’’ tarafından teslim edilirken, ‘’Ameliyathane Hemşiresi ve Anestestezi Teknikeri’’ tarafından kimlik doğrulama, taraf ve işlem doğrulama yapılarak dosyasıyla teslim alınır.

39

40 TİME OUT SÜRECİ Operasyon öncesi mola (time-out; surgical pause) süreci ile hata ihtimalini en aza indirmek temel amaçtır. Henüz ameliyat başlamadan önce, yapılması gereken son doğrulama sürecine time-out denilmektedir. Bu sürece ameliyathane ekibi, aktif iletişim ve son sürece ait kontrol listeleri ile dahil olmaktadır.

41 Güvenli Cerrahi Uygulamaları Ameliyattan hemen önce durdurma, son kontrol uygulaması (Time out ) mutlaka yapılır ve ‘’Ameliyathane Hasta Güvenliği Formu’’ ekip tarafından duyulacak şekilde okunarak doldurulur.

42

43

44 Güvenli Cerrahi Uygulamaları Yapılacak uygulamanın eksiksiz ve doğru olmasını sağlamak için süreçle ilgili bir kontrol listesi hazırlanmalıdır. Örnek: Ameliyathane Hasta Güvenliği Formu Hastanelerdeki cerrahi operasyonlarda hataları önlemek amacıyla time out sürecinde, koordinasyonun sözlü yapılması,operasyonun ve hastanın doğruluğunun teyit edilmesi ve işlemlerin tek bir kişinin yönetimine verilmesi gerekiyor.

45 Time out süreci aşamaları; Hasta kimliği doğrulanmalı Doğru taraf ve doğru bölge unsurları kontrol edilmeli Ekip yapılacak cerrahi işlemde anlaşmalı Hasta pozisyonu doğrulamalı Özel ihtiyaçlar için gerekli olan özel ekip ve implantların bulunabilirliği sağlanmalıdır. (Bu sürecin çok iyi sorgulanması gerekmektedir. Çünkü bütün aşamaları geçen hatalar burada yakalanmalıdır. Sistemin son bariyeri olması nedeniyle burada yapılacak hataların neticeleri çok ciddi olacaktır!..)

46 ‘’Time Out’’, tüm bu olumsuz süreçlerin yaratacağı riskleri ortadan kaldırmak için kullanılması gereken bir yöntemdir. Bu riskler; Malzemeler çok ve çeşitli ise, Eş zamanlı birden fazla ekip çalışması, Süre uzunluğu, Hemşirelerin deneyimsizliği Ekip değişimi, ekip değişimlerinde teslim yapılmaması, Bir önceki ameliyattan ameliyat odasında malzeme kalması, Sayımın acele yapılması, Ara sayımların yapılmaması, Dikkatsizlik ve yorgunluk gibi nedenler ameliyathanede hataya yol açar.

47 Dünya Cerrahlar Birliği, Yanlış Yerin, yanlış yöntemin, yanlış taraf cerrahisinin önlenmesi için evrensel protokol hazırlamıştır. Yanlış yer, yanlış yöntem ve yanlış taraf cerrahisi önlenebilir. Bu evrensel protokol bu tip hataları önleme amacını başarmak için tasarlanmıştır. Bu protokol şu ilkelere ulaşmıştır. Yanlış yer, yanlış prosedür ve yanlış taraf cerrahisi önlenebilir ve önlenmelidir. Yanlış yer, yanlış prosedür ve yanlış kişiyi muayene hatalarının giderilmesi amacını başarmak için çoklu, karşılaştırmalı stratejilerin kullanıldığı güçlü bir yaklaşım gereklidir. Başarı için cerrahi takımın bütün üyeleri arasında etkili bir iletişim ve aktif bir ilişkinin olması önemlidir. Olasılık alanları içinde hasta (veya kanuni temsilcisi) sürecin içine dahil edilmelidir.

48 Evrensel, konsensüs-temelli bir protokolün kullanıldığı standartlaştırılmış bir yaklaşımın uygun olarak yerine getirilmesi en etkili yöntem olacaktır. Protokol, özel hasta gereksinimleri ile karşılaşıldığı zaman uygulamaya uygun uyarlamaların yapılmasına olanak tanıyacak şekilde esnek olmalıdır. Sağ /sol ayrımı, çoklu yapıları (el ve ayak parmakları) veya katmanları (omurga) içeren durumlarda yerleşim belirlemesi için gereksinime odaklanılmalıdır. Evrensel protokol, bütün ameliyat ve hastaya zarar verme olasılığı tespit edilen tüm girişimsel prosedürlere, ameliyat odasından başka ortamlarda da uygulanabilmeli veya uyarlanabilmelidir.

49 Güvenli Cerrahi için 10 temel amaç Doğru hastaya ve doğru yere ameliyat yapılması Ağrıyı ortadan kaldırırken anestezik madde verilemesine bağlı zararı önleyecek önlemlerin kullanılması Havayolu tıkanmalarına ya da solunum durmalarının tanınması ve böyle durumlara karşı etkin biçimde hazırlıklı bulunulması Aşırı kan kaybı riskinin belirlenmesi ve buna karşı hazırlıklı olunması Hasta için risk oluşturacak alerji ya da ilaç reaksiyonlarına yol açılmaması Ameliyat yapılan yerde enfeksiyon riskini en aza indirecek yöntemlerin kullanılması Ameliyat yerinde gazlı bez, havlu ya da alet unutulmaması Patolojiye gönderilmek üzere alınan örneklerin güvenliğinin sağlanması ve doğru işaretleme yapılması Hastayla ilgili önemli bilgilerin ameliyat ekibi arasında etkili biçimde değişiminin ve iletişimin sağlanması Hastanelerin cerrahi süreçlerini kontrol edecek ve izleyecek bir sistemin kurulmasının sağlanması

50 İlginiz İçin Teşekkürler…