Ders İ çeri ğ i  Thesaurus  Elektronik kaynakların dizinlenmesi,  Metadata standartları,  MARC veri yapısı,  Dublin Core,  Bilimsel bilginin yayımı.

... konulu sunumlar: "Ders İ çeri ğ i  Thesaurus  Elektronik kaynakların dizinlenmesi,  Metadata standartları,  MARC veri yapısı,  Dublin Core,  Bilimsel bilginin yayımı."— Sunum transkripti:

1 Ders İ çeri ğ i  Thesaurus  Elektronik kaynakların dizinlenmesi,  Metadata standartları,  MARC veri yapısı,  Dublin Core,  Bilimsel bilginin yayımı.  Makale örnekleri. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

2 Ders Kaynakları Arslantekin, S. (2002). Elektronik kaynakların dizinlenmesi. A. Can, M. T. Gülle, O. Gürdal, E. Yılmaz (Yay. Haz.), " Kütüphanecilikte Yeni Gelişmeler, Kavramlar, Olgular..." içinde (ss.63-67). Ankara:TKD. Lancaster, F. W. (2003). Indexing and abstracting in theory and practice. London : Facet Pub. Yıldızeli, A. (2007). Dizinlemede kavramsal dizinin rolü. XII. "Türkiye'de İnternet" Konferansı 8-10 Kasım 2007, Ankara. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

3 Thesaurus (Kavramsal Dizin) ( Yıldızeli, 2007) Kavramsal dizin, sözcüklerin eş anlamlı, hiyerarşik ve di ğ er ilişkileri ile ba ğ ımlılıklarını gösteren, işlevi bilgi depolama ve bilgi erişim için standart bir sözcük hazırlamak olan listedir. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

4 Thesaurus (Kavramsal Dizin) Kavramsal dizin dizinciler ve bilgi kullanıcıları için, belgelerde kullanılan dili, daha sıkıştırılmış bir sistem diline uyarlamak için oluşturulmuş sözdizimsel bir denetim aracıdır. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

5 Thesaurus (Kavramsal Dizin) Belirli bir bilim dalında, anlam ve cins yönünden birbiriyle ilişkili sözcüklerin, denetimden geçmiş, dinamik bir terimler listesidir. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

6 Kavramsal dizinin işlevleri  Depolama ve erişim sistemlerinde standart bir sözcük da ğ arcı ğ ı sa ğ lamak,  Eşanlıları, hiyerarşik yapıyı ve di ğ er ve di ğ er ilişki ve ba ğ ıntıları gösteren sözcükler ile terimleri denetlemek,  Bir dizinde kavramları anlamak için kullanılabilecek bazen de kullanılmayacak terimleri gösteren bir otorite listesi hazırlamak,  Dizinlemede terminolojik denetimi sa ğ lamak,  Tarama yapan kişiyi uygulanan dizin terimlerine dikkat çekerek taranmasına yardımcı olmaktır. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

7 Kavramsal dizinin yapısı  Kavramsal dizinde, karşılıklı göndermeler ve hiyerarşik ilişkilerle terimler a ğ gibi örülür. Böylece terminolojik denetim sa ğ lanır.  Belgelerin dizinlenmesi ve geri ça ğ rılmasında bir dizi tanıtaçı (descriptor) içerir. Bu tanıtaç dizisine dizinleme dili denir. Tanıtaç, kavramsal dizinde dizinleme işlemi için kullanımına izin verilen terimlerdir. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

8 Thesaurus oluşturma aşamaları (Cleveland, p. 42) 1-Konu alanını tanımlamak, 2-Dizine alınacak literatürün do ğ asını tanımlamak, 3- Kullanıcıyı tanımlamak, 4-Dosya alanını tanımlamak, 5-Yayınlanan dizinler, sözlükler, kitap sonundaki sözlükler (glossaries) ve di ğ er araçlar, ham kelimeler için bu alanlarda de ğ erlendirilir. 6-Küme terimler, 7-Terimler arası ilişki kurma. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

9 Terimler arası ilişkilendirme  BT (Broader term)-Yakın anlamlı terimler  NT (Narrower term)-Dar anlamlı terimler  RT (Related term)- İ lişkili terimler  Use-Kullan  Used for-….. için kullanılmıştır BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

10 Terimler arası ilişkilendirme Örnek: SEAS NT Baltic Sea Caspian Sea NURSE ADMINISTRATORS BT Health administrators Nurses BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

11 Terimler arası ilişkilendirme Örnek: PROMOTION POLICIES UF Automatic promotion and Automatic promotion USE: PROMOTION POLICIES BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

12 Cooling fins UFFinned tubes Finns (coolers) BTFins RTCooling systems Engine blocks Engine cylinders Heat exchangers Heat radiators BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

13 Elektronik kaynakların dizinlenmesi (Arslantekin, 2002) İ nternet ortamında özellikle, www olarak adlandırılan web ortamında dokümanlara ulaşmamızı sa ğ layan arama motorları birer dizindir. Bu arama motorları web ortamındaki dokümanlara kullanılan terimler aracılı ğ ıyla erişmemizi sa ğ lar. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

14 Elektronik kaynakların dizinlenmesi Arama motorları web üzerindeki sayfaları tarayarak bu sayfalarda yaptıkları analizler sonucunda topladıkları verileri, tıpkı bir kütüphane katalo ğ u gibi, bu web sayfalarında kullanılacak terimleri vb. noktaları kendi veritabanına aktararak dizinlerler. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

15 Elektronik kaynakların dizinlenmesi Web sayfaları üzerinde “kaynaklarda” (source) bulunan terimler, arama motorları tarafından öncelikle metatag (metaetiket), başlık vb. alanlarda saptanmakta gövde kesiminde geçen terimlerin geçiş sıklıkları otomatik dizinleme yöntemiyle de ğ erlendirilerek dizinleme terimleri oluşturulmaktadır. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

16 Elektronik kaynakların dizinlenmesi Web sayfaları üzerindeki bilgilere erişmeyi sa ğ layan arama motorları genellikle kelime esasına göre çalışmaktadır. Konu açısından hiyerarşiyi göstermemektedir. Bunun nedeni kontrollü bir listenin olmamasıdır. Ancak günümüzde semantik yapılarla bu ilişkilendirmeler yapılmaya başlanmıştır. http://id.loc.gov/search/?q=catalog&q=cs%3Ahttp%3A %2F%2Fid.loc.gov%2Fauthorities%2Fsubjects BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

17

18

19 Metadata Standartları;  Web kullanıcılarının aradıkları kaynakları bulmalarını sa ğ lamakta ve veri de ğ işimini desteklemektedir.  Kütüphaneciler ve web ortamında doküman yaratan kişiler arasında köprü görevi görür.  Araştırma dermelerini yaratan ve doküman yaratanlara, arama motorlarıyla sorgulanacak ve bulunabilecek kaynakların tanımlanmalarını sa ğ lar. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

20 Bir metadata kaydı;  Kayna ğ ı detaylı tanımlayan alanlardan oluşmaktadır.  Web sayfası üzerinde düzeltme,ekleme ve çıkarma yapılabilir.  Böyle olunca MARC kayıtları birer metadata olarak görülebilir. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

21 MARC veri yapısında;  856 alanı, bibliyografik kayıtla ilgili elektronik ortamda erişilebilirlik koşullarının, kayna ğ ın yer ve adresini belirlemede kullanılmaktadır.  Bu alan her kayıtta belirlenen kayna ğ a, elektronik ortamda ulaşabilme olana ğ ı varsa kullanılmaktadır. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

22 Dublin Core (Cleveland p.224) Web ortamında bilginin tanımlanması için uygun bir ortam sa ğ lar. Bir şema yaratarak karmaşık kataloglama tekniklerine bir seçenek sa ğ lar. Dublin Core, web sayfalarındaki bilgi kaynaklarının tanımlanmasını isteyen herhangi bir kimse tarafından kullanılarak şekillendirilmesine olanak tanır. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

23 Dublin Core Dublin core 15 unsurdan oluşur: 1-Başlık 2-Yaratıcı 3-Konu (Anahtar sözcük) 4- İ çerik (Anahtar sözcük) 5-Yayıncı 6-Katkıda bulunan sa ğ layan 7-Tarih BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

24 Dublin Core 8-Tür 9-Biçim (Format) 10-Tanımlayıcı (Identifier) (link) 11-Kaynak (Nereden geldi ğ i) 12-Dil 13- İ lişki 14-Kapsam 15-Telif Hakları BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

25 Yapılan araştırmalar  Web üzerinde hizmet veren server’ların %34’ünde metatag bulunuyor.  Dublin Core metadata standardı kullananlar ise, %03 civarındadır.  Tarama motorları tahmini toplam web sayfalarının %16’sını dizinliyor. (2002)  Derin web-yüzeysel web BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

26 Bilimsel bilginin yayımı  Bilimsel bilginin geleneksel yollarla yayımı bilimdeki ilerlemeleri sıkıntıya sokmaktadır.  Güncel, ulaşılabilir, kapsamlı bilgi ile yayınlara ulaşmadaki yetersizlik nedeniyle çalışmamak durumunda kalmışlardır.  www arama motorları ya da arama makineleri bilimsel bilgiyi yaymakta oldukça önemli yer tutmaktadır. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

27 Bilimsel bilginin yayımı Yaşanan sıkıntılar; Hiçbir arama motoru tek başına istenilen konulardaki dizinlemeyi yeterli derecede gerçekleştirememektedir. Derin web bilgi erişim mekanizmalarının tam olarak verimli bir şekilde çalışmamasına neden olmakta. BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

28 Bilimsel bilginin yayımı BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

29 Bilimsel bilginin yayımı BBY 306 D İ Z İ NLEME VE ÖZ HAZIRLAMA 19.04.2012

30

31

32 Makale 1 Ekonomik kalkınma genellikle toplumsal sistemin bütününden ayrıştırılarak incelenir. Fakat hiçbir toplumsal olgu, toplumu oluşturan di ğ er faktörlerin etki alanı dışında de ğ ildir. Bu nedenle herhangi bir toplumsal olgunun sa ğ lıklı incelemesi ona etki eden bütün faktörlerin bir arada ve bütüncül bir şekilde ele alınmasıyla mümkün olabilir. Böyle bir yöntem, geri kalmışlık olgusunun içerisinde barındırdı ğ ı sorunların tüm yönlerinin araştırılmasına imkan tanır ve aynı zamanda geri kalmış ekonomilerin problemlerinin bölünmemesini sa ğ lar. Çalışmaya konu olan motivasyon-ekonomik kalkınma ilişkisi de söz konusu yöntem temelinde ele alınarak incelenmiştir.

33 Bu çalışmada 1970-2008 yılları arasında Social Sciences Ctation Index’te (SSCI) dizinlenen dergilerde, faaliyet tabanlı maliyetleme, hedef maliyetleme, yaşam boyu maliyetleme, kaizen maliyetleme ve kalite maliyetleri konularına ilişkin bir literatür taraması yapmak amaçlanmıştır. Bu amaçla, ISI-Web of Science veri tabanında SSCI başlı ğ ı altında ilgili konulara ilişkin anahtar kelimeler aracılı ğ ı ile tarama yapılmıştır. Taramalar sonucu tam metnine ulaşılan 1970-2008 yılları arasında yayınlanmış 233 adet makale içerik ve yazarlar açısından bir de ğ erlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan analizler sonucunda, 1970-2008 yılları arasında SSCI kapsamındaki dergilerde faaliyet tabanlı maliyetleme ve yaşam boyu maliyetlemeyle ilgili daha çok sayıda makale yayınlandı ğ ı görülmüştür. İ ncelenen makalelerin 119 farklı dergide yayınlandı ğ ı, 233 çalışmanın büyük bir ço ğ unlu ğ unun (%90,99) ise do ğ rudan muhasebeyle ba ğ lantısı olmayan dergilerde yayınlandı ğ ı görülmüştür. Yazarlar açısından yapılan inceleme de ise, çalışmaların büyük ço ğ unlu ğ unun iki yazarlı çalışmalardan oluştu ğ u ve çalışmalara katkı veren yazarların büyük ço ğ unlu ğ unun A.B.D. yer alan kurumlarda çalıştı ğ ı saptanmıştır

34 Makale 3 Bu makale ile Türk Tiyatro bilgisinin oluşumunda Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde yazılmış olan oyun önsözlerinin incelenmesi yoluyla elde edilmiş olan bilgiler ortaya konmaktadır. 1859-1923 yıllarına ait oyun önsözlerinin çeviri yazısı ve incelemeleri sonucu yapılan saptamalar, çözümleyerek ilk tiyatro kaynaklarının, bir anlamda Türk tiyatro kuram bilgisini oluşturan bu temel yapı taşlarının bugüne dek çizdi ğ i yol ve etkileri ve tiyatro düşüncesini oluşturan görüşler saptanmaya çalışılmıştır

35 Makale 4 Today, the advancement in the field of telecommunication has provided financial sector firms an opportunity to introduce new technological innovation in providing services to customers. Banks have adopted mobile banking as the key financial service to provide utility and ease to customers. Based on the literature related to technology acceptance, the study extends conceptual model in context to mobile banking. Questionnaires are used for data collection. The results show that customer’s concerns about security and reliability of the technology are highly significant. Furthermore, the results imply that mobile banking adoption include sophisticated IT technology and service versatility to attract customers.

36 Makale 5 The authors examined the relationship between permission to SMS Advertising and the types of SMS Advertising Avoidance. This research covers the three types of advertising avoidance: cognitive ad avoidance, affective ad avoidance, and behavioral ad avoidance. A survey of 441 respondents chosen with convenience sampling method was conducted. At the end of the Regression and MANOVA analysis on the data resulting from the survey, it is discovered that there is a negative and significant relationship between permission to SMS Advertising and all types of SMS Advertising Avoidance. The affective ad avoidance is found as the highest explained variance with the permission variable